Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Oğulcan Kabakçı tarafından sunulan ve Ferhat Gül, Uğur Arabacı, Volkan Kılıçlı, Behçet Gülenç, Ahmet Turgutlu, Burhanettin İynem, Kadir Bey, Tayfun Hoca, Ahmet Hoca ve Ceren Hanım gibi uzmanların katıldığı bir eğitim sunumudur.
- Video, tahribatsız muayene (NDT) yöntemlerini, sertifikasyon süreçlerini ve uzmanlık seviyelerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde yüzeyel ve hacimsel muayene yöntemleri (görsel, sıvı penetrant, manyetik parçacık, ultrasonik, radyografik) detaylı olarak anlatılırken, sonraki bölümlerde EN 473-12, SNT-TC-1A ve 11448 gibi standartlar, S1, S2, S3 seviye sertifikaları, eğitim süreçleri ve ücretleri hakkında bilgiler verilmektedir.
- Sunumda ayrıca tahribatsız muayene uzmanlarının akredite olma durumu, eğitim süreleri, sektördeki uygulamalar ve farklı endüstrilerde (savunma, havacılık, petrol, doğal gaz, otomotiv, enerji) çalışma imkanları hakkında bilgiler paylaşılmaktadır. Video, soru-cevap formatında devam ederek izleyicilerin ilgi alanlarına yönelik detaylı bilgiler sunmaktadır.
- 00:56Tahribatsız Muayene Nedir?
- Tahribatsız muayene, malzemeleri tahrip etmeden muayene etmeye yarayan yöntemlerdir ve İngilizce kelimelerle "Non-Destructive Testing" (NDT veya END) olarak da adlandırılır.
- Tahribatsız muayene yöntemleri, imalat esnasında ve servis süresinde periyodik kontroller için kullanılır.
- Bu yöntemler, malzemelerin kullanım sırasında oluşabilecek süreksizlikler, uygunsuzluklar ve bozuklukların tespit edilmesi için parçaya hasar vermeden ve işlevini engellemeden kullanılır.
- 04:02Tahribatsız Muayene Yöntemleri
- Tahribatsız muayene yöntemleri, yüzeydeki ve hacimsel olarak ikiye ayrılır.
- Yüzeysel yöntemler arasında gözle muayene, sıvı penetrant muayenesi ve manyetik parçacık muayenesi bulunur.
- Hacimsel yöntemler arasında ultrason ve radyografik muayene yöntemleri yer alır.
- 05:01Görsel Muayene
- Görsel muayene, tahribatsız muayene yöntemlerinin en temel ve kolay uygulanabilen yöntemidir.
- Görsel muayene, süreksizlikleri kriterlerle veya komparatörler (karşılaştırma katalogları) ile belirleyerek değerlendirir.
- Önemli faktörler arasında yüzey özellikleri, temizlik, aydınlatma şartları ve bakış açısı bulunur.
- 07:59Görsel Muayene Teknikleri
- Görsel muayene teknikleri doğrudan görsel muayene ve dolaylı görsel muayene olarak ikiye ayrılır.
- Doğrudan görsel muayene, görüntüyü herhangi bir değişim geçirmeden algılayarak yapılır.
- Dolaylı görsel muayene, videoskop gibi cihazlar kullanarak ekrandan veya video kaydından kontrol edilerek yapılır.
- 08:56Sıvı Penetrant Muayenesi
- Sıvı penetrant muayenesi, uygulaması nispeten kolay olan bir yöntemdir ve özel boyalar kullanılarak yapılır.
- Bu yöntemde temizlik önemsiz değildir; ön temizlik ve ara temizlikler düzgün yapılmadığında yanıltıcı belirtiler ortaya çıkabilir.
- Aydınlatma şartları önemlidir; UV ışık altında uygulanan tekniklerde UV ışık ve düşük görünür ışık ölçülürken, aydınlıkta uygulanan tekniklerde lüks değerleri ölçülür.
- 10:35Sıvı Penetrat Muayenesi
- Sıvı penetrat muayenesinde önce parçanın yüzeyi mekanik ve kimyasal temizleme yöntemleriyle temizlenerek süreksizliklerin önünü açılır.
- Parçanın muayene edilecek bölgesi, viskozitesi düşük ve akışkanlığı yüksek olan özel bir boya ile boyanır ve belirli bir süre beklenerek süreksizliklere nüfuz etmesi sağlanır.
- Ara temizlik sonrası, süreksizliklerin içindeki penetrat boyası geliştirici (developer) toz veya çözücü bazlı geliştiricilerle geri çağırılarak beyaz veya UV ışıkta sarı-yeşil tonda görülebilir hale getirilir.
- 12:59Manyetik Parçacık Muayenesi
- Manyetik parçacık muayenesi, sıvı penetrat muayenesine göre daha hızlı bir yöntem olup, özellikle ışık altında çalışıldığında daha sağlıklı sonuçlar verebilir.
- Bu yöntemde parçanın üzerinde manyetik alan yaratılır ve bu alana mümkün olduğunca dik olan süreksizlikler tespit edilir, bu nedenle iki farklı doğrultuda mıknatıslanma gerekebilir.
- Manyetik parçacık muayenesi sadece ferromanyetik karakterli malzemelerde uygulanabilir, paslanmaz çelikler, alüminyum ve bakır gibi malzemelerde kullanılamaz.
- 16:45Hacimsel Yöntemler
- Radyografik muayene, sağlık açısından problemli bir yöntem olup kanser etkisi yaratabilir, bu nedenle radyasyona korunmak ve kısa sürelerde çalışmak gerekir.
- Radyografik muayenede çift taraftan erişim sağlanmalı, X-ışınları veya gama ışınları kullanılarak malzemenin içinden geçen radyasyon miktarıyla şekiller meydana gelir.
- X-ışınları daha çok laboratuvar ve fabrika ortamlarında, gama ışınları ise sahada kullanılır; savunma sanayinde alüminyum döküm işlerinde kabinli sistemler ve komple tomografi yöntemleri tercih edilmektedir.
- 20:41Ultrasonik Muayene Yöntemi
- Ultrasonik muayene, tahribatsız muayene yöntemlerinde anlaşılması ve uygulanması en zor olan yöntemdir.
- Bu yöntem için hem cihaz kullanımı hem de ses dalgalarının nasıl gideceğini hesaplamak için trigonometri bilgisi gereklidir.
- Ultrasonik muayene operatörleri piyasada çokça aranmakta ve bu sertifikası olan bir uzmanın iş bulamaması söz konusu değildir.
- 21:43Ultrasonik Muayene Tekniği
- Yüzey pürüzlülüğü, ultrasonik muayenede önemli bir unsur olup, fazla pürüzlülük ses dalgalarının malzeme iletimini zorlaştırır.
- Malzeme kalınlığı ince olduğunda problemler çıkabilir, ancak kalınlaştıkça radyografi yerine tercih edilmesi gereken bir yöntemdir.
- Ultrasonik muayenede ses dalgaları çeşitli malzemelerde, kalınlıklarda ve açılarla gönderilebilir.
- 22:25Ultrasonik Muayene İşlemi
- Ultrasonik muayenede elektrik kristali (pizoelektrik kristal), cihazdan gelen elektrik sinyalini titreşerek ses enerjisine dönüştürür ve malzeme içerisine iletir.
- Malzemenin arka cidarı veya içindeki süreksizliklerden gelen ses dalgaları, aynı kristal tarafından algılanarak titreşim elektrik sinyaline dönüştürülür ve hata dedektörüne gönderilir.
- Hata dedektörü, bu sinyalleri eko olarak ekranda gösterir; arkacı eko daha uzaktan, süreksizlik eko ise daha yakın bir mesafeden gelen sinyallerdir.
- 23:36Ultrasonik Muayene Teknikleri
- Sıfır derecelik düz proplar en basit kontrollerdir, bunların dışında açılı proplar da kullanılmaktadır.
- Konvansiyonel olarak kullanılan 0°, 45°, 60° ve 70° programlar vardır, her bir prop farklı bir açıyla sesi gönderir.
- İleri tekniklerde çoklu kristalli ve çoklu açılı ses gönderen FEYZ (feyz reyt) sistemleri daha hassas muayeneler için tercih edilmektedir.
- 24:35Diğer Tahribatsız Muayene Teknikleri
- Radyografik muayenede dijital radyo ve flat panel sistemleri, filme ve banyolama aşamasına gerek kalmadan görüntüleri bilgisayara aktararak daha hızlı değerlendirme imkanı sağlar.
- Görsel muayenede videoskop cihazları gelişmekte ve son dönemde drone ile muayene piyasada yaygınlaşmaya başlamıştır.
- Drone ile muayene, insanın giremeyeceği veya tehlikeli bölgelerde (boru hatları, depolama tankları, kredi kontrolleri) kullanılabilmektedir.
- 26:13Tahribatsız Muayene Uzmanlığı
- Tahribatsız muayene uzmanı olmak için belli standartlar vardır, en çok kullanılanı EN 473-12 standardıdır.
- EN 473-12 kişi bazlı bir sertifikasyon sağlarken, SNT-TC-1A ve 11444 standartları firma bazlı sertifikasyon sağlar.
- Firma bazlı sertifikalar, çalışan kişinin o firmadan ayrıldığında kullanılamazken, EN 473-12 sertifikası şahsa verilen bir sertifikadır ve başka yerlerde de kullanılabilir.
- 29:13Tahribatsız Muayene Uzmanı Belgesi Gereklilikleri
- Tahribatsız muayene uzmanı olmak için doksanyedi oniki standardı eğitim, tecrübe, görme yeterliliği ve sınav gereklidir.
- Eğitim alındıktan sonra sınavda başarılı olmak ve doktordan görme raporu almak zorunludur.
- Tecrübe varsa belgelendirme yapılır, yoksa belge başvurusu seviye şartlarını sağlıyorsa kabul edilir.
- 30:06Belge Özellikleri ve Geçerlilik Süresi
- Alınan belge sertifika ve küçük ayat şeklinde olup, seviye, geçerlilik süresi ve yöntem bilgilerini içerir.
- Her tahribatsız muayene yöntemi için ayrı bir uzmanlık belgesi vardır.
- Belge beş yıllık geçerlilik süresi vardır ve sonrasında tecrübe ve görme belgeleriyle ikinci beş yıla uzatılır.
- 31:05Uzmanlık Seviyeleri
- Tahribatsız muayene uzmanlığı seviye bir, seviye iki ve seviye üç olmak üzere üç seviyeye ayrılmaktadır.
- Seviye bir uzman operatördür, muayene gerçekleştirir ancak kabul-red karar veremez.
- Seviye iki ve seviye üç uzmanlar muayeneleri değerlendirir ve parçaların kabul-red kararlarını verir.
- Seviye üç uzman hem muayene tesisinden hem de belgelendirme sorumlusu olarak en üst seviyedir.
- 32:09Eğitim Süreleri ve Akademik Gelişimi
- Görsel ve manyetik parça yüzeysel yöntemlerinde beş günlük, radyografi ve ultrasonikte ise onbeş günlük eğitim süresi vardır.
- Akademik mezuniyet durumuna göre eğitim süreleri yüzde yüzelli'ye kadar kısaltılabilir.
- Kuruluş 2015'te işe başlamış, 2018'de akreditasyonu almış ve 2019'da kapsamı genişletmiştir.
- 2020'de seviye üç verme yetkisini almış, 2021'de A tipi muayene kuruluşu olma yetkisini almaya çalışmaktadır.
- 33:33Verilen Eğitimler ve Hizmetler
- Kuruluş 235 farklı yöntemde üç aşamada üç uzmanlıkta belgelendirme yapıyor.
- Kaynak filmleri değerlendirme, döküm filmleri değerlendirme, ultrason kalınlık ölçümü ve FEYZR teknikleri sertifikaları veriyor.
- Kaynaklı imalat sistemleri standartları üzerine danışmanlık hizmetleri ve çeşitli eğitimler sunulmaktadır.
- 37:20Görme Gereklilikleri
- Tahribatsız muayene uzmanı için en az bir gözle otuz santimetre mesafeden dört buçuk puntodaki tam new roman yazı fontunu okuyabilme gereklidir.
- Renk körlüğü olmamak şarttır, ancak tahribatsız muayene yöntemlerinde kullanılan renkleri görebilme yeteneği yeterlidir.
- Gözlükle veya lensle işlem yapılabilir, renk körlüğü derecelendirilerek farklı sertifikasyonlar yapılabilir.
- 38:26Kalite Kontrol ve AR-GE Alanındaki Kullanım
- Kalite kontrol mühendisleri AR-GE alanında çalışabilir ve tahribatsız muayene yöntemleri bu alanda sıkça kullanılır.
- Savunma sanayi, otomotiv ve milli roket projesi gibi alanlarda tahribatsız muayeneler yapılmaktadır.
- AR-GE departmanlarında çalışanlar parçalarını muayene ettirmek için kuruma getirmektedir.
- 40:12Türkiye'de Belgelendirme Süreci
- Türkiye'de 17.206 muayene kuruluşlarında belgelendirme yapılamıyor, ancak ASME standartlarına göre S3 prosedürleri onaylı onaylanmasına izin veriliyor.
- 97-12'e göre S3 olan bir kişi, ASME standartlarına göre prosedürleri yazıp onaylayabiliyor, ancak belgelendirme kısmında S3 personelinin STC 1 ay göre belgelendirme yapması gerektiği taraftarı.
- Müşteri kabulü durumunda 92 seviyesinde S3 personelinin belgelendirmesi yapılabileceği, ancak bu durum standartlara uygun olmayabilir.
- 41:32Seviye Geçiş Süreci
- Seviye 2 olmak için seviye 1 olma zorunluluğu yoktur, üniversite mezunları direkt seviye 2 üzerinden konuşulabilir.
- Seviye 1 eğitim süresini ve seviye 2'deki eğitim süresini tamamlayarak direkt seviye 2 sınavına girebiliyor ve seviye 1'i geçerek seviye 2 uzman olabiliyorlar.
- 42:06Muayene Aşamasında Yaşanan Problemler
- Muayene aşamasında en büyük problem, muayeneye geleceğinizi bilmiyor ve bilgilendirmiyor olmasıdır.
- Teknik olarak ön temizlikler yapılmamış olabilir, örneğin ultrasonik muayene için mesafelerin temizlenmemiş olması durumunda beklemek durumunda kalabilirsiniz.
- Teknik yönteme uygun olmayan parçalarla karşılaşabilirsiniz, örneğin radyografisi çekilmeyecek önemli bir köşe kaynağının filminin alınması istenebilir.
- 43:27İnspektörlük ve Uzmanlar Arasındaki Fark
- Kaynaklı imalatta özel bir durum olan kaynak inspektörlüğü, tahribatsız muayene onaylama yetkisi yoktur.
- Görsel muayene uzmanı biraz daha fazla döküm dövme kontrolü yapabilirken, kaynak inspektör sadece kaynağın son kontrollerini yapabilir ve kaynak öncesi kaynak esnasında kontrolleri yapabilir.
- Tahribatsız muayene işini kaynak inspektörleri yapamaz, bu iki alan birbirinden ayrılmıştır.
- 44:51Terma Uzmanı Olmak İçin Gerekli Bilgiler
- Terma uzmanı olarak çalışan kişilerin malzeme bilmesi ve malzemedeki süreksizlikleri öngörebilmesi gerekiyor.
- Bu alanda fizik bilmesi de gerekiyor çünkü tüm yöntemler fiziği ve belki biraz kimyaya dayanıyor.
- Eğitim ön şartı olmadığı için bir metalurji malzeme mühendisi de lise mezunu bir kişide tahribat muayene uzmanı olabiliyor.
- 46:35Eğitim Süreleri ve Sertifika Alma
- Türkiye'de belgelendirme kolay olduğu için yetkisiz kişilerin çalışması problemlere yol açabiliyor.
- Kaynak mühendisliği olmanız tahribatsız muayene için avantaj sağlamıyor, ancak mühendislik mezunu olursanız eğitim süreleri kısa alabiliyorsunuz.
- Seviye 3 için en az 15 günde eğitim almış olması gerekiyor, seviye 1 ve seviye 2 sertifikası olması sivil eğitimlerinde daha başarılı olmanız için büyük avantaj sağlıyor.
- 48:11Havacılık ve Terma
- Havacılık çok özel bir alan ve kendi içerisinde kapalı bir sistemdir.
- Havacılıkta 92 standartları kullanılmıyor, 41, 79 veya 410 gibi standartlar kullanılıyor.
- Havacılıkta ultrasonik muayene ve eddy current muayenesi çok fazla kullanılan muayene yöntemleri olup, kabul kriterleri diğer kaynak kabul kriterlerinden daha dar.
- 49:02Tecrübe Edinme
- Belge almak için tecrübe beyan etmeniz gerekiyor.
- Örneğin görsel muayene için dört aylık tecrübeyi ve eğitim sonrası tamamlayabilirsiniz.
- Eğitim sonrası hemen belge almak için tecrübeniz olmadan hiçbir kuruluş size belge veremiyor.
- 49:37Tahribatsız Muayene Belgesi Alma Süreci
- Tahribatsız muayene belgesi almak için önce eğitim alınmalı ve tecrübeler beyan edilmeli.
- Türkiye'de belge olmadan işe girmek zor, genellikle işe girerken belge beyan edilmesi gerekiyor.
- Üniversiteden yeni mezunlar staj yaptıkları yerlerden tecrübe yazılarını onaylayarak veya işe girdikleri firmayla bağlantı kurarak sertifika alabilirler.
- 51:39Ekonomik Boyut ve Eğitim Ücretleri
- Görsel muayene sertifikası için seviye 2 sertifikası 2.300 TL eğitim ücreti ve 1.200 TL belgelendirme ücreti ödeniyor.
- Öğrenci grupları için özel indirimler yapılabiliyor, örneğin 3.500 TL civarında yüzeysel yöntemler, 5.000 TL civarında hacimsel yöntemler için ücretler uygulanıyor.
- Bu sertifikalar kısa sürede amorti edilebiliyor, "bir altın bilezik" olarak nitelendiriliyor.
- 53:30Staj İmkanları
- Firmada staj yapma imkanı var, ancak pandemi nedeniyle firmalar dışarıdan kimseyi almak istemiyor.
- Firmada yılda en fazla bir veya iki stajyer alınabiliyor.
- Staj yaparak tahribatsız muayene bölümünden mezun olanlar termane uzmanlığına heveslenebiliyor.
- 54:42Ultrasonik Muayene Yöntemi
- Ultrasonik muayene yöntemi havacılıkta, depolama tanklarının kontrollerinde ve boru hatlarında kullanılıyor.
- Ultrasonik muayenenin geliştirilmiş bir yöntemidir ve neredeyse her alanda kullanılabiliyor.
- En son Marmaray'ın akslarının kontrolünde FEYZ yöntemi kullanılmış.
- 55:32Eğitim ve Sınav Süreci
- Temel eğitimi almadan yöntem eğitimi alınabilir, ancak sertifika alabilmek için temel eğitimden başarılı olmak gerekiyor.
- Genellikle önce temel eğitim sonra yöntem eğitimi yapılıyor, ancak bu sırayı değiştirebiliyorlar.
- Sınav ücreti ve belgelendirme ücreti bir defa alınıyor, üç hakkınız var ve üç defa sınava girebilirsiniz.
- 56:28Sahada Çalışma ve Eğitim Formatı
- Tahribatsız muayeneci olmak isteyenler sahada çalışmaya başlamalı, çamurun içerisinde, boru hatlarında çalışarak tecrübe edinmeli.
- Sahada çalışmamak isteyenler tahribatsız muayeneci olmamalı.
- Pandemi nedeniyle eğitimlerin teorik kısımları online, pratik kısımları yüz yüze yapılmakta, örneğin 5 günlük eğitimde 4 gün online, 1 gün pratik eğitimi ve sınav yüz yüze yapılıyor.
- 1:00:24Tahribatsız Muayene Uzmanları ve Akreditasyon
- Tahribatsız muayene uzmanı olup bir cihaz alıp firmanızı kurabilirsiniz, akredite olup olmama zorunlu değil.
- Akreditasyon özellikle 17-20 akreditasyonu zorunlu değil, zorunlu bir alan değil.
- Sertifika almak Türkiye'de çeşitli eğitimlerde kolay, bu nedenle hizmet veren kişilerin bilgilerini sorgulamak önemlidir.
- 1:02:06Çalışılan Firmalar ve İlişkiler
- Kuruluş iki alanda çalışıyor: eğitim/personel belgelendirme ve test hizmetleri.
- Çalışılan firmalar arasında Tüpraş, Botaş, CMS Jant, Rüzgar Gülleri, Çelik Kesbey, THG, Türk Hava Yolları, Yapı Merkezi gibi çeşitli sektörlerdeki şirketler bulunuyor.
- Savunma sanayi, otomotiv, enerji, petrokimya ve doğalgaz sektörlerinde de çalışmalar yapılmaktadır.
- 1:04:15Eğitim Süreleri ve Değerlendirmeler
- Yüz yüze eğitimlerin bir gün sürdüğü belirtiliyor, teorik kısımlar pratik kısımlardan fazla.
- Eğitim sonrası karşılıklı bir değerlendirme yapılıyor: eğitim alan kişi sınava girmeye hazır hissediyor mu ve eğitimi veren taraf hazır olduğunu düşünüyor mu.
- Bir günlük süre yeterli görülmediğinde eğitim uzatılıyor veya ilave eğitimler yapılabiliyor.
- 1:05:27Türkiye'de ve Yurtdışında Rekabet Durumu
- Türkiye'de bu işler yurtdışına göre daha ucuz yapılmakta, piyasa düşük olduğu için fiyatlamada ve kalitede düşüş yaşanıyor.
- Sertifikalı personeller aynı standart eğitimlerden geçerek aynı bilgiye sahip oluyor, yurtdışındaki personellerle karşılaştırıldığında aynı düzeyde.
- Son dönemde test alanında yeni firmalar çıkmaya başlamış, bunun normal bir süreç olduğu belirtiliyor.
- 1:07:14Tahribatsız Muayene ve Eğitim Gereklilikleri
- Tahribatsız muayeneci imalatta ret verme yetkisi olan bir uzman olduğu için imalatçı ile çatışma yaşanabiliyor.
- Top cihaz kalibrasyonları da isteniyor, ancak programları belgesine sahip olmak zorunlu değil.
- Lise mezunu bir kişi eğitim ve sınav esnasında yeterli bilgi edinirse hassas kontrolü gerçekleştirebilir, ancak üniversite mezunu kişinin algısı daha kolay olabilir.
- 1:10:21Tahribatsız Muayene Sertifikaları ve Uluslararası İş İmkanları
- Tahribatsız muayene işleri Ortadoğu'da (Irak, Türkiye Cumhuriyetleri), Avrupa'da ve Afrika'da cezaevi gibi yerlerde yapılmaktadır.
- Türk inşaat firmalarının bulunduğu yerlere tahribatsız muayene firmaları da gidiyor ve sertifikalarla Avrupa ve diğer ülkelerde iş bulanlar da var.
- Verilen sertifikalar uluslararası niteliktedir; ISO 9712 sertifikası Avrupa'da, ISO ile birlikte Amerika'da kullanılabilir.
- 1:11:19Ender Kontrol Alanında Sorunlar ve Sorumluluklar
- Ender kontrol alanında onay verirken, montaj sonrası veya herhangi bir sorun oluşması durumunda kontrolün düzgün yapılması gerekmektedir.
- Akreditasyon, hata durumunda maddi ve manevi yükümlülük almayı gerektirir.
- İşlerde hata yapılabilir, ancak mümkün olduğunca bu tür hatalara karşı önlem alınmaktadır.
- 1:13:03Etkinliğin Kapanışı ve Gelecek İşbirlikleri
- Katılımcılardan sorular için info@etakademi.com, oğulcan@kabakciakademi.com veya metan adreslerine ulaşılabilir.
- Akademi, malzeme uzmanlığı, tahribat muayene, meteografi ve mekanik testler alanında iyi bir altyapıya sahiptir.
- Gelecekte akademi ile işbirliği yaparak eğitimler verme konusunda ilerlemeler sağlanabilecektir.