• Buradasın

    Soğuk Savaş Döneminde Türkiye'nin Siyasi ve Ekonomik Gelişimi

    youtube.com/watch?v=B-MNrbq3Rjw

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatında olup, Soğuk Savaş döneminde Türkiye'nin siyasi, ekonomik ve askeri gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır.
    • Video, 1930'lardan başlayarak Türkiye'nin dış politikasındaki değişimleri, NATO üyeliği sürecini, Demokrat Parti'nin iktidara gelişi ve 27 Mayıs 1960 darbesine kadar olan dönemi kapsamaktadır. İçerikte Truman Doktrini, Marshall Planı, Kore Savaşı'nın Türkiye'ye etkileri, NATO'ya üyelik süreci ve Türkiye'nin ilk otomobili Devrim'in geliştirilmesi gibi önemli olaylar ele alınmaktadır.
    • Videoda ayrıca Türkiye'nin tek partili sistemin sona ermesiyle başlayan çok partili dönemin gelişimi, Demokrat Parti'nin seçim sonuçları, Cemal Gürsel'in cumhurbaşkanlığı dönemi ve Türkiye'nin ilk yerli motoru Gümüş Motor projesi hakkında bilgiler de sunulmaktadır.
    00:11Soğuk Savaş Döneminde Türkiye'nin Dış Politikası
    • Soğuk savaş döneminde Türkiye'nin dış politikasında meydana gelen gelişmeler incelenecektir.
    • 1930'lu yıllarda Türkiye, Batı ile olan sorunlarını büyük ölçüde çözmüş ve "yurtta barış, dünyada barış" tavrını sergilemiştir.
    • 1933'te Almanya ve Japonya Milletler Cemiyeti'nden ayrılmış, İtalya'nın da katılmasıyla Türkiye için dış tehdit algısı İngiltere'den İtalya'ya çevrilmiştir.
    01:30Türkiye'nin Güvenlik Kuşağı Oluşturma Çalışmaları
    • 1934'te Türkiye'nin girişimleriyle Balkan Antantı, 1937'de Sadabat Paktı kurulmuş, Türkiye çevresinde güvenlik kuşağı oluşturulmuştur.
    • 1936'da Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile boğazlar üzerindeki hakimiyet güçlendirilmiştir.
    • Sovyetler Birliği ile Türkiye arasında iyi ilişkiler olsa da, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği Türkiye toprakları üzerinde Doğu Anadolu'dan toprak ve boğazlar üzerinden hak talep etmiştir.
    02:29Amerika Birleşik Devletleri ile İlişkiler
    • Amerika Birleşik Devletleri, II. Dünya Savaşı sonrası Truman Doktrini ve Marshall Planıyla Türkiye'ye destek vermiştir.
    • Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilişkiler 19. yüzyılda başlamış, 1927'de Amerikalılar Ankara'da büyükelçilik açmıştır.
    • 1941'de Amerika Birleşik Devletleri, müttefik grubuna yardım etmek için Türkiye'ye ilk yardımları yapmıştır.
    03:43Truman Doktrini ve Türkiye-Amerika İlişkileri
    • Sovyetler Birliği'nin Yunanistan'da komünistlere yardım etmesi ve Türkiye'den toprak talebinde bulunması, Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye'ye karşı bakışını değiştirmiştir.
    • Truman Doktrini Mayıs 1947'de kanunlaşarak yürürlüğe girmiş, Temmuz 1947'de Türkiye ile yardım anlaşması imzalanmıştır.
    • Truman Doktrini ile Türkiye'de ekonomi, sanat, yaşam tarzı ve siyaset gibi birçok alanda değişimler yaşanmıştır.
    04:53İç ve Dış Tehdit Algılamalarındaki Değişimler
    • İç tehdit, bir ülkenin varlığına ve birliğine ülke içinden yöneltilen tehdittir, dış tehdit ise ülke dışından yöneltilen tehdittir.
    • Muhalefet artık iç tehdit değildi, İsmet İnönü demokrasi yönünde demeçler vermeye başlamış, liberal görüşlere sahip Hasan Saka hükümeti kurulmuştur.
    • Amerika ile yakınlaştıkça Türkiye'de Batı tarzı demokrasi gelişmiş, Türk toplumunda Amerika Birleşik Devletleri sempatizanlığı yön vermiştir.
    06:18Dış Tehdit Algılamalarındaki Değişimler
    • II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki kutuplu bir dünya ortaya çıkmış, Türkiye Sovyetler Birliği'nin saldırgan tutumu karşısında ABD ve Batının yanında yer almıştır.
    • Türkiye dış politikasının merkezine Amerika Birleşik Devletleri'ni yerleştirmiş, Amerika'nın içinde olduğu kuruluşlara katılmış ve karşıt kuruluşlardan uzak durmuştur.
    • Amerika Birleşik Devletleri ile müttefik olmanın Türkiye'ye sağladığı güven ve rahatlık sayesinde hızlı bir dışa açılım sürecine girilmiştir.
    08:06Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye'ye Yaptığı Yardım
    • 1947-1951 yılları arasında Türkiye'ye yapılan yardımın miktarı yaklaşık 400 milyon dolar olmuştur.
    • Bu çerçevede Türk ordusuna eğitim, nakliye ve bombardıman uçakları verilmiştir.
    • Bu malzemelerin bakımı Türkiye'yi zora sokmuştur çünkü yedek parça ve bakıma aşırı para harcanmıştır ve ekonomi zora girmiştir.
    09:16Kore Savaşı
    • İkinci Dünya Savaşı devam ederken Yalta ve Postdam konferanslarında Kore'nin paylaşımı gündeme gelmiştir.
    • 1945'te Sovyetler Birliği Japon işgalindeki Kore topraklarının bir kısmını işgal etmiş, 1948'de Amerika kontrolündeki topraklarda Güney Kore Cumhuriyeti kurulmuştur.
    • 1950'de Kuzey Kore kuvvetleri Güney Kore'ye saldırmış, Amerika Birleşmiş Milletler kuvveti oluşturarak General McCarthy komutasında Güney Kore tarafında savaşa dahil olmuştur.
    11:07Kore Savaşı'nın Sonuçları
    • Kore harbinde Türk birliklerinin KNUR ile gösterdiği kahramanlıklar savaşın gidişatında büyük rol oynamıştır.
    • İki tarafında üstün gelmediği bu savaşta 1951 yılında barış görüşmeleri başlamış, 1953'te Stalin ölünce barış görüşmeleri neticelenmiştir.
    • Yapılan Pan-Miyon Mütarekesi ile savaş sona ermiş, Türkiye Kore Savaşı'na bir tugay askerle katılmıştır.
    11:49Türkiye'nin Batı İlişkileri ve Kore Savaşı
    • Türkiye, Amerika'dan Truman ve Marshall yardımları almış, bu ilişkilerin kesintiye uğramasını istemiyordu.
    • Türkiye, Sovyetler Birliği'nin dış tehdit olarak algılandığı için NATO'ya dahil olmak ve Amerika ile savunma işbirliğini geliştirmek istiyordu.
    • Türkiye, İkinci Dünya Savaşı'na katılmamış, Almanya ve Japonya'ya politik bir savaş ilanı yapmıştı, bu nedenle Batı blokunda temkinli bakılıyordu.
    12:51Kore Savaşı'ndaki Türkiye'nin Rolü
    • 1950 seçimlerinde Demokrat Parti iktidara gelmiş ve Kore Savaşı'nı aktif dış siyaset için fırsat olarak görmüştü.
    • Türkiye, Kore Savaşı'na yaklaşık 6000 asker göndermiş, Amerika'dan sonra en fazla asker gönderen ülke olmuştu.
    • Kore Savaşı'nda 721 Türk askeri şehit olmuş, yüzlerce gazi olmuş ve Türkiye'nin savaşa katılması savaşın seyrini değiştirmede önemli rol oynamıştır.
    14:06Türkiye'nin NATO'ya Üye Olma Süreci
    • Türkiye, Sovyetler Birliği ile iyi ilişkiler içindeyken, 1949'da Avrupa Konseyi'ne katılmış ve NATO'ya üye olabilmek için bu konseyin kuruluşundan üç ay sonra katılmıştır.
    • Türkiye'nin NATO'ya girmesinin gerekçeleri: Sovyet tehdidi, Amerika ile ilişkileri geliştirmek, Türk ordusunu modernize etmek ve ekonomik gelişmişliği sağlamaktı.
    • NATO Konseyi Ekim 1951'de Türkiye'nin üyeliğini kabul etmiş, 19 Şubat 1952'de Türkiye Büyük Millet Meclisi onaylamıştır.
    17:05NATO Yardımları ve Türkiye'nin Gelişimi
    • Türkiye'nin NATO'ya üye olmasından sonra yapılan yardımlar sonucunda ülke gelişmiş, ancak yedek parçalar ekonomik zorluklara yol açmıştır.
    • 1952'de yardımlar 680 milyon doları askeri olmak üzere 960 milyon dolara ulaşmış, 1970 yılına kadar toplam 5 milyar dolar yardım alınmıştır.
    • NATO etkisi ve desteği ile Türkiye'de askeri yatırımlar yapılmış, Adana İncirlik Hava Üssü gibi askeri üsler inşa edilmiş ve Amerikalı personel sayısı 1970'de 25 bine ulaşmıştır.
    19:19Amerika'nın Türkiye'ye Yardım Amacı
    • Amerika Birleşik Devletleri'nin amacı, Sovyet saldırılarına karşı güçlü bir tampon bölge oluşturmak ve Türkiye'nin başka oluşumlara katılma ihtimalini ortadan kaldırmaktı.
    • Amerika'nın Ortadoğu'daki çıkarları ve çevreleme politikasında Türkiye'ye duyulan ihtiyaç vardı.
    • Çevreleme politikası, Amerika ve Batı'nın Sovyetler Birliği'ne yönelik genel politikalarını tanımlamak için kullanılmış, hedefi Sovyetler Birliği'nin kendi sınırları içerisinde kalmasını sağlamaktı.
    20:20Demokrat Parti Dönemi ve Toprak Reformu
    • Demokrat Parti süreci güncelliğini hala koruduğu için önemli bir mevzudur.
    • Atatürk döneminde toprak reformu gündeme gelmeye başlamış, 1937'de "memlekette topraksız çiftçi bırakılmamalıdır" denilmiştir.
    • 1945'te "Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu" mecliste gündeme gelmiş, geniş düzlüklerde 5000 dürümden fazla, düzlüklerin az olduğu yerlerde 2000 dönümden fazla toprağın kamulaştırılacağı belirlenmiştir.
    22:17Demokrat Parti'nin Kuruluşu
    • Cumhuriyet Halk Partisi içinde Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan'ın oluşturduğu muhalif grup güçlenmeye başlamıştır.
    • Bu dört isim "Dörtlü Takrir" adı altında meclis grup başkanlığına sunmuş, ancak tüm milletvekilleri tarafından reddedilmiştir.
    • Köprülü ve Adnan Menderes CHP'den ihraç edilmiş, Celal Bayar İzmir milletvekilliğinden istifa etmiş, Refik Koraltan da partiden ihraç edilmiş, Celal Bayar da CHP'den ayrılmıştır.
    23:40Demokrat Parti'nin Kuruluşu
    • Tek partili sistem 1945'te Milli Kalkınma Partisi'nin kurulmasıyla sona ermişti, ancak bu parti kamuoyundan destek bulamamıştı.
    • 1 Aralık 1945'te CHP milletvekilinden ayrılan Celal Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile 7 Ocak 1946'da Demokrat Parti'yi resmen kurmuştur.
    • Demokrat Parti'nin kurulmasıyla Türkiye'de tek dereceli seçim sistemi kabul edilmiş, gazete kapatma yetkisi hükümetten mahkemelere verilmiş ve üniversitelere özerklik verilmiştir.
    25:211946 ve 1950 Seçimleri
    • 1946 ve 1950 seçimleri demokrasi tarihimizde önemlidir; 1946 seçimleri tek dereceli olarak yapılmış, oylar açıkta verilip gizli sayılıyordu.
    • 1946 seçimleri sonucunda Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokrat Partisi meclise girmiştir.
    • 1948 seçim kanununda oyların kapalı oy verme yerinde verilmesi zorunlu tutulmuş, böylece gizli oy ilkesi güvence altına alınmıştır.
    28:12Beyaz İhtilal ve Demokrat Parti'nin İktidarı
    • Türkiye Büyük Millet Meclisi 24 Mayıs 1950'de milletvekili seçimlerinin yenilenmesine karar vermiş ve 14 Mayıs 1950 seçimleri büyük bir olgunluk ve sükunet içinde gerçekleşmiştir.
    • 1950 seçimlerinde seçmenler 27 yıllık tek parti iktidarına son vermiş ve Demokrat Parti iktidara gelmiştir.
    • Demokrat Parti 1954 ve 1957 seçimlerini de kazanmış, 1955 yılına kadar sanayi, ekonomi ve tarım alanlarında atılımlar yapmış ve halkın desteğini almıştır.
    29:44Demokrat Parti'nin İktidar Dönemi ve Gerginlikler
    • Demokrat Parti'nin on yıllık iktidar döneminde iktidar-muhalefet ilişkileri her daim gerginlik içinde geçmiştir.
    • Cumhuriyet Halk Partisi'nin kurmakta olduğu cepheye Demokrat Parti de Vatan Cephesi kurarak karşılık vermiştir.
    • Öğrenci olaylarının artması ve kontrolden çıkması üzerine hükümet Ankara ve İstanbul'da sıkıyönetim ilan etmiştir.
    31:1727 Mayıs 1960 Darbesi
    • 27 Mayıs 1960'ta ordu içerisinden bir grup hem komuta kademesine hem de siyasal iktidara baş kaldırmıştır.
    • Milli Birlik Komitesi yönetime el koymuş ve iktidar olan Demokrat Parti'yi tasfiye etmiştir.
    • Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın idam edilmesi Türk tarihinde bir kara leke olarak yerini almıştır.
    32:41Darbe Sonrası Süreç
    • 1960 darbesi halkın oylarıyla iktidara gelmiş bir hükümetin silah zoruyla düşürülmesidir ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk darbesi olmuştur.
    • Türkiye'de demokrasinin yerleşmesi kesintiye uğramıştır.
    • Darbe sonrası kurucu meclis oluşturulmuş, Milli Birlik Komitesi üyeleri, kapatılan Demokrat Parti dışındaki siyasi partiler ve meslek teşekkülleri dahil edilmiştir.
    33:181961 Anayasa ve Seçimler
    • Kuruluşlardan seçilen temsilcilerden oluşan kurucu meclis, 9 Temmuz 1961'de referandumla kabul edilen bir anayasa hazırlamıştır.
    • Darbe sonrası yapılan 1961 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi 173, Adalet Partisi 158, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 54, Yeni Türkiye Partisi 65 milletvekili çıkarmıştır.
    • 1965 seçimlerinde Adalet Partisi kazanmış ve bu süreç 1971 askeri muhtırası ile sona ermiştir.
    34:18Türkiye'nin İlk Otomobili Devrim
    • İkinci Dünya Savaşı sonrası Amerika'nın Türkiye'ye verdiği Truman ve Marshall Planı'nın ön koşullarından biri karayollarına dayalı ulaştırma sistemine geçmekti.
    • Cemal Gürsel, ordunun binek araç ihtiyacını karşılayacak bir otomobil geliştirilmesi görevini Eskişehir Devlet Demiryolları Fabrikalarına vermiştir.
    • Devrim otomobilleri bir başarı ve mucize hikayesi olmasına rağmen, o dönemde destek görmemiş veya destek görmesi engellenmiştir.
    36:27Yerli Otomobil Üretimi ve Gümüş Motor
    • Otomobil modern ekonomilerin baskın sektörlerinden biridir ve teknolojinin gelişmesine önemli katkı sağlar.
    • Ulusal düzeyde otomobil ihtiyacını kendi karşılayamayan ülkelerin dışa bağlı olması kaçınılmazdır ve dış ticaret açığı verir.
    • 1956'da Necmettin Erbakan'ın girişimiyle Türkiye'nin ilk yerli motorunu üretmek için temel atılan "Gümüş Motor" projesi vardır.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor