Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Şam Emevi Camii'nin tarihi, mimari özellikleri ve önemi hakkında bilgi veren eğitici bir içeriktir.
- Video, caminin 634 yılında Roma tapınağından camiye dönüşümünü anlatarak başlar ve 714 yılında Emevi halifesi I. Velid tarafından inşa edilmesini detaylandırır. Caminin mimari özellikleri, mihrap, minber, minareler ve maksure gibi İslam mimarisindeki önemli unsurların ilk kez burada kullanıldığı bilgisi verilir. Ayrıca caminin kutsal emanetleri, Abbasi ve Selçuklu dönemlerindeki onarımları ve Suriye iç savaşının camiye verdiği zararlar da anlatılır. Video, caminin UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer aldığı ve Rusya'daki Ahmet Kadirov Vakfı tarafından onarıldığı bilgisiyle sonlanır.
- 00:01Şam Emevi Camii'nin Tarihi
- Şam Ulu Camii olarak bilinen bu yapı, Şam'ın eskişehir kısmında yer alır ve dünyanın en büyük ve en eski camilerinden birisidir.
- 634 yılında Şam'ın Araplar tarafından alınmasından sonra, Roma İmparatoru I. Konstantin zamanından beri Vaftizci Yahya'ya adanmış Hıristiyan bazilika, Ebu Ubeyde bin Cerrahın gözetimi altında 635 yılında camiye çevrilmiştir.
- Yetmiş yıl boyunca aynı yapı hem kilise hem de cami olarak iki dinin ibadethanesi olmuş, Müslüman nüfusun zaman içinde artması sonucu tamamı camiye çevrilmiştir.
- 00:48Caminin Kutsal Emanetleri ve Mimari Özellikleri
- Cami bugün hala korunan Vaftizci Yahya kafası gibi kutsal emanetleri muhafaza eder ve cami içerisinde Şiilik için önemli nirengi noktaları vardır.
- Caminin kuzey duvarına eklenmiş küçük bir bahçede Selahaddin Eyyubi'nin türbesi bulunmaktadır.
- Orijinal planıyla günümüze kadar gelebilmiş olan Şam Emevi'ye enine gelişme gösteren mihrap önü kubbeli plan tipine sahiptir ve yapımında sonra kurulan tüm İslam devletlerinde cami mimarisi model olmuş ilk yapıdır.
- 01:47Caminin Sanatsal Değeri ve Tarihi Önemi
- Caminin bitkisel ve geometrik motiflerle şehir ve bina tasvirlerinden meydana gelen fevkalade zengin mozaik süslemeleri de sanat tarihi açısından büyük bir önem taşımaktadır.
- Caminin bir diğer özelliği de İslam alemindeki ilk umumi helaların burada yapılmış olmasıdır.
- Bina MÖ 64 yılında Roma döneminde Jüpiter'e adanmış bir pagan tapınağı olarak inşa edilmiş, 391 yılında Roma İmparatoru I. Theodosios döneminde kiliseye dönüştürülerek Aziz Yahya Kilisesi adını almıştı.
- 02:43Caminin İnşaatı ve Gelişimi
- Bu caminin ihtiyacı karşılayamaması üzerine Emevi Halifesi I. Velid tarafından bugünkü büyük caminin inşaası başlamıştır.
- İnşaatta halifenin isteği üzerine Bizans İmparatorluğu'nun İstanbul'dan gönderdiği ustalar çalıştı ve inşaat 714 yılında tamamlandı.
- 10. yüzyıl tarihçilerinden İbn el-Fakih el-Hamedani, caminin yapımının 600 bin ila 1 milyon dinar arasında bir maliyetin olduğunu ve yapımında değişik milletlerde 12 bin kişinin çalıştığı belirtilmiştir.
- 03:25Caminin Tarihsel Dönemlerdeki Durumu
- Abbasi döneminde yönetim merkezinin ağırlıklı Bağdat olmasından dolayı önemi oldukça azalmıştı ve şehirdeki Emevi mirasları sistematik bir şekilde yok edilerek buranın İslam'ın güç ve zaferinin bir sembolü olduğu fikri öne çıkarıldı.
- 780 yılında Abbasi velisi el-Fadıl bin Salih döneminde caminin doğusuna saatli kubbe inşa ettirildi.
- 1099'da meydana gelen büyük bir yangın sebebiyle Selçuklu Sultanı Melikşah 1082-1083 yılında yaptırmıştır ve bu onarımda ağırlığın kubbe tül nesr adıyla tanınan kubbe ile birlikte kemerler ve sütunlar üzerinde yoğunlaştırıldığı görülmektedir.
- 04:47Caminin Mimari Yapısı
- Yapının çevre duvarı Roma tapınağının temelleri üzerine oturtulmuştur ve minareler de bu çevre duvarının köşe kuleleri üzerinde yer alır.
- Caminin plan şeması mihrap duvarına paralel üç bölümden oluşur ve enine gelişim gösteren bir dikdörtgen formundadır.
- Caminin eni 37 metre, genişliği ise 136 metredir ve İslam dininde eşitliği sağlamak amaçlı mümkün olduğunca eşit safların olması için mecburen bu tip bir gelişimde olduğu görülür.
- 05:31Caminin İç Mekanı ve Mimari Özellikleri
- Caminin ön kısmında üç taraflı revaklarla çevrili bir avlu bulunmaktadır ve bu revaklar Grokoremen başlıklarıyla süslü mermer sütunlara dayanır.
- İbadet bölümünün ortasında mihrap sağında minberi, mihrap önünde dört ayağa oturan kubbe altında mek sure yer alır.
- Bu yapıda mihrap, minber, beytülmal ve minareler anıtsal cami elemanları olarak ilk kez kullanılmıştır.
- 06:53Caminin Minareleri ve Diğer Özellikleri
- Caminin üç minaresi ve dört ana kapısı bulunmaktadır.
- Doğu tarafında burç üzerine yükselen minare İsa Minaresi diye bilinir ve bir rivayete göre İsa Peygamberin yeryüzünde indiğinde bu minareye ineceğine inanılır.
- Güneybatı köşesindeki minare Fatih Sultan Mehmed tarafından inşa ettirilmiş ve çağdaşı Memlük Sultanı Kayıtbay'ın ismi verilmiştir.
- 07:33Maksure ve Caminin Etkisi
- İslam'ın dört halifesi Hz. Ali'nin namaz sırasında öldürülmesi sebebiyle daha sonra İslam devletlerinin başkanlarının herhangi bir saldırıya uğramaması için Osmanlı döneminde Mescid-i Nebevi'de halifelerin namaz kıldıkları yerin etrafına bir kafes yapılmış, bu kafese Maksure adı verilmiştir.
- Şam Emeviye Camisi'nde mihrap önünde bulunan Maksure kubbesinin 11. yüzyıldan önce var olduğu belgelenmemiştir.
- Emevilerin egemenlik alanına giren yerlerde, fethettikleri topraklarda Şam Emeviye'ye benzer planda anıtsal camiler inşa ettirmişlerdir ve bu gelenek 12. yüzyıla kadar sürmüştür.
- 08:49Caminin Günümüzdeki Durumu
- Suriye'de yüzbinlerce insanın ölümüne yol açan iç savaş, tarihi dokuyu da tahrip etti ve Suriyeli muhaliflerin kontrolündeki tarihi yapının 923 yıllık minaresi yıkılırken, rejim güçleri ve karşıtları birbirini suçladılar.
- UNESCO Dünya Miras Listesi'ndeki tarihi caminin onarımı için mali destek veren Rusya'daki Ahmet Kadirov Vakfı 2018'de camiyi açtılar tekrardan.
- Halen muhteşem mimarisiyle tarihi formunu ziyaret edenlere günbegün kendini gösteriyor.