Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Osmanlı İmparatorluğu'nun gerileme dönemi hakkında kapsamlı bir tarih dersidir. Eğitimci, öğrencilere hitap ederek konuyu kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Video, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerileme dönemi (1699-1801) boyunca yaşadığı savaşları, imzaladığı antlaşmaları ve siyasi gelişmeleri ele almaktadır. İçerikte II. Mustafa'dan I. Abdülhamid'e kadar olan padişahlar, Rusya, Avusturya, İran, Lehistan, Fransa ve Venedik gibi devletlerle olan ilişkiler, Karlofça, Prut, Küçük Kaynarca, Aynalıkavak Yaş Antlaşmaları gibi önemli tarihsel belgeler detaylı şekilde incelenmektedir.
- Ders ayrıca Lale Devri, Edirne Olayı, Patrona Halil İsyanı, Kabakçı Mustafa İsyanı gibi taht değişikliğine neden olan olayları, Osmanlı'nın denge politikasını ve Napolyon Bonapart'ın Mısır'a saldırması gibi önemli tarihsel gelişmeleri de kapsamaktadır. Video, bir sonraki derste ıslahatlarla devam edileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:04Osmanlı Gerileme Dönemi
- Osmanlı gerileme dönemi 1699'da Karlofça Antlaşması ile başlayıp 1792'deki Yaş Antlaşması'na kadar devam etmiştir.
- Dönemin padişahları II. Mustafa, III. Ahmed, I. Mahmud, III. Osman, III. Mustafa, I. Abdülhamid ve III. Selim'dir.
- Duraklama döneminin son padişahı II. Mustafa, gerilemenin ilk padişahı olarak kabul edilirken, gerilemenin son, dağılmanın ilk padişahı olarak III. Selim'i alabiliriz.
- 01:0418. Yüzyılda Savaşılan Devletler
- Duraklama döneminde savaşılan devletler (VARIL) ile gerileme döneminde savaşılan devletler arasında Lehistan ve Fransa dışında farklılıklar vardır.
- Osmanlı, Rusya ile Varadin Savaşı, Belgrad Antlaşması, Küçük Kaynarca, Aynalıkavak ve Yaş Antlaşmaları gibi anlaşmalar imzalamıştır.
- Avusturya ile Peter Varadin Savaşı, Belgrad Antlaşması, Küçük Kaynarca, Aynalıkavak ve Yaş Antlaşmaları gibi anlaşmalar imzalanmıştır.
- 03:00Osmanlı'nın Genel Politikası
- Duraklama döneminin sonunda imzalanan Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarıyla kaybedilen toprakları geri alma politikası izlenmiştir.
- 1700 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya'ya verilmiş ve Rusya'ya İstanbul'da elçi bulundurma hakkı tanınmıştır.
- Osmanlı, Rusya ile arasında tampon bölge olarak Lehistan'ı kullanmak istemiştir.
- 04:32Dönemin Siyasi Gelişmeleri
- Dönemin ilk siyasi gelişmesi 1703 Edirne Olayı (Cebeci Olayı) olarak bilinir.
- Edirne Olayı, II. Mustafa'nın tahttan indirilmesi ve yerine III. Ahmet'in tahta geçirilmesiyle sonuçlanmıştır.
- Edirne Olayı, Patrona Halil İsyanı ve Kabakçı Mustafa İsyanı gibi olaylar taht değişikliğine neden olmuştur.
- 06:37Prut Savaşı ve Antlaşması
- 1711 Prut Savaşı III. Ahmet döneminde yaşanmış ve Osmanlı, Rusya'ya verdiği Azak Kalesi ve İstanbul'da elçi bulundurma hakkını geri almıştır.
- Prut Antlaşması, kaybedilen yerlerin geri alınabileceği umudunu doğuran bir anlaşmadır.
- Prut Antlaşması diplomatik açıdan başarılı bir anlaşma değildir ve İsveç Kralı Şarl, ülkesine dönmekten korkarak "Demirbaş Şarl" lakapla anılmıştır.
- 10:351715-1718 Osmanlı-Venedik-Avusturya Savaşları
- 1715-1718 Osmanlı-Venedik-Avusturya savaşları, III. Ahmet döneminde gerçekleşmiştir.
- Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması'yla Venedik'e Mora ve Dalmaçya kıyılarını vermiş, ancak bu anlaşmayı geri almak için 1715'te Venedik'e saldırmıştır.
- Karlofça Antlaşması 1699'da imzalanmış ve 25 yıl süreyle geçerli olmuş, bu süre dolmadan Osmanlı'nın Venedik'e saldırması üzerine Avusturya devreye girerek 1716 yılında Peter Varadin Savaşı'nı başlatmıştır.
- 12:18Peter Varadin Savaşı ve Pasarofça Antlaşması
- Peter Varadin Savaşı'nda Osmanlı kaybetmiş, Korfu adası kuşatması başarısız olunca kaldırılmış ve Avusturya ile Pasarofça Antlaşması imzalanmıştır.
- Pasarofça Antlaşması ile Osmanlı, Venedik'ten Mora'yı geri almış ancak Avusturya'ya Belgrad (Darül Cihat) vermiştir.
- Anlaşmanın imzalanmasında İngiltere ve Hollanda arabuluculuk yapmış, Osmanlı bu iyilikler karşılığında İngiltere ve Hollanda'ya kapitülasyon hakkı vermiştir.
- 14:37Lale Devri ve İstanbul Antlaşması
- Pasarofça Antlaşması ile Osmanlı'da yeni bir dönem başlamış, bu döneme Lale Devri adı verilmiştir ve ünlü padişahı III. Ahmet'tir.
- 1724 İstanbul Antlaşması, III. Ahmet döneminde imzalanmış ve Osmanlı ile Rusya arasındaki ilk dostluk antlaşması olarak kabul edilmiştir.
- Bu antlaşmayla Azar Kalesi Rusya'ya verilmiş, Osmanlı ile Rusya arasındaki ilk anlaşma ise 1681 Bahçe Sarayı (Şehrin) Anlaşması'dır.
- 17:49Diğer Osmanlı Antlaşmaları
- 1732 Ahmet Paşa Antlaşması, I. Mahmut döneminde İran'la imzalanmış ve Azerbaycan toprakları Osmanlı'da kalmıştır.
- 1746 Kasrı Şirin (Kardan) Antlaşması ile belirlenen sınırlar (Zaro Dağları) günümüze kadar geçerli olmuştur.
- 1736 yılında da İran'la bir İstanbul Antlaşması daha imzalanmıştır.
- 18:551736-1739 Osmanlı-Avusturya-Rusya Savaşı
- 1736-1739 Osmanlı-Avusturya-Rusya Savaşı, I. Mahmut döneminde gerçekleşmiştir.
- Osmanlı-Rus savaşlarında temel dayanak noktası Rusya'nın Osmanlı üzerinden sıcak denizlere inmek istemesidir.
- Avusturya, Osmanlı'nın Balkanlardaki topraklarında hakimiyet kurmak ve Osmanlı'yı Balkanlar'dan atmak için Rusya ile ittifak yapmıştır.
- 19:38Humbaracı Ahmet Paşa ve Belgrad Antlaşması
- I. Mahmut bu dönemde Fransa'dan Comp de Var adlı bir uzman getirmiş, bu adam Humbaracı Ocağını ıslah etmiştir.
- Humbaracı Ocağı havan topu ve el bombası yapımı ile uğraşan ocaktır ve Comp de Var'ın batılı tarzda ıslahatları sonucunda Osmanlı bu savaşta yoğun havan topu ve el bombası kullanarak güçlü Rusya ve Avusturya'yı yenmiştir.
- Savaştan sonra Comp de Var Müslüman olup Humbaracı Ahmet Paşa adını almış ve Belgrad Antlaşması imzalanmıştır.
- 21:25Belgrad Antlaşması
- Belgrad Antlaşması ile Osmanlı, Pasarofça Antlaşması'nda Avusturya'ya vermiş olduğu Belgrad'ı geri almıştır.
- Antlaşmada Azak kaleleri yıkılmak şartıyla Rusya'ya verilecek ve Rusya Karadeniz'de donanma ve tersane bulundurmayacak, böylece Karadeniz'in Türk gölü olma özelliği devam etmiştir.
- Belgrad Antlaşması'nın imzalanmasında arabuluculuk yapan Fransa, anlaşmada Osmanlı'ya olumlu maddelerin konulmasını sağlamış ve bu nedenle Fransa'ya kapitülasyonlar sürekli hale getirilmiştir.
- 23:33Osmanlı-Rus Savaşı
- 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Osmanlı padişahı Üçüncü Mustafa'dır ve Ruslar Osmanlı üzerinden sıcak denizlere inmek istemişlerdir.
- Ruslar 1774 Çeşme Baskınıyla Osmanlı donanmasını komple yakmış, bu Osmanlı donanmasının ikinci yakılışıdır (ilk yakılış İnebahtı'dır).
- Ruslar Ege Denizi'ne Çanakkale ve İstanbul Boğazlarını geçerek değil, İngiltere'nin izniyle Atlas Okyanusu üzerinden Cebelitarık Boğazı'ndan geçerek gelmişlerdir.
- 25:53Küçük Kaynarca Antlaşması
- Osmanlı-Rus Savaşı sırasında tahta Üçüncü Mustafa, anlaşma sırasında ise Birinci Abdülhamid'dir ve Küçük Kaynarca Antlaşması Birinci Abdülhamid döneminde imzalanmıştır.
- Antlaşmada Kırım bağımsız olacak ancak halkı dini yönden halifeye bağlı kalacak, bu Osmanlı'nın ilk kez halkı Müslüman olan bir toprak parçasını kaybetmesi anlamına gelmektedir.
- Rusya Karadeniz'de donanma ve tersane bulundurabilecek, Osmanlı sınırları içindeki Ortodoksları himaye edebilecek ve İstanbul'da elçi bulundurabilecek, ayrıca ilk kez konsolosluk açma hakkı kazanmıştır.
- 29:54Elçilik ve Konsolosluk Farkı
- Elçilikler devletler arasındaki siyasi diyaloğu sağlarken, konsolosluklar halklar arasındaki diyaloğu sağlar.
- Rusya konsoloslukları Balkanlar'da açarak, Balkanlardaki halkı Osmanlı'ya karşı kışkırtmıştır.
- Osmanlı, Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusya'ya ilk kez kapitülasyon hakkı vermiştir.
- 32:09Osmanlı'nın Rusya ile Savaşları ve Anlaşmaları
- Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin Rusya'ya savaş tazminatı ödediği ilk anlaşmadır ve Osmanlı'nın imzaladığı en ağır anlaşmadır.
- 1779 Aynalıkavak Tenkihnamesi ile Osmanlı, Rus yanlısı Şahin Giray'ın Kırım Hanı olmasını kabul etmiş, 1783'te Rusya Kırım'ı ilhak etmiştir.
- 1787-1792 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşları'nda Rusya ve Avusturya, Osmanlı üzerinden sıcak denizlere inmek ve Osmanlı'dan alınacak topraklarda Dakya ve Grek projelerini gerçekleştirmek istemiştir.
- 34:04Dakya ve Grek Projeleri
- Dakya projesi, Balkanlar'da Eflak, Boğdan ve Becerebya'da Avusturya ve Rusya'ya bağlı yeni bir prenslik kurmak içindi.
- Grek projesi, Türkleri tamamen Avrupa'dan atmak ve merkezi İstanbul olmak üzere yeni bir Grek devleti kurmak içindi.
- Rus prensi Potemkin, "Doğu Sisteminin Büyük Planı" adlı Osmanlı'yı parçalama planını ortaya atmıştır.
- 35:33Ziştovi Antlaşması ve Osmanlı-Avusturya İlişkileri
- Avusturya, 1791'de Ziştovi Antlaşması imzalayarak savaştan çekilmiş ve Osmanlı'ya aldığı toprakları geri vermiştir.
- Avusturya, Fransız İhtilali sonrası milliyetçilik akımının içindeki ulusları etkileyeceğini düşünerek Osmanlı ile olan savaş haline son vermiştir.
- Ziştovi Antlaşması, Osmanlı-Avusturya dostluk sürecini başlatmış ve bu süreç, Osmanlı'nın Birinci Dünya Savaşı'nda Avusturya'nın içinde bulunduğu ittifak devletleri bloğunda yer almasına yol açmıştır.
- 37:31Yaş Antlaşması ve Kırım'ın Rusya'ya Verilmesi
- 1792'de imzalanan Yaş Antlaşması ile Kırım'ın Rusya'ya ait olduğu kabul edilmiş ve gerileme dönemi bitmiş, çöküş süreci başlamıştır.
- Rusya, Kırım'ı bir defada ele geçirebilecek güce sahipken, Kırım halkının Müslüman olması nedeniyle tepkisinden çekinerek aşama aşama ele geçirme politikası izlemiştir.
- Kırım'ın elden çıkma aşamaları: Küçük Kaynarca Antlaşması ile bağımsız olması, Aynalıkavak Tenkihnamesi ile Rus yanlısı Şahin Giray'ın Kırım Hanı olması ve Yaş Antlaşması ile Rusya'ya verilmesidir.
- 39:12Osmanlı-Fransa Savaşı ve Napolyon Savaşları
- 1798-1801 Osmanlı-Fransa Savaşı, Napolyon'un Mısır'a saldırmasıyla başlamıştır.
- Fransız İhtilali, milliyetçilik, eşitlik, insan hakları ve adalet kavramlarının dünya geneline yayılmasına ortam hazırlamış, ancak Napolyon Bonapart'ın diktatörlüğünü ilan etmesiyle Fransa'ya demokrasi getirmemiştir.
- Napolyon, milliyetçilik akımının yayılmasını sağlayarak Avrupa'daki çok uluslu devletlerin parçalanmasını ve kendisinin o bölgelerin tamamına hakim olmak için savaş açmıştır.
- 41:46Osmanlı'nın Denge Politikası
- Ruslar, Fransızların Osmanlı'ya yerleşmesi durumunda İngilizlerin sömürge yollarına giden yolun kapanacağı için Osmanlı'ya karşı politika izlemiyor.
- Denge politikası, devletler arasındaki çıkar çatışmalarından yararlanarak varlığını sürdürmek demektir.
- Osmanlı, ilk kez denge politikasını Fransa'ya karşı uygulamıştır.
- 42:27Denge Politikasının Uygulanması
- Osmanlı, İngiltere, Fransa ve Rusya'nın kendisini parçalamak istediğini biliyor ve Fransa'ya karşı politika izlediğinde İngiltere ve Rusya yanlısı politika izliyor.
- İngiltere, Fransa ve Rusya birleştiğinde Osmanlı Rusya yanlısı politika izliyor, sonra üçü birleştiğinde Osmanlı Almanya'ya dönüyor.
- İngiltere, Fransa ve Rusya Birinci Dünya Savaşı'ndaki İtilaf Devletleri bloğunu oluştururken, Osmanlı Almanya'nın yanında İttifak Devletleri bloğuna giriyor.
- 43:43Abukır Baskını ve Osmanlı'nın Zaferi
- Fransız Napolyon Mısır'a saldırdığında, İngiltere ve Rusya Osmanlı yanlısı politika izledi.
- Abukır Limanı'nda İngilizlerin yardımıyla Fransız donanması komple yakıldı.
- Osmanlı donanması tarih boyunca dört kez yakılmış olsa da, Abukır Baskını Osmanlı lehine sonuç vermiştir.
- 44:46Cezzar Ahmet Paşa ve Fransızların Çekilişi
- Üçüncü Selim, Batı tarzında Nizam-ı Cedit Ocağı'nı kurmuş ve bu ocağın Akka'da Napolyon'un ordusunu büyük bir bozguna uğratması sağlanmıştır.
- Cezzar Ahmet Paşa, Napolyon'u Akka'da ağır bir yenilgiye uğratmış ve Napolyon ileride hatıratlarında "orada o yaşlı ile o ihtiyarla karşılaşmasaydım tüm Ortadoğu benim olacaktı" demiştir.
- Fransızlar 1801'de El hariç ardından Paris Antlaşması'nı imzalayarak Mısır'dan çekilmişlerdir.