Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Eğirdün Meyvecilik Araştırma Enstitüsü'nde sekiz yıldır çalışan ve 15-16 yıllık ziraat mühendisi olan Melike Çetinbaş tarafından sunulan şeftali yetiştiriciliği hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, şeftalinin anavatanından başlayarak dünya ve Türkiye'deki üretim durumunu, yetiştiriciliğinde önemli olan dört faktörü (iklim, toprak, çeşit ve sıcaklık istekleri) detaylı şekilde ele almaktadır. İçerik, bahçe tesisatı, dikim teknikleri, anaç seçimi, çoğaltma yöntemleri, gübreleme, terbiye sistemleri, budama, sulama, hastalık ve zararlılarla mücadele, hasat ve saklama konularını kapsamaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'de yaygın olan goble terbiye sistemi ile dünya genelinde kullanılan farklı terbiye sistemleri (selender spindle, Y-trist, pusetto) hakkında bilgiler verilmekte ve yaprak kıvırcıklığı (clock) hastalığı, çiçek tripsine, kırmızı örümcek, yaprak biti ve yaprak piresi gibi zararlılarla mücadele yöntemleri detaylı olarak anlatılmaktadır.
- 00:20Şeftali Yetiştiriciliği Hakkında Genel Bilgiler
- Şeftali anavatanı Çin'dir ve ılıman iklim meyve türü olduğu için ekolojik şartlara diğer türlerden daha fazla adapte olabildiği için tüm dünyaya kolay bir şekilde yayılmıştır.
- Şeftali olgunlaşma zamanlarına göre ve tüketimlerine göre farklı çeşitlerde olduğu için yıl içerisinde beş-altı aylık bir dönemde şeftali yeme imkanımız olmaktadır.
- Şeftali C vitamini, A vitamini, potasyum, fosfor ve kalsiyum açısından zengindir ve özellikle kadınlarda hamilelik dönemlerinde kan basıncını düzenlediğinden dolayı önerilir.
- 01:59Şeftali Üretimi Dünyada ve Türkiye'de
- Şeftali dünyada yaklaşık yirmibeş milyon ton üretilmektedir ve bunların başında Çin, İtalya, İspanya ve Amerika gelirken Türkiye beşinci sırada yer almaktadır.
- Türkiye'deki üretim yaklaşık altıyüzyirmibeş bin tondur ve en çok üretilen iller Mersin (%18), Çanakkale, Bursa, İzmir, Denizli ve Bilecik'tir.
- Mersin'den sonra Çanakkale, Bursa, İzmir, Denizli ve Bilecik'te şeftali üretimi mevcuttur.
- 02:46Şeftali Yetiştiriciliğinde Önemli Faktörler
- Şeftali yetiştiriciliğinde dört faktör çok önemlidir: iklim, toprak, çeşit ve soğuklama isteği.
- İklim faktöründe ılıman iklim meyve türü olduğu için genellikle bütün sıcaklıklara adapte olabilir ama çok soğuklarda yetiştiriciliği yapmak mümkün değildir ve en önemli faktör ilkbahar geç donlarıdır.
- Toprakta çok fazla bir seçiciliği yoktur şeftalinin ama toprak yorgunluğu çok fazla yaratır ve ağır topraklara çok hassastır.
- 04:46Şeftali Çeşitleri ve Özellikleri
- Şeftali kendine döllek bir türdür, çoğunlukla birkaç çeşit dışında kendine kısır olan çeşitler dışında tozlayıcı da istemez ve çok fazla meyve bağlar.
- Şeftali çeşitleri erkenci, geççi ve orta mevsim şeklinde ayrılır; erkenci çeşitler daha çok kıyı bölgelerde yetiştirilir ve örtü altı meyveciliğinde de büyük önem taşır.
- Sıcaklık isteklerinden bahsedildiğinde, şeftali çok aşırı sıcak yerlerde (artı kırk derecelerde) ve kış aylarında eksi on-onbeş dereceden daha düşük yerlerde yetişemez.
- 07:23Bahçe Tesisatı ve Dikim İşlemi
- Bahçe tesis etmeden önce toprak analizi yaptırmak ve toprak pH'sının altıvirgülelli-yedi arasında olması istenir.
- Dikimden önce mutlaka drenaj sistemi yapılması gerekir ve fidanların kökleri kurmalardan engellensin diye toprağa gömdükten sonra sırayla dikim işlemine geçilebilir.
- Dikim mesafeleri son yıllarda beş-üç veya dört-üç şeklinde sık dikim yapılmaktadır ve dikim tahtası kullanmak hizalama açısından önemlidir.
- 10:21Soğuklama İsteği ve Şeftali Çeşitleri
- Şeftali çeşitleri soğuklama isteği açısından farklılık gösterir; 150-200 saat arayla 1000-1500 saatlere kadar soğuklama isteği isteyen şeftali çeşitleri vardır.
- Soğuklama ihtiyacı düşük olan çeşitler (Mersin, Adana, Antalya bölgeleri) daha subtropik bölgelerde yetiştirilirken, soğuklama ihtiyacı yüksek çeşitler karasal bölgelerde tercih edilir.
- Karasal iklimin olduğu bölgelerde geç olgunlaşan çeşitler tercih edilir çünkü vejetasyon süresi kısa olduğu için ve kışın daha fazla soğuklar olduğu için bunlar geç olgunlaşır.
- 11:58Özel Şeftali Çeşitleri
- İsparta'da "Eylül Yarması" denilen Morrio çeşidi oldukça fazla yetişir ve hasatı 15 Eylül'e kadar gerçekleşmektedir.
- Son yıllarda Türkiye'de satışa sunulmuş yassı şeftali (dünya üzerinde flat peach olarak geçmektedir) başlarda beyaz etli olması ve yassı olmasından dolayı daha kolay yeme şekli vardır.
- Yassı şeftali istiflenmesi ve depolanması kolay olduğu için diğer şeftali yuvarlak şeftalilere göre önemi giderek artmaktadır ve fresh cut teknolojisinde de yaygınlaşmaktadır.
- 13:35Şeftali Anaçları
- Türkiye'de yaklaşık %95 oranında çöğür anaçlarıyla yetiştiricilik yapılsa da klon ağaçlarının önemi unutulmamalıdır.
- Şeftali çöğürü anaçlar, normal şeftaliden çekirdeği çıkarılıp dikilen anaçlardır ve üzerinde aşılanarak çeşitler yetiştirilir.
- En çok kullanılan şeftali çöğürü anaçları arasında GF 305 (yeknesak çöğür), Nemoguard (nematodlara karşı dayanıklı) ve GF 677 (badem-şeftali melezi, kök boğazı çürüklüğüne dayanıklı) bulunmaktadır.
- 17:30Anaç Seçimi ve Yeniden Dikim
- Anaç seçimi toprağın fiziksel yapısına göre yapılır; kireçli topraklarda erik anaçları, su seviyesi yüksek yerlerde kayısı ve badem anaçları tercih edilir.
- Yeniden dikim pazar açısından önemlidir çünkü şeftali kökleri topraktan çok bitki besin maddesi çeker ve söküldükten sonra toprakta toksik maddeler bırakır.
- Yeniden dikim, aynı yere şeftali dikildiğinde yeni fidanların kurumasına kadar gidebilecek olumsuz etkileri önler.
- 18:09Şeftali Çoğaltma Yöntemleri
- Şeftali çoğaltmak için önce anaç elde edilir ve son yıllarda doku kültüründe üretilmiş anaçlar yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Şeftali %99 oranında aşı ile çoğaltılır, ancak çelikle çoğaltma yöntemleri de vardır.
- Aşıyla çoğaltım daha hızlı ve kolay olduğu için tercih edilir.
- 19:03Şeftali Yetiştiriciliğinde Gübreleme
- Şeftali ağaçları toprak yorgunluğu yaratır, bu nedenle dikimden önce azotlu gübrelerle gübreleme yapılması önerilir.
- Modern şeftali yetiştiriciliğinde toprak analizi yaptırılarak gübreleme programı yapılması önemlidir.
- Çiçeklenme zamanından önce ve çiçek bittikten sonraki 10 gün sonrasında azotlu gübreler, meyve yattığı zaman ise potasyumlu ve fosforlu gübreler verilmelidir.
- 20:26Şeftali Dikimi ve Budama
- Şeftali ağaçları ilkbaharda erken çiçek açtığı için karasal iklimde sonbahar dikimi önerilir.
- İlk dikim yılında fidanlar yaklaşık 5-6 dal seçildikten sonra tepesinden 90-100 santimetre üzerinden tepe kesimi yapılır.
- Türkiye'de %97 oranında goble (çanak sistemi) terbiye sistemi tercih edilir, ancak kar yükü alan yerlerde ve kurak bölgelerde merkezi lider (doruk dallı) terbiye sistemleri de kullanılır.
- 23:35Yeni Terbiye Sistemleri ve Budama Teknikleri
- Son yıllarda dünyada yaygın olan ince E, Y-trist, pusetto ve çit sıravari gibi farklı terbiye sistemleri Türkiye'ye de geçmiştir.
- Goble sisteminde ilk yılda fidan 90-100 santimetre üzerinden tepe kesimi yapılır ve alttaki dallarda 5-6 tane simetrik dal seçilir.
- Ürün budamasında sert kesimler yapılır çünkü şeftali yaşlı dallar üzerinde meyveler oluşturur ve ne kadar sert kesilirse o kadar çok sürgün elde edilir.
- 27:05Şeftali Bahçesinde Budama
- Şeftali ağaçları donlardan çabuk etkilendiği için kış soğukları gövdede yarılmalar yapabilir, bu nedenle ne kadar geç budarsak ağacımıza o kadar fayda sağlamış oluruz.
- Şeftali bahçesinde yaz budaması da önemlidir, özellikle ilk üç-dört yıl yaz budaması terbiye şeklinin oluşturulması açısından yararlıdır.
- Yaz budamasında kurumuş gereksiz dallar çıkarılabilir, ağaçlar kürdan yardımıyla veya kazıklara bağlanarak şekil verilebilir ve estetik açıdan uygun olmayan dallar çıkarılabilir.
- 28:37Şeftali Bahçesinde Sulama
- Modern meyvecilikte şeftali bahçesinde damla sulama tercih edilmelidir çünkü bu yöntem gübrelemeye de kolaylık sağlar.
- Hasattan yirmi gün önce sulama sıklığı arttırılmalıdır, çünkü daha fazla su kuru madde miktarını artırır ve meyvelerin irileşmesini sağlar.
- Hasattan sonraki sulama da önemlidir çünkü çiçek tomurcuğu oluşumunda yarar sağlar.
- 30:11Şeftali Bahçesinde Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
- Şeftalinin en büyük hastalığı yaprak kıvırcıklığı (clock) hastalığıdır, bu mantarlı bir hastalıktır ve ağacı fizyolojik olarak geriye götürür.
- Yaprak kıvırcıklığı hastalığına karşı %1,5'luk bordo bulamacı %80 oranında etkilidir, özellikle gözlerin kabardığı dönemde patlamadan hemen önce uygulanmalıdır.
- Külleme hastalığı ve moniya hastalığı da şeftali bahçesinde görülebilir, bunlar için önceden tedbir alınması gerekir.
- 34:13Şeftali Bahçesinde Zararlılar
- Çiçek zamanında çiçek tripsine karşı insektler kullanılabilir.
- Temmuz-Ağustos aylarında kırmızı örümcek, yaprak biti, yaprak piresi ve empaska gibi zararlılarla mücadele edilmelidir.
- Hastalık ve zararlılarla mücadelede ilaçlarda kalıntı sorunlarının olmaması ve hasat zamanına yakın zamanlarda ilaçlama yapılmaması önemlidir.
- 36:07Şeftali Hasatı
- Şeftali bir kerede hasat edilemez, ağaç üzerinde homojen meyve oluşturamadığı için kademeli hasat yapılmalıdır.
- Şeftali hasatı, meyvenin renginin yeşilden sarıya doğru koyu kırmızı halini almasıyla başlar, ayrıca sertlik ve kuru madde miktarı da önemlidir.
- Hasat olgunluğuna gelmiş şeftali yüksek etilen ürettiği için kopma eğilimindedir, bu nedenle zarar vermeden hafif sağa doğru kıvırıldığında kolayca elde edilebilir.
- 37:35Şeftali Saklama ve Tüketimi
- Şeftali klimakterik bir ürün olduğu için hasattan sonra da olgunlaşmaya devam eder, ancak diğer meyve türlerine göre saklanması daha kısa sürede olmaktadır.
- Sıfır derecede veya iki derecede yaklaşık iki-üç hafta depolanabilir, soğuk hava deposu mevcut olan araçlarla transfer edilmesi önemlidir.
- Şeftali taze sofralık olarak, meyve suyu olarak, konservelik, kurutmalık, reçellik ve marmelatlık olarak tüketilebilir.
- 38:55Şeftali yetiştiriciliğinde başarı etkileyen faktörler
- Şeftali yetiştiriciliğinde başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden biri iklimdir, özellikle ilkbahar geç donlarına dikkat edilmelidir.
- Toprak fiziksel yapısı ve pH'sı önemlidir, kireç oranı yüksek topraklarda anaç seçimi çok önemlidir.
- Şeftali bol meyve bağlar, bu nedenle seyreltme yapılması gerekir, elle seyreltme büyük iş gücü ve zaman alırken kimyasal yöntemler emniyetli değildir.