Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih dersi veya sunum formatında olup, konuşmacı Safevi tarikatı ve kızılbaşlık hareketinin tarihini anlatmaktadır. Konuşmacı, Şeyh Safi'den başlayarak Şah İsmail'e kadar olan aile ağacını ve tarikatın gelişimini açıklamaktadır.
- Video, Safevi tarikatının Türk kökenli olduğunu, Erdebil'de kurulduğunu ve Türkçenin tarikatın dili olduğunu vurgulamaktadır. Konuşmacı, tarikatın ilk dönemlerinde Farslardan değil, Türkmenlerden destek aldığını, Şeyh Cüneyt'in Anadolu'ya gelerek Türkmenlerle irtibat kurduğunu ve Şeyh Haydar zamanında kızılbaşlık adının verildiğini anlatmaktadır. Ayrıca kızılbaşlık kavramının Osmanlı kaynaklarında dört farklı anlamda kullanıldığı (Safevi tarikatının müridi, Safevi ordusu, Safevi devleti ve İran memleketi) açıklanmaktadır.
- Şeyh Safi ve Tarikatın Kökeni
- Şeyh Safi, Şah İsmail'in dip dedesidir ve Erdebil'de tekkesini kurmuştur.
- Şeyh Safi, Şeyh Zahidi Geylani'den ele almış ve onun kızıyla evlenmiştir.
- Şeyh Safi hakkında anlatılan hikayeler genellikle Şeyh Zahidi Geylani'ye bağlanarak anlatılır.
- 00:30Şeyh Safi'nin Türk Kökeni
- Kaynaklar, Şeyh Safi'nin bir Türk çocuğu olduğundan bahsederler.
- Erdebil, Hazar Denizi'nin güneybatısında, Azerbaycan'ın hemen aşağısında bulunan, 150-200 bin nüfuslu ve tamamen Türklerle meskun bir yerdir.
- Tekke Erdebil'de kurulmuş ve oradan yayılmaya başlamıştır.
- 01:17Tarikatın Dini ve Dil Özellikleri
- Tarikatın dini Şafii'dir ve bu bilgi "Nusret Kulub" adlı eserde belirtilmiştir.
- Tarikatın dili Türkçe'dir ve tarikata bağlananların hepsi Türkmen'dir.
- Tarikata Farslardan hiç bağlanan yoktur, sadece Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Anadolu'nun Dulkadirli Türkmenleri bağlanmıştır.
- 01:57Kızılbaşlık Hareketinin Gelişimi
- Şeyh Cüneyt, Anadolu'ya gelen ve Türkmenlerle irtibat kuran ilk kişidir.
- Şeyh Haydar zamanında (Şah İsmail'in babası) tarikat "Kızılbaşlık" adını almıştır.
- Şeyh Cüneyt Erdebil'den çıkarıldığında Anadolu'ya gelmiştir.
- 03:55Kızılbaşlık Hareketinin Tanımlanması
- Tarikat başlangıçta kendilerini "sufi" olarak tanımlamıştır.
- Şeyh Haydar'dan itibaren kendilerine "Kızılbaş" denmeye başlanmıştır.
- Şeyh Haydar, müritlerine etrafı beyaz destanla çevrili, ortası kırmızı on iki dilimi olan bir başlık giydirmiştir.
- 04:54Kızılbaş Teriminin Anlamları
- Osmanlı kaynaklarında "Kızılbaş" terimi dört anlamda geçer: Safevi tarikatının müridi, Safevi ordusu, Safevi devleti ve İran memleketi.
- Safevi kaynakları "Kızılbaş" tabirini övgüyle anlatır çünkü kastettiği sadece tarikatın müridi olan ve Safevi ordusunu meydana getiren Türkmenlerdir.
- Devleti kurmanın asıl kurucu unsurları Kızılbaş'tır.