Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Bir Kişi Düşüncesi" programının bir bölümü olup, Talış Hanlığı'nın tarihi geçmişi hakkında bilgi vermektedir. Programda, 1796-1840 yılları arasındaki olaylar kronolojik olarak anlatılmaktadır.
- Video, Talış Hanlığı'nın Rusya İmparatorluğu'na nasıl dahil olduğunu detaylı şekilde ele almaktadır. 1796 yılında Rus askerlerinin Talış'a gönderilmesi, Ağa Muhammed Han'ın seferleri, Gülistan ve Türkmençay Antlaşmaları, Talış Hanlığı'nın Rusya'ya geçişi ve sonunda 1826'da kaldırılması süreci anlatılmaktadır. Ayrıca, Talış Hanlığı'nın hakimleri olan Birinci Mustafa Han ve oğlu Mihassan Han'ın hayatları da programda yer almaktadır.
- Talış Hanlığı'nın Rus İmparatorluğu'na Yaklaşması
- 1796 yılının Temmuz ayının sonunda, Talış Hakimi Mülk Mustafa Han, Rus askerlerinin kampına mektup göndererek Ağa Muhammet Han'ın Talış ve Karabağ'a karşı sefere hazırlandığını ve halkın göç ettiğini bildirdi.
- Rus ordusu Ekim 1796'da Kura ve Aras nehirlerinin birleştiği yere geldi ve General Rmsky Corsaov'un kolordusu Aralık 1796'da Gence'ye ulaştı.
- Haziran 1796'da Albay Kovalenski'nin tayin edildiği Maslahatgüzar görevi kuruldu ve Prus kampında General Zubov'un yanında toplantı yapıldı.
- 01:48Rus İmparatorluğu'nun Talış Hanlığı'na Yaklaşımı
- Toplantıda, yaklaşık 2500 askerden oluşan Rus birliklerinin Şubat ve Mart aylarında Gürcistan Kralı II. Akliye'nin destek olarak gönderileceği kararlaştırıldı.
- General Zubov, Mustafa birlikleriyle Karabağ-Zengezur hattıyla doğudan Erivan'a saldırması ve Albastro-Nevun birliklerinin Lenkeran'dan Hazar Denizi kıyıları boyunca saldırıya geçmesi emredildi.
- Aralık 1796'da General Zubov, yeni İmparator I. Pavel'den Doğurans Kafkasya'daki hanlıkların topraklarından birliklerini geri çekme emrini aldı ve Rus askerlerinin çekilmesi Aralık ayında başladı, Ocak 1797'de sona erdi.
- 02:47Ağa Muhammet Han'ın İkinci Seferi
- İran'da Rus askerlerinin geri çekilme haberi duyulunca Ağa Muhammet Han 1797 yılının baharında Kafkasya'ya ikinci sefere hazırlanmaya başladı.
- Mayıs ayında Şah'ın ordusu Karabağ üzerinden Kafkasya'ya istila etti ve Şuşa kalesi işgal edildi.
- Şuşa'nın işgalinden dört gün sonra Ağa Muhammet öldürüldü ve İran'ın yeni hakimi Feth Ali Şah, 1798 yılında Ağa Muhammet'in yeğeni olarak Talış Hanlığı'na itaat etmesini talep etti.
- 03:29Talış Hanlığı'nın Rusya'ya Yaklaşması
- Ağa Mustafa Han, 1797 yılının sonbaharında Petersburg'a temsilcisini göndererek askeri yardım ve Rusya'nın hakimiyetini tanımak istedi.
- Rus Çarı 1800 Şubat tarihli fermanında Sarı Adası civarında bir silahlı gemi, 1801 yılındaki fermanda ise iki gemi bulundurmayı emretti ve karşılığında Ağa Mustafa Han Rusya devlete sadık kalmayı vadetti.
- 1801 yılının baharında yeni İmparator I. Aleksandr'ın tahta geçmesinden sonra Talış Hanlığı'nın temsilcileri Petersburg'a gönderildi ve İmparator, Rus çağrı'nın kontrolü altında federasyon kurmayı önerdi.
- 04:31Rusya'nın Liderliğindeki Federasyon Antlaşması
- Eylül 1802 yılında Şamahı, Bakır, Küba, Karabağ ve Talış Hanlıklarının temsilcileri ile Petersburg Rus hükümetinin heyeti arasında Georges kentinde görüşmeler başladı.
- Müzakereler yaklaşık dört ay sürdü ve Aralık 1802 yılında imzalanmış Rusya'nın liderliğinde Doğuran Kafkasya'daki Müslüman hanlıkların federasyonun kurulacağı hakkındaki antlaşması ile sona erdi.
- Antlaşma, İnanç Şahının saldırılarından Talış Hanlığı'nın sınırlarını korumaya yönelikti ve ekonomik, ticaret konuları, Hazar Denizi'nde işbirliği ve yerel yöneticilerin iç konularında olacak özelliğinden söz edildi.
- 05:16Gülistan ve Türkmençay Antlaşmaları
- Talış Hanlığı'nın Rusya'ya geçmesini kabul etmedi ve 1804-1813 yılları arasındaki savaş sırasında İran Şahının ordusu Talış'ı yıkıp yağmaladı.
- Savaşın bitiminden sonra imzalanmış Gülistan Antlaşması'nın ikinci maddesi uyarınca Talış Hanlığının sınırları açıklandı ve üçüncü maddesi uyarınca Şah kendi adına Talış Hanlığını Rusya'nın toprağı olarak tanıdı.
- 1826-1828 yılları arasındaki Rus ile savaş çıktı, bu savaş yenilgisi ve 1828 yılında imzalanan Türkmençay Antlaşması ile sona erdi ve Talış dahil olmak üzere Doğu Kafkasya'daki Müslüman hanlıklarına ilişkin Gülistan Antlaşması'nın önceki tüm maddeleri doğrulandı.
- 06:11Talış Hanlığı'nın Rusya'ya Katılması
- 18. yüzyılın ortalarından 190'lı yılların sonlarına kadar Güney Kafkasya'da Rusya'nın askeri-politik faaliyetinin aktifleşmesi, Ağa Muhammed Han'ın Doğu Gürcistan'ı ele geçirme isteğine bağlıydı.
- Nadir Şah'ın ölümünden sonra bağımsızlıklarına kavuşan ve İran'ın hakimiyetini tanımayan Şek, Kubak, Şamahır, Derbent, Bakü, Karabakta ve Gence Hanlıkları, Ağa Muhammed Han'ın Doğu Trans-Kafkasya'nın hanlıkları ile ilgili planlarından endişelenerek Rusya'nın desteğine başvurmuşlardır.
- Tuğgeneral Zubov'un seferi tamamen hedefine ulaşmadı ve Rus İmparatoru 1800 Şubat tarihli fermanı Talış'ın Rusya hakimiyetine geçmesinin başlangıç noktası sayılmaktadır.
- 07:15Talış Hanlığı'nın Sonu
- Ağa Mustafa Han, ölümüne kadar çalışkanlığını yönetti ve 1813 yılında Rus ordusunun general rütbesini aldı.
- 1814 yılında Ağa Mustafa Han'ın ölümünden sonra oğlu Mihassan Han artık resmen Rus yetkililer tarafından Talış hakimi olarak tanınmamıştır ve Mihassan Han 1832 yılında Tahran'da yaşamını yitirdi.
- Talış Hanlığı 1826 yılında Çar hükümeti tarafından kaldırıldı ve Talış eyaletine dönüştürüldü, daha sonra Talaş ismi de kaldırıldı ve 1840 yılından itibaren Kuzey Talaşın tüm kısmı Şamahı ilinin Lenkele ilçesi olarak adlandırıldı.