Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, sağlık psikolojisi dersi kapsamında hazırlanmış bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, sağlık psikolojisi kavramını genel hatlarıyla ele almaktadır.
- Video, sağlık ve hastalığın tarihsel gelişimini anlatarak başlıyor ve Mısır, Mezopotamya, Hitit, Hint, Çin, Eski Yunan ve Roma uygarlıklarındaki sağlık anlayışlarını kronolojik olarak inceliyor. Ardından biyomedikal model ve biyopsikososyal model arasındaki farklar açıklanıyor. Son bölümde sağlık psikolojisi kavramı, tarihsel gelişimi ve dört ana hedefi (sağlıklı yaşamın değer kazanması, sağlığın korunması, hastalığın önlenmesi ve iyileştirilmesi, sağlık politikalarının ele alınması) detaylı şekilde anlatılıyor.
- 00:10Sağlık Psikolojisi Dersinin Amacı
- Sağlık psikolojisi dersi, sağlık psikolojisi kavramını genel hatlarıyla ele alacak.
- Program süresince sağlık ve hastalığın öyküsü, tanımı ve sağlık psikolojisi konuları ele alınacaktır.
- 00:27Sağlık ve Hastalığın Tarihsel Gelişimi
- İnsanın evrim süreci içinde sağlık ve hastalık konuları toplum içinde yer almış, zamanın bilgi birikimine göre biçimlenmiş ve günümüzdeki halini almıştır.
- Büyü ve büyücülük, insanın yarattığı ilk hekimlik deneyimi olarak kabul edilir ve hastalar büyücülerin yaptığı ilaçlar, fetişler ve dinsel törenlerle iyileştirilmeye çalışılmıştır.
- Yazının Mısır ve Mezopotamya'da keşfi ile hastalıklar kayıt altına alınmaya başlanmış ve böylelikle anatomi ve fizyoloji bilimleri doğmuştur.
- 01:25Eski Uygarlıklarda Sağlık Anlayışı
- Hitit sağlık ve hastalık anlayışı din, sihir ve büyü ile iç içe olup, salgınların tanrının gazabı olduğu inancı hakim olmuştur.
- Eski Hint uygarlığında hava, su, toprak ve ateş farklı beden sıvılarında bulunan önemli elementler olup denge halindedirler ve hastalık bu dengenin bozulmasından oluşur.
- Eski Çin uygarlığında insanlar tıp tanrılarına tapmış, rahipler hekimlik yapmış ve büyü, sihir ve kurban adama din ve sağlık için kullanılan yöntemler olmuştur.
- 02:38Eski Yunan ve Roma Uygarlıklarında Sağlık
- Eski Yunan uygarlığında sağlık ve hastalık anlayışı başlangıçta Yunan mitolojisi ile iç içedir ve her Yunan şehir devletinde sağlık tanrısı Asclepeios adına inşa edilmiş tapınaklar sağlık merkezi olarak işlev görmüştür.
- Hipokrates, tıbbi büyü, kehanet ve dinsel inançlardan kurtararak hastalıklara tamamen biyolojik açıdan yaklaşmıştır.
- Eski Roma uygarlığında sürekli savaşan bir ulus olmaları nedeniyle cerrahi gelişmiştir ve ilk hastaneyi kuran Romalılar burada esir ve askerleri tedavi etmişlerdir.
- 04:04Orta Çağ ve Rönesans Dönemi
- Orta Çağ'da Aristoteles'in ve Galenos'un fikirleri Avrupa'da sorgulanmadan kabul edilmiştir ve Hıristiyanlık, dini bilim ve tıp alanındaki gelişmelerin önünü tıkamıştır.
- Ortaçağ Avrupası'nda veba, frengi, kolera, cüzzam ve tifo gibi salgın hastalıklar milyonlarca insanın ölümüne neden olmuştur.
- Ortaçağ İslam dünyasında temizlik ve sanitasyon koşulları Batı'ya göre hayli ilerideydi ve günümüz hastane koşullarına çok benzeyen hastane sistemi kurulmuş olmuştur.
- 05:00Rönesans ve Aydınlanma Dönemi
- Rönesans ile birlikte Avrupa dinin baskılarından kurtulmaya başlamış, kilisenin yasaklamış olduğu kadavra çalışmaları yeniden başlamış ve anatomi ve cerrahi gelişmiştir.
- 17. yüzyılda felsefe, astronomi, matematik, fizik ve kimya alanlarındaki fikirlerle sağlık ve hastalık alanlarında daha ileri düzeyde gelişmelerle birlikte Aydınlanma dönemine girilmiştir.
- 17. yüzyılda mikroskobun keşfi ve anatomiden fizyolojiye geçiş iki önemli gelişme olarak sağlık ve hastalık alanında olumlu ilerlemelere yol açmıştır.
- 06:04Modern Tıp ve Hastalık Modelleri
- Modern tıp uygulamalarının temelleri 19. yüzyılda atılmıştır ve mikroskobun keşfi ile otopsinin yeniden kullanılmaya başlanmasıyla birlikte insanın hücre yapısı ve anatomisi anlaşılmaya başlanmıştır.
- Biyomedikal model, hastalık modeli ya da mekanik model adlarıyla da anılan bu modele göre tüm hastalıklar hücre yapısının bozulmasından kaynaklanır.
- Biyomedikal model yerine Engels'in tanımladığı biyopsikososyal model gelişmiştir ve bu modele göre insan karmaşık bir sistemdir, hastalığa tek bir etmen değil çoklu etmenler neden olur.
- 07:39Sağlık ve Hastalık Kavramları
- Günümüze kadar sağlık, kişilerin yaşamlarını sürdürebilmelerinden hasta olmamalarına, günlük aktivitelerini yerine getirebilme yeterliliklerine, mutluluk duygusuna sahip olmalarına ve iyilik halinin sağlanmasına varıncaya kadar farklı şekillerde tanımlanmıştır.
- Biyomedikal model doğrultusunda sağlık, hasta olmama hali olarak tanımlanmıştır ancak bu tanım artık geçerliliğini yitirmiştir.
- Biyopsikososyal model çerçevesinde sağlıklı olmak denildiğinde fiziksel sağlık, ruh sağlığı, toplumsal iyilik hali ve genel sağlık algısı gibi birbirleriyle ilişkili kavramlar tanımlanır.
- 08:41Sağlık Psikolojisi
- Psikoloji alanyazında hastalık kavramının da sosyal boyutları üzerinde durulur ve Parsons'a göre birey kendisini hasta hissettiği zaman ve bununla ilgili bir sorun olduğunu belirten ilaç almak, yatağa girmek gibi etkinliklere giriştiğinde hastalık davranışı göstermiştir.
- Sağlık psikolojisi, sağlıklı olmanın, hastalık nedenlerinin, hastalık ve tedavi sürecine uyum sağlamanın biyolojik, psikolojik ve sosyal yani bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerektiği ilkesinden yola çıkan bilimsel ve uygulamalı psikolojinin bir alt alanıdır.
- Sağlık psikolojisi için dört ana hedef belirtilmiştir: sağlıklı yaşamın değer kazanması, sağlığın korunması ve sürdürülmesi, hastalığın önlenmesi, iyileştirilmesi ve rehabilitasyonu, sağlıklı olma durumunun daha iyi belirlenebilmesi ve sağlık politikalarının ele alınması.