Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan tedarik zinciri yönetimi kapsamında oyun teorisi konusunu ele alan eğitim dersi formatındadır.
- Ders, oyun teorisinin temel kavramlarını açıklayarak başlıyor ve John Nash'in teorisinin önemini vurguluyor. Eğitmen, mavi ve kırmızı şoförlerin yol değiştirme oyunu ve mahkumların ikilemi gibi örnekler üzerinden Nash dengesi kavramını detaylı şekilde anlatıyor. Video, oyun teorisinin ekonomi, üretim, OPEC ülkeleri, borsa ve tedarik zinciri yönetimi gibi alanlardaki uygulamalarını da ele alıyor.
- Ders içeriğinde ayrıca John Nash'in hayatı, şizofren teşhisi ve Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanması hakkında bilgiler veriliyor. "Akıl Oyunları" filmindeki bar sahnesi üzerinden Nash'in teorisinin günlük hayattaki uygulaması gösteriliyor ve Adam Smith'in teorisiyle karşılaştırılıyor.
- 00:01Tedarik Zinciri Yönetimi ve Oyun Teorisi
- Üçüncü hafta dersinde oyun teorisi konusu incelenecek.
- Tedarik zinciri yönetimi bir zincir metaforu, yönetim paradigması ve yönetim sistemi olarak tanımlanmaktadır.
- Günümüzde fabrikaları düşünürken Adam Smith ve Henry Ford gibi kişilerin teorilerinden John Nash gibi düşünmek gerekiyor.
- 00:53Henry Ford ve John Nash'in Yaklaşımları
- Henry Ford, montaj hatlarını ve yürüyen hatları kullanarak verimliliği artırarak daha hızlı, daha kaliteli çıktılar elde etmiştir.
- John Nash'in teorisi, daha önceki teorilerden farklı olarak hem bireysel iyileri ortaya koymayı hem de bireysel iyilerin global iyiliği düşünecek şekilde hareket etmeyi sağlamayı amaçlamıştır.
- Artan talebe ayak uydurmak için seri üretim, kitlesel üretim ve yürüyen bant sistemleri günümüz fabrikalarında olmazsa olmaz sistemler haline gelmiştir.
- 04:16Oyun Teorisi Hakkında Genel Bilgi
- Oyun teorisi, bir oyunu ele alarak oyun içerisindeki oyuncuların hamleleri ve stratejileriyle ilgilenen bir teori olup, oyun nedir ve oyun teorisi nedir sorularına cevap aramaktadır.
- Ders kapsamında Nash dengesi, Nash ekrem ve "A Beautiful Mind" filminden bahsedilecek.
- Mahkumların ikilemi adı verilen problem ve oyun teorisi ile ilgili örnekler de ele alınacaktır.
- 05:50Oyun Teorisinin Temel Tanımları
- Oyun, birbirleriyle çelişen faydaları olan ve birden fazla oyuncu içeren, bir oyuncunun hamlesi diğerinin faydasına veya zararına sonuçlar doğuran durumlardır.
- Stratejik durumlar, bir oyuncunun stratejik değişiklikler yaptığı durumlarda diğer oyuncuların etkilendiği, faydalandığı veya zarar gördüğü durumlardır.
- Sudoku tek bir oyuncu olduğu için bir oyun değildir, ancak satranç iki oyuncu ve birbirlerini etkileyen hamleler olduğu için bir oyun olarak kabul edilir.
- 09:01Oyun Teorisinin Varsayımları
- Oyun teorisi, oyun oynayan oyuncuların davranışlarını, hamlelerini ve stratejilerini anlamaya çalışır.
- Oyun teorisinin temel varsayımlarından biri, oyuncuların ne kazanacaklarını ve ne kaybedeceklerini açık bir şekilde bilmeleridir.
- Tam bilgi (perfect information) varsayımı, bir oyuncunun diğer oyuncunun ne bildiğini ve diğer oyuncunun da kendisinin ne bildiğini bildiğini içerir.
- 11:49Oyun Teorisi ve İki Şoför Durumu
- Bir kişi yolunu değiştirdiğinde mutsuz olurken, yolunu değiştirmeyen kişi istediği için mutlu olur.
- Mavi ve kırmızı şoförlerin durumlarını oyun teorisi açısından analiz etmek için bir tablo oluşturulması gerekiyor.
- İki şoförün durumları dört farklı senaryoda inceleniyor: her ikisi de düz gider, mavi düz gider kırmızı döner, kırmızı düz gider mavi döner, her ikisi de döner.
- 13:03Durumların Analizi
- Her ikisi de düz giderse çarpışacaklar ve ikisi de mutsuz olacaklar.
- Mavi düz gider, kırmızı dönerse mavi kazanır ve mutlu olur, kırmızı kaybeder ve üzgün olur.
- Kırmızı düz gider, mavi dönerse mavi üzgün olur, kırmızı mutlu olur.
- Her ikisi de dönerse, istedikleri durumu elde edemedikleri için ikisi de kayıp söz konusu olur.
- 16:12Sayısal Puanlama
- Oyun teorisinde durumları sayısal hale dönüştürmek (sayısallaştırma) gerekiyor.
- Herhangi bir şeyi yönetebilmek, kontrol edebilmek ve ölçebilmek için sayılar kullanmak gerekiyor.
- Durumlar puanlarla ifade ediliyor: çarpışma durumunda her ikisine -10 puan, biri dönerken diğeri düz giderse dönen kişiye -5 puan, düz giden kişiye +5 puan veriliyor.
- 19:54Mavi Şoförün Stratejisi
- Mavi şoför için maksimum noktası ileri gitmek, çünkü en yüksek gelir +5 puan.
- Mavi şoför, kırmızı şoförün ileri gideceğini biliyorsa, -10 kaybından -5 kayba tercih ederek dönüş yapar.
- Mavi şoför, kırmızı şoförün dönüş yapacağını biliyorsa, +5 faydanın -1 kaybından daha iyi olduğunu düşünerek ileri gider.
- 22:17Nash Dengesi ve Oyun Teorisi
- Kırmızı ve mavi şoförlerin farklı stratejileri ve sonuçları incelenirken, her iki oyuncunun da hamle değişikliği yapabileceğinden net bir en iyi hamle belirlenememektedir.
- Nash dengesi, oyuncuların hamlelerini değiştirdiğinde daha iyi bir duruma geçemeyecekleri, yani hamleleri "kilitleyebilecekleri" durumdur.
- Oyun teorisinin özünde, oyuncuların pozisyonlarını değiştirmeleri durumunda kendi durumlarını iyileştiremedikleri bir denge kurulması vardır.
- 24:24Nash Dengesinin Uygulamaları
- Oyun teorisi, piyasa düzenleyicilerinin oyunculara istediği hamleleri yaptırmaları için kullanılır.
- OPEC ülkeleri gibi entiteler, petrol fiyatlandırması konusunda bir denge kurarak hiçbir ülkenin itiraz edemeyeceği bir strateji oluşturur.
- Siyasi ve ekonomik stratejilerde, ülkelerin kontrol edilmesi için oyun teorisi kullanılabilir.
- 25:36Zero Sum Game ve Oyun Teorisinin Kapsamı
- Oyun teorisinin bir alt kümesi olan zero sum game (sıfır toplamlı oyunlar) içinde birinin kazancı diğerinin kaybına denk gelir.
- Satranç ve bazı borsa piyasaları sıfır toplamlı oyun örnekleridir.
- Tedarik zinciri yönetiminde de Nash dengesi belirlenerek tedarikçilerin hareketlerini kontrol etmeye çalışılır.
- 27:01Oyun Teorisinin Varsayımları
- John Nash'ın teorisi, insanların duygusal davranmazsa ve her şeyi matematikle halletmeye çalışırsa işe yarar.
- Modern teorilerin varsayımlarından biri duygusallığın olmadığı durumları baz almasıdır.
- Günlük hayatta duygusal kararlar verildiğinde genellikle hüsran yaşanırken, rasyonel kararlar daha doğru sonuçlar verir.
- 29:01John Nash'ın Hayatı ve Teorisi
- John Nash, 1994-1995 yıllarında oyun teorisi ile Nobel Ekonomi Ödülü'nü almıştır.
- Film "Akıl Oyunları"nda anlatıldığı gibi, John Nash asosyal bir kişi olarak, sadece çalışmalarına odaklanmıştır.
- Çalışmaları ilerledikçe şizofrenlik durumu yaşamış, halüsinasyonlar görmüş ve farklı galaksilerdeki insanlarla konuştuğunu iddia etmiştir.
- 31:11Bar Sahnesi ve Nash'ın Teorisi
- Filmdeki bar sahnesinde, John Nash ve arkadaşları kızlarla vakit geçirmek için bir tercih yapmak zorunda kalırlar.
- Eğer herkes en iyi kızı tercih ederse birbirlerini engeller ve diğer kızlar boşta kalır, bu durumda herkes kaybeder.
- Nash'ın teorisi, grubun en iyisini ortaya çıkarmak için herkesin önce kendi iyisine, sonra da grubun iyisine odaklanması gerektiğini savunur.
- 33:53Mahkumların İkilemi Problemi
- Mahkumların ikilemi problemi, iki şüphelinin bir suçtan tutuklanması ve itiraf etme durumunda kazanç sağlayacak, itiraf etmezse kayıp sağlayacak bir durumda olduğu bir problemdir.
- İki mahkumun birbirini tanımadığı, birbirleriyle alakalı bir sadakat ilişkisi olmadığı ve kendi iyiliğini düşündüğü varsayılmaktadır.
- Oyun teorisi kullanılarak, mahkumların itiraf etme durumunda ceza alacakları, itiraf etmezse serbest kalacakları ve diğerinin ceza alacağı bir matris oluşturulmuştur.
- 35:46Nash Dengesi ve Ödemeler Matrisi
- Ödemeler matrisi (pay-off matrix) olarak adlandırılan bir matris, iki mahkumun itiraf etme ve etmeme durumlarını göstermektedir.
- Mahkumlar rasyonel davranarak, itiraf etme durumunda daha az ceza alacaklarını düşünerek ikisi de itiraf etmeye zorlanmaktadır.
- Nash dengesi, her oyuncunun durumunu değiştirmek istemediği, daha kötü bir sonuç alacağından dolayı durumunun değişmemesi durumudur.
- 42:18Diğer Oyun Teorisi Örnekleri
- Oyun teorisi, Türkiye ile Yunanistan'ın savaş durumunda orduların hareketleri gibi farklı durumlarda da uygulanabilir.
- Kadın ve koca arasında akşam ne izleyecekleri konusunda bir oyun teorisi matrisi oluşturulabilir.
- Üç oyunculu oyunlarda da, üç şirketin bir yatırım yapma kararı vermesi gibi durumlar Nash dengesi teorisi kullanılarak çözülebilir.