Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Rus İmparatorluğu'nun kuruluşundan yıkılışına kadar olan tarihsel sürecini anlatan eğitim içeriğidir. Büyük Petro, I. Katarina, II. Katarina, I. Pavel, Birinci Alexander, II. Alexander ve III. Alexander gibi önemli Rus hükümdarları ve dönemleri ele alınmaktadır.
- Video, 1721 yılında Rus Çarlığının yıkılışıyla kurulan ve 1917'deki Rus Devrimi'ne kadar var olan Rus İmparatorluğu'nun tarihini kronolojik olarak anlatmaktadır. İçerikte Karadeniz'e inme çabaları, Büyük Kuzey Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan savaşlar, Napolyon'un Moskova seferi, Kırım Savaşı, serfliğin kaldırılması ve 1905'teki Kanlı Pazar olayı gibi önemli tarihsel olaylar detaylı şekilde incelenmektedir.
- Videoda ayrıca imparatorluğun ekonomik ve askeri gelişimi, eğitim sisteminin reformu, toprak genişlemesi ve Doğu Asya'daki yayılmacı politikası gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:05Rus İmparatorluğu'nun Kuruluşu
- Rus İmparatorluğu, 1721 yılında Rus Çarlığının yıkılmasıyla kurulan ve 1917'deki Rus Devrimi'ne kadar var olan imparatorluktur.
- 18. yüzyılda Rus Çarlığı, dünyanın en geniş sınırlarına sahip ülkelerden biri olmasına rağmen hem teknolojik hem de ekonomik açıdan Avrupa'nın oldukça gerisindeydi.
- Çar I. Aleksey, ülkesini Avrupa'nın güçlü devletlerinin arasına sokmak istese de 46 yaşındayken hayatını kaybetti.
- 00:59I. Petro'nun Tahta Çıkışı ve Hükümeti
- I. Petro 1682 yılında daha on yaşındayken çar ilan edildiyse de üvey kız kardeşi Sofya yönetime el koydu.
- 17 yaşına geldiğinde Moskova'ya dönerek ablası Sofya'ya darbe yaptı ve 1694 yılında çarlığın başına geçti.
- I. Petro tahta geçer geçmez devletini zengin, mutlu ve dünyada saygın bir konuma getirmenin yollarını aramaya başladı.
- 01:25Karadeniz'e İniş Hareketleri
- Petro, ticaretten geçtiğini bilmekteydi ancak Rusya'nın kuzeyinde buzlarla kaplı denizler, güneyinde ise güçlü Osmanlı İmparatorluğu vardı.
- Petro, ticaret için limanlara sahip olmanın ve bu limanlar için sıcak denizlere inmenin şart olduğunu anladı.
- 1695 yılında ani bir baskınla Azak Kalesi'ne saldırdıysa da donanma eksikliği nedeniyle başarılı olamadı ve geri çekilmek zorunda kaldı.
- 02:04Donanma Geliştirme ve Karadeniz'e İniş
- Petro donanmanın eksikliğini fark edip hemen Don kıyısında büyük bir tersane inşa ettirdi.
- 1696 yılında Azak Kalesi'ni almayı başararak Rusya tarihinde ilk kez Karadeniz'e ulaştı ve sıcak denizlere inmeyi başardı.
- Denizcilik eğitimi için kimliğini gizleyerek Petro Mihailo takma adıyla Avrupa'ya gitti ve Almanya, Hollanda, İngiltere ve İtalya'yi gezerek gemi tersanelerinde işçi olarak çalıştı.
- 02:58Büyük Kuzey Savaşı
- Petro daha sonra Karadeniz yerine Baltık Denizi'ne yönelmeye karar verdi ve 1700 yılında Danimarka ve Lehistan'ı yanına alarak İsveç'e karşı ünlü Büyük Kuzey Savaşı'nı başlattı.
- 1704 yılında İsveç Kralı, Lehistan ordularını dağıtarak Rusya ile başa baş kaldı.
- 1709 yılında yapılan Poltava çarpışması ile İsveç Kralı Demirbaş Karl canını zor kurtararak Osmanlı İmparatorluğu'na sığındı.
- 03:52Rus-Osmanlı Savaşı ve Sonuçları
- Karl kısa sürede Osmanlı'yı Rusya'ya karşı savaşa katılmaya ikna etmesiyle Rus-Osmanlı Savaşı patlak verdi.
- Osmanlı kuvvetleri, Kırım ordusunun da desteğiyle Rus birliklerini Prut Nehri kıyısında çember içine alarak Çar Petro'yu barış istemek zorunda bıraktı.
- Yapılan anlaşmayla Azak Kalesini Osmanlı'ya geri veren Petro, tekrardan Karadeniz'den uzaklaşmış oldu.
- 04:15Büyük Kuzey Savaşı'nın Sonuçları
- Savaşın ardından Rusya'ya dönen Petro, deniz savaşlarında İsveç'e karşı üstünlük sağlayarak 1721 yılında Büyük Kuzey Savaşı'nda galip gelen taraf oldu.
- Yapılan anlaşma ile Ruslar hem Avrupa'nın büyük devletleri arasına girdi hem de Baltık bölgesinin doğusunu topraklarına katarak Batı ile doğrudan ticaret yollarına da kavuşmuş oldu.
- Bu savaştaki başarıları sebebiyle Petro'ya Büyük ve İmparator unvanı verilirken, Rusya artık Çarlık değil İmparatorluk olarak anılmaya başlandı.
- 04:43Petro'nun Ekonomik ve Askeri Reformları
- Uzun süreli savaşların getirdiği ağır yük Petro'yu ekonomik alanda değişimler yapmaya yöneltti.
- Silah ve gemi yapımı için madencilik ve sanayinin gelişmesine büyük önem verdi.
- Kendi kurduğu ve 1712'de başkent ilan ettiği Petersburg'da iki büyük liman açarak bu limanları Batıya açılan ticari kapılar durumuna getirdi.
- 05:03Petro'nun Eğitim ve Askeri Politikaları
- Slav alfabesinden Yunan harflerine geri döndü, matbaayı kurdu, gazete çıkarttı.
- Matematik ve denizcilik okulu, mühendislik ve topçuluk okulu, denizcilik akademisi gibi çeşitli okullar açarak buralarda ders vermek üzere Avrupa'dan bilginler getirtti.
- İmparator Petro, askeri alanda da Orta Asya, Hazar bölgesi ve Sibirya'ya yönelik genişleme politikası izledi.
- 05:34Petro'nun Ölümü ve Taht Mücadelesi
- İran seferindeyken büyük Petro'nun sağlığı bozuldu ve 8 Şubat 1725 yılında aniden hayatını kaybetti.
- Petro'nun ani ölümünün ardından Rus İmparatorluğu'nda taht mücadelesi başladı.
- İlk önce Petro'nun karısı I. Katarina imparatoriçe ilan edildi, ancak alkol sorunları yüzünden yalnızca iki yıl hüküm süren I. Katarina 1727 yılında hayatını kaybetti.
- 05:58II. Petro ve Anna İmparatorluğu
- I. Petro'nun torunu olan 11 yaşındaki II. Petro tahta geçirildi, ancak II. Petro'nun da sadece iki yıl tahtta kalıp 1730 yılında çiçek hastalığından hayatını kaybetmesiyle Anna İnanovna çariçe olarak tahta geçirildi.
- Anna tahta geçer geçmez yeniden Karadeniz'e inme maksadıyla İran'a dostluk kurdu ve İran'dan alınan yerleri iade etti.
- 1735'te Kırım'a saldırıya geçen Ruslar, Azak Kalesini, Kırım Kalesini ve Kırım'ın başkenti Saray'ı ele geçirdi.
- 06:40Anna Dönemi ve Savaşlar
- Bir süre sonra tedarik yollarının uzun olması nedeniyle sorunlar yaşayan Rus ordusu, Kırım ordusunun karşı saldırısı sonucunda geri püskürtüldü.
- Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya cephesindeki bütün savaşları kazanarak Tuna Nehri'ni yeniden sınır ilan etti ve Avusturya'yı savaşta saf dışı bıraktı.
- Bu savaş sonucunda Ruslar bir kez daha sıcak denizlere inme hayallerini ertelemek zorunda kalırken, Azak Kalesi ve Boğdan dahil olmak üzere aldıkları yerleri geri verdiler.
- 07:20Elizabeth Dönemi
- 1740 yılında Anna'nın hayatını kaybetmesiyle Çar I. Petro'n
- 09:40Alexander'ın Tahta Geçişi ve Savaşları
- 1801'de yapılan darbe ile öldürülen Pavel'in yerine birinci Alexander geçti.
- Alexander tahta geçtikten sonra topraklarını genişletmek amacıyla Osmanlı İmparatorluğu, İsveç İmparatorluğu ve Fransa ile savaşa girişti.
- Ruslar önce İsveç'i yenerken Finlandiya'yı tamamen ele geçirdi, ardından Kafkaslarda Gürcistan, Azerbaycan ve Kuzey İran bölgesini kontrol altına aldı.
- 10:11Napolyon'un Moskova Seferi
- Napolyon, İngiltere'yi ve Avusturya'yı yenen altıyüz bin kişilik bir orduyla Moskova seferine çıkmasıyla Ruslar Osmanlı topraklarından geri çekilmek zorunda kaldılar.
- Napolyon 1812 yılının sonuna kadar Moskova'ya girmeyi başardı, ancak erzak sıkıntısı ve zorlu kış şartları nedeniyle Ekim ortalarında şehri terk etmek zorunda kaldı.
- Fransızlar 1812'in sonlarına doğru Rus topraklarını terk ederken, altıyüz bin kişilik ordudan geriye sadece otuzbin asker kalmıştı.
- 11:04Rusya'nın Toprak Kazanmaları
- Ruslar Napolyon'un peşine düşmeden önce Yarım Kaldı Osmanlı-Rus Savaşı'nı Büyükleş Antlaşması ile sonlandırarak Bestraya bölgesini Rus topraklarına kattılar.
- Ruslar batıya doğru ilerleyerek Napolyon ile ittifak kuran Polonya'nın tümünü işgal etti.
- Asya kıtasına doğru ilerleyen Rus ordusu, Kazak Hanlığı'nın topraklarını ve Amerika kıtasındaki Alaska bölgesini ele geçirdi.
- 11:28Nikolay'ın Tahta Geçişi ve Osmanlı Savaşı
- Alexander'ın 1825 yılında hayatını kaybetmesiyle tahta Çar Nikolay geçti.
- Nikolay göreve başlar başlamaz Yunanlıların Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlık kazanmak için çıkarttıkları ayaklanmalara destek verdi.
- Osmanlı bu olay sonrasında Çanakkale ve İstanbul Boğazı'nda Rus gemilerine kapatmasıyla Rus-Osmanlı Savaşı başladı.
- 11:57Edirne Antlaşması ve Kırım Savaşı
- Rus ordusu 1829 yılında batıda Edirne'ye kadar ilerlerken, Kafkaslarda ise Kars, Ardahan ve Erzurum'u ele geçirdi.
- Osmanlı İmparatorluğu şartları çok ağır olan Edirne Antlaşması imzalamak zorunda kaldı.
- 1853 yılında Nikolay, Osmanlı ile Balkanlar ve Kırım'da bir kez daha karşı karşıya geldi, ancak Ruslar İngiliz ve Fransızların Osmanlı'ya yardımları sonucunda savaşı kaybederken, II. Nikolay bu savaş sırasında zatürre oldu ve 1855 yılında hayatını kaybetti.
- 12:47Alexander'ın Reformları
- Yerine tahta geçen Çar II. Alexander, Balkanlarda ilerlemenin artık çok zor olduğunu anlayarak Kırım Savaşı'ndan çekildi.
- Kırım Savaşı'ndaki mağlubiyet, Rusya'nın Avrupa karşısında geri kalmışlığının bir eseriydi.
- II. Alexander, toprak sahiplerinin sert muhalefetine karşılık 3 Mart 1861 tarihinde serfliği tamamen kaldırdı ve uzun vadeli bir ödeme planıyla köylülere belirli ölçüde toprak dağıtıldı.
- 13:19Asya'daki Yayılmacı Politika
- Alexander, askeri alanda da yenilikler getirdi: ordunun silahları yenilendi, zorunlu askerlik uygulaması başlatıldı ve sınırlar doğu Asya yönünde genişletilmeye başlandı.
- 1858 ve 1860'da Çin'den Kuzey Mançurya'nın alınması, 1860'da Vladivostok kentinin kurulması ve 1870'lerde Türkistan'ın fethedilmesi en önemli olaylar oldu.
- Kuzey Amerika'daki Alaska'nın çok önemli olmadığı düşünülerek 1867'de Amerika'ya yedi virgül yirmi milyon dolar karşılığında satıldı.
- 13:54Balkanlarda Rusya'nın Rolü
- Kırım Savaşı'nın ardından Karadeniz donanmasının askeri kısıtlamalarının 1871 tarihinde kaldırılmasından sonra yeniden kuran Rusya, Balkanlarda daha etkin bir rol oynamaya başladı.
- Panslavizm akımının etkisiyle 1877 yılında Osmanlı Devleti ile yapılan savaşta Ruslar Osmanlı'yı mağlup edip Yeşilova'ya kadar ulaştı.
- Berlin Antlaşması'na göre Sırbistan, Bulgaristan, Romanya ve Karadağ Osmanlı'dan koparıldı, ayrıca Kars, Batum, Artvin ve Ardahan Rus İmparatorluğu'na verildi.
- 14:44Japon Savaşı ve Devrim
- III. Alexander'ın ölümünden sonra yerine geçen IV. Nikolay döneminde Rusların Asya'daki yayılmacı politikasından rahatsız olan Japonlar, 1904 yılında Port Arthur'daki Rus gemilerine saldırarak Rus-Japon Savaşı'nı başlattı.
- Rus ordusunun Japonlar karşısında hem karada hem de denizde ağır yenilgiler almasıyla halk arasında imparatorluk düzenine karşı protestolara neden oldu.
- 1905 yılında yaşanan Kanlı Pazar olayı devrime neden oldu ve bu devrim sonucunda anayasal monarşiye geçiş yapılarak çok partili seçimler yapıldı.
- 15:34Birinci Dünya Savaşı ve İmparatorluğun Sonu
- Asya'da Japonlar ile çatışmaya son veren Ruslar, 1906'dan sonra Balkanlar üzerine yoğunlaştı.
- Birinci Dünya Savaşı'nda Ruslar hem batıda, hem Balkanlarda hem de Kafkasya'da cephe açmak zorunda kaldı.
- 1917 yılına gelindiğinde Rus ekonomisi iflas etmiş, vergi sistemi bozulmuş ve dış borçların ödenemeyecek duruma gelmesiyle halk nezdinde büyük bir ayaklanma başladı.
- 16:31İmparatorluğun Sonu
- Ayaklanmaya askerlerin, reformcuların ve Bolşeviklerin de destek vermesiyle imparatorluk topraklarında topyekün bir isyan başladı.
- İsyandan dolayı II. Nikolay tahttan indirildi ve 15 Mart 1917'de imparatorluk rejimi resmen sona erdi.
- İmparatorluk sonrasındaki devrim olayları ve Sovyetler Birliği'nin kuruluşuna giden yolu ayrıntılı bir video ile yayınlanacak.