Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan tarih dersi formatında olup, Osmanlı İmparatorluğu'nun deniz gücü tarihini kronolojik olarak ele almaktadır.
- Video, Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki deniz gelişmelerinden başlayarak, II. Selim ve III. Murat dönemlerine kadar uzanan Osmanlı İmparatorluğu'nun deniz gücünü incelemektedir. İlk bölümde Rodos, Cezayir, Preveze Deniz Savaşı, Hint Deniz Seferleri gibi Kanuni dönemi olayları anlatılırken, ikinci bölümde Sokullu Mehmet Paşa'nın sadrazamlığı döneminde Yemen, Kıbrıs, Tunus'un fethi ve Lihistan, Fas'ın Osmanlı himayesine girmesi gibi önemli gelişmeler ele alınmaktadır.
- Ders içeriğinde Barbaros Hayreddin Paşa, Turgut Reis, Piyale Paşa gibi önemli deniz komutanlarının rolleri ve Sokullu Mehmet Paşa'nın Süveyş Kanalı ve Don-Volga Kanalı gibi ileri görüşlü projeleri hakkında da bilgiler verilmektedir. Ayrıca Akdeniz'in 1538 Preveze Deniz Savaşı sonucunda Türk gölü haline geldiği gibi önemli tarihsel bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:01Kanuni Dönemi Denizlerdeki Gelişmeler
- Bu derste Kanuni dönemi denizlerdeki gelişmeler ve Kanuni sonrasındaki Sokullu Mehmet Paşa dönemi (II. Selim ve III. Murat) gelişmeleri ele alınacaktır.
- Kanuni dönemi denizlerdeki ilk önemli gelişme Rodos Adası'nın fethidir.
- Rodos Adası, Saint Jean adı verilen şövalyelerin elindeydi ve Müslümanların ticaret gemilerini yağmalayarak Türk-Islam dünyasına ekonomik zarar veriyordu.
- 00:48Rodos'un Fethi ve Cezayir'in Osmanlı'ya Katılması
- Kanuni Sultan Süleyman, Rodos'un seferine çıkarak uzun süren kuşatmaların neticesinde adayı fethetti ve şövalyeleri Malta Adası'na yerleştirdi.
- Rodos'un fethiyle Suriye ve Mısır denizyolu güvenlik altına alındı.
- Cezayir'in Osmanlı'ya katılması sürecinde Hızır Reis ve kardeşleri (İlyas ve Oruç Reis) Akdeniz'de Avrupalı korsanların saldırılarına karşı mücadele ederek Cerbe Adası'nı üs haline getirdiler.
- 1516'da Cezayir bu kardeşler tarafından alındı ve burada bir yönetim kuruldu.
- 1534 yılında Hızır Reis (Barbaros Hayreddin Paşa) İstanbul'a davet edilerek Kaptan-ı Deryalık ve Cezayir Beylerbeyliği görevi verildi.
- 03:37Preveze Deniz Savaşı
- 1538 tarihli Preveze Deniz Savaşı'nda Osmanlı'nın 122 gemisi, Haçlı donanmasının 603 gemisine karşı Barbaros Hayreddin Paşa'nın liderliğinde zafer kazandı.
- Osmanlı gemileri küçük çaplı çektiri isimli gemiciklerken, Haçlıların gemileri alize rüzgarlarıyla yol alabilen devasa gemilerdi.
- Savaşın sonucunda Mora ve Dalmaçya kıyıları Osmanlı Devleti'ne bırakıldı, Akdeniz'de üstünlük tamamen Osmanlı'nın eline geçti ve Akdeniz bir nevi Türk gölü haline geldi.
- Bu zaferin yıldönümü olan 27 Eylül 1538 tarihi günümüzde Donanma Günü olarak kutlanmaktadır.
- Haçlı donanmasının 13 gemisi batmış, 36 gemisi ile geçirilmiş, 3 bin civarında esir ele geçirilmiştir; Osmanlı'nın ise 400 şehit ve 800 civarında yaralı olmuştur.
- 07:36Hint Deniz Seferleri
- 1538-1553 yılları arasında dört Hint deniz seferi düzenlenmiştir.
- Seferlerin sebepleri: coğrafi keşifler sonucu önemini yitiren baharat yolunun yeniden canlandırılması, Portekiz'in Hint Okyanusu'ndan uzaklaştırılması ve Hindistan'daki Cücehat İslam Devleti'nin Portekizlilere karşı Osmanlı'dan yardım isteği.
- Seferler Hadım Süleyman Paşa, Piri Reis, Murat Reis ve Seyd Ali Reis tarafından gerçekleştirilmiştir.
- Piri Reis'in en önemli eseri olan Kitab-ı Bahriye ve çizdiği dünya haritası, Seyd Ali Reis'in ise Mirat'ül-Memari'si sınavlarda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
- Osmanlı donanması açık denizlere dayanıklı değildi, Portekiz donanması daha güçlüydü ve Cücehat İslam Devleti'nin verdiği destek yetersizdi.
- Seferler için çok para harcandığından devlet ekonomik sıkıntıya girdi, Avrupalılar Hint Okyanusu'ndan uzaklaştırılamadı ve sömürge imparatorlukları kurmaya başladılar.
- Artı olarak Sudan, Yemen, Aden ve Habeşistan Osmanlı egemenliğine girdi, Kızıldeniz Türk gölü haline getirildi.
- 10:55Diğer Deniz Kuşatmaları
- Barbaros Hayrettin Paşa, Fransa'ya yardım amacıyla Fransız donanması ile birleşerek Nice (Niş) kuşatması gerçekleştirdi.
- 1551 yılında Malta şövalyelerinin elinde olan Trablusgarp fethedildi ve Turgut Reis buraya beylerbeyi olarak atandı.
- 1560 tarihli Cerbe Deniz Savaşı'nda Turgut Reis ve Piyale Paşa'nın katkılarıyla Haçlılar bozguna uğratıldı ve Kuzey Afrika'daki ve Akdeniz'deki Türk hakimiyeti pekişti.
- 1565 tarihli Malta Kuşatması'nda Piyale Paşa komutasındaki Osmanlı donanması Malta'yı ele geçirmek üzere kuşattı, ancak Turgut Reis şehit düşerek kuşatmanın kaldırıldığı bilinir.
- Malta, Kanuni Sultan Süleyman zamanında kuşatılıp da alınamayan tek adadır ve hiçbir dönem Osmanlı toprağı olmamıştır.
- Sakız Adası, Cenevizlilerin Osmanlı'ya ödedikleri vergiyi kesince Piyale Paşa tarafından alındı ve Batı Akdeniz kıyılarının ve boğazlarının güvenliği sağlanmış oldu.
- 14:32Kanuni Sultan Süleyman Dönemi Sonrası Gelişmeler
- İkinci Selim, Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu ve Hürrem Sultan'ın kızıdır; ordunun başında sefere çıkmayan ilk Osmanlı padişahı olarak bilinir.
- Sokullu Mehmet Paşa sayesinde devlet büyümeye devam etmiş ve tarihçiler bu dönemi "Sokullu Dönemi" olarak adlandırmıştır.
- Sokullu Mehmet Paşa, Kanuni döneminde başarılı bir devlet adamı olarak görev yapmış ve 1579 yılına kadar ülkeyi yönetmiştir.
- 17:00İkinci Selim Dönemi Gelişmeleri
- 1568 yılında Yemen kesin olarak fethedilmiştir.
- Kıbrıs, Venediklilerin elindeyken, Sokullu Mehmet Paşa'nın karşı çıkmasına rağmen Lala Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı askerleri tarafından fethedilmiştir.
- Kıbrıs'ın fethi üzerine Haçlı ittifakı oluşturulmuş ve İnebahtı Deniz Savaşı'nda Osmanlı 200 gemi ve 20 bin asker kaybetmiştir.
- 19:05İnebahtı Savaşı Sonrası Gelişmeler
- Sokullu Mehmet Paşa, "Kesilen kolun yerine gerisi gelmez, kesilen sakal daha gür çıkacaktır" diyerek donanmanın güçlendirileceğini öngörmüştür.
- Savaşın üzerinden üç ay geçince 300 parçalık bir donanma hazırlanmış ve ordunun hizmetine sunulmuştur.
- Don Kişot'un yazarı Cervantes, İnebahtı Savaşı'na katılmış, göğsüne iki kurşun almış, sol elini kaybetmiş ve 1575'te Türk korsanlar tarafından esir alınarak Cezayir'de köle olarak satılmıştır.
- 20:48Üçüncü Murat Dönemi Gelişmeleri
- Üçüncü Murat, yükselme döneminin son padişahıdır.
- 1575 yılında Lihistan'ın Osmanlı himayesine girmesiyle Osmanlı Baltık Denizi'ne kadar ulaşmıştır.
- 1577 yılında Fas'ın Portekiz Kralı Vadi Üssei'nin yenilgisiyle Osmanlı himayesine girmesiyle Kuzey Afrika'daki fetihler tamamlanmış ve Osmanlı Atlas Okyanusu'na kadar uzanmıştır.
- 21:56Sokullu Mehmet Paşa'nın Kanal Projeleri
- 1568 tarihli Süveyş Kanalı projesi, Akdeniz'i Kızıldeniz ile birleştirmeyi amaçlamış, baharat ticaret yolunu canlandırmayı ve Hint deniz yolunu kontrol altına tutmayı hedeflemiştir.
- Süveyş Kanalı 1869 yılında Fransızların girişimiyle açılmış ve Akdeniz ticareti yeniden canlanmaya başlamıştır.
- 1569 tarihli Don Volga projesi, Karadeniz ile Hazar Denizi'ni bir kanal ile birleştirmeyi amaçlamış, ancak Kırım Han'ın olumsuz tutumu ve projeye gerekli ilginin gösterilmemesi sebebiyle yarım kalmıştır.