Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sağlık eğitmeni tarafından sunulan sağlık bakım eğitim dersidir. Eğitmen, sağlık profesyonellerine yönelik hipertansiyon ve yaşam bulguları hakkında kapsamlı bilgiler vermektedir.
- Video, hipertansiyonun tanımı, normal ve yüksek kan basıncı değerleri ile başlayıp, yaşam bulguları (nabız, solunum, vücut sıcaklığı, kan basıncı) ve bunların ölçüm teknikleri üzerine odaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitli faktörlerin (yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite, ilaçlar, çevre koşulları) yaşam bulgularına etkileri, doğru ölçüm teknikleri ve kayıtların nasıl tutulması gerektiği detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Ders içeriğinde hipotansiyon, postürasyon hipotansiyon gibi konular da ele alınmakta ve hasta eğitiminde kullanılan yöntemler hakkında bilgiler verilmektedir. Video, soru-cevap bölümüyle sona ererken, bir sonraki derste uygulamaların gösterileceği ve sıcak-soğuk uygulamalar konusuna geçileceği belirtilmektedir.
- 00:02Hipertansiyon Nedir?
- Hipertansiyon, bireyin kan basıncının bir süre ve devamlı olarak normal değerlerin üzerinde olmasıdır.
- Hipertansiyon, ilaç tedavisi alan veya sistolik kan basıncı 140 ve üstü, diastolik kan basıncı 90 mmHg civarında ölçülen değerlerdir.
- Kan basıncının bir kez yüksek ölçülmesi hipertansiyon anlamına gelmez, düzenli ölçümler yapılması gerekir.
- 01:35Hipertansiyonun Tanısı
- Avrupa Hipertansiyon Birliği, doktora gitmeden önce bir haftalık süre boyunca kan basıncının takip edilmesini önermektedir.
- Ölçümler her sabah veya akşam aynı saatlerde yapılmalı ve bir hafta boyunca kaydedilmelidir.
- Özellikle kadınlarda "beyaz önlük fobisi" nedeniyle hipertansiyonun belirlenebilmesi için hastane dışında ölçülmesi gerekiyor.
- 03:31Evde Kan Basıncı Takibi
- Doktorlar, evde kan basıncının takibi için güvenilir elektronik tansiyon aleti kullanmayı önermektedir.
- Elektronik tansiyon aletlerinde ölçüm sonuçları hafızada kaydedilir ve bilgisayara veya akıllı telefonlara aktarılabilmektedir.
- Akıllı telefonlar aracılığıyla da kan basıncı ölçülebilmektedir, ancak güvenilirliği net değildir.
- 04:22Kan Basıncı Değerleri
- Normalde sistolik kan basıncının 120'in altında olması, diastolik kan basıncının 80'in altında olması optimal seviyedir.
- 130/85 değerleri normal kabul edilebilir, ancak 130-139/85-89 arası yüksek normal olarak değerlendirilir.
- Hipertansiyon üç evreyle oluşmaktadır: Evre 1 (140-159/90-99), Evre 2 (160-179/10-109), Evre 3 (180 ve üzeri/110 ve üzeri).
- 07:13Kan Basıncı Ölçümü Sonrası Takip
- Tansiyon 13/8.5 altındaysa iki yıl içinde yeniden kontrol edilmelidir.
- 13-14/8.5-9 arası değerlerde bir yıl içinde yeniden kontrol edilmelidir.
- 14-16/9-10 arası değerlerde iki ay içinde, 16-18/10-11 arası değerlerde bir ay içinde değerlendirme yapılmalıdır.
- 18 ve üzeri/11 ve üzeri değerlerde hemen müdahale edilmelidir.
- 09:49Beyaz Önlük Fobisi
- Beyaz önlük fobisi, hekim ve hekim dışı sağlık personelinin bulunduğu ortamda korku nedeniyle kan basıncının yükselmesidir.
- Hastane ortamında kan basıncı değerleri 20-30 mmHg daha yüksek çıkabilmektedir.
- Birey ortamdan uzaklaşınca tansiyon normal değerlere döner, bu nedenle evde kan basıncı takibi daha uygun olmaktadır.
- 11:19Hipertansiyon ve Hipotansiyon
- Hipertansiyon, 149'un üzerindeki tansiyon değerlerine verilen isimdir.
- Hipotansiyon, arteriyel kan basıncının normal değerinden daha düşük olmasıdır ve genellikle sistolik kan basıncının 90 ve altında olması kabul edilir.
- Bazı yetişkinlerde düşük tansiyon değerleri rahatsızlık hissetmeden normal kabul edilebilir.
- 12:53Postürasyon Potansiyon
- Postürasyon potansiyon, harekete ve pozisyona bağlı olarak oluşan bir potansiyondur.
- Aniden ayağa kalkma veya yatma pozisyonundan oturma pozisyonuna geçiş gibi ani hareket değişikliklerinde oluşur.
- Bu durumda sistolik ve diastolik kan basıncı düşer, beyin ve kalp perfüzyonu etkilenir, kalp hızı, atım ve kontraksiyonları artar.
- 14:04Yaşam Bulgularının İzlenmesi
- Hastanın fizyolojik yeterliliğinin izlenmesi için yaşam bulgularının ölçülmesi ve kaydedilmesi önemlidir.
- Kurumlar günde iki veya üç defa, iki saatte bir veya dört çarpı bir (günde dört defa) gibi farklı sıklıklarda takip yapabilir.
- Ekstra durumlar veya vital bulgularda değişiklikler varsa, takip ve kayıtlar kendiliğinden yapılmalı ve tarih-saat bilgisi mutlaka kaydedilmelidir.
- 15:53Yaşın Yaşam Bulgularına Etkisi
- Yenidoğanlar çevresel faktörlerden daha fazla etkilenir ve vücut sıcaklıkları daha yüksektir.
- Yaşlıların vücut sıcaklığı erişkinlere göre daha düşüktür çünkü metabolizma yavaşlamıştır.
- Yenidoğanlarda nabız ve solunum hızı fazladır, büyüdükçe azalır; solunum kapasitesi yetişkinlere göre daha azdır.
- 18:05Cinsiyetin Yaşam Bulgularına Etkisi
- Vücut sıcaklığı hormonal faktörler nedeniyle kadınlarınki erkeklere göre daha değişken olabilir.
- Nabız hızı kadınlarda erkeklere göre daha fazladır.
- Solunum kapasitesi erkeklerde kadınlara göre daha fazladır, çocukluk döneminde kan basıncında önemli farklılık yoktur.
- 19:53Fiziksel Aktivite ve Günlük Döngünün Etkisi
- Fiziksel aktivite metabolizmayı hızlandırır, ısı üretimi artar ve titremeyi etkiler.
- Fiziksel aktiviteyle nabız hızı artar, solunum sayısını ve derinliğini arttırır.
- Günlük döngüde sabah erken saatlerinde vücut sıcaklığı, nabız ve solunum düşük olur, gün içinde yükselir.
- 22:13Emosyonel Duygular ve Çevrenin Etkisi
- Emosyonel duygular sempatik sinir sistemini uyarır, epinefrin ve norepinefrin yapımı hızlanır, metabolizma ve ısı üretimi artar.
- Çevrenin sıcaklığı vücut sıcaklığını, nabız sayısını ve solunumu etkiler.
- Aşırı sıcak ortam kan basıncını arttırabilir.
- 23:48İlaçların Etkisi
- Ateş düşürücü ilaçlar vücut sıcaklığını düşürür.
- Dijital grubu ilaçlar (digoksin) vagus sinirini uyarıp nabız hızını arttırır.
- Narkotikler, sedatifler, hipnotikler ve traklien grubu ilaçlar solunumu baskılar.
- 24:46İlaçların Solunum ve Kan Basıncı Üzerindeki Etkileri
- Narkotikler, sedatifler, hipnotikler ve trankvilkler grubu ilaçlar solunumu deprese eder ve solunum derinliğini azaltır, bu nedenle verildikten sonra solunumu takip etmek gerekir.
- Diüretikler (idrar söktürücüler) mesanede bulunan idrar atılımını artırarak mesane gerginliğini azaltır ve yüksek kan basıncını düşürür.
- Vücut sıcaklığında 0,6 derecelik artış nabzı 8-10 adım, solunumu ise 4 atım arttırır.
- 26:58Fiziksel Özellikler ve Yaşam Bulguları Üzerindeki Etkiler
- Nabzı uzun boylu zayıf kişilerde kısa boylu şişman kişilere göre daha yavaş olur.
- Uzun süre sigara içme, alkol alma ve kronik hastalıklar solunum sayısını arttırır.
- Konuşma, yemek yeme, uyku, mesanenin dolu ve gergin olması, bağırsaklarda gaz birikmesi, sıkı giysiler ve uzun süre sıcak uygulama kan basıncını etkiler.
- 29:27Yaşam Bulgularının Ölçülmesinde Gerekli Önlemler
- Sağlık profesyonelleri hastanın durumunu ve hayati bulgularını gece-gündüz takip etmekten sorumludur.
- Ölçüm malzemelerinin belirli aralıklarla kalibrasyonu yapılmalıdır.
- Mikroorganizmaların yayılmasını önlemek için işlemler sonrası eller yıkanmalı, termometre bireye ait olmalı ve kullanımdan önce termometre ve steteskop kulaklığı alkollü pamukla silinmelidir.
- 32:07Yaşam Bulgularının Ölçümü ve Kaydı
- Yaşam bulgularının ölçümü tarih ve saat belirtilerek tükenmez kalemle kayıt edilmelidir.
- Bazı yerlerde nabız, solunum ve vücut ısısı gibi yaşam bulgularını farklı renkli kalemlerle işaretlemek uygulaması kullanılırken, bazı yerlerde bu uygulama artık kullanılmamaktadır.
- Normalin dışındaki yaşam bulgularına hekim bilgilendirilmeli ve kayıtlar vardiya değişimlerinde bakım ve tedavinin sürekli olması sağlanmalı, ayrıca yasal kaynak sağlar.
- 33:50Düşme Riski ve Nabız Değerlendirmesi
- Düşük ateşle birlikte nabız sayısının azalması, kardiyak outputun azalmasına ve beyne giden kan miktarının azalmasına neden olabilir.
- Nabzı düşük hastaları daha dikkatli takip etmek gerekir ve hastalara düşme riski hakkında bilgilendirilmelidir.
- Düşme riski olan hastalara "dört yapraklı yeşil yonca" figürü kapısına veya yatağının başına yapıştırılarak, hastanın düşme riski olduğunu belirtmek gerekir.
- 35:25Yaşam Bulgularının Ölçümü ve İletişim
- Günlük yaşam aktiviteleri, yaşam bulguları ve ölçülen sonuçlar hakkında hasta bilgilendirilmelidir.
- Nabız ve kan basıncı ölçülmeden önce hastaya işlemi açıklamak ve işbirliği içinde olmak gerekir.
- Nabız ve solunum birlikte ölçülmeli çünkü solunum etkilenebilir, ayrıca kolu tutarken sorumluluğu da değerlendirilebilir.
- 36:17Vücut Sıcaklığı Ölçümü
- Vücut sıcaklığını ölçmeden önce vücudunda terleme var mı yok mu dikkat edilmeli ve hastaya sıcak/soğuk şeyler yediğini, sigara içip içmediğini sorgulamalı.
- Defekasyondan hemen sonra rektal yolla vücut sıcaklığını ölçmemek gerekir çünkü yanlış değerler elde edilebilir.
- Bebeklerde sürekli rektal yoldan vücut sıcaklığı ölçülmesi anal kaslarının etkilenebilmesi nedeniyle tercih edilmemelidir.
- 37:32Yaşam Bulgularının Diğer Alanlara Etkisi
- Yaşam bulguları birbirleriyle ilişkilidir, birinin değişikliği diğerlerini de etkiler.
- Vücut sıcaklığı yükseldiğinde nabız ve solunum da değerlendirilmelidir.
- Boşaltım durumunda, özellikle ishal varsa rektal yolda vücut sıcaklığı ölçülmemelidir çünkü yanlış değerler elde edilebilir.
- 38:51Beslenme ve Temizlik
- Vücut sıcaklığının artması terlemeye neden olur ve gözle görülmeyen sıvı kaybı meydana gelir, bu kaybın yerine yeterli sıvı alınması gerekir.
- Fazla tuz alımı vücutta su tutulmasına (ödem) ve kan basıncının yükselmesine neden olabilir.
- Vücut sıcaklığı ve kan basıncı ölçülmesi için kolay açılabilen, sıkı olmayan giysiler tercih edilmelidir.
- 41:12Hareket ve Uyku
- Kan basıncının ölçülmesi sırasında hastanın hareket etmemesi gerekir çünkü seslerin yanlış duyulabileceği ve hareket sırasında oluşan seslerin duymayı engelleyebileceği unutulmamalıdır.
- Uzun süre yatan hastalarda kan basıncında düşme meydana gelebilir ve erken ameliyat sonrası dönemde kan masasının yüzündeki ani düşmelere karşı dikkat edilmelidir.
- Hastanın uyku saatlerine denk getirilmemeli, özellikle normal seyreden hastalarda sık sık ölçüm yapılması hastayı rahatsız edebilir.
- 44:15Hasta Eğitimi
- Hasta ve sağlık bakım profesyonelleri arasında bir ortaklığa kurulması, bakımın uygulanmasını kolaylaştırır ve sürekliliğini artırır.
- Kendi bakımı konusunda hastaya sorumluluk vermek, hastanın işbirliği yapmasını arttırır ve iyileşmesini hızlandırır.
- Tüm bakım alanlarında yaşam bulgularının ölçülmesi konusunda hastaya bilgi verilmelidir.
- 45:05Hastaya Eğitim ve Bilgilendirme
- Hastaların evlerinde güvenli ve doğru biçimde yaşam bulgularını takip etmeleri ve özellikle hipertansiyon durumunda tedavisini sürdürmeleri için bilgilendirilmeleri ve eğitilmeleri gerekir.
- Hastaların evinde tedavi planını sürdürebilmesi için farklı eğitim yöntemleri kullanılır; örneğin okuma yazma bilmeyen hastalara gündüz ve akşam ilaçlarını görsel olarak göstermek gibi.
- Hastaya tansiyon ölçme, takip sıklığı, normal değerler, ilacın kullanma zamanı ve süresi, diyet, acil durumda kime başvuracağı konularında ayrıntılı bilgi verilmelidir.
- 46:38Hastaya Bilgi Verme Yöntemleri
- Tüm bilgiler tek seferde değil, bölümlere ayrılarak hastaya verilmelidir, aksi takdirde hasta tedirgin olabilir.
- Hastaya ilaçlarını, takiplerinin süresini, tansiyon ölçümünü, diyeti ve acil durumlarda kime başvuracağını anlatmak gerekir.
- İlaç uygulaması evde devam edecekse, hasta ve ailesine işlem ve riskleri öğretmek gerekir.
- 47:54Soru-Cevap
- Solunum hızını etkileyen faktörler arasında vücut sıcaklığının artması, ağrı, fiziksel egzersiz ve anemi bulunur, ancak solunan havada nem olması etkilemez.
- Taşıtle akne periyotlarının düzenli olarak birbirini izlediği, solunumun iki-üç solunumda bir normalin dışında yavaşladığı solunum çeşidi biyot solunumdur.
- Kan basıncı ölçümünde manometrenin havası boşalırken duyulan seslerin bitiminde manometre evresinin gösterdiği değer diastolik kan basıncı ile belirlenir.
- 51:21Ders Özeti
- Dersin sonunda solunum ve arteriyel kan basıncından bahsedildi.
- Geçen hafta vücut sıcaklığı ve nabızdan bahsedildiği, bu hafta ise yaşam bulguları ve hastanın günlük yaşam aktivitesi ile ilişkisi değerlendirildiği belirtildi.
- Uygulamalar dersinde ölçümlerin nasıl yapılacağı gösterileceği ve kısa videoların paylaşılacağı söylendi.