Buradasın

Osmanlı İmparatorluğu'nun Tarihsel Gelişimi ve Yönetim Sistemi

youtube.com/watch?v=QNeu8NsawuU

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Açık Öğretim Lisesi Tarih dersinin 4. ünitesini kapsayan eğitim materyalidir. Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman gibi önemli Osmanlı padişahlarının dönemleri kronolojik olarak anlatılmaktadır.
Video, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1453-1595 yılları arasındaki siyasi gelişmelerini, genişlemesini ve yönetim sistemini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik, İstanbul'un fethi ile başlayan Osmanlı'nın Avrupa ve Akdeniz'deki genişlemesi, dış politikası, devlet yapısı, merkez teşkilatı, şehzade eğitimi ve Osmanlı toplumunun sosyal ve ekonomik yapısı hakkında bilgiler sunmaktadır.
Video ayrıca Osmanlı Devleti'ndeki padişahlık anlayışı, Topkapı Sarayı'nın bölümleri, divan-ı hümayun'un yapısı, taşra yönetimi, millet sistemi, dini törenler, Osmanlı mutfak kültürü, kahvehane ve kıraathane kültürü, kıyafetler, tarımsal üretim ve ticaret-lonca teşkilatı gibi konuları da kapsamaktadır. Ölçme ve değerlendirme soruları ile cevapları da içeren video, tarihi olayları dönemin koşullarıyla değerlendirmenin önemini vurgulamaktadır.

Osmanlı Devleti'nin Siyasi Gelişmeleri: Açık öğretim lisesi tarih dersinin dördüncü ünitesi, 1453-1595 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin siyasi gelişmelerini konu alıyor.
İstanbul'un fethi, Sırbistan'ın alınması, Amasra'nın alınması, Mora'nın alınması gibi 1453-1520 yılları arasındaki siyasi gelişmeler kronolojik olarak öğrenildi.
İstanbul'un fethi 29 Mayıs 1453'te gerçekleşmiş ve bu olayla yeni çağın başlamış, Bizans İmparatorluğu yıkılmış ve II. Mehmet'e Fatih unvanı verilmiş.
02:35Osmanlı Devleti'nin Gelişimi: Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı Devleti sınırları genişlemiş ve yeni seferlere zemin hazırlanmıştır.
II. Bayezid döneminde fetihler durmuş, Cem Sultan meselesi siyasi olarak Osmanlı Devleti'ne karşı kullanılmıştır.
Yavuz Sultan Selim, doğuya sefere çıkmış, Safevileri yenilgiye uğratmış ve Mısır Memlukluları üzerine seferlerle Memluk Devleti'nin ortadan kaldırılmıştır.
04:11Kanuni Sultan Süleyman Dönemi: Yavuz Sultan Selim'in ardından Osmanlı tahtına Kanuni Sultan Süleyman geçmiştir ve çıkardığı kanunlardan dolayı Kanuni olarak anılmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman, Balkanlar üzerine sefere çıkmış, Habsburg İmparatorluğu ile mücadele etmiş ve ekonomi politikaları uygulamıştır.
Osmanlı Devleti, kara ve deniz politikaları uygulayarak Akdeniz hakimiyetini elde etmek için çalışmalar yapmış ve Hint deniz seferleri gerçekleştirmiştir.
05:13İstanbul'un Fethi: II. Murat'ın vefatından sonra 1451 yılında Manisa sancakbeyi olan Şehzade Mehmet, Osmanlı tahtına ikinci kez ve kesin olarak geçmiştir.
İstanbul, Trakya yarımadası'nın doğu ucunda bulunan yeditepe üzerine bina edilmiş bir şehirdir ve Bizans İmparatoru Konstantin tarafından Konstantinopolis adı verilmiştir.
İstanbul'un fethi, Osmanlı Devleti'nin iki kıta üzerinde yayılmış olması, coğrafi bağlantının sağlanması, Boğazlar üzerindeki hakimiyetin ele geçirilmesi ve deniz ticaretinin geliştirilmesi gibi sebeplerle gerçekleşmiştir.
07:42İstanbul'un Fethi Planı: İstanbul'un muhasarasından önceki toplar surları yıkabilecek kadar güçlü değildi, bu nedenle II. Mehmet Edirne'de top dökümhaneleri kurmuştur.
Top döküm hanesinde Saruca Usta, Müslihiddin Usta, Macar asıllı Urban ve Cenevizli Donar gibi uzmanlar görevlendirilmiştir.
İstanbul'un fethi planı, şehirde imar faaliyetlerinin başlatılması, surların onarılması ve cami, medrese, imaret gibi hayır kurumlarının inşaatı ile sonuçlanmıştır.
09:12Fatih Sultan Mehmet'in Fütuhatları: İstanbul'un alınmasından sonra Fatih Sultan Mehmet hiç duraklamadan fütuhatlara başlamıştır.
1454-1459 yılları arasında Sırbistan seferi yapılmış, 1459'da Karadeniz kıyılarındaki Amasra şehri teslim alınmıştır.
1461'de Mora ve Trabzon Rum İmparatorluğu fethedilmiş, 1462'de Eflak Beyliği ve 1463'te Bosna-Hersek Krallığı Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır.
11:36Anadolu'daki Fütuhatlar: 1466'da Karamanoğulları Beyliği üzerine sefere çıkan Fatih Sultan Mehmet, beylik topraklarının bir kısmını ele geçirmiştir.
1473'te Otlukbeli Muharebesi'nde Akkoyunluları mağlup etmiş ve Doğu Anadolu'nun güvenliğini sağlamıştır.
1475'te Kırım'a gönderdiği donanma ile Karadeniz'i Türk gölü haline getirmek için hazırlıklara başlamıştır.
13:16Osmanlı Devleti'nin Fethleri: Osmanlılar, Kırım'daki taht kavgalarından faydalanarak Mengli Giray'ı destekleyerek Kırım Hanlığı'nı Osmanlı hakimiyeti altına almışlardır.
Boğdan'ın 1476 yılında Osmanlı Devleti'ne bağlı bir beylik haline getirilmesi, Osmanlı'nın Balkanlar'daki etkisini artırmıştır.
Osmanlı-Venedik mücadelesi 1479 yılına kadar 16 yıl devam etmiş, bu süre zarfında Osmanlılar Ege adalarında birçok fetih yapmıştır.
15:20Fatih Sultan Mehmet'in Seferleri: Arnavutluk seferi sırasında Fatih Sultan Mehmet, Arnavutluk'un başkenti Kroya'yı ve İskodra'yı ele geçirerek Arnavutluk'ı Osmanlı Devleti'ne bağlamıştır.
İtalya seferi sırasında Gedik Ahmet Paşa komutasındaki donanma Zenta, Kefalonya, Ayamavra adalarını ve Otranto'yı fethetmiştir.
16:19İstanbul'un Fethi ve Önemi: İstanbul'un fethi, Osmanlı Devleti'nin Türk ve İslam dünyasındaki saygınlığını artırmış, Asya ve Avrupa'daki toprakları birbirine bağlamıştır.
İstanbul'un fethedilmesi, Ortaçağ'ın sona ermesi ve Yeni Çağ'ın başlaması anlamına gelmiştir.
İstanbul ilim ve kültür merkezi olmuştur; Fatih Sultan Mehmet, Semerkant, Buhara, Kahire gibi bilim merkezlerinden alimleri Osmanlı ülkesine getirmiştir.
18:12Osmanlı Devleti'nde Farklı Dini ve Etnik Unsurlar: Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'da yaşayan gayrimüslimlere dini serbestlik tanımıştır.
Fener Rum Patrikhanesi'nin faaliyetlerini devam ettirmelerine müsaade edilmiştir.
Osmanlı Devleti'nde farklı dini ve etnik unsurlar huzur içinde yaşamalarını devam ettirmiştir.
20:56Kanuni Sultan Süleyman'ın Dönemi: Yavuz Sultan Selim'in ölümünden sonra yerine oğlu Birinci Süleyman Osmanlı Devleti'nin başına geçmiştir ve 46 yıl yöneterek en uzun süre tahtta kalan Osmanlı padişahı olmuştur.
Osmanlı-Habsburg mücadelesi üç devrede incelenebilir: Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatı döneminden Zitvatoro Barış Antlaşması'na kadar, Zitvatoro Barış Antlaşması'ndan Karlofça Barış Antlaşması'na kadar, Karlofça Antlaşması'ndan Osmanlı Devleti'nin çözülme devrine kadar.
22:24Osmanlı'nın Avrupa'daki Seferleri: 1521 yılında Belgrad'ı fethetmesi, Osmanlı Devleti'nin batıya genişlemesini engelleyen bir engeli ortadan kaldırmıştır.
1526 yılında Mohaç Meydan Muharebesi'nin kazanılmasıyla Macar İmparatorluğu tarih sahnesinden silinmiş ve son Macar Kralı II. Layoş hayatını kaybetmiştir.
1529 yılında Birinci Viyana Kuşatması'nda Osmanlı ordusu Viyana'yı kuşatmış, ancak silahların getirilmemesi ve kış mevsiminin yaklaşması nedeniyle geri çekilmek zorunda kalmıştır.
26:02Osmanlı-Avusturya Savaşları: Osmanlı Devleti ile Habsburg Hanedanlığı arasındaki barış süreci, Macar tahtında bulunan Yanoş'un ölümü üzerine bozulmuştur.
Kanuni Sultan Süleyman, Macaristan sorunu kesin olarak çözmek için 1541 yılında sefere çıkmıştır.
Osmanlı-Avusturya savaşları 1562 yılına kadar devam etmiştir.
26:40Zigetvar Seferi: Ferdinand'ın ölümünden sonra yerine geçen oğlu yükümlülüklerini yerine getirmeyince, Kanuni Sultan Süleyman 1566 yılında yeniden Avusturya üzerine sefere çıkmıştır.
Doğu Avrupa'da hakimiyeti sağlamak için Kanuni Sultan Süleyman Zigetvar kalesini kuşatmıştır.
Kuşatma sürerken Kanuni vefat etmiştir ve Doğu Avrupa'ya hakimiyet kurmak için yapılan mücadeleler uzun yıllar devam etmiştir.
27:18Rodos'un Fethi: Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sonucunda Hindistan'dan Doğu Akdeniz limanlarına kadar baharat yolunun denetimi Osmanlıların eline geçmiştir.
Mısır'ın alınmasıyla İstanbul ile Mısır arasında deniz ticareti yoğunlaşmıştır.
Denizyolu üzerindeki Rodos adasına hakim olan Saint Jean şövalyelerinin ticaret gemilerine zarar vermesi üzerine Kanuni Sultan Süleyman Rodos üzerine harekete geçmiştir ve beş ay süren kuşatmanın ardından Rodos fethedilmiştir.
28:02Barbaros Hayrettin Paşa: Barbaros kardeşler olarak tanınan İshak Hızır Reis, Oruç Reis ve İlyas Reis Osmanlı denizciliğinin önemli isimlerindendir.
İshak Midilli'de kalmış, İlyas İkinci Bayezid döneminde deniz savaşı'nda şehit düşmüş, Oruç Reis 1518'de İspanyollarla yaptığı mücadelede şehit olmuştur.
Preveze deniz muharebesi 1538'de Kanuni döneminde Osmanlı Devleti mücadelesini yalnız karada değil denizlerde de devam ettirmiştir.
28:25Preveze Deniz Muharebesi: Alman İmparatoru ve İspanya Krallığı, ünlü denizci Andrea Doria'nın başına getirdiği donanma ile Mora kıyılarına saldırarak Osmanlıların elinde bulunan İnebahti ve Koron kalelerini almıştır.
Kanuni Sultan Süleyman, Barbaros olarak tanınan Hızır Reis'i İstanbul'a çağırmış, 1532'de İstanbul'a gelen Hızır Reis, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Kaptan-ı Deryalığa getirilmiştir.
Barbaros komutasındaki Osmanlı donanması 24 Eylül 1538 tarihinde Preveze limanına ulaşmış ve 28 Eylül 1538'de Andrea Doria komutasındaki 262 gemiden oluşan Haçlı donanmasını büyük bir bozguna uğratmıştır.
31:03Trablusgarp'ın Fethi: Preveze zaferinden sonra Venedik Osmanlılarla müttefik haline gelmiştir ve Osmanlı Devleti İstanbul'dan Cezayir'e kadar bütün Akdeniz'i kontrol altına almıştır.
Barbaros Hayrettin Paşa'nın ölümünden sonra yerine Turgut Reis geçmiştir ve 1551 yılında Riyale Paşa ve Uluç Ali Paşa ile birlikte Rodos üzerine sefer düzenleyerek Trablusgarp'ı almıştır.
Turgut Reis bu başarısından dolayı Kanuni Sultan Süleyman tarafından Trablusgarp Beylerbeyi olarak atanmıştır.
32:04Cerbe Deniz Savaşı ve Malta Kuşatması: Trablusgarp Beylerbeyi olan Turgut Reis, Kuzey Afrika kıyılarının güvenliğini sağlamak için İspanyolların elinde bulunan Cerbe adasını kuşattı.
Haçlı donanmasının gelmesi üzerine kuşatmayı kaldırarak İstanbul'dan yardım talep etti ve Kaptan-ı Derya Piyale Paşa donanmanın başında Cerbe adası önlerine gelerek Haçlıları bozguna uğratmıştır.
Malta adası Saint Jean şövalyelerinin elinde bulunuyordu ve Kaptanı Derya Piyale Paşa, Avrupa devletlerinin üs olarak kullandıkları bu adayı kuşatmıştır, ancak kış şartlarından dolayı kuşatmayı kaldırmak zorunda kalmıştır.
33:08Sakız Adası ve Kıbrıs'ın Fethi: Malta'nın kuşatılmasından bir yıl sonra Kaptanı Derya Piyale Paşa, Osmanlı Devleti'ne vergisini ödemeyen Cenevizlilerin elindeki Sakız adasını kuşatmıştır.
Kıbrıs adası, Memluk Devleti'nin ortadan kaldırılmasından sonra Venedik'in vergisini Osmanlı Devleti'ne ödemeye başlamıştır.
1570 yılında Mısır'dan şeker ve pirinç getiren bir geminin Kıbrıs'ta barınan korsanlar tarafından zapt edilmesi üzerine Kıbrıs seferine karar verilmiştir ve 1571 yılında Kıbrıs'ın fethi gerçekleştirilmiştir.
34:35İnebahti Deniz Muharebesi ve Fas'ın Himayesi: Kıbrıs'ın büyük bir bölümünü kaybeden Venedik, Osmanlı Devleti ile gizliden gizliye barış görüşmeleri yürütüyordu, ancak 1571 Nisan'ında Venedik barış yapmaktan vazgeçti.
Haçlı donanması, DonJuan komutasında Osmanlı donanması ile İnebahti önlerinde karşılaştı ve Haçlılar üstünlük sağladılar.
Osmanlı Devleti Venedik ile antlaşma yaptıktan sonra İspanyolların elinde bulunan Tunus'u ele geçirmiş ve 1576 yılında Fas'ı Portekizlilerin istilasından kurtararak Fas'ı Osmanlı himayesi altına almıştır.
36:26Osmanlı'nın Stratejik Politikaları: Osmanlı Devleti'nin Venedik ile ilişkileri Fatih Sultan Mehmet döneminde başlamış ve 1463-1479 yılları arasında devam eden savaşların sonucunda üstünlüğü ele alamayacağını anlayan Venedik, Osmanlı Devleti ile barış antlaşması yapmak zorunda kalmıştır.
Osmanlı Devleti'nin Ceneviz ile ilişkileri ticari ilişkiler biçiminde 14. yüzyılda başlamıştır.
İki devlet arasındaki işbirliği ve ortak çalışma 15. yüzyılın ortalarında oldukça ileri düzeydedir ve Ceneviz, Osmanlı Devleti'nin stratejik rakibi olmasına rağmen uygulanan politik yaklaşımlardan dolayı devletin yanına çekilmiştir.
37:49Osmanlı İmparatorluğu'nun Dış İlişkileri: Portekizliler 16. yüzyılın başından itibaren Hint deniz yollarına hakim olmaya başlamış ve bu durum Akdeniz ticaretinin büyük bir darbe almasına neden olmuştur.
Osmanlılar, Portekizlilerle yapılan mücadeleler sonucunda Yemen'de ve Habeşistan'da hakimiyet kurmuşlardır.
Yavuz Sultan Selim, Osmanlı Devleti'nin denizaşırı ülkelerini birleştirmek amacıyla Akdeniz hakimiyetini ele geçirmek istemiştir.
38:43Osmanlı-İspanya İlişkileri: Osmanlılar ile İspanyolların askeri, siyasi ve coğrafi çıkarlarının aynı alanda örtüşmesi iki devlet arasında açık bir çatışma ortamı oluşturmuştur.
1522 yılında Venedik ile yapılan savaşın sona ermesi Osmanlılar ile İspanyolların etki alanını sınırlandırmıştır.
Yavuz Sultan Selim döneminde İspanya'nın elinde bulunan topraklar iletişim yollarına müdahale etme potansiyelini elinde bulundurmuştur.
39:19Osmanlı-Habsburg İlişkileri: Kanuni döneminde Osmanlıların asıl hedefi batı olmuştur ve bu dönemde Habsburg İmparatorluğu akrabalık bağı ile Avrupa'nın büyük bir kısmına sahip olmuştur.
Osmanlı fetih politikası Macaristan içerisine ilerleme sürecini başlatmıştır ve Mohaç Muharebesi'nin kazanılmasının ardından Macaristan'ın Osmanlı Devleti'ne katılması Osmanlı-Avusturya ilişkilerini fiilen başlatmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Devleti Habsburglara karşı üstünlüğünü kabul ettirmiştir.
39:56Osmanlı-Safevi İlişkileri: Yavuz Sultan Selim döneminde Safevi tehlikesi ortadan kaldırılmıştır ve Kanuni döneminde Osmanlı Devleti'nin temel politikasını batı ile olan ilişkiler belirlemiştir.
Kanuni döneminde 1533, 1548 ve 1553 yıllarında Safevilere karşı seferler yapılmıştır.
1555 yılında Amasya Antlaşması imzalanmış ve bu antlaşma ile Osmanlı Devleti Safevilere karşı dostane bir siyaset takip etmiştir.
41:02Osmanlı Siyasetinin Etkileri: Osmanlı siyaseti, Roma Katolik Kilisesi'ne karşı Ortodoksluğun ve Protestanlığın himaye edilmesine neden olmuştur.
Osmanlıların Balkanlar'da görünmesiyle birlikte Ortodoks halk, Papalıkla Macar Krallıklarının katoliklik propagandasından ve mezhep değiştirmeleri için yapılan baskıdan kurtulmuştur.
Osmanlıların Avrupa'daki mücadeleye karışması siyasi dengenin bozulmasına neden olmuştur ve Habsburglarla mücadele etmesi sonucunda İngiltere ve Fransa yaşam alanını genişletmeye başlamıştır.
42:24Afrika'daki Müslümanların Himaye Edilmesi: 16. yüzyılda Afrika kıtası 32 eyalete ayrılmış ve Arap nüfusun yaşadığı 13 eyaletinin dördünü Mısır, Trablusgarp, Tunus ve Cezayir oluşturmuştur.
16. yüzyılda Afrika'daki Müslümanların neredeyse tamamı Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine girmiştir ve burada yaşayan Müslümanlar Osmanlı Padişahı halife olarak kabul etmişlerdir.
Habeşistan'da 16. yüzyıl boyunca hüküm sürmüş ve Hıristiyan Habeş Krallığı'nın Afrika'da yaşayan Müslümanlarla mücadeleleri Osmanlı Devleti tarafından engellenmiştir.
43:33Coğrafi Keşifler: Avrupalılar 15. yüzyılın sonlarına doğru yeni deniz yolları ve kıtalar keşfetmiştir ve bu coğrafi keşifler olarak adlandırılmaktadır.
Avrupalı krallar, Asya ve Afrika ülkelerinin altın, gümüş gibi kıymetli madenlerini ele geçirerek nüfuzlarını güçlendirmek istiyorlardı.
Cenevizli denizci Kristof Kolomb 1492 yılında İspanya adına deniz yolculuğuna çıktığında Kuzey Amerika kıyılarına ulaşmıştır ve bu bölgeye Amerika denmiştir.
48:15Osmanlı Devleti'nin Merkez Teşkilatı: Osmanlı Devleti klasik dönemde merkez ve taşra biçiminde yönetilmiştir ve İstanbul'un alınmasıyla birlikte devlet yönetimi İstanbul merkezinden yürütülmüştür.
Topkapı Sarayı padişahın ikamet ettiği saray olup aynı zamanda devletin idare merkezidir ve birun, enderun ve harem olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır.
Osmanlı Devleti'nde önemli konuların görüşülüp karara bağlandığı yere Divan-ı Hümayun denilmektedir ve Fatih Sultan Mehmet'ten itibaren divan toplantılarına veziri azamlar başkanlık etmiştir.
50:15Osmanlı Devleti'nde Merkezi Yönetimin Güçlendirilmesi: Osmanlı Devleti'nde merkezi yönetimin güçlendirilmesi için yönetimde düzenlemeler yapılmıştır.
Osman Bey ve Orhan Bey dönemlerinde "ülke hanedanın ortak malıdır" anlayışı taht kavgalarına neden olmuştur.
Birinci Murat, kardeşleri Halil ve Ibrahim'i taht iddiasından dolayı öldürtmüş ve "ülke padişah ve oğullarının dır" anlayışını benimsemiştir.
50:59Devlet Yönetimi ve Şehzadelerin Eğitimi: Osmanlı Devleti'nde devlet adamında adalet, cesaret, cömertlik, liyakat ve emaneti ehline verme gibi vasıfların bulunması gerekir.
Şehzadelerin eğitimine önem verilmiş, sancağa çıkartılarak yönetimde tecrübe kazanmaları sağlanmıştır.
Taşra yönetiminin başında bulunan şehzadeler sancakların her türlü işinden sorumlu olmuş, devlet tecrübesi kazanarak devletin başına geçmişlerdir.
51:33Topkapı Sarayı ve Yapısı: Osmanlı Devleti'nde padişah payitaht adı verilen yönetim merkezi'nde oturmuş, devleti saray adı verilen yönetim merkezinden yönetmiştir.
Saraylar aynı zamanda Osmanlı padişahlarının ikametgahı olarak kullanılmış ve devlet adamı yetiştirilmesinde merkez olarak görülmüştür.
Topkapı Sarayı'nın dış bölümü Biru, iç bölümü ise Enderun olarak adlandırılmıştır.
52:21Enderun ve Harem: Enderun, Fatih Sultan Mehmet tarafından kurulmuş, devletin merkez ve taşra yönetimi ile ordu'da görev alacak kişileri yetiştirmek için açılmıştır.
Harem, Osmanlı Devleti'nde padişahın ailesi ve saray kadınlarının gündelik hayatlarını geçirdikleri yerdir.
Saraya alınan cariyeler harem ağalarının kontrolü altında alfa denilen kadın hocalar tarafından eğitilmiştir.
53:40Saray Halkı ve Padişahın Konumu: Osmanlı Devleti'nde sarayda bulunan en önemli kimse devleti yönetmekle görevli olan padişahdır.
Padişah, eski Türk devletlerinde olduğu gibi gücünün meşruiyet kaynağının ilahi temele dayandığına inanmıştır.
Osmanlı Devleti'nde devletin yönetme yetkisi Osmanlı hanedanına bırakılmıştır.
54:16Divan-ı Hümayun ve Üyeleri: Divan-ı Hümayun Osmanlı Devleti'nde en yüksek idari ve siyasi mercidir, her millet ve dinden insanın mahalli kadılıklar da halledemedikleri davalarını getirdikleri son karar yeridir.
Divan-ı Hümayun toplantıları Topkapı Sarayı'nda Kubbealtı denilen yerde yapılmıştır.
Veziri Azam, Divan-ı Hümayun'da padişahın mutlak vekili, tüm memurlar ve halk üzerinde emir verme yetkisine sahiptir.
56:51Taşra Yönetimi: Osmanlı Devleti'nde payitaht İstanbul dışında kalan bütün ülke topraklarına taşra adı verilmektedir.
Taşra teşkilatının teşekkülü tımar sisteminin etrafında şekillenmiştir, ülke topraklarından elde edilen gelirlerin bir kısmının belirli hizmet karşılığında kişilere bırakılması esasına dayanmaktadır.
Osmanlı taşra yönetimi kaza, sancak ve eyalet biçiminde ayrılmıştır, eyaletlerin başında beylerbeyi adı verilen yönetici bulunmuştur.
58:42Veraset Anlayışı ve Fatih Kanunnamesi: Birinci Murat tahta çıktığında kardeşleri Halil ve Ibrahim taht iddiasında bulunmuş ve isyan etmişlerdir, Murat kardeşleriyle girdiği mücadeleyi kazanmıştır.
Yıldırım Bayezid'in oğulları Fetret Devri'nde on bir yıl birbirleriyle mücadele etmiştir, kardeş katlinin meşrulaştırılmasına zemin hazırlamıştır.
Fatih Sultan Mehmet tahta çıktıktan sonra Osmanlı Devleti'ni bir düzene sokmuş, bin dörtyüz iki yılından beri devam eden kargaşa ortamına son vermiştir.
1:00:36Divan-ı Hümayun ve Harem: Divan-ı Hümayun teşkilatı Orhan Bey döneminde oluşturulmuştu, divan toplantıları devletin kuruluşundan İkinci Mehmet dönemine kadar padişahın riyasetinde toplanmıştır.
Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u aldıktan sonra divan toplantılarına veziri azam başkanlık etmeye başlamıştır.
Harem ağaları, Osmanlı hanedanının yaşadığı yerde görev yaptıkları için padişah ve valide sultanlarla yakın ilişki içinde olmuşlardır.
1:01:29Harem ve Evlilik Usulü: Harem, Osmanlı padişahlarının ailesiyle birlikte yaşadığı bölümdür, sarayın esas bölümlerindendir.
Osmanlı padişahları İkinci Bayezid zamanına kadar Bizans'tan, Balkan prensliklerinden, Türk beyliklerinden kız almıştır.
İkinci Bayezid döneminden itibaren hükümdarların haremdeki cariyelerle evlenme geleneği ortaya çıkmaya başlamıştır.
1:02:31Müsadere Sistemi ve Fatih Sultan Mehmet'in Yönetimi: Müsadere, kişinin malına devlet tarafından el konulmasına denir ve Fatih Sultan Mehmet'in Candarlı Halil Paşa'nın azlinden sonra elinde bulunan mallarının devlet tarafından alınmasıyla başlamıştır.
Müsadere sistemi, devlet memurlarının güvenilir şekilde çalışmasını sağlamak için uygulanmıştır.
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u aldıktan sonra merkezi yönetimi güçlendirmeye yönelik çalışmalar yapmış ve bunlar hem yönetim yapısıyla ilgili hem de ekonomik tedbirler almak biçiminde gerçekleştirilmiştir.
1:03:18Padişahın Görev ve Sorumlulukları: Padişah, ülke topraklarını genişletmek, halkın refah ve huzurunu sağlamak, halka adaletli davranmak ve devleti tehlikelere karşı korumakla görevlidir.
Devlet yöneticisi cömert olmalı ve liyakat esasına göre devleti yönetecek kimseleri belirlemelidir.
Devleti ekonomik açıdan zarara uğratacak oluşumlardan kaçınmalıdır.
1:04:03Osmanlı Şehzadelerinin Eğitimi: Şehzadelerin eğitimleri teorik kısmı sarayda başlamış, Arapça ve Farsça öğrenmişlerdir.
Sarayın üç avlusunda ata binme ve savaş talimleri yapmış, şehzade kan mektebinde Kuran, Hadis ve Tefsir gibi dini bilimler öğrenmişlerdir.
Şehzadelerin teorik bilgileri uygulamaya dönüştürülmesi için onbeş yaşına gelince sancağa gönderilmiştir.
1:05:31Şehzadelerin Sancağa Çıkması: Şehzadelerin çıkarıldıkları sancaklar rastgele seçilmemiş, önemli kültür, medeniyet ve ticaret merkezleri olarak belirlenmiştir.
Şehzadeler sancağa çıkarıldıklarında fiili uygulamalarda tecrübe kazanmış, Osmanlı Devleti bu sistem sayesinde hem şehzadelerin devlet tecrübesi kazanmasını sağlamış hem de merkezi yönetime bağlı taşra yönetimi oluşturmuştur.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde şehzadelerin sancağa gönderilmesi uygulamasında değişiklik yapılmış, şehzade Beyazıd'ın isyan etmesinden sonra sancakta yöneticilik yapan kişi veliaht olan padişahın en büyük oğlu olmuştur.
1:07:02Osmanlı Devleti'nde Kadınlar ve Soru Cevapları: Hükümdarların kızlarına ilk dönemlerde hatun denilirken, Fatih'ten itibaren sultan denilmeye başlanmıştır.
Soru cevapları bölümünde Topkapı Sarayı'nın bölümlerinden Enderun'un erkeklerin eğitilmesini sağlayarak devletin üst düzey yöneticilerini yetiştirmesi gibi konular ele alınmıştır.
Üçüncü Murat döneminde uygulanmaya başlanan "ülke padişah ve oğullarınındır" anlayışı, şehzadelerin sancağa giderken yanlarında Celala adı verilen devlet tecrübesine sahip bilgili kimseleri götürmeleri gibi konular sorulmuştur.
1:10:32Osmanlı Devleti'nde Gayrimüslimler ve Toprak Sistemi: İstanbul'un alınmasından sonra gayrimüslimlere karşı anlayışla yaklaşılmış, kalmalarına ve kendi mahallelerini kurmalarına izin verilmiştir.
Osmanlı Devleti, farklı dini ve kültürel kimliklere sahip toplum kesimlerini millet sistemi sayesinde idare etmiştir.
Osmanlı Devleti'nde toprak miri, mülk ve vakıf toprakları olmak üzere üçe ayrılmış, miri topraklar devlete ait olup işletim hakkı tebaaya verilmiştir.
1:12:59Osmanlı Ekonomisi ve Toplumsal Hayat: Osmanlı ekonomisinde ticaret önemli bir yere sahiptir ve ticari faaliyetlerde lonca teşkilatı ve narh sistemi uygulanmıştır.
Ticaret mekanları arasında liman, kervansaray, pazaryeri, destan ve kapan yer almıştır.
Ümmet kavramı Hz. Muhammed'e inanarak çevresinde toplanan tüm Müslümanları kapsarken, millet kavramı aynı topraklar üzerinde yaşayan, dil, tarih ve gelenek birliği olan insan topluluğunu ifade etmektedir.
1:14:20Osmanlı'da Sosyal Hayat: Osmanlı şehir ve mahallelerinde çok kültürlü bir sosyal hayat gelişmiştir.
Panayır ve şenlikler, ülkenin çeşitli bölgelerinden gelenlerin hem ürünlerini satarak hem de toplumsal kaynaşma ve dayanışma kültürünü yaşatma alanlarıdır.
Osmanlı'da padişahın tahta çıkışları şenlik havasıyla geçmiştir ve Ramazan ayları özel bir öneme sahiptir.
1:15:02Dini Törenler ve Ramazan: Osmanlı'da çeşitli dini törenler düzenlenmiştir; Surre alayı, Kadir alayı, Mevlit alayı ve Amin alayı dini törenler arasındadır.
Kandil geceleri haremde çok hareketli geçerdi; kandil tebrikleri, mevlüt okunması ve dualar edilirdi.
Ramazan ayları Osmanlı'da farklı bir havada geçirilirdi; teravih namazından sahura kadar çeşitli eğlence ve sohbetler yapılmaktaydı.
1:15:50Yemek Kültürü: Osmanlı şehir ve mahallelerinde her yerde kendine özgü bir yemek kültürü oluşmuştur.
Yemekler gümüşsini üzerinde servis edilir, dana eti pek tercih edilmezken, mevsimine göre kuzu eti ve zamanı değilse koyun eti tüketilirdi.
Osmanlı saray mutfağına özgü yiyecekler arasında dolmalar, pilav çeşitleri, şerbetler ve tatlılar bulunmaktadır; Fatih Sultan Mehmet tarafından teşrifat kuralları yapılmıştır.
1:16:49Kıraathane, Kahvehane ve Bozhane Kültürü: Kahve ve kahvehane Türk insanının yaşamına 16. yüzyıldan itibaren girmiştir; kahvehaneler toplumsal paylaşımın gerçekleştiği kültürel mekanlardır.
Kıraathane, kahvehaneden daha sonra ortaya çıkmış ve okuma salonu biçimine dönüşmüştür; halkın sohbet ettiği ve kültürel etkinliklerin gerçekleştiği yaygın eğitim mekanıdır.
Kahvehanelerin kıraathane okuma evi olarak faaliyet göstermesi Kanuni Sultan Süleyman dönemine rastlamaktadır.
1:17:37Kıyafetlerdeki Çeşitlilik: Osmanlı'da Müslümanlarla gayrimüslimler arasında kıyafet konusunda çeşitlilik bulunmaktadır.
Kadınların giysileri ferace, yaşmak ve her zaman olmamak koşuluyla peçeden oluşmaktadır; ferace sokağa çıkarken giyilen dış giyim çeşididir.
Erkek kıyafetleri şalvar, gömlek ve kaftan biçimindeki kıyafetlerden oluşmuştur.
1:18:32Tarımsal Üretim: Osmanlı'da ekonominin temeli tarıma dayalı olup, tarımsal faaliyetler "a'ya" adı verilen kesim tarafından yapılmıştır.
Devlet, tarımsal üretimi artırmak için köyler kurmuş ve konargöçerlerin yerleşik hayata geçmelerini teşvik etmiştir.
Tahrir defterlerinde bölgede yaşayan insanların medeni hallerinden sağlık durumlarına, mesleklerinden mal varlıklarına kadar pek çok bilgi yer almaktadır.
1:19:29Toprak Mülkiyeti: Osmanlı'da topraklar padişaha aittir ve topraklar mülk ve mülk olmayan topraklar olarak ikiye ayrılmıştır.
Mülk toprakların mülkiyeti şahıslara aittir ve bu topraklar satabilir, başkasına devredebilir ve miras bırakılabilirdi.
Mülk araziler öşri ve haracı topraklar olmak üzere ikiye ayrılmıştır; Müslümanlara ait olanlara öşri, gayrimüslümlere ait olanlara haraci topraklar denilmektedir.
1:20:24Osmanlı Toprak Sistemi: Miri arazi, taşmaklık gelirleri, padişah anneleri, eşleri ve kızlarına ait olan topraklardır.
Malikane, devlet adamlarına hizmetleri karşılığında mülk olarak verilen topraklardır; yurtluk gelirleri sınırların güvenliği için ayrılan, birlik gelirleri ise sivil ve asker devlet görevlilerine ayrılan topraklardır.
Mukattaa gelirleri devlet hazinesine aktarılan topraklardır; vakıf arazi gelirleri ise hayır işleri ve sosyal hizmetler için ayrılmış olan topraklardır.
1:21:12Çift Hane Sistemi: Tahıl tarımı yapılan arazilerin mülkiyeti devlete ait olup, çiftlik denen birimlere ayrılarak köylü ailelerine tahsis edilmekteydi.
Köylü aile hane halklarının oluşturduğu ve üretim içinde yer alan sisteme çift hane sistemi adı verilmektedir; bu çiftlikler satılamaz, hibe edilemez veya vakfe edilemezdi.
Köylü, yöreye ve toprağın verimlilik durumuna göre devlete çift resmi veya kulluk akçesi adında bir vergi ödemiştir; ayrıca ürettiği mamüllerden de vergi ödemiştir.
1:22:39Ticaret, Esnaf ve Lonca Teşkilatı: Kağıtçı, ciltçi, terzi, kürtçü, kalaycı, telci, berber gibi farklı hizmet sektöründe çalışan mesleki teşekkülere sahip olundu.
Bu meslek dalları küçük ticaret erbabı ve zanaatkarlardan oluşan esnaf grubunu oluşturmuştur; esnaflar hammaddeyi işleyerek üretim yapmış ve ürettikleri ürünleri dükkanlarında satmışlardır.
Lonca teşkilatı, Türkiye Selçuklu Devleti'nde kurulmuş esnaf teşkilatı olan ahi teşkilatının devamı niteliğindedir; bir kethuda dışarıda loncayı temsil ederek hükümet işlerini yürütmüştür.

Osmanlı İmparatorluğu'nun Tarihsel Gelişimi ve Yönetim Sistemi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir