Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Sansürsüz Tarih" serisinin bir bölümü olup, konuşmacı Şemsi Efendi'nin kim olduğunu ve Atatürk'ün eğitim hayatındaki rolünü anlatmaktadır. Videoda Talha adında bir kişi de yardımcı olarak yer almaktadır.
- Video, Şemsi Efendi'nin (gerçek adı Şimon Zivi) 1851 yılında Selanik'te doğuşundan başlayarak, Yahudi cemaatine bağlı bir haham olduğunu ve modern okullar açarak Batı medeniyeti seviyesinde eğitim verdiğini anlatmaktadır. Özellikle Mustafa Kemal'in çocukluğunda okuduğu Şemsi Efendi Okulu'nun sadece dönme Yahudi ailelerin çocuklarına özel olduğu ve bu okulun Atatürk'ün batılılaşma adımlarında önemli bir rol oynadığı vurgulanmaktadır. Video, çeşitli tarihçilerin (İlber Ortaylı, Soner Yalçın, İlgaz Zorlu) bu konudaki görüşlerini de içermektedir.
- 00:03Şemsi Efendi'nin Kimliği
- Şemsi Efendi, 1851 yılında Selanik'te dünyaya gelmiş gizli bir Yahudidir ve mezarı İstanbul Bülbülderesi Sabataist Mezarlığı'ndadır.
- Gerçek adı Şimon Ziviydi ve Yahudi cemaatine bağlı, batıya dönük modern okullar açması ile bilinir.
- Sabataistlerin bir zahiri Müslüman ismi bulunurken, asıl kimliklerini teşkil eden Yahudilik ismi de vardır.
- 01:07Şemsi Efendi'nin Okulu ve Atatürk'ün Eğitimi
- Şemsi Efendi, Sabataist çocuklarını okutmak ve batı medeniyeti seviyesinde genel kültürü sahibi olmalarını sağlamak maksadıyla modern bir mektep açmak istemiştir.
- Mustafa Kemal, çocukluğunda sadece Yahudi cemaatine üye kişilerin kabul edildiği bu okulda okumuş ve batı anlayıştan etkilenmiştir.
- Şemsi Efendi okuluna sadece dönme Yahudi ailelerin çocukları kabul ediliyordu.
- 02:12Selanik'teki Yahudi Nüfusu
- 1900'lerde Selanik'te 118 bin kişi yaşıyordu; bunlardan 26 bin Müslüman Türk, 16 bin Yunan, 10 bin Romalı ve 66 bin Yahudiydi.
- Bu nüfusun yüzde 70'i Sabata (dönme) Yahudiydi ve kendilerine ait okulları vardı.
- Şemsi Efendi Okulu, bu okullar arasında en meşhur olanıydı.
- 02:57Şemsi Efendi'nin Ailesi ve Mirası
- İsrail'in ikinci cumhurbaşkanı Yiğitzak Benzivi, Atatürk'ün hocası Şemsi Efendi diye bildiğimiz Şimon Zivi'nin oğludur.
- İlber Ortaylı'nın "Atatürk" adlı eserinde Şemsi Efendi'nin Sabata (dönme) Yahudi olduğunu ve mektebin Yahudi cemaati üzerine olduğunu kabul etmektedir.
- Kemalist Soner Yalçın'ın "Beyaz Türklerin Büyük Sırrı" adlı eserinde, Selanik'te cemaatlerin finanse ettiği modern eğitim veren okulların en ünlüsünün 1873'te Şemsi Efendi tarafından açılan Fevziye Mektebi olduğu belirtilmektedir.
- 04:10Fevziye Mektebi ve Diğer Öğrenciler
- Mustafa Kemal'in Selanik'teki komşusu Hacı Mehmet Somer'in hatıratında, Mustafa Kemal'in annesinin onu Şemsi Efendi'nin açtığı cemaat mektebine koyduğu belirtilmektedir.
- Kemalizmin sembollerinden ilk dünya güzeli Keriman Halisdemir, Şemsi Efendi'nin kendi kızının müdür olduğu Fevziye Mektebi'nde okumuştur.
- Şemsi Efendi, bir din adamı ve haham olarak cemaat gençlerinin rahatlıkla dini eğitim almalarını sağlayacak bir okul kurmayı tasarlamıştır.
- 06:25Selanik'teki Yahudi Nüfusunun Detayları
- Selanik, Osmanlı topraklarında özellikle dönme diye tabir edilen Yahudi kökenlilerin en yoğun şekilde yaşadıkları şehirlerden biriydi.
- Selanik'te en kalabalık millet yaklaşık 65 bin kişi ile Museviler (Yahudiler) ve 18 bin Müslüman vardı.
- Nüfusun büyük bir bölümü Yahudilerden olmak üzere yüzde 82 gayrimüslimlerden oluşmaktaydı ve Müslümanların büyük bir kısmı da dönme (Sabetaist) idi.
- 06:57Şemsi Efendi'nin Mektebinin Destekçileri
- Kapancılar grubu, Şemsi Efendi'nin mektebini ilk andan itibaren desteklemiştir.
- Cemaatin zengin üyeleri, mektebin daha da genişletilerek köklü bir eğitim kurumu haline getirilmesi için uğraşmışlardır.
- Mustafa Kemal, Şemsi Efendi okulunda batılı eğitim almış ve ilerleyen günlerde hayatında atacağı batılılaşma adımlarında Şemsi Efendi önemli bir rol oynamıştır.