Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Bekir Çelik tarafından sunulan bir tarih dersidir. Konuşmacı, Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama ve gerileme dönemlerini kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Video, Osmanlı'nın 17. yüzyıldan başlayarak yaşadığı siyasi ve toprak kayıplarını ele almaktadır. Doğu ve Batı ilişkilerindeki önemli anlaşmalar, Viyana Kuşatması, Kutsal İttifak'ın kurulması, Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları gibi tarihsel olaylar detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca, Osmanlı padişahlarının (Ahmet, Mustafa, Gence Osman, IV. Murat) dönemlerindeki ilahatlar ve bunların başarısızlıkları da incelenmektedir.
- Videoda, ilahat ve inkılap kavramları "çınar ağacı" benzetmesiyle açıklanmakta, Osmanlı'nın 300 yıllık geri çekiliş süreci ve 20. yüzyılın başlarında inkılap tarihinin başlayacağı bilgisi verilmektedir. Konuşmacı, Osmanlı'nın son dönemlerindeki siyasi ve askeri olayları, Batı'nın Osmanlı'ya bakış açısını ve devletin iç ve dış düşmanlarını da ele almaktadır.
- 00:10Osmanlı Devleti'nin Duraklama Dönemi Siyasi Tarihi
- Osmanlı Devleti'nin duraklama döneminin iç ve dış sebepleri, Avrupa'daki Rönesans, Reform ve coğrafi keşifler anlatılmıştır.
- Duraklama döneminde çıkan isyanlar ve bu dönemin siyasi tarihi incelenecektir.
- Duraklama dönemi 17. yüzyıl olup, bu dönemde Osmanlı Devleti doğuya ve batıya giderken sürekli saldırılar almış, ortada doğru dürüst bir sonuç bulunmamıştır.
- 01:34Doğu'daki Siyasi Gelişmeler
- Bu dönemde Osmanlı Devleti en geniş sınırlara ulaşmış, 1590'da Ferhat Paşa Antlaşması ile doğu'da en geniş sınırlara ulaşmıştır.
- Ferhat Paşa'dan sonra İran'ın tekrar saldırması üzerine Osmanlılar tekrar sefere çıkmış, ancak başarılı olamamış ve alınan yerler geri verilmiştir.
- Nasuh Paşa Antlaşması ve Sera Anlaşması'nda da Ferhat Paşa'daki şartlar aynen geçerli kalmış, İran'ın Osmanlı'ya vergi vermesi şartı da yerine getirilmemiştir.
- 03:14Kasr-ı Şirin Antlaşması ve Sonuçları
- İran ile 17 sene süren savaşın sonunda Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalanmış ve sınır netleşmiştir.
- Kasr-ı Şirin Antlaşması'nda Azerbaycan'ın tamamı, Dağıstan ve Ermenistan'ın bir kısmı İran'a verilmiş, böylece Azerbaycan toprakları o gün bugündür İran işgal altında kalmıştır.
- Türkiye'nin en eski sınırı olan Kasr-ı Şirin sınırı bir daha hiç değişmemiştir.
- 05:19Batı'daki Siyasi Gelişmeler
- Bu dönemde Zıtvatoruk Antlaşması ile Avusturya'ya protokol üstünlüğü kaybedilmiştir.
- Kanuni döneminde Avusturya'nın Arşı Dükü'nün Osmanlı'nın sadrazama denk sayılacağı belirlenmişti.
- Zıtvatoruk Antlaşması'nda Avusturya'nın Arşı Dükü'nün Osmanlı'nın padişahına denk olduğu belirtilmiş, eski günler geride kalmıştır.
- 05:45Osmanlı'nın Sınırları ve İkinci Viyana Kuşatması
- Zıtvatoruk Antlaşması ve Bucaş Antlaşması ile Osmanlı'nın batıda en geniş sınırlara ulaşıldığı belirtiliyor.
- Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Kanuni'nin alamadığı Viyana'yı alıp tarihe geçmek istemiş, ancak başarısız olunca idam edilecek.
- Kara Mustafa Paşa, Kırım'ı Rusların geçmesine karşı tembihlemiş, ancak Kırım Rusların geçmesine yardım etmiş ve Osmanlı iki ordunun arasında kalmış.
- 08:12Kutsal İttifak ve Osmanlı'nın Kayıpları
- Rusya, Avusturya, Lehistan, Venedik ve Malta Kutsal İttifak kurmuş, İran ise sürekli Osmanlı'nın sırtında hançer tutmuş.
- Osmanlı, Karlofça Antlaşması'nı imzaladıktan sonra bir sene sonra İstanbul Antlaşması'nı da imzalamış.
- Karlofça Antlaşması, Osmanlı'nın ilk büyük toprak kaybı olarak kabul edilmiş ve tarihçiler tarafından gerilemenin başlangıcı olarak görülmüş.
- 09:22Osmanlı'nın Gerileme Politikası
- Osmanlı'nın gerileme döneminde kaybettiği toprakları geri almaya çalışacağı, alamazsa elindekini korumaya çalışacağı belirtiliyor.
- Osmanlı, Avusturya-Macaristan'ı kaybetmiş, Avrupa devleti olmaktan çıkmış ve Macaristan komple kaybetmiş.
- Lehistan neredeyse Karadeniz'e inmiş, Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik'e kalmış, Akdeniz Türk gölü olmaktan çıkmış.
- 12:10Osmanlı'nın Geri Çekilişi ve Denizlerdeki Durumu
- İkinci Viyana Bozgunundan sonra Osmanlı'nın geri çekilişi Polatlı'ya kadar sürmüş, üçyüz sene geri çekiliş başlamış.
- Akdeniz'deki adalar Osmanlı'nın elindeyken, Malta, Sicilya, Kıbrıs, Rodos, Sakız ve Girit Osmanlı'nın elindeydi.
- Girit adası yirmidört senedir kuşatılıyordu, ancak Köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın oğlu Köprülü Mehmet Paşa'nın oğlu Köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın Girit Fatih'i olarak görev yapmasıyla yirmibeş senede alınabilmiş.
- 13:34İslahat ve İnkılap Kavramları
- İslahat, düzeltme ve iyileştirme anlamına gelirken, inkılap ise yenilik anlamına gelir.
- İslahat, Osmanlı Devleti'ni bir çınar ağacı olarak düşünürsek, ağacı budayıp sulayıp yaşatmaya çalışmak gibidir.
- İnkılap ise bu ağacı kökünden söküp yerine yeni bir ağaç dikmek gibidir.
- 14:30Osmanlı'nın İslahat Süreci
- 17. yüzyılda Osmanlı'nın kökünde bir hastalık olduğu düşünülmemiş, sadece birkaç yaprak kurumuş gibi ufak problemler olduğu düşünülmüştür.
- 18. yüzyılda gerileme dönemine gelindiğinde, dalların kurumaya başladığı fark edilmiş ve sorunun kökte değil dalda olduğu kabul edilmiştir.
- 19. yüzyılda ise Osmanlı'nın dalsız budaksız bir odun haline geldiği ve kökünden çürümüş olduğu anlaşılmıştır.
- 15:33İnkılap Dönemi
- 19. yüzyılda Osmanlı'nın diriltilemeyeceği anlaşılmış ve 20. yüzyılın başına gelindiğinde (1900'lerin) devletin artık olmayacağı kanaat getirilmiştir.
- İnkılap tarihi, Osmanlı'dan umudun kesildiği ve devletin artık olmayacağı anlaşıldığı an olarak tanımlanır.
- Yapılan ıslahatlar başarılı olmazsa, Osmanlı'nın sonu nereye gideceğini anlamak önemlidir.
- 16:00Türkiye Cumhuriyeti'nin Durumu
- Konuşmacı, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılını kutluyor ve devletin devletsiz bir millete bu coğrafyada yaşayamayacağını belirtiyor.
- Türkiye'nin büyümesinin engellenmesinin hem dışarıdan hem içeriden izin verilmemesinden kaynaklandığını, hem de beceriksizlikten kaynaklandığını söylüyor.
- İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nın Türkiye'ye bakış açısını "uzadıkça budanması, kurudukça sulanması gereken bir devlet" benzetmesiyle anlatıyor.
- 18:38Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönem İslahatları
- Ahmet'in Ekber Erşat (büyük akıllı olan geçsin) sistemini getirdiğini, bu sistemle taht kavgalarının sona ereceğini ve ülkenin sarsılmayacağını belirtiyor.
- Ahmet'in iyi niyetini anlatmasına rağmen, devşirme sisteminin kullanıldığı ve padişahın yaşlı olduğu için tahta geçemediği söyleniyor.
- Kuyucu Murat Paşa'nın, Ahmet'in etkili olmadığını göstererek Anadolu'ya gidip yüz binlerce Müslüman Türk'ü katlettirdiği ve bu olayı "ıslahat" olarak anlattığı belirtiliyor.
- 21:13Osmanlı Padişahlarının Tahta Geçişleri
- Ahmet'in getirdiği Ekber Erşat sisteminin hemen uygulandığını, ancak Mustafa'nın tahta çıktığında bu sistemi istemediğini ve bıraktığını anlatıyor.
- Gence Osman'ın şehit olunca, amcası Mustafa'nın zorla tekrar padişah yapıldığını ve ikinci gelişinde öldüğünü belirtiyor.
- Gence Osman'ın 17-18 yaşında tahta çıktığını, kardeşi Murat'ın ise 4-8 yaşında olduğunu söylüyor.
- 23:19Gence Osman'ın Hayatı ve Sonu
- Gence Osman'ın Osmanlı'yı tekrar Türk devleti yapmak istediğini, zeki, çevik ve ahlaklı olduğunu ancak tecrübesiz olduğunu belirtiyor.
- Gence Osman'ın saray dışından, Şeyhülislam'ın kızıyla evlendiğini ve bu akıllıca bir hareket olduğunu söylüyor.
- Gence Osman'ın Lehistan Hotin seferinde yeniçerilerin isyan ettiğini, İstanbul'a döndüğünde yeniçerileri kaldırmayı düşündüğünü ve bu niyetini eşine söylemesinin sonucunda Yedikule zindanlarında şehit edildiğini anlatıyor.
- 27:24Dördüncü Murat'ın Anası
- Gence Osman'ın anasının Hatice Sultan olduğunu, sessiz ve mülayim bir kadın olduğunu, Eyüp Sultan'da defnedildiğini ve hanedan kızı olduğu söylendiğini belirtiyor.
- Dördüncü Murat'ın anasının Kösem Sultan olduğunu ve bu kişinin çok tehlikeli olduğunu söylüyor.
- 28:03IV. Murat'ın İslahatları
- Konuşmacı birazdan IV. Murat'ın islahatlarını anlatmaya devam edeceğini belirtiyor.
- İzleyicilere ilginç hikayeler paylaşacağını söylüyor.