Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Enver Bey'in sunuculuğunda gerçekleşen bir tarih röportajı formatındadır. Konuşmacı Karslı olduğunu belirterek kendi deneyimlerini de paylaşmaktadır.
- Video, İstanbul'un fethinden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun yaşadığı tarihsel olayları kronolojik olarak ele almaktadır. İlk bölümde Rusya'nın gelişimi, Kırım Hanlığı, Astragan Hanlığı ve Kazan Hanlığı gibi Türk kökenli devletleri ele geçirmesi ve Osmanlı İmparatorluğu'na karşı politikaları anlatılırken, ikinci bölümde 1852'de Sinop açıklarında Osmanlı donanmasını yok eden Kırım Savaşı ve sonrasında yaşanan olaylar incelenmektedir.
- Videoda ayrıca İspanya'dan Türkiye'ye göç eden Yahudi kökenli insanların Osmanlı kültürüne katkıları, Rusya'nın Orta Asya'ya yayılma stratejileri, Kırım Tatarlarının ve diğer Müslüman toplumların Osmanlı'ya göçü ile Balkanlar'ın tasfiyesi sırasında yaşanan insan kayıpları gibi önemli tarihsel konular da ele alınmaktadır.
- 00:051453 İstanbul'un Fethi Sonrası Gelişmeler
- Konuşmacı, 1453 İstanbul'un fethi ve sonrasında yaşanan olaylar hakkında bilgi vereceğini belirtiyor.
- Lisede ve ortaöğrenimde genellikle Selçuklu-Osmanlı İmparatorluğu'nun tarihsel süreçleri incelenirken, sonrasında yaşanan olaylar genellikle siyasi tarih ve yüksek öğrenim dışında pek aktarılmaz.
- 1453 İstanbul'un fethinden sonra kuzeyde Rusya, Cengiz Han İmparatorluğu'nun küçük bir prensliği olarak olağanüstü bir boyuta gelerek Osmanlı İmparatorluğu'nun en büyük Türk komşusu ve düşmanı haline dönüştü.
- 01:12Batıdaki Gelişmeler
- 1492'de İspanya'da yaklaşık 700-800 sene hakim olan Endülüs Müslüman devleti ortadan kalktı.
- İspanya'da Aragonya kralı ve Castilla prens kraliçesi evlenip hem Müslümanları hem Yahudileri din değiştirmeye zorladılar veya ülkeyi terk etmeye teşvik ettiler.
- Bu dönemde yüzbinlerce Yahudi kökenli insan Türkiye'ye geldi ve Osmanlı İmparatorluğu'na misafir olarak yaşadılar.
- 01:59Selanik ve Yahudilerin Etkisi
- Yahudiler Selanik ve İzmir'e yerleştiler ve Osmanlı İmparatorluğu'na gelmeden önce Avrupa içinde muhtelif yönlere doğru yayılıyorlardı.
- Selanik çevresi İspanyol şehri görünümü altına alındı ve sokaklarda Türkçe'den ziyade İspanyolca'nın daha fazla konuşulduğu söyleniyor.
- Uzun sene sonra İspanya'dan Selanik'e gelen bazı Musevilerin Selanik'i gördüklerinde buranın Cordoba'ya benzediğini söylediklerine şahit olundu.
- 02:51Rusya'nın Gelişimi
- Cengiz Han İmparatorluğu'nun parçalanmasından sonra Rusya prensliği Moskova çevresinde küçük bir prenslik olarak var.
- Rusya, diğer Türk kökenli veya Moğol kökenli ulusların saldırılarına direnerek, kendi aralarındaki çatışmalardan faydalanarak daha sonraki Rus Çarlığı haline dönüşüyor.
- Rusya'nın büyüme planları ve hedefleri ilk etapta Karadeniz'e inmeye, sonra Akdeniz'e inme ve ticarete ele geçirme politikalarıydı.
- 03:41Rusya'nın Din Seçimi ve Stratejisi
- Ruslar, etraftaki bütün ulusların bir dini varken kendilerinin bir dini olmadığı için din seçmeye başladılar.
- Yahudilik, Müslümanlık ve Katoliklik'i değerlendirdikten sonra Ortodoksluğu en münasip bulup seçtiler.
- Rusya, İstanbul'u ticareti ele geçirme amaçlı hedef haline getirdi.
- 04:25Rusya'nın Esir Ticareti ve Stratejik Değişim
- Moskova prensliği sırasında Cengiz Han İmparatorluğu'nun en büyük unsurları Kırım Hanlığı ve Kazan Hanlığı, Moskova üzerine ciddi baskılar uyguladılar.
- Ruslar, esir düşen vatandaşlarını kurtarmak için kendi bütçelerinden para ayırıp onların tekrar satın alması için ciddi ölçüde Cengiz Han İmparatorluğu'nun arta kalan Nogaylara, Kazanlara veya Kırımlara para ödemeye başladılar.
- Bu strateji sürdürülebilir olmadığı için Ruslar politikalarını değiştirip önce Kazan Hanlığı'nı, sonra Astragan Hanlığı'nı ve son olarak Kırım Hanlığı'nı ele geçirerek bölgenin tek hakimi haline dönüşüyorlar.
- 05:46Rusya'nın Yönetim Stratejisi
- Ruslar, vergi ödemekten ziyade ilişkilerini sürdürmek için para vereceklerini söyleyip, karşı tarafın en büyük akrabasını esir olarak alıp Rusya'nın herhangi bir bölgesinde misafir ediyorlar.
- 1480'li yıllarda Moskova'nın Kazan Hanlığı üzerindeki baskısı sonucunda önce Kazan ele geçirildi.
- Rusya, Astragan'ı da kendisine bağlıyor ve bunların başına Cengiz Han İmparatorluğu'ndan kalan diğer ulusların başındaki beyleri, Nogay beylerini veya Kırım Han'ın kardeşini koyarak bir yönetim tarzını benimseyip daha sonra komple Rus İmparatorluğu'na bağlama yoluna gidiyor.
- 07:25Katerina Dönemi ve Orta Asya Stratejisi
- Katerina zamanında Rusya, Orta Asya'ya yayılma sürecinde bölgedeki insanların din ile olan ilişkisini sordu ve ortalama Müslüman toplulukları olduğunu öğrendi.
- Katerina, Kırım'dan dindar Muğlaları çağırıp bu ülkelere git propaganda yapmalarını ve İslam'ın Moskova'nın emrinin altında bir devlet olmasına karşı olmadığını telkin etmelerini istedi.
- Bazı Kazak kökenli insanların Ruslar tarafından çevrilmesi ve general pozisyonuna getirilmesi gibi stratejiler uygulandı.
- 09:03Kırım Savaşı ve Filistin
- Sovyetler Birliği döneminde Kırım üzerinde göç politikası ve nüfus asimilasyonu gibi politikalar uygulandı.
- Kırım Savaşı konusundaki esas temele gidersek, Rusya büyük çapta Kırım'dan ziyade ilk hedefi Avrupa ile olan Filistin konusunda kaybetti.
- Rusya, Kudüs'te Ortodoksların hakim olmasını istiyordu çünkü Haçlı seferi sırasında karşılaşılan engeller vardı ve 1848'li yıllarda Kudüs'te Hıristiyanlar arasında ciddi bir mücadele çıktı.
- 09:59Kırım Savaşı'nın Başlangıcı
- Rusya, Osmanlı İmparatorluğu'na doğrudan başvurarak bölgedeki halkın koruyucusu olarak bulunmasını istemiş, ancak Osmanlılar bunu reddetmiştir.
- Rusya, 1852'de Sinop açıklarında Osmanlı donanmasını yok etmiş ve Osmanlılar bu durumu İngiltere'ye bildirmiştir.
- İngiltere Parlamentosu'nda Türklerin Ruslara karşı yanında olunması için bir kampanya başlatılmış, ayrıca Fransa'nın da Osmanlı yanında olması konusunda destek alınmıştır.
- 11:33Kırım Savaşı'nın Özellikleri
- Kırım Savaşı, 750 bin kişinin öldüğü, ilk defa hemşire ve telgraf kullanıldığı bir dünya savaşı niteliğindedir.
- Savaşın kazanılması için İstanbul üzerinden büyük lojistik destek sağlanmıştır.
- Rusya, Osmanlı'nın kazanmasına karşılık Moralyev komutasındaki ordusunu Kars'a göndererek İngilizleri Hindistan konusunda sıkıştırma korkusu yaratmıştır.
- 12:54Kars Muharebesi ve Sonuçları
- Kars'ta ilk defa ciddi bir muhasara yaşanmış ve İngiliz komutanı İngiltere'den daha fazla yardım istemiştir.
- Karl Marx, İngiliz hariciyesini suçlayarak Osmanlı'nın düşeceği durumun batıdan ziyade doğuda karşılaşacağı tehlikeler olduğunu belirtmiştir.
- Ruslar, Ermeni unsurlarına lojistik destek sağlayarak Osmanlı'yı özellikle Kafkaslarda zor duruma düşürmeye başlamışlardır.
- 14:51Göçler ve Tehlikeler
- Kırım Tatarları ve Kuzey Kafkasya toplumları, müttefik kuvvetlere destek verdikleri için Rusya tarafından sürülmesi için baskı uygulanmıştır.
- 1854-1855 yıllarında yüzbinlerce kişi Türkiye'ye tek kurtuluş gerekçesi olarak gelmeye başlamıştır.
- Balkanlar'ın tasfiyesi sırasında da ciddi bir göç yaşanmış, söylentilere göre beş milyon insanın göç sırasında hayatını kaybettiği belirtilmiştir.