Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, tarih dersi formatında Soğuk Savaş döneminin önemli olaylarını ve Doğu Bloku'nun kuruluşunu anlatan bir eğitim içeriğidir.
- Video, 1917'de Rusya'da komünizmin iktidara gelişinden başlayarak, İkinci Dünya Savaşı sonrası Doğu Avrupa'daki komünist yönetimlerin kurulmasını, Berlin Buhranı ve Berlin Duvarı'nın inşasını kronolojik olarak ele almaktadır. Ayrıca Stalin'in ölümünden sonra Sovyet Rusya ile diğer komünist ülkeler arasındaki sarsıntılar, Yugoslavya ile SSCB arasındaki ilişkiler, Balkan Paktı'nın kuruluşu ve önemini kaybetmesi, Çin ile SSCB arasındaki rekabet gibi konular da detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Kore Savaşı, Küba Krizi, Çin'in Birleşmiş Milletler'deki durumu, Doğu Türkistan sorunu ve Doğu Avrupa ülkelerinde Sovyet modeline göre kurulan anayasalar ve tek parti yönetimleri gibi önemli tarihsel olaylar da açıklanmaktadır. Türkiye'ye yansımaları da olan bu tarihsel süreçler, sosyalist bloktaki gelişmeleri kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.
- 00:03Doğu Bloku'nun Kuruluşu
- Rusya'da komünizm 1917 yılında iktidara gelmiş, Lenin'in ölümünden sonra Stalin Rusya'nın başına geçmiştir.
- İkinci Dünya Savaşı yıllarında Almanya'nın yenilmesiyle Doğu Avrupa'daki ülkeler Rus işgaline uğramış ve Rusya bu ülkelerde kendisine bağlı "uydu devletler" kurmuştur.
- Yugoslavya ve Arnavutluk Alman işgalinden Rusya vasıtasıyla kurtarılmamış, kendi imkanlarıyla bağımsızlıklarını kazanmış ve Rusya'dan bağımsız komünist sistemler kurmaya çalışmışlardır.
- 01:39Yalta Konferansı ve Sonrası
- 1945 yılında Yalta Konferansı'nda İngiltere, ABD ve SSCB katılmış, ABD ve SSCB dünyayı paylaşmış ve Avrupa'da işgal ettikleri topraklardan geri çekileceklerini bildirmişlerdir.
- 1947 yılında Macaristan, Bulgaristan, Polonya ve Çekoslovakya'da komünist partilerin iktidara gelmesiyle Rusya'nın istediği komünist yönetimler kurulmuştur.
- Almanya dört işgal bölgesine ayrılmış, Rusya'nın yarısını işgal etmiş, İngiltere, Fransa ve ABD ise diğer yarısını işgal etmiştir.
- 03:24Berlin Buhranı
- Berlin, Almanya'nın başkenti olarak dört işgal bölgesine ayrılmış, ancak coğrafi konum olarak Rus işgal bölgesinin içinde kalmaktaydı.
- Rusya, Almanya'nın birleşmesini istemediği için İngiliz, Fransız ve Amerikan geçişlerini engellemiş, İngiltere-Fransa-ABD ise Berlin'e yardım götürebilmek için hava köprüsü oluşturmuşlardır.
- SSCB, Berlin'in ortasına bir duvar çekerek (Berlin Duvarı) devletler arası bloklaşmaların daha da katı bir hal almasını sağlamıştır.
- 04:47Almanya'nın Birleşmesi
- 1949 yılında Fransa, İngiltere ve ABD sahip oldukları Alman topraklarını birleştirmiş, demokratik yönetime sahip, çok partili sistemi olan ve liberalist ekonomik modeli benimseyen Federal Almanya (Batı Almanya) kurulmuştur.
- Aynı yıl içerisinde Rusya da sahip olduğu Alman topraklarında Doğu Almanya veya Demokratik Almanya Devleti'nin kurulmasını sağlamıştır.
- 1990'larda hem Berlin Duvarı yıkılmış hem de iki Almanya birleşmiş, böylece Avrupa'da büyük bir Almanya devleti ortaya çıkmıştır.
- 05:43Doğu Bloku İçindeki Gelişmeler
- Doğu Bloku'nun lider ülkesi Sovyet Rusya idi ve bu bloka mensup devletler arasında rekabet yaşanmıştır.
- Yugoslavya'nın başında Tito bulunmaktaydı ve çıkarları doğrultusunda hareket ederek Rusya'ya, Batı blokuna veya Bağlantısızlar hareketine yakınlaşmıştır.
- Arnavutluk da Alman işgalinden kendi imkanlarıyla kurtulmuş ve Rusya'dan bağımsız bir komünist hareketi benimsemiştir.
- 07:21Çin ve Komünizmin Yayılması
- 1949 yılında Çin kurulmuş, milliyetçiler ve komünistler çatışması yaşanmış, komünistler Mao'nun öncülüğünde Çin Halk Cumhuriyeti'ni kurmuş ve Rusya yakınlaşma siyaseti takip etmiştir.
- Çin büyük bir ülke olduğu için ABD-SSCB rekabetinin yoğun olduğu bir ülke olmuştur.
- Komünizmin yayılma sürecinde Marksistler, Leninistler, Stalinistler ve Maoistler gibi farklı komünist anlayışlar ve düşünceler savunulmuştur.
- 08:47Kore Savaşı ve Küba Krizi
- Kore, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Japonlar tarafından işgal edilmiş, Japonya yenildikten sonra toprakları SSCB ve ABD tarafından işgal edilmiş, Kore Güney Kore ve Kuzey Kore olmak üzere ikiye bölünmüştür.
- 1945 Yalta Konferansı'na göre Kore'den ABD ve SSCB çekilecek, seçimler yapılacak ve bir Kore yönetimi kurulacaktı, ancak Rusya çekilmek istememiştir.
- 1950 yılında Kuzey Kore Güney Kore'yi hakimiyeti altına almak istemiş, bu durum Kore Savaşı'nın ortaya çıkmasına neden olmuştur.
- Küba'da Batista diktatörlüğünü 1959 yılında Fidel Castro yıkmış, sosyalist komünist bir yönetim kurmuş ve Rusya'ya yakınlaşmıştır.
- 11:19Sosyalist Bloktaki Sarsıntılar
- Stalin'in 1953-1954 yıllarında ölümünden sonra Sovyet Rusya ile diğer komünist ülkeler arasında sıkıntılar yaşanmaya başladı.
- Yugoslavya lideri Tito'nun bağımsız hareketi nedeniyle SSCB, Komünist Partiler Birliği'nden Yugoslavya Komünist Partisi'ni çıkardı ve Yugoslavya Rusya'dan daha bağımsız bir hareket takip etmeye başladı.
- 1953 yılında Balkan Paktı kuruldu ve Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya birlikte hareket etti, ancak 1954'te Tito'nun Rusya yakınlaşma siyaseti takip etmesiyle Balkan Paktı önemini kaybetti.
- 12:37Çin ve SSCB Arasındaki İlişkiler
- İki büyük komünist ülke olan SSCB ve Çin arasında ilerleyen süreçte rekabet ve komünizmde farklılıklar ortaya çıktı.
- Çin Halk Cumhuriyeti 1949'da kurulduğunda komünist bir yönetimi vardı, ancak Mao zaman içerisinde Rusya'dan farklı bir siyaset takip etmeye başladı.
- 1950'de Mao, SSCB ile dostluk anlaşması yaptı ve Kore Savaşı'nda Kuzey Kore'yi destekleyerek ABD'nin karşısında yer aldı.
- 13:41Çin'in Birleşmiş Milletler'deki Durumu
- Kore Savaşı'nda Çin'in ABD'nin karşısında yer alması üzerine ABD, Birleşmiş Milletler Teşkilatından Çin'i üyelikten çıkartmış ve yerine milliyetçi Çin hükümetinin yer aldığı Tayvan'ı üye olarak kabul etmiştir.
- Çin'i temsil eden iki hükümet vardır: komünistlerden oluşan Tekir Hükümeti ve milliyetçilerden oluşan Tayvan Hükümeti.
- 1970'lerde Çin ile ABD'nin aralarındaki ilişkiler düzelmeye başlamış, Soğuk Savaş dönemi sona ermiş ve Tayvan'ın yerine Çin tekrar Birleşmiş Milletler Teşkilatı'na üye olmuştur.
- 14:33Çin ve SSCB Arasındaki Sınır Anlaşmazlıkları
- Çin güçlenince SSCB'den bağımsız hareket etmeye başlamış, bu durum iki ülke arasında liderlik mücadelesinin yaşandığının göstergesidir.
- Çin ile SSCB arasındaki en büyük sıkıntılardan biri Doğu Türkistan'dır; Doğu Türkistan Çin hakimiyeti altındaki Türk yurdu, Batı Türkistan ise Rus hakimiyeti altındaki Türk yurdudur.
- Aynı coğrafyada yer alan Moğolistan'da da Çin ile SSCB arasında sınır anlaşmazlıkları yaşanmıştır.
- 15:16Çin'in Çok Yönlü Politikası ve Sovyet Modeli
- 1960'lardan sonra Çin daha çok çok yönlü bir politika takip ederek dünyaya açılmaya çalışmıştır.
- Doğu Avrupa ülkelerinde yapılan anayasalarda siyasi, ekonomik konularda sosyal düzen Sovyet modeline göre kurulmuştur.
- Bu ülkelerde tek parti yönetimleri benimsenmiş ve devletçi, komünist ekonomik modeller uygulanmıştır; SSCB ise bu ülkelerle işbirliğini artırmak için siyasi, ekonomik ve askeri alanda anlaşmalar yapmıştır.