Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir lojistik öğrencisi için hazırlanmış akademik bir ders anlatımıdır. Eğitmen, Zeynep ve Mert gibi öğrencilerle etkileşim halinde stok yönetimi konusunu detaylı şekilde ele almaktadır.
- Video, stok yönetiminin temel kavramlarını, türlerini ve stratejilerini kapsamlı bir şekilde incelemektedir. İçerikte stok kavramı, stok tutma nedenleri, stok türleri, stok planlaması, stok izlemesi, ABC analizi, pareto analizi, ekonomik sipariş miktarı modeli, emniyet stoğu ve yeniden sipariş verme noktası gibi konular ele alınmaktadır. Ayrıca stok maliyetleri (elde bulundurma, elde bulundurmama, satın alma ve sipariş maliyetleri) ve stok kontrol yöntemleri (gözle kontrol, çift kutu yöntemi, sabit sipariş periyodu yöntemi, sabit sipariş miktarı yöntemi ve ABC sınıflandırma yöntemi) detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Videoda stok yönetiminin tedarik zincirindeki önemi, stok tutmanın beş temel nedeni, üretimdeki israf türleri ve Türkiye'deki stok tutma gerekçeleri gibi pratik bilgiler de sunulmaktadır. ABC analizi konusunda laptop üretim örneği üzerinden adım adım uygulama gösterilmekte ve bu analizin sadece stok yönetimi için değil, müşteri sınıflandırması gibi diğer alanlarda da kullanılabileceği vurgulanmaktadır.
- 00:04Dersin Konusu ve Amacı
- Bu hafta stok yönetimi konusu ele alınacak, hangi modeller ve planlama konuları incelenecek.
- Stok yönetimi geniş bir konu olup, ders daha çok modelleme ve planlama kısmına odaklanacak.
- Geçen hafta tedarik zincirinde ağ tasarımı ve tesis yeri seçimi konuları işlenmiş, ilerlemek isteyenler için yol gösterici bilgiler verilmiş.
- 01:35Stok Yönetimi Dersinin İçeriği
- Dersin ilk kısmında stok ve stok yönetimi kavramları tanıtılarak temel stok kavramlarına ve stok türleri incelenecek.
- Stok yönetimindeki stratejiler, uygulama esnasında dikkat edilmesi gereken noktalar ve karar alma süreçleri ele alınacak.
- Ders dinlerken, stok yöneticisi veya stokla ilgili karar veren bir işletme sahibi gibi düşünmek faydalı olacaktır.
- 02:56Tedarik Zincirindeki Rol
- Derslerde "biz" ifadesi ana üretici rolünü temsil ediyor, tedarik zincirini tasarlayacak ve yönetecek kişi olarak görülüyor.
- Tedarik zincirinde tedarikçiler, üreticiler, perakendeciler, toptancılar ve müşteriler gibi bileşenler bulunuyor.
- Ana üretici, tedarik zincirinin belirleyicisi olup, zincirin verimliliğini sağlama sorumluluğunu taşımaktadır.
- 06:17Tedarik Zinciri Yönetiminin Belirleyici Unsurları
- Tedarik zinciri yönetiminde beş temel belirleyici unsur bulunuyor: üretim, envanter (stok), lokasyon, ulaştırma ve bilgi yönetimi.
- Bu beş unsurların tamamının düzgün bir şekilde yapılması gerekir, tedarik zinciri yönetiminde bütüncül bir yaklaşım benimsenir.
- Envanter (stok) kavramı, envanter ve stok arasındaki nüans farkı hakkında bilgilendirme yapılacaktır.
- 09:05Stok Yönetimi İçeriği
- Stok kavramı, işletme neden stok tutar, stok tutarken katlandığı maliyetler, stok kalemleri, stok planlaması ve izlemesi konuları ele alınacak.
- ABC analizi, pareto analizi gibi kavramlar açıklanacak.
- Ekonomik sipariş miktarı modeli, emniyet stoğu ve yeniden sipariş verme noktası gibi kavramlar da ders kapsamında incelenecek.
- 10:59Envanter ve Stok Kavramları
- Envanter, stok, makine, bakım malzemeleri, ekipmanlar ve demirbaşları içeren daha geniş bir kavramdır.
- Stok, ekonomik değer taşıyan malzemeleri (hammaddeler, yarı mamüller, bitmiş ürünler) ifade eder.
- Envanter yönetimi, makinelerin bakımı, maliyetleri ve yönetimi dahil olmak üzere daha geniş bir kavramdır.
- 13:36Stok Yönetimi ve Önemi
- Stok yönetimi, yarı mamüllerin, hammaddelerin ve nihai ürünlerin ne kadar ve ne zaman stokta kalması gerektiği ile ilgili kararlar vermedir.
- İşletmeler birçok amaçla stok tutarlar, örneğin bakkallar yağları, hastaneler ilaçları ve ameliyat malzemelerini stoklarında tutarlar.
- Stok, talep ve üretim arasındaki farkı ifade eder: Stok = Toplam talep - Toplam üretim.
- 16:19Stok Yönetimi Kararları
- Stok yöneticisi veya işletme yöneticisi, stok politikalarına karar verir ve bir denge gözetir.
- Fazla stok tutulduğunda stok maliyetleri artar, az stok tutulduğunda ani talep artışlarında ürün satılamaz.
- Stok yönetimi sırasında kalite, maliyet ve teslimat amaçları birlikte sağlanması gerekir.
- 19:15Sıfır Stoklu Üretim
- Stok yönetiminin amacı sıfır stoklu üretim (just-in-time) olmakta, bu da Japon üretim felsefesinde vurgulanmaktadır.
- Otomotiv piyasasında, müşteriler sipariş verdiğinde araba henüz üretilmemiş olabilir ve beş-altı ay beklemek gerekebilir.
- Stok yönetimini doğru yapmak müşteri memnuniyeti, müşterileri elde tutma ve yeni müşteriler kazanma açısından önemlidir.
- 20:54Stok Tutma Nedenleri
- İşletmeciler, müşteri taleplerindeki ani yükselişlere karşılık vermek için stok tutarlar.
- Stok tutma, işletme kesintiye uğramadan devam etmesini ve müşterilerin ürün taleplerini hızlı bir şekilde karşılamasını sağlar.
- Artan talebi önceden kestirip yapmak idealdir ancak çok değişken piyasalarda bu mümkün olmayabilir.
- 22:42Stok Tutmanın Nedenleri
- Rekabetçi olabilmek için diğer şirketler stok tutarken siz tutmazsanız rekabet avantajınızı kaybedersiniz.
- Talepteki ve arzdaki belirsizlikleri karşılamak için stok tutmak gerekir, örneğin tedarikçilerden gelen malzemelerin net gelmeyeceği durumlarda.
- Sipariş verme maliyetlerinden kurtulmak için stok tutmak faydalıdır, çünkü sık sık sipariş vermek maliyetli olabilir.
- 24:48Stok Tutmanın Diğer Nedenleri
- Sezon etkilerinden kurtulmak için stok tutulabilir, örneğin dondurma gibi mevsimlere göre talep değişen ürünlerde.
- Her işletme için stok tutmanın nedenleri değişebilir, bazı işletmeler talepteki belirsizliklerden, bazıları arzdaki belirsizliklerden veya sipariş verme maliyetlerinden kurtulmak için stok tutabilir.
- Bir işletmeci rekabetçi olmak, belirsizlikleri karşılamak, sipariş verme maliyetlerinden kurtulmak ve sezon etkilerinden korunmak için stok tutmayı ister.
- 27:00Stok Tutmanın Olumsuz Yönleri
- Stok seviyesi belirli bir seviyeye (b noktası) kadar olabilir, ancak çok yüksek seviyeye (a noktası) çıkarsa sorunlar birikir ve stok yönetimi bozulur.
- Stok tutmak, tahminlerin doğru olmadığı durumlarda sorunları gizlemek gibi bir halının altına süpürme gibi bir duruma dönüşebilir.
- Güvenilir olmayan tedarikçilerle çalışırken stok tutmak sorunları gizleyebilir, ancak bu durum stok yönetiminin bozulmasına neden olabilir.
- 30:27Stok Tutmanın Gizli Sorunları
- Stok tutmak aslında bir takım problemleri göz ardı etmeyi, halının altına süpürmeyi sağlayabilir.
- Kalite problemleri varsa, stokta mevcut malzemeleri kullanarak üretimine devam edebilir ve kalite sorunlarını gidermek yerine göz ardı edebilir.
- Darboğazlar (üretimdeki engeller) tespit edilmesi için stokların olmadığı durumda daha kolay görülebilir, ancak stoklar varsa bu sorunlar gizlenebilir.
- 32:36Yalın Üretimdeki İsraflar
- Yalın üretimde yedi tane israf vardır: hatalı üretim, fazla üretim, fazla stok, fazla beklemeler, gereksiz işler, gereksiz taşımalar ve gereksiz hareketler.
- Stok tutmanın belirli bir seviyede kabul edilebilir olduğu ancak daha sonra işleri kötüleştirdiği belirtilmiştir.
- Stok tutma gerekçeleri arasında enflasyon ve dövizdeki hareketlilikler de bulunmaktadır, özellikle yabancı kaynaklardan gelen hammaddelerin fiyatları döviz kuruna bağlıdır.
- 35:48Stok Türleri
- Mamul stokları: Fabrika veya imalathane içerisinde yapılan işlemlerin tümü bittikten sonra müşteriye teslim edilmek üzere depoya koyulan son ürünlerdir.
- Hammadde stokları: Mamulün üretimi için gerekli olan ham maddelerdir.
- Yarı mamul stokları (Work in Process - WP): Üretim işlemine giren, üzerinde üretim işlemleri tamamlanmamış olan ve üretim akışına göre belirli işlemlere tutulmak üzere iş istasyonlarında bekletilen maddelerdir.
- 37:40Diğer Stok Türleri
- Hazır parçalar: Üretim faaliyetlerinin yürütülmesine yardımcı olan, belirli bir mamülün meydana getirilmesinde doğrudan kullanılmayan malzemelerdir.
- Yardımcı madde stokları: Hammaddelerin tamamlanmasına yardımcı olan, üretime doğrudan dahil olmayan fakat üretimin oluşturulmasında kullanılan malzemelerdir.
- Emniyet stokları: Talepte belirsizlik ve tedarik sürelerinde gecikmeler için koruma amacıyla tutulan stoklardır, işletmelerde sigorta görevi görür.
- 40:31Stok Tutma Maliyetleri
- Stok tutarken karşılaşılan maliyetler arasında satın alma maliyeti, sipariş maliyeti ve elde bulundurma maliyeti bulunmaktadır.
- Bazı sektörlerde ve sistemlerde farklı maliyetler de olabilir, ancak genellikle bu maliyetler stok maliyetleri olarak adlandırılır.
- 40:57Elde Bulundurma Maliyeti
- Elde bulundurma maliyeti (holding cost), stokta tutulan ürünlerin maliyetidir ve tesis maliyeti, işgücü maliyeti ve kayıt tutma maliyeti gibi çeşitli maliyetlerin toplamıdır.
- Elde bulundurma maliyeti miktarla artar ve birim ürün başına hesaplanır; bazen satın alma maliyetinin yüzdesi olarak da ifade edilebilir.
- Bu maliyet, sermayenin başka yatırımlara kullanılabilmesi yerine stoklara bağlanması, fırsat maliyeti, depolama maliyeti ve risk maliyeti gibi faktörlerden oluşur.
- 44:10Elde Bulundurmama Maliyeti
- Elde bulundurmama maliyeti (stoksuzluk maliyeti), stokta ürün olmadığında müşteri memnuniyetsizliği, müşteri kaybı ve ticari itibarın zarar görmesi gibi sorunlardan kaynaklanır.
- "Yok satma" tabiri, müşteri talep ettiğinde ürün olmadığı halde müşteriye bekleme önerisi yaparak ürünü tedarik etme durumunu ifade eder.
- Stoksuzluk durumunda müşteri kaybı, ticari itibarın zarar görmesi ve gecikme cezası gibi maliyetler oluşabilir.
- 49:48Satın Alma Maliyeti
- Satın alma maliyeti, stokta bulunacak ürünün satın alınmasında ödenen ücret, komisyonlar, vergiler ve harçlar gibi masrafları kapsar.
- Bu maliyet birim başına hesaplanır ve ürün miktarı arttıkça satın alma maliyeti de artar.
- Sipariş maliyeti, sipariş verme, ulaştırma, elleçleme, muayene, teslimat ve muhasebeleştirmesi gibi işlemlerde oluşan maliyetlerdir.
- 51:52Sipariş ve Kurulum Maliyeti
- Sipariş büyüklüğü ile sipariş sayısı arasında ters orantı vardır; sipariş büyüklüğü arttıkça yıllık sipariş sayısı azalır.
- Sipariş maliyeti, siparişin verilmesi, hazırlanması, kargolanması, alınması ve depoya taşınması gibi işlemlerde oluşan maliyetlerdir.
- Kurulum maliyeti (setup cost), ürünün alındıktan sonra hemen işleyememesi durumunda gerekli olan ayarlamalar ve kurulum işlemlerinin maliyetidir.
- 54:59Stok Politikaları ve Maliyetler
- Stok yönetiminde dört temel maliyet hesaplanır ve bu maliyetler stok politikalarının belirlenmesinde kullanılır.
- İyi bir stok yöneticisinin karar vermesi gereken önemli konulardan biri stok tutma çeşitleridir.
- 55:36Dönem Stokları
- Dönem stokları, ürünün talebine göre tüm stokların dönem başında tedarik edilmesi politikasıdır.
- Dönem stoklarında ölçek ekonomisi uygulanır, yüksek miktarda sipariş verilerek daha düşük maliyetli alma imkanı sağlanır.
- Dönem stoklarında yüksek miktarda taşıma ve nakliye gerçekleştirilmektedir.
- 57:16Emniyet Stokları
- Emniyet stokları, belirli bir seviyenin altına düşmemesi gereken, kaza anında ilk başvurulacak stoklardır.
- Emniyet stokları, üretimi yaparken karşılaşılan olasılıksal veya stokastik durumlarda kullanılır.
- Stok yönetimi, farklı senaryolara göre ne kadar emniyet stoku belirleyeceğini karar vermelidir.
- 58:22Mevsimsel Stoklar
- Mevsimsel stoklar, mevsimden etkilenecek ürünler için ayrı planlama gerektiren stoklardır.
- Örneğin, antifrizler gibi kışın daha fazla satılan ürünler için yaz ve kış ayları için ayrı stok seviyeleri belirlenir.
- 59:04Stok Kontrol Yöntemleri
- Stok kontrolü için uygun zaman, uygun miktar ve kalifiye elemanlar gereklidir.
- İlk yöntem olan gözle kontrol, en ilkel yöntemdir ve basit bir görev için kalifiye olmayan elemanlarla gerçekleştirilebilir.
- İkinci yöntem olan çift kutu yönteminde, birinci kutudaki stoklar bittiğinde sipariş verilir ve o kutu doldurulurken, ikinci kutudaki stoklar kullanılmaya devam edilir.
- 1:01:34Sabit Sipariş Periyodu ve Miktarı Yöntemleri
- Sabit sipariş periyodu yönteminde önceden belirlenen sürelerin sonunda sipariş verilir, ancak çok kalemli stoklarda uygulaması zordur.
- Sabit sipariş miktarı yönteminde her kontrolde sabit miktarda sipariş verilir, bu yöntem uygulaması, takibi ve yönetimi kolaydır.
- 1:03:42ABC Sınıflandırma Yöntemi
- ABC yönteminde stoklar maddi değere göre A, B ve C sınıfına ayrılmaktadır.
- A sınıfı toplam çeşit sayısının %15-20'sini oluşturur ama toplam değerinin %75-80'ini temsil eder.
- B sınıfı %35-40'lık bir grup oluşturur ve değer olarak %10-15'lik bir kısmını temsil eder.
- C sınıfı %45-50'lik daha fazla çeşit içerir ancak değer olarak %5-10'luk bir grup oluşturur.
- Bu sınıflandırma Pareto analizi veya 80/20 kuralı olarak da bilinir.
- 1:05:51Pareto Analizi ve 80/20 Kuralı
- Pareto analizi, 80/20 kuralı olarak da bilinir ve dünya nüfusunun %20'sinin toplam gelirin %80'ini elinde bulundurduğu ekonomik çıkarımı temel alır.
- Bu oranlar farklı ülkeler, şehirler, ilçeler veya mahallelerde değişebilir, ancak büyük ölçekli analizlerde %20-%80 oranları sabitlenmiş durumdadır.
- Pareto analizi sadece stok yönetiminde değil, ders çalışırken, günlük işlerde ve birçok alanda kullanılabilir.
- 1:09:01Mükemmeliyetçilik ve Yeterince İyi
- "En iyi yeterince iyinin düşmanıdır" sözü, mükemmeliyetçiliğin yeterince iyiyi gözden kaçırdığını vurgular.
- Mevlana'nın "ille yüzde ısrar etme, doksan da olur" sözü, mükemmel olmak yerine yeterince iyi olmanın yeterli olduğunu ifade eder.
- Üretim süreçlerinde yükte hafif, pahada ağır olanlara odaklanmak, mükemmelliğe odaklanmaktan daha etkilidir.
- 1:12:14ABC Analizi
- Ölçemediğiniz şeyi yönetemez, yönetemediğiniz şeyi kontrol edemez prensibi, üretim süreçlerinde maliyetleri ölçmek ve sayısal hale getirmek gerektiğini vurgular.
- ABC analizi, ürünlerin A, B ve C sınıflarına göre sınıflandırılmasıdır; A sınıfı en önemli, C sınıfı ise en az önemli ürünlerdir.
- A sınıfı ürünler maliyet olarak %70-80'i, miktar olarak ise %10-15'i oluştururken, C sınıfı ürünler maliyet olarak %10'u, miktar olarak ise en fazlasını oluşturur.
- 1:16:21ABC Analizi Uygulaması
- ABC analizi uygulamak için önce ürünleri senelik maliyete göre sıralamak gerekir.
- Sıralama işlemi sonrası, senelik maliyetlerin toplamı hesaplanır.
- Bu veriler, stok yönetiminde hangi ürünlerin daha sık kontrol edilmesi gerektiği konusunda bilgi sağlar.
- 1:17:55ABC Analizi Yöntemi
- Bir laptop üretiminin senelik toplam maliyeti 76 milyon 460 bin TL olarak hesaplanmıştır.
- Her bir kalemin (anakart, ekran kartı, harddisk, işlemci vb.) maliyeti toplam maliyete bölünerek yüzde oranı hesaplanır.
- Kümülatif oranlar hesaplanarak (örneğin anakart %41,85, anakart+ekran kartı %68,11), ürünler A, B ve C sınıflarına ayrılır.
- 1:20:15ABC Analizi Uygulaması
- A sınıfı ürünler (anakart ve ekran kartı) %75'e kadar, B sınıfı ürünler (harddisk ve işlemci) %75 ile %95 arasında, C sınıfı ürünler ise %95'ten sonraki oranları kapsar.
- A sınıfı ürünler daha sık kontrol edilirken (haftalık), B sınıfı aylık, C sınıfı ise iki-üç-altı aylık kontrol edilir.
- ABC analizi sadece stokların sınıflandırılmasında değil, müşterilerin de sınıflandırılmasında kullanılabilir.
- 1:22:43ABC Analizi'nin Önemi
- ABC analizi, kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlar ve stok kontrolüne göre farklı ağırlıklar atar.
- Anakart ve ekran kartı "platin müşteri" gibi önemlidirken, harddisk ve işlemci bir alt düzey, RAM, klavye gibi parçalar ise en düşük önemde olur.
- Stok kontrol modelleri konusuna geçilerek, bu yöntemlerin stok yönetimi içinde önemli bir yeri olduğu belirtilmiştir.