Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli dönemlerinden ve önemli şahsiyetlerinden bahseden tarihsel bir anlatımdır. Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman, Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid, II. Abdülhamid gibi Osmanlı padişahları ile Mimar Sinan, Hüsrev Paşa, Özdemiroğlu Osman Paşa gibi önemli şahsiyetlerin hikayeleri aktarılmaktadır.
- Video, Osmanlı toplumunun çeşitli yönlerini kronolojik olarak ele almaktadır. Padişahların tahta çıkış süreçleri, önemli tarihi olaylar, Osmanlı'daki gelenekler ve uygulamalar hakkında bilgiler sunulmaktadır. Süleymaniye Camii'nin inşaatı, padişahların huzuruna çıkma yöntemleri, esnaf derneklerinin mühürleri, avarız sandıkları, kadın pazarları gibi konular anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Halley kuyruklu yıldızının Osmanlı tarihindeki önemi, Balkan Harbi'ndeki rolü, Osmanlı'da sokakların aydınlatılamadığı dönemlerde uygulanan fenersiz dışarı çıkma yasağı, Osmanlı'da maymun ticareti, tütün ticareti ve Osmanlı ordusundaki "deliler" bölükleri gibi ilginç tarihsel detaylar da paylaşılmaktadır.
- Cellat Mezatı
- Mahkumun giysileri dahil üzerinden çıkan her şey cellatların olurdu ve yılda bir veya iki defa büyük bir mezat ile satılırdı.
- Cellat mezatlarında çok değerli eşyalar bulunurdu ancak sahipleri cellat elinde can verdiklerinden uğursuzluk yorularak gerçek değerlerinden çok ucuza satılırdı.
- Bazı devlet adamları ve zenginler, celladın pençesi yakalarına yapışmadan önce üzerlerinde bulunan değerli eşyaları çıkarıp hediye ederlerdi.
- 00:49Yavuz Sultan Selim'in Yeniçerilerle Karşılaşması
- Yavuz Sultan Selim 1514 yılında Çaldıran seferinde yeniçerilerin isyan etmesine karşı atına binerek cesur bir konuşma yapmıştır.
- Selim, askerlerine yiğitlik ve mertlik çağrısında bulunarak, ölümden korkanların geri dönmeye izin verdiğini, kendisinin ise geri dönmeden savaşmak istediğini belirtmiştir.
- Yavuz Sultan Selim, devlet harcamalarında olduğu gibi kişisel harcamalarında da sadeliği ön planda tutardı ve süslü elbiseleri giymeyi sevmezdi.
- 02:32Kristof Kolomb ve Osmanlı İmparatorluğu
- Kristof Kolomb keşiflerini finanse etmek için II. Bayezid'e müracaat etmiş ancak talebi reddedilmiştir.
- Kolomb, 1492 yılında İspanya'dan üç gemiyle denize açılmış ve Amerika'yı keşfetmiştir.
- Osmanlı İmparatorluğu, 1492'de Amerika'yı keşfinden kısa bir müddet sonra haberdar olmuş ancak II. Bayezid'in Kolomb'a inanmaması büyük bir fırsatı kaçırmıştır.
- 03:33İstanbul'da Ata Binme Hakkı
- Tanzimat döneminden önce İstanbul'da padişahtan başka sadece şeyhülislam, Rumeli kazaskeri ve Anadolu kazaskeri ata binme hakkına sahipti.
- Diğer vezirler ve devlet memurları sadece özel bir ayrıcalık ile ata binebilirlerdi.
- Büyük bir şehir içinde kimin memuriyeti, serveti ne olursa olsun ata binemezdi.
- 04:04Hüsrev Paşa ve Kanuni Sultan Süleyman
- Hüsrev Paşa, Kanuni devrinde kubbe vezirliği yapmış, şiddetli bir tartışma sonucu azledilince açlık grevine başlayarak ölmüştür.
- Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümüyle birlikte üç kez cenaze namazı kılınmıştır: birinci Macaristan'da, ikinci Belgrad'da, sonuncu İstanbul'da Süleymaniye Camii'nde.
- Cenaze namazında 500 imam kılınmış ve Baki Sultan Süleyman mersiyesini ilk defa bu cenaze namazında okumuştur.
- 05:22İstanbul'da Maymunlar ve Tütün Ticareti
- Osmanlı döneminde İstanbul'da Tersane Kapısı önünde gemi maymunu yetiştirip satan esnaf dükkanları vardı.
- III. Murad'ın hürmetini kazanmış vaizlerden Abdülkerim Efendi, maymunlara fuhuş aleti yapıldığı iddiasıyla binlerce kişiyi toplayarak bu dükkanları basmış ve maymunları idam ettirmiştir.
- Tütün ticareti yasak olduğu için tütün satıcılığı bir ocağa bağlanamamış, bu işle tamamı Yahudi olan tüccarlar ilgilenmiştir.
- 06:46Yavuz Sultan Selim'in Mirası
- Yavuz Sultan Selim, Osmanlı topraklarını büyütmüş ve devlet hazinesini doldurmuştur.
- Osmanlı tarihi dendiğinde ilk akla gelenlerden olan Yavuz Sultan Selim'in ölüm nedeni çiban olmuştur.
- Onun döneminde yöneticiler sıkça değişmiştir.
- 07:28Osmanlı'nın Batı Dünyasında Etkisi
- 1521'de Belgrad, 1522'de Rodos'un fethi ve 1526'da Mohaç'ta zaferin ardından Batı'da büyük bir panik yaşanmıştır.
- Alman meclisleri, Türkler'e karşı ordu toplayabilmek için "Türk vergisi" adı altında yeni bir vergi konulmasını kararlaştırmışlardır.
- 16. yüzyılın başından itibaren Osmanlı ordusunda Balkan kökenli "deliler" adı verilen bir bölük oluşturulmuştur.
- 09:02Kanuni Sultan Süleyman'ın Anlayışlılığı
- Kanuni Sultan Süleyman devri, hem maddi hem de manevi anlamda Osmanlı Devleti'nin doruk noktasıdır.
- Bir kadın, evinin soyulduğunu ve hırsızın yakalanmasını istemiş, Kanuni ise kadının haklı olduğunu söyleyerek zararını kendi cebinden ödememiştir.
- 09:54İstanbul'da İlk Halk Konserleri
- 1835 yılından itibaren Tamburi Alexan Efendi tarafından Süleyman Paşa anındaki kahvehanede ilk halk konserleri verilmeye başlanmış ve İstanbul halkı kısa sürede bu konserlere ilgi göstermiştir.
- Sultan II. Selim, Mimar Sinan'a şanına yakışır bir cami inşa etmesini buyurmuş ve Sinan hemen Selimiye Camii'nin inşasına başlamıştır.
- Mimar Sinan, inşaat için otuzbin tavuğun yumurtalarını kumla ve kil ile karıştırdığı özel bir harç kullanmıştır.
- 11:08Osmanlı Vezirlerinin Yaşam Tarzı
- 16. yüzyılın en namlı vezirlerinden Gürcistan Fatihi Özdemiroğlu Osman Paşa, geceleri yatakta yatmaz, saz, söz ve köçek oyunlarıyla eğlenirdi.
- Osman Paşa, mutemed hizmetkari olan sakisini çağırır, başını bu gencin omzuna dayar, birkaç saat uyurdu.
- İkram, saz ve köçek faslı bitince, abdest alır, teheccüd namazına durur ve hüngür hüngür ağlayarak ibadet ederdi.
- 11:58Tuba Ağaç Hikayesi
- Tuba ağacı, kökü yukarıda, dalları aşağıda olmak üzere bütün cenneti gölgelediğine inanılan bir ağaçtır ve her çiğnendiğinde farklı tatlar verdiğine inanılan meyveleri vardır.
- Gövdesi sarı altın, dalları kırmızı mercan, yaprakları yeşil zümrüt ve meyveleri şeker olan bu ağaçta her insanın bir yaprağı vardır.
- İnsan ölünce yaprağı yere düşer, düşerken diğer yapraklara değerek kulağı çınlayan kişinin ölümü hatırlanır ve tövbe eder.
- 12:44Osmanlı'da Padişah Huzuruna Çıkma
- Osmanlı döneminde padişahların huzuruna çıkabilmek oldukça zordu ve padişahın huzuruna çıkamayanlar son çare olarak "ateş dilekçesi"ni kullanırlardı.
- Şikayeti olanlar, padişahın sahil saraylarını gözlemleyip pencereden bakmasını beklerlerdi.
- Sultan pencereye çıktığında, kayıkla denize açılan bu kişiler, içinde saman ve talaş bulunan bir kabı taş üstüne koyup tutuşturarak padişahın dikkatini çekebiliyorlardı.
- 13:28Eski İstanbul'da Esnaf Dernekleri
- Eski İstanbul'da esnaf derneklerinin mühürleri dört parçadan oluşacak biçimde yapılırdı ve bu parçalar vidalı bir sapın içine geçerek birleştirilirdi.
- Mührün her parçası dört kişilik yönetim kurulunun bir üyesinde, sapı da reis'te dururdu.
- Mühür beş kişinin oy birliği olmadan kullanılamazdı, böylece hem suistimallerin önüne geçilirdi hem de yönetim kurulu üyeleri sorumluluk isteyen bir işte inkar edemezlerdi.
- 14:04Sultan II. Abdülhamid Han'ın Anısı
- Sultan II. Abdülhamid Han'ın baş katibi Esat Bey, bir gece yarısı çok mühim bir evrakın imzası için sultanın kapısını çaldığını anlatıyor.
- Sultan kapıyı açtığında elinde havlu ile yüzünü kuruluyordu ve tebessüm ederek "Bu vakitte çok mühim bir iş için geldiğinizi anladım, daha kapıyı ilk vuruşunuzda uyandım, abdest aldım, onun için geciktim" demişti.
- Sultan "Ben bu kadar zamandır bu milletin hiçbir evrakına abdestsiz imza atmadım" diyerek besmele çekerek imzaladı.
- 15:00Osmanlı Padişahlarının Efsaneleşmiş Sözleri
- Osmanlı padişahlarından IV. Murat'ın efsaneleşmiş sözleri: "Intikam gecikir ama asla yaşlanmaz."
- "Yardım almaya alışan, emir almaya da alışır."
- "Allah, peygamber korkusu bilmez alçaklar."
- 15:45Eski İstanbul'da Avarız Sandıkları
- Eskiden her esnaf loncasının "avarız sandığı" adı verilen bir yardım sandığı vardı.
- Her esnaf düzenli olarak her ay avarız sandığına bir miktar aidat yatırırdı.
- Esnafın dükkanı yandığı, yıkıldığı veya başına başka bir bela geldiği zaman, avarız sandığından çok düşük bir faizle ve uzun bir vade ile kredi verilir, böylece esnafın meslek hayatının bitmesi engellenirdi.
- 16:30Kadın Pazarları
- Bir zamanlar İstanbul'da satıcıların da müşterilerin de sadece kadınlardan oluştuğu ve "kadın pazarı" denen pazarlar kurulurdu.
- Cerrahpaşa'da Mustafa Paşa Caddesi boyunca Arcadius Sütunu önünden Taş Mektebe, oradan da Bayrampaşa Medresesi ve Türbesi'ne çıkan Yahane Sokağından Haseki Caddesi'ne kadar olan araziye kadın pazarı kurulduğu için sonraları o bölgenin adı "Avrat Pazarı" olmuştur.
- Kanuni Sultan Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan kendi adına hayrat yaptıracağı zaman da özellikle bu bölgeyi seçmişti.
- 17:12Osmanlı Padişahlarının Hacı Olmaması
- Osmanlı hanedanında hiçbir padişah hacca gitmemiştir, hacca giden tek kişi Fatih Sultan Mehmed'in küçük oğlu Cem Sultan'dır.
- Osmanlı padişahları hacca gitmek yerine kendi yerlerine birden fazla vekil gönderdiler, örneğin 1573'te hacda II. Selim'in kızı Şah Sultan temsil etmekteydi.
- Hac yolculuğunun sekiz-dokuz ay sürmesi ve payitahtın başıboş bırakılması akıl almayan bir durum olduğu için Osmanlı padişahlarının hiç hacca gitmemiş olmaları siyaseten anlaşılır bir durumdur.
- 17:55Ayasofya Camii'nin Tabut Hikayesi
- Ayasofya Camii'nin orta kıble kapısı üzerinde bir tabut bulunmaktadır ve bu tabutta Kraliçe Sofya'nın bulunduğu düşünülmektedir.
- Yüzyıllardır bir inanışa göre bu tabuta kim dokunursa Ayasofya'nın yıkılacağı düşünülmektedir.
- Rivayetlere göre daha önce tabuta dokunmak isteyenlerin olduğu ve bunu yaptıktan sonra Ayasofya'nın büyük bir zelzele ile sallandığı söylenmektedir.
- 18:36Cevri İbrahim Çelebi'nin Hayatı
- İstanbul'da doğmuş, yaşamış ve ölmüş olan 17. yüzyılın namlı şairlerinden Cevri İbrahim Çelebi, ömrü boyunca deniz ulaştırma araçlarına binmemişti.
- Tarihi yarımadadan Galata'ya veya Tophane'ye gidecek olsa Kağıthane'den atla dolaşır ve Ali Bey deresi ile Kağıthane deresini köprülerden geçerdi.
- Anad
- 24:16Fatih Sultan Mehmet'in Babasına Mektubu
- Sultan Mehmet 12 yaşına geldiğinde babası Sultan Murat tahtı bırakıp Manisa'ya inzivaya çekilir.
- Hıristiyanlar, Osmanlı tahtında bir çocuğun olduğu için Haçlı ordusu toplayıp Osmanlı'ya saldırma kararı verir.
- Fatih Sultan Mehmet, babasının gelmeyince "Eğer padişah siz iseniz geliniz, eğer ben isem size emrediyorum geliniz" mesajını yollar.
- 25:02Kuyruklu Yıldız ve Türkler
- Fatih Sultan Mehmet tahta çıktığında görülen kuyruklu yıldız, Papa tarafından "Türk ve Müslüman dostu zındık yıldız" olarak aforoz edilmişti.
- Sonradan bu yıldızın Halley kuyruklu yıldızı olduğu öğrenilmiştir.
- 1912 Balkan Harbi'nde de Halley kuyruklu yıldızı görüldüğünde, kilise adamları "Türklerin uğur yıldızı göründü, Bulgarlar yine mağlup olacaklar" demişlerdi.
- 25:43Osmanlı'da Gece Yasakları
- Osmanlı Devleti'nde sokakların aydınlatılamadığı dönemler yaşanmıştır.
- Uygunsuz manzaralara insanlar şahit olmasın diye geceleri fenersiz dışarı çıkmak yasaktı.
- Bu yasağı en sert şekilde uygulayan Murat'tır ve yasağa uymayanların cezalandırıldığı kayıtlar mevcuttur.