Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki son dönemlerini ve Balkan Savaşları'na kadar olan süreci anlatan tarihsel bir anlatımdır. Sultan II. Abdülhamid, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Enver Paşa, Kamil Paşa, Şükrü Paşa ve Hasan Rıza Paşa gibi dönemin önemli siyasi ve askeri figürleri ele alınmaktadır.
- Video, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki beş buçuk asırlık varlığını kronolojik olarak anlatarak başlamakta ve 20. yüzyılın başlarında başlayan milliyetçilik hareketlerinin Osmanlı'nın bölgedeki kontrolünü nasıl zayıflattığını açıklamaktadır. Ardından 1912-1913 yılları arasında gerçekleşen Balkan Savaşları'nın gelişimi, Osmanlı Devleti'nin Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ'a karşı yaşadığı yenilgiler ve Uşi Antlaşması ile Londra Barış Antlaşması detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca 1913'te başlayan İkinci Balkan Savaşı ve Osmanlı Devleti'nin Edirne'yi geri alma çabaları da anlatılmakta, Balkan Savaşları'nın Birinci Dünya Savaşı'na yol açacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:08Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki Durumu
- Balkanlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun asırlar boyunca hüküm sürdüğü ve günümüzde Türk tarihinde kanayan yara olarak tabir edilen bölgeydi.
- Balkan coğrafyası, Osmanlı Devleti için diğer bölgelere nazaran daha büyük önem arz eden bir bölgeydi ve beş buçuk asır boyunca Anadolu coğrafyası gibi anavatan toprağı niteliğini taşımıştı.
- 20. yüzyılın başlarından itibaren Rusların kışkırtması sonucu başlayan milliyetçilik hareketleri, Osmanlı'nın bölgedeki kontrolünü yitirmesine neden oldu.
- 01:20Balkanlar'daki Ayaklanmalar ve Bağımsızlık Hareketleri
- Balkan savaşları oluşumuna zemin hazırlayan ilk ayaklanma 1804 yılında Sırplar tarafından yapılmış, 1809 yılında Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Bükreş Antlaşmasıyla Sırplar geniş imtiyazlara ve iç işlerinde serbestliğe sahip olmuşlardı.
- 1821 Yunan isyanı, İngiltere, Fransa ve Rusya gibi büyük Avrupalı devletlerin desteğini alan Yunanistan'ın 1829 yılındaki Edirne Antlaşması ile bağımsızlığını kazanmasıyla sonuçlandı.
- 1877-1878 Rusya Harbi'nden sonra imzalanan Ayastefanos ve Berlin Antlaşmalarıyla Sırbistan ve Karadağ bağımsızlığını ilan etmiş, Bulgarlar Özerk Bulgar Prensliğini kurmuş, Bosna-Hersek özerklik kazanmış ve Eflak ile Boğdan birleşerek bağımsız Romanya Krallığı haline gelmişti.
- 02:32Sultan II. Abdülhamid Dönemi ve Balkanlarda Olaylar
- Savaşın ardından Sultan II. Abdülhamid, Meclisi tatil ederek idareyi tümden ele alırken, Sadrazam Mithat Paşa'yı da yurt dışına sürgüne yollamıştı.
- 20 Mayıs 1878 tarihinde Ali Suavi liderliğindeki bir grup Genç Osmanlı üyesi, Sultan Abdülhamid'i devirmek için Çırağan Sarayı'na baskın düzenleyerek darbe yapmaya kalkmış, ancak bu darbe Beşiktaş Muhafızı 7/8 Hasan Paşa tarafından son anda engellenmişti.
- Bu başarısız darbe girişimi sonrasında Sultan Abdülhamid daha baskıcı ve daha sert bir yönetim biçimi benimsemiş, Osmanlı'nın iç siyasetindeki çalkantılı durumdan istifade etmek isteyen Rus İmparatorluğu Balkanları daha da karıştırmak için harekete geçmişti.
- 03:26Balkan Devletleri Arasındaki Uzlaşmazlıklar
- 1879 yılında Bulgaristan, Karadağ, Sırbistan ve Romanya arasında bir konfederasyon kurulması gündeme gelmiş, ancak Bulgaristan'ın Osmanlı aleyhinde oluşabilecek bir uzlaşmaya yaklaşmaması uzerine birlik sağlanamamıştı.
- 1882 yılında İngilizlerin Osmanlı toprağı olan Mısır'a asker çıkarıp kendi himayesine alması Balkan devletlerine yeni bir fırsat vermiş, ancak Makedonya'nın paylaşılması konusunda yaşanan anlaşmazlıklar yüzünden dörtlü ittifaklık hayata geçirilememişti.
- 1890 yılında Sırbistan ve Yunanistan Makedonya konusunda uzlaşma yoluna gitmiş, Bulgaristan'a da bölgeden pay ayırma kararı almışlardı, ancak Bulgaristan'ın bu paylaşımdan kendine düşecek payı az bulmasından ötürü bu görüşmelerden de bir sonuç çıkmamıştı.
- 04:28Makedonya Sorunu ve İlinen İsyanı
- 1895 yılında tekrar Balkanlara el atan Ruslar, tarafları Makedonya konusunda uzlaştırma çabalarına başlamış, Bulgarlar ve Yunanlar bölgenin kendilerine ait olduğunu iddia etmekteydi.
- Tartışmaların sürdüğü sırada bölgedeki Bulgarların Bulgaristan'a bağlanma isteğiyle ayaklanma çıkartması Makedonya sorunun daha ciddi boyutlara ulaşmasına neden olmuştu.
- İlinen isyanı, 1903 yılının Ağustos ayında daha da artmış, Selanik'teki bir Osmanlı bankası ve postane bombalanmış, çok sayıda Türk bu saldırıda hayatını kaybetmişti.
- 06:40İttihat ve Terakki Dönemi ve Balkan Savaşları'nın Hazırlığı
- 1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in ilan edildiği dönemde Balkanlarda adeta kıyamet kopmuş, Bulgar Prensliğinin Bulgar Krallığı olarak bağımsızlığını ilan etmesi, Girit Adası'nın Yunanistan'a katıldığını açıklaması ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Bosna-Hersek'i ilhak etmesi tüm Balkan coğrafyasını ayağa kaldırmıştı.
- 1909 yılının Nisan ayında İttihat ve Terakki karşıtı bir grup askerin subaylarına karşı ayaklanarak Şeriat yanlısı ayaklanma başlatmaları, 27 Nisan 1909 tarihinde II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesine ve yerine 5. Mehmet'in geçirilmesine neden olmuştu.
- 1910 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti, Balkan coğrafyasını önemli ölçüde ilgilendiren Kiliseler Birliği Kanunu çıkarmış, bu kanuna göre Makedonya'da hangi milletin nüfusu çoğunlukta ise bölge ona aittir esası kabul edilmişti.
- 08:41Balkan Savaşları'nın Başlaması
- Balkan Savaşları öncesinde Osmanlı Devleti'nin askeri vaziyeti pek de iç açıcı değildi, İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi generaller ordudaki kıdemli askerlerin yarısından fazlasını terhis etmişti.
- Osmanlı ordusunun elinde düşman ile ilgili hiçbir bilginin olmaması önemli bir istihbarat eksikliği oluşturmuş, sınır keşifleri için yeterli at bulunmadığından çok az sayıda süvari bu görevi üstlenebilmekteydi.
- 3 Ekim 1912 sabahı Balkan devletlerinin hükümetleri Babıali'ye ortak bir nota vererek, Türk hükümetinden üç gün içinde Makedonya, Arnavutluk, Girit ve Eski Sırbistan topraklarına özerklik verilmesini istemiş, 8 Ekim 1912 günü Karadağ'ın, diğer müttefiklerin de 14 Ekim'de Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmesiyle Balkan Savaşları resmen başlamıştır.
- 11:07Osmanlı'nın İtalya ile Uşi Antlaşması
- Osmanlı Devleti, 1911 yılından beri Trablusgarp'ta çarpışan İtalyanlarla 18 Ekim 1912 tarihinde Uşi Antlaşması'nı imzaladı.
- Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti, 12 adayı ve Kuzey Afrika'daki son toprağı olan Trablusgarp'ı İtalyanlara bıraktı.
- 11:40Balkan Savaşları'nın Başlangıcı
- Balkan Savaşları'nın ilk taarruzu 18 Ekim 1912 günü Bulgarların Kırklareli istikametine doğru hücum etmesiyle başladı.
- Osmanlı ordusu, Bulgar ordusuna karşı Kırklareli, Edirne ve Yenice hattında savunma pozisyonu aldı ancak Bulgar taarruzu karşısında Lüleburgaz hattına çekilmek zorunda kaldı.
- Kırıcı Ali müfrezesinin dağılması ve Gümülcine'ye çekilmesiyle Bulgarlar kısa sürede Batı Trakya'ya hakim oldu.
- 12:24Osmanlı Ordusunun Zorlukları
- Taarruzlar karşısında piyadelerin dağılıp mevzi almaları ve tümenlerin yerleşmesi karmaşa içinde yapılabildi.
- Askerlerin, subayların ve komutanların acemiliği bu durumun göstergesiydi.
- Ali Yaver Paşa'nın ordusu silahlarını Bulgarlara teslim etti ve Tekirdağ Limanı Bulgar kuvvetleri tarafından ele geçirildi.
- 13:09Balkan Cephelerindeki Geri Çekilme
- Doğu'da hadiseler bu şekilde vuku bulurken, batıda Sırp kuvvetlerine karşı 23 Ekim'de Kumanova'da yenilgi alan Osmanlı ordusu düzenli olarak geri çekilmeye başladı.
- Bu geri çekilme esnasında Priştine, Taşlıca ve Üsküp Sırplar tarafından ele geçirildi.
- Manastırda savunma pozisyonu alan Osmanlı ordusu, mevcudunun azalması ve takviye alamaması sonucu bir hafta içerisinde düştü.
- 13:41Yunan ve Karadağ Cepheleri
- Yunan cephesinde ilk bir ayda yapılan çarpışmalar neticesinde Preveze, Görece, Selfice ve Yeni Cevardar Yunanlar tarafından ele geçirildi.
- 9 Ekim 1912'de Merkezden destek alamadığı için direnişin mümkün olmayacağını düşünen Hasan Tahsin Paşa, Selanik'i tek bir kurşun dahi atmadan Yunanlılara teslim etti.
- Selanik ile birlikte Ege Denizi kıyılarında önemli bölgeler kazanan Yunanlılar, Uşi Antlaşmasıyla İtalya'ya bırakılan 12 adayı da işgal etti.
- 14:37Karadağ Cephesi ve Bulgar Taarruzu
- Karadağ ordusu Osmanlı kuvvetlerine karşı ilk başlarda ilerleyiş sağlasalar da İşkodra önlerinde durduruldular.
- İşkodra'yı başarıyla savunan Hasan Rıza Paşa, 30 Ocak 1913'te yardımcısı Arnavut asıllı Esad Paşa tarafından suikast sonucu öldürüldü.
- İşkodra 10 Nisan 1913'te Karadağlılara teslim edildi.
- 15:13Bulgar Cephesindeki Gelişmeler
- Aralık 1912'ye kadar Batı Trakya'nın tamamını ele geçiren Bulgar ordusu Çatalca önlerine kadar gelmiş ve Edirne'yi tamamen kuşatma altına almıştı.
- Osmanlı hükümeti, İstanbul'un tehlikeye düşmesi üzerine 12 Kasım 1912'de Bulgarlara ateşkes teklifinde bulundu.
- 3 Aralık 1912 tarihinde geçici bir ateşkes anlaşması imzalanırken, 16 Aralık'ta Londra'da Balkan devletleri ile Osmanlı Devleti arasında barış görüşmelerine başlandı.
- 15:47Londra Barış Antlaşması
- 29 Ocak 1913 günü Babıali Baskını ismiyle anılan hükümet darbesi yapılırken, Kamil Paşa hükümeti istifaya zorlandı.
- Babıali darbesi sonucunda darbenin lideri olan Enver Paşa, Osmanlı Devleti'ni Londra barış görüşmelerinden geri çekti.
- 30 Mayıs 1913 tarihinde yapılan Londra Barış Antlaşması ile Osmanlı Devleti Midye-Enes hattının ötesindeki tüm topraklarını Balkan devletleri bırakmak zorunda kaldı.
- 17:06İkinci Balkan Savaşı
- Savaş bitmiş, Balkan devletleri Osmanlı Devleti'nden aldıkları toprakları paylaşmaya başlamıştı.
- 29 Haziran 1913 günü İkinci Balkan Savaşı patlak verdi ve Londra Barış Antlaşması hükümsüz kalmış oldu.
- Osmanlı Devleti, kaybettiği toprakları geri almak amacıyla harekete geçti ve kısa süre içerisinde Bolayır, Lüleburgaz, Ereğli ve Tekirdağ Bulgar ordusundan geri alındı.
- 18:24Savaşın Sonuçları
- 29 Eylül'de Bulgaristan'da imzalanan İstanbul Antlaşması sonucunda Edirne, Dimetoka ve Kırklareli Osmanlı Devleti'ne, Kavala ve Dedeağaç ise Bulgaristan'a bırakıldı.
- Ancak anlaşmanın ardından Yunan kuvvetleri Drama'yı ve Kavala'yı işgal etti ve savaşın sonundaki Balkan haritası şekillenmiş oldu.
- İki Balkan Savaşı neticesinde Balkan devletleri istediklerini almış gibi gözükseler de çok geçmeden öyle olmadığı anlaşıldı ve Bosna sorunu 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı'nın çıkmasına neden olacaktı.