Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Mekan ve İnsanın" programının 44. bölümü olan bu video, sunucu Aslı Ulubaş Hamurcu ile İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü'nde araştırma görevlisi olan bir akademisyen arasında geçen bir röportajdır.
- Video, sürdürülebilir kentsel dönüşüm için performans göstergeleri konusunu ele almaktadır. Konuşmacılar, kentsel dönüşümün sadece parsel bazlı yıkımlar ve yeniden inşaatlar değil, ekonomik, ekolojik ve sosyal bağlamda bir denge gözetmesi gereken geniş bir süreç olduğunu vurgulamaktadır. Sunum formatında, sürdürülebilir kentsel dönüşüm için performans göstergeleri alt başlıklar altında incelenmekte ve Türkiye için uygun performans göstergelerinin nasıl derlenebileceği tartışılmaktadır.
- Videoda ayrıca, kentsel dönüşüm süreçlerinde yerel esnafın yok edilmesi, büyük market zincirlerinin küçük minileri için mekanlar ortaya çıkması gibi sorunlar ele alınmakta ve Habitat 3 zirvesinde alınan kararların Türkiye'deki uygulamaları tartışılmaktadır. Ekoloji bileşeni, üst yapı ve altyapı, doğal çevre, sosyal göstergeler, kentsel planlama ve tasarım, yönetişim, kentsel ekonomi, katılım ve kapsayıcılık, iletişim teknolojileri gibi alt parametreler detaylı olarak incelenmektedir.
- 00:07Programın Tanıtımı
- "Mekan ve İnsanın Kırkdört" programının 44. bölümünde Aslı Ulubaş Hamurcu ile sürdürülebilir kentsel dönüşüm için performans göstergeleri üzerine sohbet yapılacak.
- Sohbetin altlığı, Planlama dergisinde 2017 yılında Aslı'nın Mesture Hoca ile birlikte hazırladığı "Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm İçin Performans Göstergeleri" makalesinden yola çıkarak tasarlanmıştır.
- Aslı Ulubaş Hamurcu, ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü'nden mezun, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde yüksek lisans yapmış ve şu anda İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaktadır.
- 03:33Kentsel Dönüşüm ve Sürdürülebilirlik Kavramları
- Kentsel dönüşüm sadece parsel bazlı yıkımlar ve yeniden inşaatlar değil, kentin bütününe yayılması gereken, kentli olmanın sürdürülebilir hale gelmesini sağlayan bir araç olarak ele alınmalıdır.
- Sürdürülebilirlik sadece gelecek nesillere kaynakların aktarımı değil, yaşadığımız yaşam alanına sahip çıkmamız demektir ve ekonomik, ekolojik ve toplumsal boyutlarından ele alınmalıdır.
- Sürdürülebilirlik kavramı önce ekonomi, ardından ekoloji ve son olarak toplum üzerinden değerlendirilmeye başlanmıştır.
- 06:35Kentlerin Sürdürülebilirliği
- Dünya üzerindeki nüfusun %50'den fazlası kentlerde yaşıyor ve 2030 yılına gelindiğinde kentlerin yapılaşma oranları Habitat 3 zirvesine göre belirlenen hıza ulaşmış durumdadır.
- Sürdürülebilir yerleşimlerden, yeşil binalardan ve enerji kimlik belgelerinden bahsedilirken, sadece parsel bazlı yıkımlar üzerinden uygulamalar görülmektedir.
- Mevcut yapı stoğu yoğun nüfus barındırıyor ve bu nüfusun yakın zamanda başka bir yere gitme durumu söz konusu olmadığı için, kentsel dönüşüm sadece afet riski üzerinden değil, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşırken bir araç olarak kullanılmalıdır.
- 09:24Kentsel Dönüşüm Sürecindeki Çevre Sorunları
- Anadolu yakasındaki kentsel dönüşüm sürecinde yıkım ve yeniden inşaat sırasında havaya karışan toz, havanın kendini temizleyebilme hızından çok yüksek oranda olduğu için ciğerlerimizi ciddi şekilde etkiliyor.
- Toplum sağlığı açısından sürdürülebilirlik içinde toplumu koyacaksak, kaynaklara eşit erişim ve herkese hakça davranılması gerekiyor.
- Havadaki partikül sadece çevresindekileri değil, rüzgarla dünyanın başka yerlerine de gidebiliyor ve bu durum bütün toplum, ülke veya dünya üzerinde etki yaratıyor.
- 10:50Sürdürülebilir Kentsel Dönüşümün Önemi
- Sürdürülebilir kentsel dönüşüm için verimlilik, enerji, doğal yapı malzemesi ve yerelde üretilen malzemeler gibi alanlarda çalışmalar yapılabilir.
- Bu malzemelerin uygulamaya geçmesi için ekonomik geliştirilebilirlik gerekiyor, aksi takdirde projenin maliyeti artacak diye kullanılmadığı zaman topluma, çevreye ve ekonomiye zarar veriyor.
- Sürdürülebilir kentsel dönüşümün sonuçları kısa vadede değil, orta ve uzun vadede görülebilecek sonuçlar.
- 12:25Sürdürülebilirliğin Bileşenleri ve Aktörleri
- Sürdürülebilirliğin üç ana bileşeni vardır: ekonomi, ekoloji ve eşitlik.
- Eşitlik, toplum içerisinde her türlü payın hakça dağıtımı, toplumdaki bireylerin eşit davranılması ve katılımın üst düzeyde olması anlamına gelir.
- Ekonomi ve ekoloji arasındaki dengeyi sağlayacak unsur olarak eşitlik tanımlanabilir çünkü ne yaparsak yapalım kendimize, çevremize ve ekonomik gelirimize yapıyoruz.
- 17:36Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm İçin Performans Göstergeleri
- Sürdürülebilir kentsel dönüşüm için performans göstergeleri tanımlama gereği duyuldu çünkü uluslararası literatürden alınan göstergeler coğrafyaya, yerel kimliğe ve yerleşimin özel özelliklerine uymayan olabilir.
- Ekonomi bileşeni altında finansman, destek ve istihdam temaları belirlenmiştir.
- Finansman konusunda üst yapı ve altyapı için kaynak sağlama ve kaynak sağlamada ortaklıklar ön plana çıkarken, destek konusunda sadece projenin uygulanması sürecinde değil, orada yaşayanların (hak sahipleri ve kiracılar) durumu da ele alınmalıdır.
- 20:19Kentsel Dönüşümde Ekoloji Bileşeni
- Ekoloji bileşeni yapılaşmış çevreye, üst yapı ve altyapı üzerinden ele alınmıştır.
- Üst yapıda insaat, arazi kullanımı, sağlık ve miras yönetimi değerlendirilmiştir.
- Yerele özgü uygulamaların geliştirilmesi önemlidir çünkü farklı illerde benzer projeler farklı yaşam kültürüne, iklim koşullarına veya afet riskine uygun olmayabilir.
- 21:15Üst Yapı ve Altyapı Değerlendirmesi
- Çevre dostu inşaat malzemeleri ve arazi kullanım çeşitliliğinin yaşam kültürü ile ilişkisi üzerinden değerlendirme yapılmıştır.
- Kentsel dönüşüm sadece konut alanı olarak değil, iş yeri veya sosyal donatı alanı olarak da değerlendirilmelidir.
- Altyapı konusunda ulaşım ve arıtma (atık yönetimi) üzerinden değerlendirme yapılmış, sürdürülebilirlikle ilişkilendirilmiştir.
- 23:06Doğal Çevre ve Risk Yönetimi
- Enerji kaynak yönetimi, atık yönetim, iklim değişikliği, risk yönetimi ve üretim konularında performans göstergeleri belirlenmiştir.
- Enerji tüketim miktarları, suyun geri dönüşüm miktarı, gri suyun geri dönüşümü ve hava kirliliği gibi göstergeler değerlendirilmiştir.
- Tarımsal üretim, kentsel hobi bahçeleri ve ortak üretim bahçeleri olarak kentsel dönüşüm içerisine adapte edilebilir.
- 25:09Sosyal Göstergeler
- Sosyal göstergeler nüfus, yönetişim ve erişilebilirlik üzerinde yoğunlaşmıştır.
- Yönetişim sadece yönetim değil, karşılıklı iletişim kurulması, katılım ve kapsayıcılık anlamına gelmektedir.
- Erişilebilirlik, özellikle engelli bireylerin alana erişiminin sağlanması ve potansiyel engelli bireylerin oluşabileceğini göz önünde bulundurarak önlemlerin alınması gerektiği vurgulanmıştır.
- 27:23Performans Göstergelerinin Önemi
- Performans göstergeleri çeşitlenebilir ve daha fazla sayısı artabilir, bu çalışma bir kamuoyu oluşturmak amacıyla yapılmıştır.
- Performans göstergeleri, kentsel dönüşüm sürecinin izlenebilir olmasını sağlar ve farklı projelerin standart bir yaşam kalitesi sunması için gereklidir.
- Sürdürülebilirlik hedefinde kentsel dönüşümü kullanmak için tek tipleşmeden kaçılmalı ve daha büyük ölçekte alınmış kararların küçük ölçekli uygulamaları yapılmalıdır.
- 30:30Kentsel Dönüşüm Sürecindeki Sorunlar
- Kentsel dönüşüm sürecinde yerel esnafın dükkanları kalmamasına rağmen, büyük market zincirlerinin küçük minileri için mekanlar ortaya çıkmaya başlamıştır.
- Farklı mahalleler ve ilçeler birbirine çok benzer tipolojide gelişmeye başlamış, ancak 2015 ve 2018 senelerinin trendleri farklıydı.
- Göstergelerin bir kısmı niceliksel (sayı, rakam, istatistik) olurken, bir kısmı niteliksel olup, sayı ve rakamların içini anlamak ve stratejiler geliştirmek önemlidir.
- 31:46Stratejik Planlar ve Uygulamalar
- Ulusal stratejik planlar, iklim değişikliği konusundaki ulusal stratejik plan ve belediyelerin stratejik planlarında iklim değişikliği, sürdürülebilirlik gibi kelimeler geçmektedir.
- Uygulamaların çeşitliliği veya aynı tipin farklı yere uygulanması, uygulamaların daha etkili olması için performans göstergelerine yönelik yönetmelik veya yasal düzlemde doküman hazırlanması gerektirmektedir.
- Toplum ve teknolojik altyapı çok hızlı değiştiği için, değişimi iyi gözlemleyip adapte edebileceğimize yönelik daha fazla düşünmemiz ve bunu uygulamalar gerçekleşmeden önce yapmamız gerekmektedir.
- 33:52Ekonomik Ömür ve Sistem Entegrasyonu
- Ekonomik ömür kırk sene üzerinden değerlendiriliyorsa ve 1999 depremi öncesi ve sonrası diye ayrılıyorsa, yeni yapılan bir yapının neden yıkılsın diye sorgulanmaktadır.
- Sistemler entegre edilmeye başlandığında (güneş enerjisi, yağmur enerjisi gibi) uyumlu olmayabilir çünkü altyapı ve projeler bu sistemlere göre ayarlanmamıştır.
- Esnafın değişime uğraması durumunda onlara yönelik farklı politika araçları geliştirilmelidir, ekonomi, ekoloji ve toplumsal yapının iç içe olan yapısı içerisinde oluşan değişimi iyi analiz edip önceden önlemler alınmalıdır.
- 35:55Habitat 3 Zirvesi ve Kentsel Dönüşüm
- Habitat 3 zirvesinde ele alınan önemli konulardan biri yerel ekonomiler ve yerel kimliğe geri dönüş, uluslararası boyutta da yerelden beslenme konusu ön plandadır.
- Kentsel planlama ve tasarım başlığı altında yerel kimlik, coğrafi özellikler, iklim koşulları ve topografik yapıya yönelik tek tip olmayan ancak yere özgü, yerelle şekillenen projelerin uygulanması önemlidir.
- Yönetişim alanında süreç yönetimi ön plana çıkarken, özendirici (özel sektöre yönelik) ve caydırıcı (kirleten öder ilkesi, yaptırımlar) politik araçlar kullanılmaktadır.
- 37:56Kentsel Ekonomi ve Katılım
- Kentsel ekonomi alanında yapılan yatırımların kentin orta ve uzun vadede ekonomik olarak geri dönüş almasını sağlayacak olması önemlidir.
- Katılım ve kapsayıcılık, Habitat 3'ün ön planda olan bir başka teması olup, toplumdan her kişinin süreçte söz sahibi olması ve bilinçlendirilmesi gerekir.
- İletişim teknolojileri günümüzün en önemli konularından biri olup, toplumun bilinçlendirilmesi ve farkındalık kazandırılması konusunda çok iyi bir araçtır.