Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, TR724 YouTube kanalında Prof. Dr. Mehmet Efe Çaman'ın "Paralel Yapı" başlıklı yazısının okunduğu bir içeriktir.
- Video, "paralel devlet" kavramının tarihsel gelişimini ve Türk devlet geleneğindeki yeri üzerine odaklanmaktadır. Prof. Çaman, Osmanlı İmparatorluğu'ndan Cumhuriyet'e kadar merkezi devlet modelinin nasıl geliştiğini, bu modelin yerel kimliklerin eritilmesi ve farklı ideolojilerin devlet kadrolarına sızmasını nasıl engellediğini anlatmaktadır. Ayrıca, günümüzde CHP'nin yerel yönetimlerinin paralel devlet olarak suçlanması ve bunun nedenleri de ele alınmaktadır. Video, ademi merkeziyetçi bir devlet modelinin ve meritokratik formasyonun önemi üzerine bir önermeyle sonlanmaktadır.
- 00:18Paralel Devlet Kavramının Tarihsel Gelişimi
- İstanbul ve Ankara gibi metropollerde belediyelerin sosyal devlet ve sağlık hizmetlerini yerine getirmeye başlamasıyla, Ankara'daki İslamofaşist yönetim "paralel devlet" terimini gündeme getirdi.
- Bu terim daha önce Gülen cemaati için kullanılmış, 17 Aralık 2013'te suçüstü yapılan aç İslamcılar kendilerini kurtarmak için bu yapıyı devlete sızan bir yapı olarak tanımlamışlardır.
- İslamofaşistlerin ebeliğini yaptığı bu kavram o gün bugündür çok tutmuş, bugün aynı kavramı CHP'nin yerel yönetimleri için kullanıyorlar.
- 01:27Merkezi Devlet ve Ademi Merkeziyetçi Devlet Karşılaştırması
- Paralel devlet yaklaşımı, temelleri siyasi kültürümüzde olan merkezi devlet geleneğine dek geri götürülebilir.
- Türk devlet geleneği merkezi devlet ve devlet otoritesi olgularına dayanır, bunun tersi ademi merkeziyetçi devlettir.
- Ademi merkeziyetçi devletlerde devletin yetkileri merkez ve yerel arasında paylaştırılırken, merkezi devlet modelinde merkez en ufak birimlere kadar tüm dizginleri elinde tutar.
- 02:17Osmanlı İmparatorluğu'nun Merkezi Devlet Modeli
- Osmanlı İmparatorluğu'nun başlangıcında kısmen yerel unsurlara serbesti sağlanmış olsa da zamanla bu azaldı, 18. yüzyıldan itibaren imparatorluk yıkılana dek yerel unsurların yetkileri giderek azaldı.
- Bu önlemin etkisi imparatorluğun toprak bütünlüğünü sağlamaya yaramadığı gibi, devletin tek merkezden idare edilmesi merkezin yerel sorunların çözümlenmesinde başarısız olması sonucunu doğurdu.
- 1920'lerde Sevr sendromu ile karşılaşan Osmanlı elitleri, özellikle askeri elitler 1923'te Cumhuriyet kurulurken çok daha merkeziyetçi bir devlet teşkilatlanmasını tercih etti.
- 03:35Cumhuriyet Döneminde Merkeziyetçi Devlet Yapısı
- Cumhuriyet'in örgütlenmesinin esasları merkezin yereli kontrolüdür, bunun başarılabilmesi için yerel kimliklerin ve aidiyetlerin merkezi yönetime gelen editlerde tamamen eritilmiş olması gerekiyordu.
- Kürtler, Aleviler, solcular, İslamcılar, Turancılar uzunca bir süre devlet kadrolarında barındırılmadılar, ancak etnik ve kültürel olarak homorez fabrikası Cumhuriyet'in ideal insan modeli haline dönüşenler mülki ve askeri kadrolara seçilmeyi başardı.
- Devletin sızmalara karşı refleksleri bu dönemde bilendi ve keskinleşti, Kürtler ve Aleviler asimile olmuş halde devlette hak ettikleri yeri alabiliyordu.
- 05:25Paralel Devlet Diskurunun Mantığı
- "Devlette çift başlılık olmaz" düsturu paralel devlet diskurunun ana mantığıdır, devletin en oturmuş ve sabit merkezi orduydu.
- Devletin en hassas olduğu birim ordu olmuştur çünkü işler kontrolden çıkarsa ordu devleti eski olağan yörüngesine oturtmakla görevliydi.
- Devletin bir sabite oluşu, dönüştürülmemesi gerektiği adeta bir varoluşsal gereklilik olarak lanse edilir devlete.
- 06:16Devletin Dışlayıcı Tutumu ve Sonuçları
- Teklifleştirici devlet, ışığa gelen güveler gibi devletin devamlı farklı ideolojilerden olan grupların akınına uğramasına neden oldu.
- Kendi politik kültürünü zenginlik dağıtarak ve kapsayıcı olarak yayamayan Türkiye devleti, bunu endoktrinizasyonla yapmaya kalktı ve daha da antipatik hale geldi.
- Her grup devlete girebilmek için homorez fabrikası davranış modunda hareket ederek strateji yaptı, devlete girmek birçok grubun varoluşunu garanti etmenin yolu olarak görüldü.
- 07:38Günümüzdeki Paralel Devlet Tartışması
- Bugün devletin bir zamanlar öteki olarak addettiği İslamcıların bir bölümü rejimin yönetimindedir, onları da bu devlet adam etti ve kendilerine benzetti.
- CHP'li belediyelerde paralel devlet olmakla suçlanıyor çünkü merkezi devlete karşı onun güçsüzlüğünü vurguluyorlar.
- CHP'li belediyeler paralel devlet olarak sistemce ham yapılmak üzere Pandora'nın kutusunu bir defa açtılar ve bu Yenikapı Mutabakatı ile 15 Temmuz ertesinde tescillendi.
- 09:05Gerekli Devlet Yapısı
- Kurtuluş olursa eğer ülke aydınlığa, tünelin ucundaki ışık görünürse eğer, savunulması gereken şey demokrasiden de önce mutlaka ademi merkeziyetçi bir devlet olmalı.
- Gerekirse federal bir merkez ve birkaç bölgesel bilim arasında bir güç dengesi, bunun gerekli olduğu ortadadır.
- Herkese ait olan, kimseyi dışlamayan bir devlet olmalıdır, bu devlete o zaman kimse sızamaz çünkü herkesin devleti herkesindir.