Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının ve sohbet formatında iki kişinin katıldığı, Sovyetler Birliği'nin dış politikası ve komünist hareketin tarihsel gelişimi hakkında detaylı bir analizi sunmaktadır.
- Video, Üçüncü Enternasyonel'in Lenin'in devrim anlayışından uzaklaşması, Sovyetler Birliği'nin dış politikası ve cephe politikası, II. Dünya Savaşı dönemindeki durumu ve Türkiye Komünist Partisi'nin gelişimi üzerine kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Konuşmacılar, 1920'lerden 1940'lara kadar olan dönemdeki önemli olayları (Kanton ayaklanması, Mussolini ve Hitler'in iktidara gelişi, İspanya İç Savaşı, İkinci Dünya Savaşı) analiz ederek, Sovyet politikalarının dünya devrimi perspektifine etkilerini açıklamaktadır.
- Videoda ayrıca, Sovyetler Birliği'nin "kaleyi koruma" anlayışının gelişimi, Türkiye'deki komünist hareketin yükselişi ve Kemalist hareketle olan ilişkileri, TKP'nin Sovyet politikasına tabi kalması ve Türkiye'deki mevcut koşulları göz ardı etmesinin nedenleri gibi konular da ele alınmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü sürecindeki komünist hareketin yükselişi ve Kemalist hareketin bu süreçteki stratejileri de detaylı bir şekilde incelenmektedir.
- Lenin'in Devrim Anlayışı ve İkinci Enternasyonel
- Lenin, emperyalizm analizi ve deniz kesintisiz devrim esprisi ile dünya devrimi anlayışını geliştirmiş, tüm ülkelerin işlerini birleştirmeyi savunmuştur.
- Lenin, ulusal sorun, sömürgeler sorunu, tarım sorunu ve köylü sorunu gibi konular hakkında da açılımlar yapmıştır.
- İkinci Enternasyonel, devrim beklentilerinin hayal kırıklığıyla sonuçlanmasıyla, Sovyet liderliği kaleyi korumak adına devrim imkanının olduğu yere devrim çıkarmaktan ziyade Sovyet devletinin güvenliği ve ihtiyaçları bağlamında ele almaya başlamıştır.
- 01:54İkinci Enternasyonel'in Etkileri
- İkinci Enternasyonel'in anlayışı, milli demokratik devrim tezinde ve asker-sivil, aydın zümre işlerinde devam etmiştir.
- Bu dönemde bürokratik yapılara dönüşme yaşanmış, Moskova'dan gelen mührü kim alacak, kapak açacak gibi bir süreç ortaya çıkmıştır.
- 1930'ların sonundaki desantralizasyon politikası, savaş başlayacakken kendilerini tasfiye etme ve otonom gruplar halinde kalma politikasıdır.
- 04:34İkinci Enternasyonel'in Dünya Çapındaki Başarısızlıkları
- İkinci Enternasyonel döneminde yaşanan önemli olaylar: 1927 Şangay ayaklanması, Kanton ayaklanması, İtalya'da Mussolini'nin gelmesi, Almanya'da faşizmin iktidara gelmesi, İspanya'da İkinci İspanyol İç Savaşı ve Fransa'da Halk Cephesi politikalarının başarısızlığıdır.
- Üçüncü Enternasyonel, karşı-devrim denklemlerinde başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
- Bu dönemde hiçbir teorik üretim yapılmamış, teori hayatiyetini yitirmiştir.
- 07:17Faşizme Karşı Halk Cephesi Politikası
- Almanya'da faşistlerin adım adım iktidara gelme süreciyle birlikte Dimitrov, faşizme karşı birleşik cephe politikası geliştirmiştir.
- 1935'te Komüniter'in yedinci kongresinde faşizme karşı halk cephesi politikası geliştirilmiştir.
- Bu politika, İkinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar uluslararası sosyalist hareketin kaderini etkileyen bir sürecin kapısını aralayarak Fransa'da iktidara gelme ve İspanya'da benzer gelişmeleri sağlamıştır.
- 09:48Çin'de Komünistler ve Milliyetçiler Arasındaki İlişki
- 1926'da Komünist Partisi Koa Tank lideri Çan Kay-şek, toplantısına delege olarak katılıyor.
- 1927'de Şangay'da milliyetçi lideri Çan Kay-şek tarafından organize edilen büyük işçi hareketi kanla yazılıyor ve yüz bin civarı ölü oluşuyor.
- Komünistlerin bu ittifaka zorlanmasının gerekçesi, Çin'deki devrim potansiyellerine güvensizlik ve burjuva milliyetçiliğin emperyalizmle çatışan ve Sovyetler Birliği dost olma ihtimali olan bir yapıyla birlikte hareket etmek istemeleri.
- 12:26İspanya Örneği ve Devrim Anlayışı
- İspanya, ikinci dünya savaşı'nın laboratuvardır ve devrim anlayışlarında önemli bir örnek teşkil eder.
- 1932-33'te İspanya'da krallık düşüyor ve demokratik devrim yaşanıyor, ancak iktidar kendini oturtamıyor.
- Gericiler örgütleniyor, Franco ve General Mola gibi askeri kadrolar darbe yapıyor ve iç savaş başlıyor.
- 13:50Rusya ve İspanya'daki Devrim Anlayışları
- Rusya'da demokratik devrimin bu aşamasında çakılıp kalmak yerine sosyalist devrimi ilerletmek gerektiği anlaşılmıştır.
- İspanya'da da devrimi ilerletmek için ulusal sorunları çözme ve tarım sorununun çözülmesi için baskı uygulanması gerekiyordu.
- Sovyetler Birliği, İspanya'daki durumda daha örtülü bir tutum sergilemiş, açık bir ittifak kurmak yerine uzlaşma yolu aramıştır.
- 17:13Halk Cephesi Politikası ve Faşizm Tehlikesi
- Sovyetler Birliği'ne karşı gelecek ittifakı tetiklememesi ve İspanya'dan İtalya'ya ilerleme ihtimali gibi iki önemli neden vardır.
- Halk cephesi politikası, sosyal demokratların ihanetçi olduğu iddiasına rağmen, milyonlarca işçi kitleleriyle komünistlerin birliğinde Hitler'in yükselmeye fırsat bulamayacağı belirtiliyor.
- 1935'te cephe politikası önerilmesi, faşizm tehlikesine karşı mücadele etmek için doğru olsa da, reform için devrimi terk etmek anlamına geliyor.
- 19:17Cephe Politikasının Sonuçları
- Cephe politikasının tek başarılı olduğu yer Fransa'dır, burada faşistlerin iktidara gelme ihtimali püskürtülmüş olsa da, ortaya çıkan Leonbolum hükümeti bir burjuva hükümeti olmuştur.
- İkinci Dünya Savaşı sonrası İtalya, Fransa ve Yunanistan'da burjuva demokrasi fit olmuş, iktidarı zorlamak için hamle yapılmamıştır.
- Cephe politikası, reform için faşizme karşı pozisyon tutmak için teorik platform olarak kullanılmış, devrim bayrağı bordo'dan geminin bordasına atılmıştır.
- 20:39Sovyet Dış Politası ve Savaş Sonrası Düzen
- İkinci Dünya Savaşı'nda yaklaşık 22 milyon insan ölmüş, bu kadar ağır bir şey yaşanmıştır.
- Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan bombalar, Sovyetler Birliği'ni yeni bir savaşla tehdit etmek ve Amerika liderliğini ilan etmek için kullanılmıştır.
- Yalta, Post ve Tahran'daki görüşmeler sonucunda dünya dengeleri netleşmiş, Sovyet nüfuz alanları konusunda anlaşmaya varılmıştır.
- 23:28Yunanistan'da Devrim Hakkında
- Yunanistan'da Alman işgali sonrası 1939-1949 arasında 6 milyonluk nüfusunun 600 bin insanı ölmüş, gerici güçler yenilgiye uğratılmıştır.
- Yunanistan'ın %99,9'u komünist partizanların elindeyken, Vakiza'da yapılan anlaşmaya göre komünist partizanlar silahlarını bırakıp demokratik seçimlere gitmeye razı olmuşlardır.
- Silahsızlanan partizanlar köylerinde ve evlerinde kitleler halinde öldürmeye başlamış, İngilizler ve Amerikalılar destek verirken, sosyalist ülkelerin desteğini görmüşlerdir.
- 26:11Komünitenin Feshi ve Politik Çelişkiler
- Konuşmacı, bir kişiye karşı eleştiri yaparak, o kişinin geçmişteki pişmanlık belgesinin gerçekliğini sorguluyor ve onun yıkıldığı yerden kalkıp devrime önderlik etmesini eleştiriyor.
- Fransa'da İtiler'in girdiği dönemde, DeGol adlı kişinin radyo yayını yaparak direniş hareketi başlatması ve komünistlerin silahlı güçleriyle direniş göstermesi örnek olarak veriliyor.
- İtalya'da bir milyon parça ve Yugoslavya'da üçyüzelli bin parça varken, neden iktidar alma yönünde bir hamle yapılmadığı sorusu soruluyor.
- 27:41Komünitenin Feshi ve İkili Çelişki
- Komünitenin feshi döneminde, güçlü komünist partisi olan Fransa'da koalisyon ortağı olmasına rağmen, Fransa'nın Cezayir, Lübnan ve Vietnam'da sömürgeciliğe devam etmesi eleştiriliyor.
- Sovyetler Birliği, Hitler'in saldırısı altında milyonlarca insanın ölümü ve Stalingrad'daki kritik durumda olduğu dönemde, batı cephesi açılmadığı ve Normandiya çıkartması son ana kadar geciktirildiği belirtiliyor.
- Komünitenin 15 Mayıs 1943'te kapatılması, 20 Kasım 1942'de Sovyet ordularının saldırı başlattığı ve 31 Ocak'ta Stalingrad kuşatmasının kırıldığı tarihlerle karşılaştırılarak eleştiriliyor.
- 33:01Komünitenin Feshi ve Tedrici Gelişim
- Dünya devriminin potansiyellerine güvensizlik ve ihtiyat, "kaleyi korumak" anlayışıyla tedrici bir evrim ve tedrici gelişme öngörülüyor.
- İkinci Dünya Savaşı'nın sonucunda sosyalizmin topraklarının gelişmesi, bu ihtiyatlılık ve tedricilik anlayışının sonucu olarak görülüyor.
- İspanya'da Sovyet ordusunun en önemli generallerinin cumhuriyetçilerle birlikte savaştığı ve uluslararası tugayların var olduğu belirtilerek, bu yardımların dünya devrimi perspektifine bağlı olarak değil, "kaleyi koruma" görüş açısı üzerinden yapıldığı vurgulanıyor.
- 34:49Komünitenin Feshi ve Çelişki Süreci
- Üçüncü Enternasyonalin kurulduğu tarihten 1943'teki feshine kadar geçen süreç, bir çelişkinin sürekli gündemde olması ve üzerine belirlenen politikalarla geçmiş.
- Bir sosyalizmin inşa edilmeye çalışıldığı Sovyetler Birliği ile iç ve dış kuşatılmışlık arasındaki çelişki, anavatan olarak atfedilen ülkenin ayakta kalması ve korunması kaygısıyla, dünyanın diğer bölgelerdeki devrimci mücadelelerin zafere ulaşması arasındaki çelişki olarak tanımlanıyor.
- Bu çelişki durumu 20-30 yıllık bir tarihe damgasını vurmuş ve 1943'te feshedilerek sonrasında ABD ve Sovyetler arasında soğuk savaş gerçekliği yaşanmış.
- 45:41Sosyalist Devrimler ve Ayaklanmalar
- Proleteryanın en ileri bölükleri, Kaiser'lerin yıkılmasını ve demokrasinin sosyalizme ilerlemesini savunurken, sosyal demokrat parti bu harekete karşı çıkıyor.
- 1919'daki ayaklanmada, Berlin polis şefi Rosa ve Leibknecht'in öldürülmesinde rol oynamış.
- Macaristan'da ve Almanya'da devrimler başarısız olmuş, 1924'e kadar ayaklanmalar devam etmiş; Fransa'da büyük grevler, İtalya'da işçi konseyleri kurulmuş.
- 47:27Ekim Devrimi ve Sonrası
- Ekim Devrimi, ayaklanma ve iktidara alma işi hem çok zor hem kolay olmuş; devrim sırasında yaklaşık 8-10 kişi ölmüş, ancak sonrasında çıkan iç savaşta milyonlarca insan hayatını kaybetmiş.
- Rusya topraklarında 14 ülkenin askeri desteğiyle karşı devrim başlamış.
- Bolşevikler, yüz yıllık devrimci birikim, müthiş entelektüel temel ve üç devrim deneyinden geçmiş işçi ve köylülerin desteğiyle bu fırtınaya dayanmışlar.
- 49:55Avrupa Devrimi Beklentisi
- Ekim Devrimi'nin ayakta kalması ve Avrupa Devrimi'nin örgütlenebilmesi için hızla bir enternasyonal örgütlenmeye gitme ihtiyacı var.
- 1924-1925'e kadar Avrupa Devrimi beklentisiyle ilgili hayaller hüsranla sonuçlanıyor; İtalya'da Mussolini'nin iktidara gelmesi, Almanya'da Spartaksilerin katledilmesi ve faşist hareketin gelişmesi gibi karşı devrim olayları yaşanıyor.
- Türkiye'de Kemalist hareketin burjuva milliyetçi bir hareket olarak başarısı, diğer ülkelerdeki hareketlerin başarısızlığıyla birlikte derin bir hayal kırıklığı yaratıyor.
- 53:30Hayal Kırıklığı ve Sonuçları
- Avrupa'daki devrim potansiyellerine ilişkin güvensizlik oluşuyor ve Sovyet kalesini koruma anlayışı ön plana çıkıyor.
- Dünya devrimi artık uzun vadeli bir sorun olarak görülüyor ve Sovyet kalesinin korunması temel mesele haline geliyor.
- Bu durum, devrimci iyi idare anlayışına doğru bir dönüşüm olarak değerlendiriliyor ve Türkiye'deki gelişmelerle ilgili bir eğilim olarak hissediliyor.
- 57:361920'lerde Osmanlı İmparatorluğu'nun Çöküşü ve İktidar Boşluğu
- 1920 Eylül ayında Rusya'da Bakü'de bir komünist parti kurulmuştur.
- Osmanlı İmparatorluğu çökmüş, İstanbul işgal altında, ordusu terhis edilmiş ve iktidar boşluğu yaşanmaktadır.
- Milyonluk ordulardan sonra küçük bir coğrafyaya daralmış, asker kaçaklığı ve asayiş sorunları yaşanmaktadır.
- 58:46Kemalistlerin Avantajları
- Kemalistler devlet geleneğinden geliyorlar ve İttihat Terakki ile Teşkilat-ı Mahsusa gibi örgütlenmelerin kalıntılarına sahiptirler.
- Kazım Karabekir'in Doğu Cephesi'nde kurtardığı askeri birlik ve devlet geleneğine sahip kadroları vardır.
- Sistemi yıkmak değil, sistem içinde iktidar olmak kavgası yürütüyorlar.
- 59:59Komünist Hareketin Zorlukları
- Bolşevik hareketinin büyük prestiji vardır ve karşılarında tecrübeli, kurt gibi adamlar vardır.
- Çerkez Ethem hareketi, bir tarafı Teşkilat-ı Mahsuscular, diğer tarafı halk örgütlenmesine gider.
- Yeşil Ordu hareketi, Yeni Dünya gazetesi, Eskişehir'de özerk yönetimler ve Karadeniz'de Kars'ta cumhuriyet kurulması gibi hareketler yaşanmaktadır.
- 1:01:57Kemalistlerin Stratejisi
- Kemalistler kurtlarla dans etmek zorunda kalmışlardır ve iktidar boşluğunu değerlendirmişlerdir.
- Komünist hareketin liderleri Kemalistler tarafından tasfiye edilmiştir.
- Kemalist hareket, gizli bir operasyonla Türkiye Komünist Partisi'ni yok etmiştir.
- 1:03:56Sovyetler Birliği ile İlişkiler
- Komünist liderlerin katledilmesi bir devlet operasyonudur ve Kemalist hareketin rakip bırakmamak stratejisine göre çalışmıştır.
- 16 Mart 1921 tarihinde Ankara'daki hareketi ve hükümeti ilk tanıyan ülke Sovyetler Birliği olmuştur.
- Milli Mücadele döneminde Sovyetler Birliği'nin katkısı vardır ve bu destekle ilgili çeşitli açıklamalar bulunmaktadır.
- 1:06:13Komünist Hareketin Zorlukları
- Sovyetler Birliği, Türkiye Komünist Partisi'ne doğru yönlendirmeler yapabilirdi ancak bunu yapmamışlardır.
- Komünist hareketin tarihinde uzlaşılar ve geri adımlar vardır, ancak bunlar berrak bir şekilde açıklanmamıştır.
- Yaşanan problemli süreçler ve yanlış politikalar, çok büyük zorluklarla tetiklenmiş olabilir.
- 1:08:24Türkiye'nin Zorunluluklar Altında Yaşadığı Zamanlar
- Savaş, devrim, kıtlık, açlık, karşı devrimler, işgal, tecrit ödemesi ve ambargo gibi zorluklar Türkiye'nin nefes almasına ihtiyaç duyduğu bir duruma getirmiştir.
- İngilizlerle imzalanan ticaret anlaşmasında, İngiliz sömürgelerindeki borç ödevi propagandasının durdurulması şartı getirilmiştir.
- Doğu Halkları Kurultayı, tehdit etme ve uzlaşmaya razı etme amaçlı bir platform olarak kullanılmıştır.
- 1:10:07Enver Paşa ve Doğu Halkları Kurultayı
- Doğu Halkları Kurultayı'nda Enver Paşa, muazzam bir katil ve Ermeni soykırımının baş mimarları olarak tanımlanmış, ancak İngilizlere karşı tehdit potansiyeli olarak vitrine çıkarılmıştır.
- Bu durum ağır problemler oluşturmuştur; hiçbir keyfi değil, büyük zorunlulukların baskısı altında yapılan hatalardır.
- 1925'ten sonra bu durum sistematik olmaya başlamıştır.
- 1:11:38Türkiye Komünist Partisi'nin Broşürü
- 1924 tarihli "Lenin ve Denizim" adlı broşürde, Türkiye'de sermaye birikimi olmadığı, proleter sınıfın henüz oluşmadığı belirtilmiştir.
- Broşürde, memleketin zengin sermayeli ve ileri hale gelmesi vazife olarak belirtilmiş, bu hedef için disiplinli ve müteşekkil bir Cumhuriyet Partisi gereklidir.
- Cumhuriyetin idame ve muhafazası için yapılacak her hareketin, ne kadar şiddetli olsa da doğrudur ve ilerici bir harekettir denilmiştir.
- 1:15:33Komünist Gözlemcilerin Raporları
- 1922'de Sovyetler Birliği'ne gönderilen iki komünist gözlemci, Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu'da görülen çatışmaları raporlamıştır.
- Gözlemciler, Türkiye'de iktisadi gerilik ve eğitim seviyesinin düşük olduğu, sosyalistlerin devlet gücü ele geçirmeyi görev yapmaması gerektiği görüşünü belirtmiştir.
- Türk emekçilerin, yerli burjuvazinin bağımsız bir Türk devleti kuruluşunda desteklenmesi gerektiği vurgulanmıştır.
- 1:17:36Komünist Parti'nin Stratejisi
- Türkiye'de gerçek bir işçi sınıfının olmadığı için işçi devrimi düşünülmemiş, rafine menşevizm ve ikinci enternasyonel çizgisi benimsenmiştir.
- Burjuvazinin ekonomik projesini desteklemek, İngilizleri oyalamak ve gericiliğe karşı mücadele etmek gerektiği belirtilmiştir.
- Bu durum, Sovyet devletinin güvenliğini sağlamak ve enternasyonalizmi bu işe indirgemek olarak değerlendirilmiştir.
- 1:20:09Sovyet Dış Politikası ve Türkiye
- Sovyetler'de hem iç savaş gerçekliği hem de dışarıdan gelen emperyalist güçlerin kuşatması vardı.
- Sovyetler, emperyalistlerle denge kurma, Türkiye gibi ülkeleri kendi yanına çekme veya en azından tamamen emperyalizmin kucağına düşmemelerini amaçlayan bir politika izliyordu.
- Türkiye Komünist Partisi'nin bu politikaya karşı farklı bir çizgi geliştirememesi veya Sovyet yönetimiyle çatışmaması, ideolojik ve politik etkenlerle açıklanabilir.
- 1:21:35Türkiye'deki Sosyalist Hareket ve Kemalizm
- 1970'lere kadar Sovyetler, Türkiye'deki Koçgiri, Şeyh Said ve Dersim katliamlarını feodalizmin tasfiyesi olarak onaylamıştır.
- Sovyetler ve TKP, Türkiye'deki kalkınmacı, ilerlemeci, modernist sürecin öncü gücü olan Kemalizm'i desteklemek için politika izlemiştir.
- 1924-1925'ten sonra Almanya ve Macaristan'daki devrim sürecinin kapanmasıyla Sovyetler politikasını değiştirmiş, ancak Türkiye'de bu değişikliğin etkisi olmamıştır.
- 1:22:32Sovyet Otoritesi ve Partilerin Tepkisi
- Bu durum dünya çapında yaşanan bir süreçti ve Türkiye'ye özgü değildi.
- Komünist dönemi içerisinde Mao ve bir ölçüde Tito, Sovyet telkinlerinin dışında kendi çizgilerini inşa etmişlerdir.
- Diğer partiler, devrim liderlerinin oluşturduğu muazzam otorite karşısında ve teorik-ideolojik bakış açıları nedeniyle Sovyet politikasına tabi olmuşlardır.