Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan kapsamlı bir PLC (Programlanabilir Mantık Denetleyicisi) programlama ve konfigürasyon eğitim serisinin ikinci bölümüdür. Eğitmen, GMT Suite programı üzerinden PLC konfigürasyonunu ve programlamayı adım adım anlatmaktadır.
- Video, PLC'nin donanım konfigürasyonu, giriş-çıkış modülleri, analog ve dijital giriş-çıkış ayarları, encoder ve hızlı pals kullanımı, register işlemleri, Ethernet ve Modbus haberleşme ayarları, HMI (Human Machine Interface) sistemleri ve PLC programlamada etiket oluşturma gibi konuları kapsamaktadır. Eğitmen, her bir konuyu detaylı şekilde açıklamakta ve örneklerle göstermektedir.
- Videoda ayrıca PLC'nin slave ve master modları arasındaki farklar, TCP/IP ayarları, Modbus RTU protokolü, analog giriş-çıkış skalalama değerleri, operant hafıza ayarları ve PLC'nin inverterlerle haberleşme yapılandırması gibi teknik detaylar da anlatılmaktadır. Video, bir soru-cevap bölümüyle sona ererken, gelecek derslerde lojik komutlar, matematik karşılaştırma, zaman röleleri, sayaçlar, hareket kontrol komutları, küme fonksiyonları ve PID gibi konuların anlatılacağı belirtilmektedir.
- 00:02PLC Programının İkinci Bölümüne Giriş
- İkinci bölümde PLC programındaki konfigürasyon bölümünde CPU'ya ek modüllerin eklenmesi ve ayarları incelenecek.
- Operant hafıza ve Modbus haberleşme ile ilgili detaylar da gösterilecek.
- Önceki bölümde bağlanıp program yüklenmiş, aynı program üzerinden devam edilecek.
- 01:42Konfigürasyon Bölümüne Giriş
- Konfigürasyon bölümünde CPU'nun üzerine tıklayarak modül eklemek mümkün.
- Dijital giriş-çıkış, analog giriş-çıkış, ısı modülü ve tek girişli lok gibi çeşitli modüller eklenebilir.
- CPU'nun bölüm kısmında dijital giriş ayarları ve konfigürasyonla ilgili ayarlar bulunur.
- 03:11Dijital Giriş Ayarları
- Dörtyüzdoksanaltı serisinin CPU'sunda toplam dokuz tane dijital giriş bulunur ve ladder'da "CPU Input" olarak tanımlanır.
- GMT Suite programında dinamik değişken hafıza alanı kullanılır, etiketler manuel olarak tanımlanabilir.
- Fiziksel inputların etiketleri değiştirilebilir, örneğin "Start" veya "Stop" gibi isimler verilebilir.
- 05:34Giriş Filtreleri ve PNP-NPN Seçimi
- Giriş filtreleri milisaniye cinsinden ayarlanır, varsayılan değer 10 milisaniyedir.
- 10 milisaniye boyunca giriş 1 olarak görürse onu kabul eder, daha kısa sürede gelen sinyaller parazit olarak görülür.
- PNP-NPN seçimi sadece elektrik devre şeması çıktısında bağlantı göstergesini belirler, fiziksel bağlantı cihazın çalışmasını etkiler.
- 07:49Dijital Çıkışlar ve Hızlı Sayıcı Girişleri
- Dijital çıkışların etiketleri de değiştirilebilir, örneğin "Motor" veya "Lamba" gibi isimler verilebilir.
- Konfigürasyon bölümünden giriş-çıkış etiketleri değiştirilebilir, operasyonlar bölümünden sadece sanal wordlerin etiketleri değiştirilebilir.
- Hızlı sayıcı girişleri üç gruba ayrılmıştır (Grup 0, Grup 1, Grup 2) ve encoder AB veya BA gibi sayma tipleri seçilebilir.
- 10:15Encoder Kullanımı
- Encoder AB kullanıldığında, encoder'in A ve B uçları input ve input bir'e bağlanır, input iki ise Z sinyali için kullanılır.
- Encoder ABZ seçildiğinde, encoder'in Z partisi input iki'ye bağlanır ve her Z sinyali geldiğinde encoder'in sayma değeri sıfırlanır.
- Encoder AB seçildiğinde, input iki normal dijital giriş olarak kullanılabilir, ancak ABZ seçildiğinde Z sinyali için kullanılmak zorundadır.
- 11:53Tek Kanal Sensör Kullanımı
- Hızlı pas üreten bir sensör kullanıldığında, tek kanal A veya tek kanal B seçenekleri kullanılabilir.
- Tek kanal A seçildiğinde pas sinyali input'a bağlanır ve input bir, input iki normal dijital giriş olarak kullanılabilir.
- Tek kanal B seçildiğinde pas sinyali input bir'e bağlanır ve input, input iki boşa çıkar.
- 13:31Sayma Değeri ve Kalibrasyon
- Encoder kullanıldığında, sayma değeri etiket değerin dört katı olarak görünür çünkü hem yükselen hem düşen sinyaller sayılır.
- Bu yöntem, 100 p encoder'i 400 p gibi yüksek çözünürlüklü bir encoder gibi sunmayı sağlar.
- Kalibrasyon yaparken dört kat sinyal geldiğini bilerek kalibrasyon yapılmalıdır.
- 15:57Frekans Hesaplama
- Encoder'in gelme hızı (frekansı) kolaylık olması için hesaplanıp gösterilir.
- Frekans değeri, periyot içinde gelen sinyallerin periyota oranı olarak hesaplanır.
- Default olarak 1 milisaniyelik periyot kullanılır, ancak oynak frekans değerleri alınıyorsa bu değer 100 milisaniye civarında tutulmalıdır.
- 18:10Hızlı Çıkış Grupları
- Transistörlü modellerde hızlı çıkış grupları (0, 1, 2) kullanılır.
- Grup 0: QP ve QP3, Grup 1: QP1 ve QP4, Grup 2: QP2 ve QP5 şeklindedir.
- PLS çıkaranlar grup 0 için QP, grup 1 için QP1, grup 2 için QP2'dir; yön için Q3, Q4 ve Q5 çıkışları kullanılır.
- 20:55Pals Üretimi ve Sinyal Kaydı
- Pals üretimi başladığında bir sinyal '1'e çıkıyor ve üretimi bittiğinde sıfıra düşüyor.
- Bu sinyal değişimini izleyerek, pass organizasyonun bittiğine ve ikinci aşamaya geçme sinyali olarak kullanabilirsiniz.
- Sinyal verildiğinde üretmeye başlar ve üretimi bittiğinde bir'den sıfıra düşer.
- 21:39Anlık Pass Register
- Anlık pass register, integer formatında bir register'dır ve üretilen pass miktarını gösterir.
- Sinyal verildiğinde bu register sıfırdan belirlenen değere (örneğin 10.000) doğru artan rakamı gösterir.
- Üretilen pass sayısı ile orantılı olarak artan pass'in anlık değerini gösteren bir register'dır.
- 22:35Toplam Pass Register
- Toplam pass register, üretilen passların toplamını gösteren bir register'dır.
- Anlık pass register gibi artmaya başlar, ancak önceki değerlerini korur ve yeni değerler üzerine ekler.
- Yön çıkışını kullanarak ve eksiltme yönünde çalıştırıldığında, register değeri geriye doğru saymaya başlar.
- 24:04Pozisyon Bilgisi ve Register Sıfırlama
- Toplam pass register sayesinde şu anda nerede olduğunuzu bilmeniz mümkün olur.
- Toplam pass register'ı sıfırlamak için X biti setlenmesi gerekir.
- Bitin içine '1' yapıldığında, toplam pass register o anki değeri sıfıra döner.
- 24:28PLC'de Kontrol Komutları ve Çıkış Ayarları
- Pass komutları dört bölümde anlatılacak ve mutlak kontrol, normal, artımsal kontrol ve homing gibi farklı komutlar bulunuyor.
- Komutları kullanabilmek için konfigürasyon bölümünde uygun çıkış grubu seçilmeli ve aktif hale getirilmeli.
- Harç çıkışları sıfırıncı kanal için QP1, birinci kanal için QP2, ikinci kanal için QP3 olarak ayarlanırken, yön çıkışları sıfırıncı kanal için QP3, birinci kanal için QP4, ikinci kanal için QP5 olarak belirleniyor.
- 25:59Gerçek Zaman Saati Ayarları
- PLC'lerin 300 ve 400 serilerinde gerçek zaman saati bulunuyor ve üretilirken Türkiye saatine göre ayarlanıyor.
- Gerçek zaman saati cihazlar kısmında revize edilebiliyor ve elle saat, dakika, saniye yazılabilir veya PC saatinden al seçeneği ile bilgisayarın saati PLC'ye aktarılabilir.
- Gerçek zaman saatinin etiketleri CPU6 LTC saat etiketinde görüntülenebiliyor ve bu etiketler Ladder'da karşılaştırmalar için kullanılabilir.
- 27:40Analog Giriş Ayarları
- PLC'nin üzerindeki analog giriş modül üzerinde değil, CPU üzerindeki analog giriş ayarları için tip seçimi yapılabilir (0-20 miliamper veya 4-20 miliamper).
- Analog girişten gelen değer belirli bir register'a okunabilir ve seviye sensörü veya basınç transmitteri bağlandığında etiket belirlenebilir.
- Analog girişte minimum 0 volt, maksimum 10 volt için 1000 değer gösterilir ve bu skala aralığı değiştirilebilir (örneğin 1000 olarak ayarlanabilir).
- 30:58Analog Çıkış Ayarları
- Analog çıkış ayarlarında eksi 10 volt kullanmak istenirse OUT ile GND arasında 510 ohm'luk direnç takılmalı.
- Analog çıkış değerinin skala aralığı 16383 olarak belirlenmiş olup, bu değere yazılan değer PLC'den çıkış olarak üretildiği kadar miliamper veya volt olarak elde edilir.
- Örneğin 16383 değeri yazıldığında 20 miliamper, 10000 değeri yazıldığında 10 miliamper, 7000 değeri yazıldığında 7 volt çıkış elde edilebilir.
- 32:56Ethernet ve TCP Protokolü Ayarları
- PLC cihazlarında 300 ve 400 serilerinde Modbus TCP protokolü standart olarak bulunur ve ekstra ayar gerektirmez.
- PLC, Slay modda çalıştığında bir Host (master) cihaz olup, master cihazın PLC'ye sorgu yapabilmesi için PLC'nin IP'sini tanımlamak gerekir.
- PLC'nin IP'si, cihaz ayarları kısmından statik olarak belirlenebilir ve standart 502 TCP portu üzerinden haberleşme sağlanır.
- 34:42Master Modunda PLC Ayarları
- PLC master modunda çalıştığında, beş farklı cihaza (PLC, invertör vb.) haberleşme yapılabilmektedir.
- Master modunda PLC, beş farklı cihazın IP adreslerini tanımlayarak sorgu yapabilir.
- Kaskat yapı oluşturarak teorik olarak sonsuz sayıda PLC haberleşimi yapılabilir, ancak pratikte gecikme süreleri arttığı için belli bir sınır vardır.
- 36:42RS-485 ve Modbus RTU Ayarları
- RS-485 ve Modbus RTU protokolü varsayılan olarak aktif değildir ve manuel olarak aktif edilmelidir.
- Modbus RTU haberleşmesinde baud rate, stop bit, parite ve data bit ayarları hem slave hem de master cihazda birebir aynı olmalıdır.
- Net ID (device adresi/istasyon numarası) ayarı, birden fazla cihaz olduğu durumlarda her cihazın benzersiz bir adresi olması için önemlidir.
- 40:27Master Modunda PLC Ayarları
- PLC master modunda çalıştığında, sorgu yapma yetkisi kazanır ve sorgu listesi oluşturmak gerekir.
- Sorgu listesinde, hangi cihaza (invertör, PLC vb.) ve hangi adresine erişileceği belirlenir.
- Holding register adreslerini kullanırken, gerçek adresin 40000 ile toplamı şeklinde yazılması gerekir (örneğin 17. adres için 40017).
- 44:22PLC ile Inverter Haberleşmesi
- PLC ile inverter arasında haberleşme için akım okuma değeri formatı (word, integer, reel) doğru şekilde seçilmelidir, aksi takdirde doğru okuma yapılamaz.
- PLC adresi olarak bir etiket belirlenir ve bu etiket ladder'da kullanılabilir (örneğin "akım1" etiketi).
- Haberleşme durumu hakkında bilgi veren "dm" etiketi, durum register'ında 2 (okuma başarılı), 3 (siyasi hata) veya 4 (time out) değerlerini alabilir.
- 48:14Okuma ve Yazma İşlemleri
- PLC ile inverter arasında iki türlü iletişim vardır: okuma (inverterden değer okuma) ve yazma (inverteye değer yazma).
- Aktif/pasif seçeneği ile belirli sorguları kapatabilir, böylece sorgu sayısını azaltarak gecikme süresini kısaltabilirsiniz.
- Frekans set değeri gibi bir değeri yazmak için uygun register adresi ve veri formatı seçilmelidir.
- 51:42HMI ile PLC İletişimi
- HMI üzerinden PLC'ye erişim için PLC'nin dahili adreslerinin "mode bos" (slave mod) açılması gerekir.
- HMI üzerinden PLC'nin dahili adreslerine erişerek, PLC'nin inverteye eriştiği register'lara da ulaşılabilir.
- Örneğin, HMI üzerinden PLC'nin "akım1" adresine erişerek inverteerin akım değerini görebilir veya "frekans_set1" adresine değer yazarak inverteerin frekansını değiştirebilirsiniz.
- 55:21ASKII ve Haberleşme Protokolleri
- ASKII, text formatında verilerin gidip geldiği bir yapıdır ve asli karakterlerin transferi için kullanılır.
- Barkod okuyucular ve bazı LED displayler ASKII formatında çalışır ve PLC'ye bağlanabilir.
- 232 ve 485 formatları arasında seçim yapılabilir, 232 formatı master-slave yapıda kullanılırken, 485 formatı birden fazla cihazla iletişim kurabilir.
- 57:15232 ve 485 Formatlarının Karşılaştırması
- 232 formatı 10-15 metre mesafede çalışırken, 485 formatı teorik olarak 1.1 km (1000 metre) mesafede çalışabilir.
- 232 formatı minimum üç kablo (RX, TX ve GND) gerektirirken, 485 formatı diferansiyel çalıştığı için sadece iki kablo üzerinden iletişim kurabilir.
- 232 formatı genellikle C modda kullanılır.
- 58:24Özel Adresler ve Etiketler
- Özel adresler, kullanıcıların kolaylık sağlanması için oluşturulmuş adreslerdir ve bazılarını timerlarla da oluşturabilirsiniz.
- CPU osilasyon etiketleri (1 ms, 10 ms, 100 ms, 500 ms ve 1 saniye) her belirli sürede bir'den bir'e çıkan bitlerdir.
- HMI programında PLC adreslerini tanımlayarak, etiketleri doğrudan kullanabilirsiniz.
- 1:03:44Modül Tanımlamaları
- Dijital çıkış genişleme modüllerine isim vermek önemlidir, örneğin "Expansion1_Afre_Acil" şeklinde.
- Analog modül, 4 kanal giriş ve 2 kanal çıkışa sahip olabilir.
- Analog girişlerin tipi (0-10V, 0-20mA gibi) seçilebilir ve okuma değerleri register'dan alınabilir.
- 1:05:36PLC'de Analog Giriş ve Çıkış Özellikleri
- Analog girişte skala değeri değiştirilebilir, örneğin 16383 değeri 10 volt, 8192 değeri ise 5 volt karşılığıdır.
- Analog giriş 14 bit çözünürlüklüdür ve skala değeri mümkün olduğunca büyük bırakılmalıdır ki çözünürlük iyi olsun.
- Analog çıkışta da 14 bit çözünürlük bulunur ve çıkış değeri skala değerine göre PLC tarafından üretilir.
- 1:08:09Isı Modülü Kullanımı
- Isı modülünde PT100 veya termokap sensörü seçilebilir, J ve K tipi termokaplar en çok kullanılanlardır.
- Ölçülen sıcaklık değerinde bir hane fazla gösterilir, örneğin 1753 değeri 175,3 derece anlamına gelir.
- Filtre değeri sıcaklık ölçümünde önemli olabilir, optimum değer 50 ile 100 arasında bırakılmalıdır.
- 1:11:00Load Cell (Lotcell) Kullanımı
- Load cell modülünde tam yük değeri (örneğin 3000 gram) ve kazanç değeri (örneğin %99,2) girilmelidir.
- Okunan ağırlık değeri ham bir değerdir ve %90 doğrulukta, kalibrasyona ihtiyaç duyar.
- Kalibrasyon için minimum iki nokta gerekir: sıfır ağırlık durumu ve bilinen bir ağırlık değeri.
- 1:14:45Operasyonlar Kısmı
- Operasyonlar kısmında donanım konfigürasyonu ile gelenler gri renkte gösterilir ve etiket isimleri buradan değiştirilemez.
- Motpas (kalıcı/uçucu) ayarları PLC ile modda çalışırken yapılabilmektedir.
- Analog çıkış gibi özelliklerin motpası buradan aktif edilebilir.
- 1:15:53PLC'de Register Oluşturma
- PLC, register sistemi kullanıyor ve kullanıcı kendi hafızasını oluşturuyor.
- Register oluşturmak için "ekle" seçeneği kullanılıyor ve register'lar etiketleniyor.
- Register'ların veri tipi (bit, word, double word, pozitif tamsayı, işaretli tam sayı, noktsal değer) belirlenebiliyor.
- 1:17:25Register Özellikleri
- Register'ların açılış değeri belirlenebilir veya kalıcı hafızalı olabilirler.
- Kalıcı hafızalı register'lar, program sonlandığında son değeri saklar ve enerji gidip geldiğinde bu değerde açılır.
- Çoklu register'lar aynı anda oluşturulabilir ve isimlendirilebilir.
- 1:19:18Etiket Yönetimi
- Etiketler aranabilir ve filtrelenebilir.
- Etiketleri izlemek için "izle" seçeneği kullanılarak izleme penceresine kaydırılabilir.
- Etiketler operatörler kısmından da izlenebilir.
- 1:20:47Konu Özeti
- Konuşmacı konfigürasyon, ek modüller, etiketler, hafıza ve veri tipleri, motör haberleşmesi konularını anlattığını belirtiyor.
- Etiketlerin nasıl kullanılacağı gösteriliyor ve PLC'de etiketlerin nasıl aktarıldığı gösteriliyor.
- Etiketlerin adresleme avantajı, register adresleriyle uğraşmadan etiketlerden doğrudan erişim sağlama imkanı sunuyor.
- 1:24:36ID Değeri Noktalı Gösterme
- ID değeri noktalı göstermek için, HM'da dümerik data kısmında nokta koyarak gösterilebilir.
- Eğer ID değeri bir şeyle kıyaslama yapılıyorsa, bölme işlemi yapılmalı ve bölüm sonucunun register'ı reel olarak seçilmelidir.
- 1:25:54Donanımsal Gereksinimler
- Windows 10 herhangi bir PC'de çok rahatlıkla çalışıyor ve bugüne kadar donanımsal beklentiden dolayı bir sıkıntı yaşanmamıştır.
- 1:26:16HM Adres Tipleri
- HM'de LB'den başlayıp ELV'ye kadar gelen adresler, HM'nin dahili hafızasının adresleridir ve PLC'nin adresleriyle hiçbir ilişkisi yoktur.
- LB (Local Bit) kalıcı olmayan, RB (Resif Bit) ve FRB kalıcı bitterdir.
- LV (Local Word) kalıcı olmayan, RV (Recep Word) kalıcı olan word adresleridir ve bunlar indekslenmiş adreslerdir.
- 1:28:20PLC Adres Tipleri
- PLC'de iki türlü adres vardır: X'ler ve I001'ler.
- PLC'de operatlar kısmında inputlar I001'li bir adres alırken, coinler çıkıştır ve X'i ifade eder.
- 1:29:06Gelecek Ders Planı
- Derslerde henüz temel komutlar anlatılmamıştır ve komutlar 21'de başlanacaktır.
- İlk başta lojik komutlar, matematik karşılaştırma, zaman röleleri ve sayaçlar gibi temel komutlar anlatılacaktır.
- Sonrasında hareket kontrol komutları, küme fonksiyonları ve PID gibi komutlar anlatılacaktır.