Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı dersinin bir bölümüdür. Eğitmen, Osmanlı İmparatorluğu'nun klasik devri ve bu dönemdeki ıslahat anlayışını anlatmaktadır.
- Video, 15. yüzyılın ortalarından 16. yüzyılın sonlarına kadar olan Osmanlı klasik devresini ele alarak başlıyor. Osmanlı'da "kanuni kadim" kavramı, gelenekçi ıslahat anlayışı ve bu anlayışın zamanla nasıl değiştiği detaylı şekilde inceleniyor. Ayrıca II. Osman, IV. Murad ve İbrahim gibi padişahların ıslahat çabaları, timar sisteminin değişimi ve mali düzenlemeler hakkında bilgiler veriliyor. Video, Osmanlı'nın askeri, sosyal ve mali düzenindeki 17. yüzyıl ıslahatlarını kapsamlı bir şekilde ele alıyor.
- 00:12Osmanlı Klasik Devri ve İslahat Anlayışı
- Osmanlı merkez ve taşra teşkilatı dersinde klasik devir ve ıslahatlar konusu ele alınacaktır.
- 15. yüzyılın ortalarından 16. yüzyılın sonlarına kadar olan devre Osmanlı klasik devre olarak tanımlanır.
- 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti sıkıntılı bir sürece girmiştir.
- 00:53İslahatname ve Kanuni Kadim
- Sıkıntılı süreç döneminde yazılan islahatname, nasihat kitabı, layiha ve siyasetname tarzında eserlerde, eski ideal düzenin bozulması ve Kanuni Kadim'in ihlali vurgulanmıştır.
- Osmanlılar, ezelden kalmış törenin geçerliliği ile yöneticilerin kanun koyma hakkını tanıyan ve siyasi, sosyal düzeni sağlayan kuralların meşruiyeti açısından kadim geleneğe ve örfü bağlamışlardır.
- Osmanlı yönetim anlayışında nizam düzen veya nizam-ı alem kavramı da kadimle bağlantılıydı ve kadim kanun ve kurallara riayet edildiği sürece alemin düzen bulduğuna dair bir inanç vardı.
- 01:5817. Yüzyılın Başlarında İslahat Fikri
- 17. asrın başlarından itibaren II. Viyana Kuşatmasını takiben Osmanlı Devleti'nin uğradığı sürekli yenilgilerin ve toprak kayıplarının tesiri ile ıslahatın gereğine inanan devlet adamları, gözlerini giderek daha uzak geçmişte kalan ihtişamlı bir maziden güçlü düşmanların örnekliğine çevirmişlerdir.
- Bu durum, Kanuni Kadimi ihya etmeyi amaçlayan gelenekçi ıslahat fikrinin iflasıydı.
- Kanuni Kadim'e bağlı devlet adamları ve düşünürlerin verdiği eserlerde, devletin düzelmesi için yapılacak ıslahatın muhtevası Kanuni Kadim'e riayet olarak belirlenmiştir.
- 02:44Kanuni Kadim'e Dayalı İslahat Önerileri
- Padişah, devlet işleriyle bizzat ilgilenmeli, işinin ehli, dindar ve dürüst birini bulup istiklal vererek ve azil korkusundan uzak tutarak vezir-i azam tayin etmeliydi.
- Vezir-i azam da her şeyi kanun üzere yoluna koymak için mansıplara, ehil kişilere getirmeliydi.
- Eyalet yöneticilerine ferman gönderilerek timar ve zeametler hak sahiplerine dağıtılmalıydı ve gayrimeşru vakıf ve mülkler miri'ye döndürülerek timar ve zeamet olarak tevcih edilmeliydi.
- 03:5017. Yüzyılın İlk İslahat Hareketleri
- Osmanlı Devleti'nde 17. yüzyıl başında yaşanan değişimin etkileri toplumsal, askeri ve ekonomik alanlarda ağır sorunları beraberinde getirmiştir.
- İlk köklü ıslahat hareketine II. Osman kalkışmış ancak bunun neticesi hayatına mal olmuştu.
- II. Osman'dan sonra kardeşi IV. Murad da gelenekçi çizgide ıslahat yaptığı öne sürülen ama gerçekte pratik ve pragmatik bir yaklaşımla reformlar yapan bir padişahtı.
- 04:20IV. Murad ve İbrahim'in İslahatları
- IV. Murad'ın amacı taşra'daki kargaşayı düzelterek tımarlı sipahi ordusunu güçlendirmekti.
- IV. Murad, ülkede nizam ve asayişi şiddet ve idamlarla sağlamaya çalışırken, kahvehaneler kapatılarak tütün içilmesi de yasaklanmıştı.
- IV. Murat'tan sonra başa geçen kardeşi İbrahim'in ilk döneminde de ıslahatlar yapıldı, sikki tashihi yapıldı, ocak mevcudu azaltıldı ve avarız vergisinin tarhına esas olmak üzere geniş çaplı bir sayım hareketine girişildi.
- 05:1517. Yüzyılın İslahatları
- 17. yüzyıl başlarından itibaren çeşitli padişahlar zamanında temelde birbirine sıkı sıkıya bağlı olan mali ve askeri sistemde birtakım düzeltme ve iyileştirme çabaları oldu.
- II. Osman'ın hayatını kaybetmesine neden olan ıslahat planları, IV. Murad'ın şiddet tedbirleriyle desteklenen düzen sağlama siyaseti, bazı sadrazamların yeni ortaya çıkan mali sıkıntılar karşısında avarız, ceziye gibi vergilerin sağlıklı bir şekilde toplanması için gerçekleştirdiği düzenlemeler, miri mukatatların itizama verilmesinin yaygınlaşması gibi ıslahatlar bunlar arasında sayılabilir.