Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nden Doçent Dr. Bahra Atay ile Dilek Hanım arasında geçen bir röportajdır. Dr. Atay, harita bilimi konusunda uzman bir akademisyendir.
- Röportajda Piri Reis'in hayatı, eserleri ve 1513 tarihli dünya haritasının keşfi üzerine odaklanılmaktadır. Haritanın 1929'da Topkapı Sarayı'nda keşfedilmesi, Yavuz Sultan Selim'e hediye edilmesi ve 2003'te genç araştırmacı Metin Soylu'nun haritayı tamamlamaya çalışması gibi konular ele alınmaktadır.
- Röportajda ayrıca Piri Reis'in "Bahriye" adlı eseri, Amerika'nın keşfi hakkındaki görüşleri ve haritanın keşif şerefinin kimin ait olduğu hakkındaki tartışmalar da incelenmektedir. Atatürk'ün Türklerin medeniyet tarihindeki yeri sorusu çerçevesinde haritanın yorumlanması ve dinleyicilerden gelen soruların yanıtlanması da röportajın içeriğinde yer almaktadır.
- 00:08Piri Reis'in Haritası ve Atatürk'ün İlgi Gösterisi
- Piri Reis'in haritası, 1929'da Topkapı Sarayı'nda keşfedilince Atatürk çok heyecanlandı ve bu konuda çalışmalar yapılmasını istedi.
- 1927'den sonra Atatürk tarih bilimi ile meşgul olmaya başladı ve Türklerin medeniyet tarihine yaptığı hizmetler sorusunu sorgulamaya başladı.
- Piri Reis, 16. yüzyıl Türk medeniyeti için altın çağdır ve bu dönemde Turgut Reis, Ali Reis, Mimar Sinan gibi önemli denizciler yetişmiştir.
- 01:56Piri Reis'in Hayatı ve Eserleri
- Piri Reis'in asıl adı Muhittin Piri'dir, 1470'li yıllarda doğmuş ve meşhur Osmanlı denizcilerinden Kemal Reis'in kardeşinin oğludur.
- 1486'da İspanya'da Gırnata Müslümanları Osmanlılardan yardım isteyince Kemal Reis ile birlikte buradaki Müslümanları Afrika'ya taşımıştır.
- 1511'de amcası Kemal Reis'in bir felakette ölmesi onu etkilemiş ve Gelibolu'ya inzivaya çekilmiş, bu sırada eserlerini yazmıştır.
- 02:59Kitab-ı Bahriye ve Haritanın Keşfi
- Piri Reis Bahriye kitabını 1571'de yazmış, 1525'te yeni ilaveler yaparak Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa'nın desteğiyle Kanuni Sultan Süleyman'a takdim etmiştir.
- Kitab-ı Bahriye'nin 29 bilinen nüshası vardır ve bunlardan 16 nus'a 1521 tarihli esere ait, 13 kopyada 1525 tarihli esere aittir.
- 1930'lu yıllarda dönemin Türk basınında haritayı kimin keşfettiği önemli tartışmalara yol açmıştır.
- 04:20Haritanın Keşfi Tartışmaları
- 3 Mart 1924'te halifelik kaldırıldıktan sonra Topkapı Sarayı bir ay sonra İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne bağlanmıştır.
- Afet İnan'a göre haritayı Halil Ethem Erdem keşfetmiştir, Aziz Ogan'a göre ise keşif onuru Adolf Deisman'a, haritayı tanıma ve tanıtma onuru da Paul Kahle'ye aittir.
- İbrahim Hakkı Konyalı'ya göre haritayı Topkapı Sarayı kütüphanecisi Ali ve baş katibi Hacı Reşat tarafından bulunmuş ve geniş çevreye tanıtılmıştır.
- 08:22Haritanın Özellikleri ve Önemi
- Harita deri parşömen üzerine renkli olarak yapılmış, 90x65 cm ebatında ve resimli bir haritadır.
- Piri Reis, Kitab-ı Bahriyesinde bu haritayı yapmak için 34 tane kadar haritadan yararlandığını söylüyor ve bunların 8 Müslüman, 4 Portekiz ve 1 Kristof Kolomb'un haritası olduğunu belirtiyor.
- Piri Reis, Amerika'nın keşfi için 870 Hicri (1465) tarihini veriyor ve bu tarihte Amerika'nın keşfedildiğini, o zeminin Antilia olarak adlandırıldığını belirtiyor.
- 10:05Haritanın Detayları ve Piri Reis'in Diğer Eserleri
- Piri Reis, Kristof Kolomb'un haritasını kopyasını yaptığı için Kolomb'un hatalarını da tekrar ediyor, örneğin Küba'yı yarımada olarak gösteriyor.
- İtalyanca ve Portekizli terimleri kullanmakla beraber Türkçe hassasiyeti gösteriyor, örneğin Afrika sahillerinde "Baba Dağı" ve "Kızılburun" gibi Türkçe karşılıklarını yazıyor.
- Piri Reis'in 1528 tarihli bir dünya haritası daha vardır ve bu harita Kuzey Amerika haritasıdır.
- 11:40Piri Reis'in Mirası
- 1975'ten sonra Piri Reis için Gelibolu'ya bir anıt dikildi ve 1982'de Piri Reis'in su aldığı çeşme onarıldı.
- Çimenlik Kalesi'nde Piri Reis Müzesi açıldı ve bunlar Afet İnan'ın projeleriydi.
- 1983'te Çanakkale'de Piri Reis Haftası Sempozyumu yapıldı.
- 12:12Piri Reis'in Haritası ve Metin Soylu
- 2003'te genç araştırmacı Metin Soylu, "Piri Reis'in Haritasının Sırrı" adlı kitabını yayımlamış ve 18 yaşındayken bu haritaya ilgi duymuş.
- Metin Soylu, haritayı tamamlansa nasıl bir şey olacağını düşünerek haritayı tamamlamaya çalışmış.
- Okullardaki tarih eğitimimizde Metin Soylu gibi tarihimizin meseleleri üzerinde derin kafa yoran gençler yetiştirmeliyiz.
- 12:56Haritanın İncelenmemesi
- 1929'a kadar Piri Reis'in haritasının hiç incelenmemiş olması, harita bilimi konusunda uzman bir kişinin eline geçmemesine bağlanıyor.
- Paul Kahle gibi harita bilimi uzmanları, dünyadaki eski haritaları toplayan uzmanlar olmasına rağmen bu haritaya ulaşamamışlar.
- Haritanın 400 yıldan fazla saklanması önemli olsa da, incelenmemesi Atatürk'ü bekleyen bir durum olarak yorumlanıyor.
- 14:06Piri Reis'in Özellikleri
- Piri Reis'in zamanında yapılan keşifleri büyük bir ilgiyle izleyen bir denizci olduğu görülüyor.
- Haritacılıkta da çağı yakalama gayreti içinde olduğu belirtiliyor.