Buradasın
Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönemlerindeki Savaşlar: Trablusgarp ve Balkanlar
youtube.com/watch?v=cVdgayokwK0Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih öğretmeninin öğrencilere Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerindeki savaşları anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, "Beyaz Abs" olarak anılan bir kitaptan yararlanarak dersini sunmaktadır.
- Video, 1911-1912 yılları arasında gerçekleşen Trablusgarp Savaşı'nı (bugünkü Libya) detaylı olarak ele almaktadır. Savaşın sebepleri, Osmanlı ve İtalya arasındaki mücadele, Mustafa Kemal ve Enver Paşa gibi Türk subaylarının rolü ve bölgedeki direniş lideri Ömer Muhtar hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuzey Afrika'daki kayıpları, halife kavramının siyasi kullanımı ve Balkan Savaşları'na geçiş yapılması planlanmaktadır.
- Ders içeriğinde, KPSS ve ÖSYM sınavlarına hazırlık amacıyla tarih konuları işlenmekte, sömürgecilik kavramının farklı dönemlerdeki isimleri, Trablusgarp'ın Uşi Antlaşması'nda İtalya'ya bırakılması ve Mustafa Kemal'in askeri kariyeri gibi sınavlarda sıklıkla sorulan konulara değinilmektedir.
- 00:07Tarih Konusunun Tanıtımı
- Konuşmacı, İnkılap tarihine en zor konularından biri olan Trablusgarp savaşını anlatacağını belirtiyor.
- MEB kitaplarında İkinci Meşrutiyetle başlayan bu konu, 20. yüzyıl başlarında Osmanlı'ya ait olan Trablusgarp, Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı konularını kapsıyor.
- Konuşmacı, Trablusgarp'ın günümüzdeki adının Libya olduğunu ve Osmanlı haritasında sarı renkli Mısır, yeşil renkli Fas ve pembe renkli Trablusgarp'ın yer aldığı bilgilerini paylaşıyor.
- 01:25Trablusgarp Savaşı
- Trablusgarp Savaşı, 1911-1912 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İtalya arasında gerçekleşmiştir.
- Savaş, İtalya'nın sömürge arayışı nedeniyle başlamıştır.
- İtalya geç kurulmuş bir ülke olup, sömürgecilikte geride kalmıştı ve bu nedenle Trablusgarp'a (Libya) göz dikmiştir.
- 02:23Sömürgecilik Kavramı ve Tarihi
- ÖSYM'nin yeni gözdesi "dominyon" kavramı, aslında sömürge anlamına gelmektedir.
- Sömürgecilik, güçlü bir güçün zayıf bir ülkenin kafasına vurup her şeyini almasıdır.
- Sömürgecilik ilk olarak kolonicilikte ortaya çıkmış, sonra sömürgecilik, emperyalizm, mandacılık ve küreselleşme gibi farklı isimlerle anılmıştır.
- 04:49İtalya'nın Sömürge Arayışı
- İtalya 1861'de kurulduktan sonra sömürge aramıştır ve burnunun dibinde Trablusgarp (Libya) bulunmaktadır.
- İtalya önce Habeşistan'ı işgal etmeye çalışmış ancak başarısız olmuştur.
- İtalya, Trablusgarp'i işgal etmek için İngiltere, Fransa ve Rusya'dan izin almıştır.
- 07:32İtalya-Rusya Anlaşması
- İtalya ile Rusya, Trablusgarp üzerinden racon kesmiştir.
- İtalya, Trablusgarp'ı alması karşılığında Balkanlar'da Rusya'nın Slav politikasını destekleyecektir.
- Devletler arası ilişkilerde dostluk, düşmanlık değil, çıkar ve menfaat vardır.
- 08:54Osmanlı'nın Trablusgarp Sorunu
- Trablusgarp, Osmanlı Devleti'nin karadan bağlantısı olmayan, savunmasız bir bölgeydi.
- Mısır'da İngiliz işgali vardı ve Osmanlı Devleti buraya karadan gidemezdi.
- Abdülhamit zamanında donanma Haliç'e çekilmişti, masrafları karşılanamadığı ve İttihat Terakki donanmayı padişaha karşı kullandığı için.
- 10:49Osmanlı'nın Trablusgarp Savunması
- Osmanlı, Trablusgarp'i savunmak için tek kişilik orduları göndermiştir.
- Enver Paşa Bingazi'ye, Mustafa Kemal Gazeteci Şerif ismiyle Tobruk'ta gönüllü olarak savaşmaya gitmiştir.
- Osmanlı subayları, bölge halkını örgütlüyerek İtalyanları geri püskürtmüşlerdir.
- 13:01İtalya Savaşı ve Bölgedeki Arapların Tepkisi
- Bölgedeki Araplar, İtalya'ya karşı müthiş bir milis gerilla mücadelesi başlatmışlardır.
- Araplar, İtalya'ya karşı savaşta Osmanlı subaylarıyla işbirliği yapmışlardır, bu da milliyetçilikten etkilenmediklerini ve İslamcılık-Osmanlıcılık politikasının devam ettiğini göstermektedir.
- Savaşın sonunda Trablusgarp'ın kaybedilmesi, İslamcılık-Osmanlıcının yara aldığını göstermektedir.
- 15:13İtalya'nın Stratejisi
- İtalya, Rodos ve oniki adayı işgal etmiş, Antalya, Beyrut, İzmir limanlarını ve Çanakkale Boğazı'na top atışına tutmuştur.
- İtalya'nın bu stratejisi, savaşı denize taşımak ve Osmanlı'ya Trablusgarp'ı vermeye mecbur bırakmak istemesinden kaynaklanmaktadır.
- Osmanlı'nın içinde bulunduğu kötü durumu kullanarak, Trablusgarp'ı vermezse diğer bölgeleri de işgal edeceğini tehdit etmektedir.
- 18:03Balkan Savaşları ve Trablusgarp'ın Kaybı
- Balkan savaşları çıkınca Osmanlı iki ateş arasında kalmış, burnunun dibindeki Balkanlar veya Trablusgarp'tan birini kaybetmek zorunda kalmıştır.
- Uşi Anlaşması (İsviçre'de imzalanan) gereği Trablusgarp İtalya'ya bırakılmış, Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki son toprağını kaybetmesine neden olmuştur.
- Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki ilk kaybı 1830'da Fransa tarafından alınan Cezayir, son kaybı ise İtalya tarafından alınan Trablusgarp olmuştur.
- 21:52Osmanlı'nın Üç Kıta Üzerindeki Hükümeti
- Osmanlı, Orhan'la beraber Balkanlar'a geçti, Fatih'te Anadolu'ya, Yavuz Sultan Selim zamanında Afrika'ya ulaşıp üç kıtada hüküm sürmeye başlamıştır.
- Üç kıtada hüküm süren ilk padişah Yavuz Sultan Selim, son padişah ise Trablusgarp Savaşı'nda hüküm süren V. Mehmet Reşat'tır.
- Trablusgarp'ta dini yönden halifeye bağlı kalınacağı ve bir naip (vekil) bırakılacağı belirlenmiştir.
- 24:30Halifelik Kavramı ve Kullanımı
- Halifelik, dini bir kurum olmasına rağmen Osmanlı Devleti tarafından çeşitli siyasi amaçlarla kullanılmıştır.
- Osmanlı Devleti halifelik kavramını ilk kez 1774'teki Küçük Kaynarca Antlaşması'nda Kırım için kullanmıştır.
- Halifelik, 1912'deki Uşi Antlaşması'nda Trablusgarp (Libya) için ve 1914'teki Birinci Dünya Savaşı'nda Halife Cihad ilan etmesiyle son kez kullanılmıştır.
- 28:04Rodos ve On İki Adanın Durumu
- Rodos ve On İki Adası, Yunan tehlikesine karşı geçici olarak Lozan Antlaşması'yla İtalya'ya bırakılmıştır.
- İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda 1947 Paris Antlaşması ile bu adalar Yunan'a verilmiştir.
- İtalya, Rodos ve On İki Adası'na Yunan tehlikesine karşı koruma sözü vermiştir.
- 30:07Trablusgarp Antlaşması ve Sonuçları
- Trablusgarp Antlaşması'nda İtalya, Trablusgarp'ı almak için borcunu ödeyecek ve kapitülasyonların kaldırılmasında yardım edecek teklifini sunmuştur.
- Bu antlaşma sonucunda Osmanlı, Balkan Savaşı'na girmiş ve ardından Birinci Dünya Savaşı'na katılmıştır.
- Mustafa Kemal'in sömürgeciliğe karşı ilk savaşı Libya'da (Trablusgarp) Dernek ve Tobruk'ta olmuştur.
- 32:47Sömürgeciliğe Karşı Mücadeleler
- Birinci Dünya Savaşı'nın genel sebebi sömürgeciliktir ve Mustafa Kemal Çanakkale, Kafkasya, Suriye ve Filistin'de bu savaşa katılmıştır.
- Kurtuluş Savaşı'nda Mustafa Kemal doğrudan ordunun başında Sakarya'da ve Büyük Taarruzda bulunmuştur.
- Beraberinde yapılan mücadele gayri nizami harbe (düzensiz harbe) örnektir ve İtalya ilk kez uçak kullanmıştır.
- 34:48Uçak ve Hava Kuvvetleri
- Uçağı olmamasına rağmen, Dünya üzerinde uçak düşürmeyi başaran ilk devlet Osmanlı'dır.
- Mustafa Kemal'in ordusu mavzer tüfeklerle İtalya'nın uçaklarını düşürmüştür.
- Bu olaydan sonra 1911-1912 yıllarında Mahmut Şevket Paşa tarafından tam teşekküllü Hava Kuvvetleri oluşturulmuştur.
- 35:48Mustafa Kemal'in Askeri Kariyeri
- Mustafa Kemal, binbaşılığa terfi etmiş ve Çanakkale'ye geldiğinde yarbay, savaşı sırasında albay olmuş, giderken tuğgeneral rütbesine ulaşmıştır.
- Askerlerin rütbeleri düzgün bir şekilde ilerlememiş, savaş sırasında rütbeler atlaya zıplaya yükseltilmiştir.
- Mustafa Kemal, Trablusgarp Savaşı sırasında yanında patlayan şarapnelden dolayı yaralanmıştır.
- 38:01Trablusgarp Savaşı
- Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları çıkınca bölgedeki sağlam askerlerini geriye çağırdı ve Trablusgarp kendi kaderine terk edilmiş oldu.
- Ömer Muhtar, Libya Kahramanı ve Çöl Aslanı olarak bilinen kişi, bölgedeki direnişin başına geçti ve mücadelesini 1930'lara kadar sürdürdü.
- Ömer Muhtar, 1930'larda yakalandı ve idam edildi.
- 40:01Sömürgecilik Dönemi Haritaları
- Mısır İngilizler tarafından işgal edilmiş, Süveyş Kanalı 1869'da açılmış ve Kıbrıs İngiliz sömürgelerine giden yollarda denetim noktası olarak kullanılmıştır.
- Fas, Tunus ve Cezayir Fransa tarafından işgal edilmiş, Trablusgarp ise tampon bölge olarak kullanılmıştır.
- İtalya, Trablusgarp'i işgal etmek için Balkanlar'da Osmanlı'ya karşı Slav politikasını desteklemiş, Rusya ile Reşadiye Anlaşması yapmıştır.
- 41:35Osmanlı'nın Trablusgarp'taki Durumu
- Osmanlı, Trablusgarp'a karadan gitemediği için İngiliz işgali nedeniyle, denizden gitemediği için donanma yokluğu nedeniyle zorlanmıştır.
- Mustafa Kemal, "Gazeteci Şerif" takma ismiyle gönüllü olarak bölgeye gönderilmiştir.
- Araplar milliyetçilikten etkilenmemiş, Osmanlıcılık ve İslamcılık devam etmiş, İtalya'yı püskürtmüşlerdir.
- 42:33Balkan Savaşı ve Trablusgarp'ın Kaybı
- Milliyetçilikten etkilenen dört Balkan ulusu birleşerek Osmanlı'ya saldırmıştır.
- Osmanlı, iki ateş arasında kalarak Uşağı Antlaşmasıyla Balkan Savaşı sonucunda Trablusgarp'tan vazgeçmiştir.
- Kuzey Afrika'daki ilk kayıp Cezayir'de, son kayıp ise Trablusgarp'ta olmuştur.