Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun II. Süleyman, II. Ahmet ve II. Mustafa dönemlerindeki siyasi olayları ve duraklama dönemindeki iç isyanları anlatan bir eğitim içeriğidir.
- Video öncelikle II. Süleyman, II. Ahmet ve II. Mustafa dönemlerindeki Osmanlı'nın Avusturya, Rusya ve Venedik ile olan savaşlarını ve Karlofça Antlaşması ile İstanbul Antlaşması'nın imzalanmasını anlatır. Ardından duraklama dönemindeki iç isyanları üç ana kategoride incelemektedir: İstanbul (kapıkulu) isyanları, Anadolu (celali) isyanları ve eyalet isyanları. Her bir isyan türünün nedenleri, etkileri ve önemli olayları detaylı olarak açıklanmaktadır.
- 00:02Osmanlı İmparatorluğu'nun Savaşları
- II. Süleyman döneminde Avusturya'nın Viyana'ya yenilgisinden sonra Estergon, Budin ve Belgrad kalelerini ele geçirdi.
- Sadrazam Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, Avusturya seferinde Niş, Vidin, Belgrad ve Semendire kalelerini ele geçirdi ve Adriyatik kıyısındaki Avlonya'yı Venediklilerden geri aldı.
- Osmanlı Devleti'nin Avusturya ile savaşmasını fırsat bilen Rusya, Kırım'a doğru harekete geçti fakat Kırım Hanlığı tarafından yenilgiye uğradı.
- 00:51II. Ahmet ve II. Mustafa Dönemi
- II. Ahmet döneminde Osmanlı Devleti Avusturya ile yapılan savaşta yenilerek Temeşvar dışında Macaristan topraklarını kaybetti ve Venedik Sakız Adası'nı ele geçirdi.
- II. Ahmet tahtı oğlu olan II. Mustafa'ya bıraktı.
- II. Mustafa döneminde kaybedilen Sakız Adası Venediklilerden geri alındı ve Venedik donanması Mora'da başarısız oldu.
- 01:38Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları
- II. Mustafa, Avusturya'ya karşı iki başarılı sefer yaptı ancak üçüncü seferde Zenta'da ağır bir yenilgi aldı.
- Venedik Mora ve Dalmaçya kıyılarına, Lehistan ise Boğdan'a saldırdı ve Rus Çarı I. Petro, Karadeniz'e açılma niyetiyle Azak Kalesi'ni ele geçirdi.
- İngiltere ve Hollanda'nın aracılığıyla Karlofça Antlaşması yapıldı; Avusturya, Temeşvar ile Banat dışında Erdel Beyliği ve Macaristan'ı, Venedik Mora'yı, Damatya kıyılarını ve Ayamavra Adası'nı, Lehistan ise Podolya ile Ukrayna'yı aldı.
- 02:49İstanbul Antlaşması ve Edirne Olayı
- Ruslar imza yetkilerinin olmadığı gerekçesiyle Karlofça Antlaşması'na katılmadılar, daha sonra 1700'de İstanbul Antlaşması imzalandı.
- İstanbul Antlaşması'na göre Rusya Azak Kalesi'ni alacak ve İstanbul'da elçi bulundurabilecek.
- II. Viyana Bozgunu ile başlayan Osmanlı Kutsal İttifak Savaşları Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile sona erdi, Karlofça Antlaşması gerileme döneminin başlangıcı sayılmaktadır.
- 03:24Edirne Olayı
- II. Mustafa, Karlofça Antlaşması sonrası Edirne'de oturmaya başladı.
- Şeyhülislam Feyzullah Efendi'nin görevi kötüye kullanması ve yakınlarını yüksek göreve getirmesi ilmiye sınıfı ve askerler arasında isyana yol açtı.
- İstanbul'a başlayan isyan sonucu II. Mustafa Edirne'de tahttan indirildi ve yerine III. Ahmet tahta çıkartıldı, bu olaya 1703 Edirne Olayı adı verilmiştir.
- 04:01Duraklama Dönemindeki İç İsyanlar
- Duraklama dönemindeki iç isyanlar, 17. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde idari, mali ve askeri alanda bozulmalar görülerek çeşitli isyanların çıkmasında etkisi oldu.
- Duraklama dönemindeki isyanlar İstanbul (Kapıkulu veya Başkent) isyanları, Anadolu (Celali) isyanları ve Eyalet isyanları olmak üzere üç gruba ayrılabilir.
- İstanbul isyanlarını yeniçeriler çıkartmıştır ve başkentte yaşanan bu isyanlara ilmiye sınıfı, medrese öğrencileri ve bazen de halkta destek vermiştir.
- 04:57Kapıkulu İsyanlarının Nedenleri
- III. Murat'tan itibaren askerlikle ilgili olmayanların kapıkulu ocağına alınmaları ve yeniçeri sayısının artması isyanlara yol açmıştır.
- Yeniçerilerin askerlik dışında ikinci işlerle esnaflık gibi uğraşmasına izin verilmesi, kapıkulu sisteminin bozulması isyanlara neden olmuştur.
- Duraklama döneminde savaşların uzun sürmesi ve başarıların alınamaması hazine gelirini azaltarak yeniçerilerin maaşlarını zamanında alamamalarına neden olmuştur.
- 05:34Yeniçeri İsyanlarının Ekonomik Nedenleri
- Yeniçeriler maaşlarını aldıkları zaman bile maaşlarını düşük ayarlı para ile almaları kapıkulu isyanların çıkmasında etkisi olmuştur.
- Osmanlı Devleti'nde akçenin değerinin düşmesinde, coğrafi keşifler sonucunda keşfedilen yerlerden altının Osmanlı piyasasına girmesinin etkisi vardır.
- Bu durum yeniçerilerin aldığı ücretin enflasyon karşısında değer kaybetmesine neden olmuştur.
- 06:01Diğer Kapıkulu İsyan Nedenleri
- Kapıkulu isyanın çıkmasında yeniçerilerin cülus bahşişi almak için sık sık padişah değişikliğine gitmek istemeleri etkili olmuştur.
- Ocağın çıkarlarına aykırı hareket eden devlet adamlarının görevlerinden uzaklaştırılmak istenmeleri, bazı devlet adamlarının çıkarları için ocağı kullanmaları, merkezi otoritenin bozulmasından yararlanan yeniçeri ağları ile saray kadınlarının yönetimde etkin olmak istemeleri nedenleriyle birçok isyan meydana gelmiştir.
- Duraklama döneminde 12 padişah hüküm sürmüş, bunlar arasında II. Osman, I. Ibrahim, I. Mustafa, IV. Mehmet ve II. Mustafa yeniçeri isyanı ya da ulema baskısı ile tahttan indirilmiştir.
- 07:03Önemli Yeniçeri İsyanları
- II. Osman döneminde, Hotin seferi sırasında yeniçerileri başarısız görerek yeniçeri ocağını kaldırmak istemesi sonucunda yeniçerilerin isyanıyla ilk kez bir padişah yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.
- IV. Mehmet döneminde yeniçerilerin maaşlarının ayarı düşük para ile ödenmesi yeniçeri isyanı çıkmasında etkili olmuştur.
- Yeniçeriler isyan sırasında 30 devlet adamını padişahtan alarak Sultanahmet Meydanı'ndaki çınar ağaçlarına asmışlardır, tarihte bu olaya Çınar Vakası ya da Vaka-i Vakvakiye olayı adı verilmiştir.
- 07:50Celali İsyanları
- Celali isyanları 16. yüzyılın sonlarından başlayıp 17. yüzyılın sonlarına kadar Anadolu'da gelişip devam eden isyanlardır.
- Bu isyanların ilkini Yavuz Sultan Selim döneminde Yozgat'ta Bozoklu Celal isimli biri çıkartmıştır.
- Celali isyanları Osmanlı Devleti'ni siyasi, ekonomik ve kültürel yönden oldukça etkilemiştir.
- 08:31Celali İsyanlarının Nedenleri
- Devlet yönetimindeki bozulmalar, özellikle beylerbeyi, sancakbeyi gibi devlet adamlarının halka adaletsiz ve haksız davranması isyanlara yol açmıştır.
- Devletin