Buradasın

Osmanlı Kaynaklarında Kürdistan'ın Tanımı ve Coğrafi Sınırları

youtube.com/watch?v=cyf_hSPI8Vk

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Bedel Buseli tarafından sunulan, Osmanlı kaynaklarından el yazmaları ve haritaları kullanarak Kürdistan'ın tanımı ve coğrafi sınırlarını anlatan bir eğitim içeriğidir.
Video, Osmanlı kaynaklarındaki Kürdistan kavramını, etimolojisini ve coğrafi sınırlarını detaylı şekilde incelemektedir. Sunumda Evliya Çelebi'nin Seyahatname'si, II. Abdülhamid'in haritası, Kanuni Sultan Süleyman'ın mektubu ve diğer tarihi kaynaklar üzerinden Kürdistan'ın tanımı ele alınmakta, Osmanlı dönemindeki altı vilayet (Erzurum, Harput, Diyarbakır, Bitlis, Van ve Musul) ve bunların sınırları açıklanmaktadır.
Sunum ayrıca Kürdistan kavramının binlerce yıllık bir geçmişe sahip olduğunu, Kaşgarlı Mahmud, Abu Hanife Dineveri gibi tarihçilerin çalışmalarındaki Kürdistan adının kullanımını ve tarihi kaynaklardaki Kürt ve Kürdistan isimlerinin silinmesi hakkındaki inkarcılık iddialarını da içermektedir. Konuşmacı, gelecek bölümlerde Kürt tarihini Gobeklitepe'den günümüze kadar anlatacağını belirtmektedir.

Osmanlıca Metin ve Kürdistan: Dörtyüz yıllık Osmanlıca bir metin okunuyor ve bu metin Evliya Çelebi'ye ait.
Metin "Zamanın çarkları döndükçe büyük Osmanlı ile Acemşahı arasındaki Kürdistan ülkesi ebediyen var olsun" anlamına geliyor.
Kürdistan ile Osmanlı iki müttefik ülkeydi, savaşla değil gönül rızasıyla birlikte müttefik oldular.
03:05II. Abdülhamid Han'ın Haritası: II. Abdülhamid Han'ın 1876-1909 yılları arasında çizdiği Ortadoğu haritasında Kürdistan yazısı kırmızı renge boyanmış.
Haritada Kürdistan, Hurma (Üremebat) ve Kirmanşah'ın Kerkük, Erbil, Musul, Mardin üzerinden Diyarbakır'a kadar uzanıyor.
Haritada Kürdistan'ın merkezi olarak belirtilmiş ve çevresindeki tüm bölgeler de Kürdistan olarak gösterilmiş.
04:26Kanuni Sultan Süleyman'ın Mektubu: 1520-1566 yılları arasında hüküm süren Kanuni Sultan Süleyman'ın Fransa Kralı'na gönderdiği orijinal el yazması mektubunda "Köridistan" yazısı bulunuyor.
Mektupta Sultan Süleyman kendisini "Sultanlar Sultanı, Hakanlar Hakanı" olarak tanımlarken, aynı zamanda Kürdistan'ın lideri ve sultanı olduğunu da belirtiyor.
05:54Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi: 1611-1685 yılları arasında yaşayan Evliya Çelebi'nin dörtyüz yıl önce yazdığı on ciltlik Seyahatnamesi'nde Kürdistan'ın sınırları anlatılıyor.
Evliya Çelebi'ye göre Kürdistan, bir ucu Erzurum ve Van memleketinden başlayıp, Hakkari, Cizre, İmadiye, Musul, Şehrezor, Harir, Erdelan, Bağdat, Derne, Dertten ve Basra'ya kadar yetmiş konak yer uzanan dağlık bir bölge.
Evliya Çelebi, Arap Irak ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki yüksek dağlarda yerleşik altı bin adet Kürt aşiret ve kabilesinin, İran'ın Anadolu'yu istila etmesini engellediğini belirtiyor.
08:05Kürdistan'ın Sınırları: Evliya Çelebi'ye göre Kürdistan'ın bir ucu Erzurum'da, Erzincan ve Bayburt gibi yerleşim yerleri de Kürdistan'ın parçası olarak görülüyor.
Musul vilayeti de Kürdistan olarak kabul ediliyor ve Kerkük, Erbil, Soran, Süleymaniye, Mahmur, Şengal gibi yerleşim yerleri Musul vilayetine bağlı.
Evliya Çelebi, Osmanlı İmparatorluğu sınırları içindeki Kürdistan'ın sınırlarını anlatırken, Osmanlı sınırları dışındaki Kürdistan sınırlarının da olduğunu belirtiyor.
10:59Kürtlerin Memleket Sınırları: Kürtlerin memleket sınırları Hürmüz Denizi (günümüzde Basra Körfezi) kıyısından başlayıp, Malatya ve Maraş illerinin sonuna kadar uzanmaktadır.
Kürdistan, Hürmüz Denizi'nden başlayarak Luristan üzerinden bir hat şeklinde uzanıp Akdeniz'e kadar gelmektedir.
Günümüzde Nuri Usta'nın bir şehrinin resmi adı "Şehri Kurt" (Kürt Şehri) olarak kayıtlıdır.
11:56Osmanlı Kaynaklarındaki Kürdistan: Şemseddin Sami'nin yazdığı ilk Osmanlıca ansiklopedide (1896 baskısı) Kerkük maddesinde "Kerkük Kürdistan'ın Musul vilayetinde ve Musul'un yüzaltmış kilometre güneydoğusundadır" denilmektedir.
Aynı ansiklopedide Kerkük'ün nüfusu için "dörtte üçü Kürt, geri kalanı Türk, Arap ve diğerleridir" denilmektedir.
Bu orijinal belgeler bedelboseli.com adresli internet sitesine eklenmiştir.
13:54Kürt Tarihi Çalışmaları ve Ekonomik Destek: Konuşmacı, Kürtlerin tarihini tarihin en başından günümüze kadar orijinal kaynaklara dayanarak anlatacağını belirtmektedir.
Bu çalışmaların Kürtler için faydalı olduğunu ve sürdürülmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
Çalışmaların devam etmesi için ekonomik destek alınması gerektiğini, çünkü tek başına bunu yapamayacağını ifade etmektedir.
15:23Belgelerdeki Sahtekarlık Örnekleri: Konuşmacı, Evliya Çelebi'nin seyahatnamesindeki orijinal sayfada "Kürdistan" yazan yerin, günümüz Türkçe'ye çevrilen baskılarda silindiğini göstermektedir.
İbnu'l-Esir'in İslam tarihi kitabının orijinal Arapçasında "Kürtler" yazan yerin, Prof. Dr. Ahmet Ağar Akça'nın tercümesinde "Türkler" olarak değiştirildiğini örneklendirmektedir.
Türkiye'deki yayınevleri, üniversiteler ve akademik kurumların Kürtler ve Kürdistan hakkındaki belgeleri yayınlarken mutlaka sahtekarlık yaptığını iddia etmektedir.
18:16Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Kürdistan: 1894'te yayınlanan Hüseyin Hüsnü tarafından yazılan "Osmanlı Devleti Coğrafya Ders Kitabı"nda Kürdistan'ın altı vilayeti (Erzurum, Van, Bitlis, Elazığ/Harput, Diyarbekir ve Musul) belirtilmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu'nda Kürdistan resmi olarak bir ülke olarak kabul edilmiş ve övülmüştür.
Osmanlılar Kürdistan'ı işgal etmemiş, savaşla ele geçirmemiş, Kürtler ile gönüllü birlikteliğe dayanarak müttefik olmuşlardır.
20:28Kürtlerin Tarihi ve Kültürünü Bilmenin Önemi: Kürt halkının kendi tarihini ve kültürünü bilmeli, kendine ve tarihine saygı duymalı ve sahiplenmelidir.
Kürtler kendilerine saygı gösterdikçe başkaları da onlara saygı gösterecektir.
Kürtler "ülkeniz Kürdistan'dır" diyerek Kürdistan'ı sevmeli ve saymalıdır.
21:20Osmanlı Dönemi Kürdistan'ın Vilayetleri: Osmanlı döneminde vilayetlerin kapsadıkları bölgeler günümüzden farklıydı.
Musul vilayeti, Kürdistan'ın altıncı vilayeti olup merkezi Dicle kenarında ve Ninova harabesi doğusunda bulunan 50 bin nüfuslu Musul şehridir.
Musul vilayeti idarece Musul, Kerkük ve Süleymaniye kentlerine ayrılmıştır.
22:23Osmanlı İmparatorluğu Askeri Okulu Coğrafya Kitabı: Osmanlı İmparatorluğu Askeri Okulu Coğrafya Ders Kitabı'nda Bayburt, Erzincan, Antep ve Ağrı'nın Kürdistan'ın Erzurum vilayetine bağlı olduğu belirtilmiştir.
Kitabın yazarı Ahmet Cemal olup, 1893'te basılmış ve Askeri Meclis tarafından büyük titizlikle incelenerek kabul edilmiştir.
Kitapta "Kürdistan Kıtasında Bulunan Vilayeti Şahaneler" başlığı altında Kürdistan'ın altı vilayeti ve bağlı kentleri detaylı şekilde açıklanmıştır.
24:12Kürdistan'ın Vilayetleri ve Bağlı Kentleri: Kürdistan'ın birinci vilayeti Erzurum olup, Bayburt, Erzincan, Antep ve Ağrı gibi kentler Erzurum vilayetine bağlıdır.
İkinci vilayet Harput olup, Merkezi Mezra olan bu vilayete Harput, Arapgir, Keban Madeni, Ekin, Malatya, Adıyaman, Kahta ve Dersim gibi yerleşim yerleri bağlıdır.
Üçüncü vilayet Diyarbakır olup, Mardin ve Ergani Kürdistan'ın Diyarbakır vilayetine bağlıdır.
26:22Diğer Kürdistan Vilayetleri: Dördüncü vilayet Bitlis olup, Bitlis, Muş, Zerde ve Genç gibi kentler Bitlis vilayetine bağlıdır.
Beşinci vilayet Van olup, Van şehri ve bağlı ilçelerin yanı sıra Hakkari bölgesinin bir kısmı da Van vilayetine bağlıdır.
Hakkari, Kürdistan'da bir geniş bölgenin adıdır ve Jöle Merkezi zaman zaman bu bölgenin merkezi olmuştur.
28:37Musul Vilayeti ve Zor Sancağı: Kürdistan'ın altıncı vilayeti Musul olup, vilayet merkezi Musul şehridir ve Akre, Zahu, Sincar (Şengal) gibi kentler Musul'a bağlıdır.
Musul vilayetine bağlı Şehrezor'un merkezi Kerkük olup, Revanduz, Erbil, Koy, Sancak, Salihiye ve Ranya gibi kentler Şehrezor'a bağlıdır.
Zor Sancağı, Kürdistan'ın dağında ve Fırat nehri havzasında bulunan, kuzeyinde Diyarbakır, doğusunda Musul, güneyinde Arabistan Çölü ve Suriye vilayeti, batısında Halep vilayeti ile çevrili bir bağımsız bölgeydi.
31:47Halep Bölgesi: Halep bölgesi 1700'lerin sonuna kadar tamamen Kürtlerden oluşuyordu ve Kürt Canbolat Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu'yla müttefik olarak halep'i yönetiyordu.
Urfa, Maraş, Hatay, Efrin, Kobani, Kilis, Antakya, Azaz, Membij, Halep ve İdlib gibi yerleşim yerleri Halep vilayetine bağlıydı.
Bu yerleşim yerlerinde 1700'lerin sonuna kadar tamamen Kürtler yaşıyordu ve Kürt krallar Osmanlı İmparatorluğu'yla ittifak yapınca bütün bu bölgeler Halep vilayeti olarak tanımlandı.
32:36Kürtçe ve Kürt Tarihi Anlayışının Önemi: Kürtçede "Gani Araba" (Arap çeşmesi) anlamına gelen bir yer, Suriye hükümetinin Kürdistan'ı Araplaştırma girişimleri sonucu "Aynel Arab" (Arap çeşmesi) olarak değiştirilmiştir.
Kürtçede "Kobani" bölgesi için "Aynel Arab" (Arap çeşmesi) veya "Aynel Arab" (Arap bölgesi) gibi isimler, Kürt düşmanlığına dayanmaktadır.
Kürtlerin tarihini, kültürünü, coğrafyasını ve varlığını yok etmeyi hedefleyen projelerin ürünü olan kavramlar kullanılmamalıdır.
34:14Tarih Bilincinin Önemi: Kürtler kendi orijinal tarihini orijinal belgelerden öğrenmeyince, Kürdistan'ın bölgelerine yanlış isimler verilebilir ve bu durumda sadece seyrederler.
Kürt araştırmacılara ve tarih bölümü okuyan öğrencilere, orijinal tarihi kaynakları kolay ulaşılabilir hale getirmeleri görevi düşmektedir.
"Anadolu" ismi Kürdistan ile Ege arasındaki bölgeyi kapsar, dolayısıyla "Doğu Anadolu", "Güneydoğu Anadolu" gibi kavramlar Kürtler ve Kürdistan'ı inkar ve imha niyetine dayanmaktadır.
35:51Kürdistan Kelimesinin Etimolojisi: Kürdistan kelimesinde "Kürt" milletini, "istan" ise ülke ve vatan gibi anlamlara gelen bir ektir.
Zagros-Toros dağ silsilesi ve çevresinde 4-5 bin yıl önce Hurri halkları, 3500 yıl önce ise Mitanniler varlık göstermiştir.
Mitanniler önce Kürdistan'dan Hindistan'ın Sind bölgesine gitmiş, sonra tekrar Kürdistan'a gelerek Hint dil ve kültürüyle beraber gelmişlerdir.
37:39Kürt Ulusunun Oluşumu: Med, İskit-Sarmat gibi Arayan halklar da Kürdistan'a gelmiş ve yerleşmişlerdir.
2500-3000 yıl önce Arayan halklar, Hurri halklarıyla entegre olup Kürt ulusu oluşmuştur.
Günümüz Kürtçesi Hint-Avrupa dil ailesinden olup, Kürtlerin atalarının konuştuğu dillerden sadece biri günümüze kadar gelmiştir.
39:14Kürtçe'nin Önemi ve "istan" Ekinin Kökeni: Kürtçe'ye sahip çıkmak, onun yok olmasının önüne geçmek için evde bol bol Kürtçe konuşmak ve çocuklara öğretmek önemlidir.
"istan" eki Protot Avrupaca'dan (Arayan dil) gelmekte, 6000 yıl önce Kadim Arayanca'da "steh" (durmak, durdurmak) kelimesinden türemiştir.
"istan" eki Kürtçe, Tacikçe, Pashto, Soğutça, Farsça gibi dillerde "istan" olarak, Sankritçe'de "stha" ve "tishai", Yunanca'da "stasisstemi", Latince'de "dare", İngilizce'de "stent" olarak farklı şekillerde kullanılmaktadır.
42:20Kürtçe ve Diğer Dillerin İlişkisi: Kürtçe'de "dur" anlamına gelen "west" kelimesi, Latince'deki "sta" ve "stah" kelimesiyle aynı kökten gelmektedir.
Kürtçe, Latince ve diğer birçok dili (Farsça, Soğutça, Rusça, İngilizce, Fransızca, Almanca, Hint dilleri, Pakistan dilleri, Afganistan'daki yerli diller) Proto-Avrupaca'dan doğmuştur.
Kürtçe'deki "yek" (bir) kelimesi, İngilizce'deki "one", Almanca'deki "eins", Rusça'deki "odin" gibi sayılar Proto-Hint-Avrupaca'dan gelmektedir.
44:55Kürdistan'ın Anlamı ve Tarihi: Kürdistan'ın anlamı "Kürtlerin vatanı" veya "Kürtlerin ülkesi"dir ve 2000-3000 yıl önce farklı kelime yapılarıyla (Karduk, Kurdiyan, Gordian, Gordi) kullanılıyordu.
1000 yıl önce yaşayan Kürt bilgin Abu Hanife Dineveri, Kürdistan adıyla bir harita çizmiş ve "Ensab el-Akrad" (Kürtlerin Nesebi) adlı kitabında Kürtlerin soy ağacını yazmıştır.
CIA'nın 1948 yılında çizdiği haritada, üzeri çizgili olan yerler Kürtlerin nüfus yoğunluğunun fazla olduğu bölgeleri göstermektedir.
46:47Tarihi Kaynaklardaki Kürdistan: Kaşgarlı Mahmut'un (1080-1120) "Divanu Lugatit Türk" adlı Türkçe-Arapça sözlüğünde, Arzul Akrat (Kürtlerin Ülkesi) olarak Kürdistan gösterilmiştir.
Kaşgarlı Mahmut, günümüzde resmi olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu olarak adlandırılan bölgeyi de Kürdistan olarak belirtmiştir.
Konuşmacı, Doğu ve Güneydoğu Anadolu kavramlarının, Kürtlerin tarihini yok etmek için yapılan asimilasyon amaçlı neo-nazi kavramlar olduğunu ve bunları kullanmanın Kürt düşmanlığı olduğunu belirtmektedir.
49:24Kürt Tarihine Yönelik Uyarılar: Konuşmacı, Kürtlerin kendi tarihi ile olan bağlarını korumaları gerektiğini, aksi takdirde kişiliğinin, şahsiyetinin ve varlığının hiçbir değeri kalmayacağını vurgulamaktadır.
Kürtlerin geçmişine saygı duyan Türklerin, "Doğu ve Güneydoğu Anadolu" gibi barbarca ve neo-nazice kavramları kullanmamaları gerektiğini belirtmektedir.
Mardin'in Nusaybin ilçesinde yaşayan İbn-i Hafkal, 977 yılında "Suret el-Arz" (Yeryüzünün Yüzü) adlı eserinde Kürdistan haritasını çizmiş ve Kürtlerin misafirperver, cömert ve sanat ehli olduğunu belirtmiştir.
50:53Diğer Tarihi Kaynaklardaki Kürdistan: Yaklaşık 1000 yıl önce yaşayan Afganistanlı coğrafyacı, matematikçi, hekim ve psikolog Ahmet bin Sehl'in çizdiği haritada Kürdistan ülkesinden bahsedilmektedir.
1281-1349 yılları arasında yaşayan İranlı tarihçi, coğrafyacı ve şair Hamdulillah Kazvini'nin "Nüzhetil Kulüb" adlı kitabında Kürdistan topraklarının 16 bölgeyi kapsadığı ve Fars, Irak, Huzistan ve Azerbaycan tarafından çevrildiği belirtilmiştir.
Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman dönemi'ndeki ünlü denizcisi Seyyidi Ali Reis'in 1553-1556 yılları arasında yazdığı "Miratül Memalik" adlı kitapta, Kürdistan içinden Kala Zencir'e giden bir yolun anlatıldığı görülmektedir.
52:34Kürt ve Kürdistan'ın Tarihi Kaynaklarındaki İnkarcılık: Akkoyunlu ve Safevi dönemi tarihçisi Hasan-ı Rumlu'nun "Ahsen-ü't-Tevarih" adlı kitaplarında Kürdistan hakkında bilgiler verilmesine rağmen, sonraki baskılarda Kürt ve Kürdistan isimleri silinmiştir.
Türkiye'de yayınevleri, üniversiteler ve kurumlar Kürt ve Kürdistan ile ilgili belgeleri yayınlarken sahtekarlık yapmaktadır; bu durum sadece tarihi kaynaklarda değil, günümüzde bile yabancıların yazdığı romanlarda ve filmlerde de görülmektedir.
Kürt ve Kürdistan'ı inkar etmek, İslam'a göre Allah'ı inkar etmek anlamına gelmektedir.
54:21Tarihi Kaynaklardaki Kürdistan: Ebubekir Tirani'nin "Diyarbekir Riya" adlı Farsça kitabında Kürt ve Kürdistan tabiri 10 ayrı yerde kullanılmış, ancak sonraki baskılarda bu tabirler çıkarılmıştır.
Henrick Keepert'in 1818-1899 yılları arasında çizdiği haritada Kürdistan ismi Malatya'dan başlayarak Diyarbekir, Batman, Mardin, Şırnak, Zahho, Duhok, Erbil ve Süleymaniye'ye kadar uzanan bölgede yer almaktadır.
Kürt araştırmacılar ve Kürt dostları, henüz yayınlanmamış binlerce tarihi, birincil orijinal kaynakları araştırmalıdır.
56:14Kürt Tarih Araştırmalarının Önemi: Kürt gençlerinin kendi tarihlerine araştırma yapması, doktora tezi hazırlaması gerekmektedir.
Son yüzyılda bir milyona yakın Kürt'in canına kıyma ve şu anda yüzbinlerce Kürt'in işgalcilerin cezaevlerinde bulunması, tarihi bilinçten yoksunluk sonucudur.
Kürtlerin kendi tarihlerini araştırmaları, doğru anlatmaları gerekmektedir.
57:33Kürt Tarihi ve Kürdistan'ın Coğrafyası: Konuşmacı, Kürt tarihiyle Kürdistan'ın coğrafyasının, ülkesinin tarihini Gobeklitepe'den başlayarak anlatacağını belirtmektedir.
Kürtlerin ataları olarak Halaf Kültürü, Sümerler, Hurriler, Urartular, Mitanniler, Medler, İskitler, Sarmatiler, Alanlar ve Parklar gibi halklar gösterilmektedir.
Konuşmacı, Şeyh Ubeydullah Nehri döneminden başlayarak Osmanlı'nın son dönemine, birinci dünya savaşı, Seyit Rıza, Şeyh Sait, Gazi Muhammed dönemlerini ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş dönemindeki Kürtleri ele alacağını belirtmektedir.

Osmanlı Kaynaklarında Kürdistan'ın Tanımı ve Coğrafi Sınırları

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir