Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih öğretmeni tarafından sunulan Osmanlı İmparatorluğu'nun gerileme dönemi hakkında kapsamlı bir ders formatındadır. Öğretmen, tahtadan Osmanlı Devleti'nin tarihini anlatmaktadır.
- Video, Fazıl Ahmet Paşa ve Merdiifonlu Kara Mustafa Paşa'nın dönemlerinden başlayarak, İkinci Viyana Kuşatması, Kutsal İttifak Savaşları, Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları, Edirne Vakası ve Osmanlı Devleti'nin gerileme dönemindeki ıslahatları kronolojik olarak ele almaktadır. Ders, Osmanlı Devleti'nin gerileme döneminin sonuçlarını ve bir sonraki bölümde Lale Devri'nin anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- Videoda ayrıca Osmanlı Devleti'nin İran, Lehistan ve Avusturya ile olan ilişkileri, önemli antlaşmalar (Ferhat Paşa Antlaşması, Kasr-ı Şirin Antlaşması, Bucaş Antlaşması, Zitvatorluk Antlaşması, Vasvar Antlaşması) ve bu dönemde yönetim, maliye, sosyal ve askeri alanlarda yapılan sınırlı ıslahatlar (Ahmet Ekber Verşt'in sancak sistemini kaldırmak, Tarhuncu Ahmet Paşa'nın denk bütçe getirmesi, Dördüncü Murat'ın sokağa çıkma yasağı ve Topçu Ocağı'nın ıslahı) detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- 00:10Fazıl Ahmet Paşa'nın Önemi
- Dünkü ders gerileme döneminin sonuna kadar gelmiş ve Fazıl Ahmet Paşa'ya durulmuştu.
- Fazıl Ahmet Paşa, 36 Osmanlı padişahına sadrazamlık yapan yüzlerce isim arasında en önemli olanıdır.
- Fazıl Ahmet Paşa, Köprülü ailesinden bir bireydir ve dördüncü Mehmet döneminde sadrazamlık yapmıştır.
- 01:40Fazıl Ahmet Paşa'nın Başarıları
- Fazıl Ahmet Paşa, Topçu Ocağı'nı ıslah etmiş ve 24 yıl boyunca kuşatılıp alınamayan Girit adasını almıştır.
- Girit adası, Osmanlı Devleti'nin aldığı son adadır ve uzun süren kuşatma sonrasında alınması donanmamızın güçsüzlüğünü göstermektedir.
- Fazıl Ahmet Paşa, Rakoç isyanını bastırdıktan sonra Uyvar Kalesi'ni fethetmiş ve "Türk kadar güçlü" lakabına nail olmuştur.
- 02:34Rakoç İsyanı ve Vasvar Antlaşması
- Rakoç, Avusturya Kralının damadı olup Osmanlı Devleti tarafından Erdel bölgesi için voyvoda olarak atandıktan sonra isyan etmiştir.
- Fazıl Ahmet Paşa, isyanı bastırdıktan sonra Rakoç'u kovalayarak Avusturya'ya kadar gitmeye karar vermiştir.
- Avusturya Kralı, Fazıl Ahmet Paşa'yı yolda bir orduyla karşılamış ve Rakoç adına özür dilemiş, ancak Fazıl Ahmet Paşa Vasvar Antlaşması'nı imzalamıştır.
- 07:56Merdiifonlu Kara Mustafa Paşa
- Fazıl Ahmet Paşa'dan sonra Merdiifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazamlığa gelmiştir.
- Merdiifonlu Kara Mustafa Paşa, dönem padişahı IV. Mehmed'in lalası (akıl hocası) ve sarayında beraber yaşıyorlardı.
- Merdiifonlu Kara Mustafa Paşa, Rakoç isyanını bastırdıktan sonra Avusturya üzerine yürüdü ve Viyana'yı kuşattı, bu da ikinci Viyana kuşatması olarak bilinmektedir.
- 09:09Viyana Kuşatması
- Avusturya, on dört farklı şehirden oluşan bir şehirdir ve Viyana yeraltından potern adı verilen tünellerle birbirine bağlanmıştır.
- Osmanlı ordusu Viyana'yı kuşatırken asker sayısı ve teçhizatı yetersizdi, ayrıca hava şartları da kötüleşiyordu.
- Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, kuşatma sırasında topları Viyana'nın en güçlü kolonlarının olduğu yere koyarak tarihi eserlere zarar vermemek için dikkatli davranmıştır.
- 11:03İkinci Viyana Bozgunu
- Avusturyalılar kapıları açıp Osmanlı askerlerine saldırırken, bir Osmanlı askerine beş Hristiyan asker düşmüş olsa da Osmanlı askerleri mücadeleyi kaybetmemiştir.
- Kırım Hanı'nın arkadan saldırıya geçmesi beklenirken, aslında arkadan Hristiyan birlikleri Osmanlı'ya saldırmış ve Osmanlı askerleri büyük bir mağlubiyet almıştır.
- Bozguna uğrayan Osmanlı ordusunun %90'ı şehit olmuş, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edilmiştir.
- 13:51Kutsal İttifak Birliği
- İkinci Viyana Bozgundan sonra Avrupalı devletler "Kutsal İttifak Birliği" oluşturmuş, bu birliğin içinde Malta, Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya bulunmaktadır.
- Kutsal İttifak Birliği, 16 yıl boyunca Osmanlı'ya saldırmış ve bu süre zarfında Osmanlı Devleti dört padişah değişmiştir.
- Zenta Savaşı, Kutsal İttifaklarla yapılan son savaş ve bir Osmanlı padişahının yönettiği son savaştır.
- 16:51Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları
- Osmanlı Devleti, Kutsal İttifak devletleriyle 1699 yılında Karlofça Antlaşması'nı, Rusya ile ise 1700 yılında İstanbul Antlaşması'nı imzalamıştır.
- Karlofça Antlaşması'nın garantör ülkesi Avusturya'dır ve anlaşma 25 yıl boyunca devam edecektir.
- Antlaşmaya göre Ukrayna ve Podolya Lehistan'a, Mora, Dalmaçya kıyıları ve Hırvatistan bölgesi Venedik'e, Herdeli ise Avusturya'ya verilmiştir.
- 19:11Karlofça Antlaşması ve Rusya İlişkileri
- Karlofça Antlaşması'nda Lehistan, Venedik, Avusturya ve Osmanlı Devleti'nin ilk büyük toprak kaybına uğramıştır.
- Rusya, Karlofça Antlaşması'nda toprak almamış, 1700 yılında İstanbul Anlaşması'nda Azak Kalesi'ni almıştır.
- Azak Kalesi'nin Rusya'ya verilmesiyle Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kaybetmiştir.
- 20:58Osmanlı'nın Gerileme Dönemi
- Gerileme döneminin sonları acılı ve çetrefilli geçmiştir.
- Osmanlı Devleti, isyanları bastırmak için ikinci bir bozgun sonrasında Malver Devletleri Kutsal İttifakı oluşturmuştur.
- 16 yıl süren bu savaş sırasında dört Osmanlı padişahı değişmiş ve son sefere giden II. Mustafa tahttan indirilmiştir.
- 22:10Edirne Vakası
- Edirne Vakası'nda sefere giden son padişah II. Mustafa, seferlerden vazgeçip avcılık yapmaya başlamıştır.
- II. Mustafa'nın yönetimi boşlayıp Şeyhülislam Feyzullah Efendi ülkeyi yönetmiştir.
- Feyzullah Efendi'nin cebeci ocağının maaşını vermemesi üzerine askerler ve halk birleşip Edirne'ye kadar yürümüş, Şeyhülislam'ı idam etmiş ve II. Mustafa'yı tahttan indirmiştir.
- 24:44Osmanlı'nın Dış İlişkileri
- Osmanlı Devleti'nin İran ilişkileri Şahkulu İsyanı ile başlamış, Ferhat Paşa Antlaşması ile doğudaki en geniş sınırı elde etmiştir.
- Nasuh Paşa Antlaşması ile Ferhat Paşa'da alınan yerler geri verilmiş, Kasr-ı Şirin Antlaşması ile günümüz İran sınırı oluşmuştur.
- Lehistan ile Hotin Seferi yapılmış, Bucaş Antlaşması ile Podolya geri verilmiş ve batıdaki en geniş sınırlar oluşmuştur.
- 27:42Osmanlı'nın Avusturya İlişkileri ve Gerileme Döneminin Sonuçları
- Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında Zitvatorluk Antlaşması imzalanmış, siyasi üstünlük bitmiştir.
- Vasvar Antlaşması ile Avusturya vergi vermeyi kabul etmiş, bu Osmanlı'nın Avusturya'ya karşı son üstün olduğu anlaşmadır.
- Gerileme döneminde isyanların kökenine inilememiş, baskı ve şiddete yönelimli çözümler uygulanmış, ıslahatlar padişahların hayatlarıyla sınırlı kalmıştır.
- 30:01Osmanlı Devleti'nin Duraklama Dönemi İslahatları
- Osmanlı Devleti'nin duraklama döneminde yönetim, maliye, sosyal ve askeri alanlarda ıslahatlar yapıldı.
- Ahmet Ekber Verşet sancak sistemini kaldırmak için ıslahat yaptı.
- Tarhuncu Ahmet Paşa ilk denk bütçeyi oluşturarak ekonomi alanında ıslahat yaptı.
- Dört Murat sokağa çıkma yasağı, kahvehane ve meyhaneyi kapatma gibi sosyal alanda ıslahatlar yaptı.
- Ahmet Paşa topçu ocağını ıslah ederek askeri alanda ıslahat yaptı.
- 31:14İslahatların Sonuçları
- İslahatlar padişahın ayaklarını sınırlı bıraktı.
- Halkın görüşleri alınmadığı ve askeri ile ulema kesiminin tepkileri oldu.
- Batı (Avrupa) örnek alınmadı.
- Osmanlı Devleti'nin duraklamadan çıkıp yeniden yükselmenin imkanı bir sonraki videoda Lale Devri anlatıldığında görülecek.