Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun tarihsel gelişimini anlatan bir tarih belgeselidir. Fatih Sultan Mehmet, Kanuni Sultan Süleyman, Uzun Hasan, Karamanoğulları, Safevi Hükümdarı Şah İsmail, Beşinci Karl ve Fransa Kralı I. François gibi önemli tarihi şahsiyetler ele alınmaktadır.
- Video, Osmanlı İmparatorluğu'nun Anadolu'daki gelişimini ve Avrupa'daki siyasi ilişkilerini kronolojik olarak anlatmaktadır. İlk bölümde Akkoyunlular ve Safevi Devleti ile olan savaşlar, Trabzon İmparatorluğu'nun yıkılması ve Karamanoğulları Beyliği'nin Osmanlı topraklarına katılması ele alınırken, ikinci bölümde 16. yüzyılda Habsburg Hanedanlığı ile olan rekabet, Safevi-Osmanlı Savaşı, Mohaç Muharebesi ve Viyana Kuşatması anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Fransa ile Osmanlı arasındaki müttefiklik ilişkileri, bu ittifakın Osmanlı'ya ekonomik açıdan verdiği zararlar ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'ya taarruzları sırasında Safevilerin rolü detaylı olarak incelenmektedir.
- 00:04Osmanlı İmparatorluğu'nun Anadolu'daki Savaşları
- "Türk'ün Türk'ten başka dostu yoktur" sözü Anadolu'da hüküm süren Türk devletleri arasında etnik kökene bakmaksızın savaşmalarına engel olmamıştır.
- Osmanlı İmparatorluğu, Anadolu bölgesini elinde tutmak için önce Akkoyunlular, ardından Safevi Devleti ile uzun süren savaşlar yapmıştır.
- Video, Avrupalı devletler ile birlik olup Osmanlı'yı yıkmak isteyen Türk devletleri ve Kanuni Sultan Süleyman'ın Viyana'yı üçüncü kez kuşatmamasının nedeni Safevi Devleti olup olmadığı sorularını ele alacaktır.
- 00:59Osmanlı İmparatorluğu'nun Anadolu'ya Yöneldiği Dönem
- 13. yüzyılda kurulan ve altı asırlık ömrü ile tarihteki en uzun ömürlü Türk devleti olan Osmanlı İmparatorluğu, büyüme ve yayılma sürecinde batıdan ve doğudan sürekli saldırılara maruz kalmıştır.
- İstanbul'un fethinin ardından Sultan II. Mehmed, Anadolu'nun tek hakimi olmak için yönünü bu bölgeye çevirmiştir.
- Osmanlıların doğu coğrafyasında büyümesini istemeyen devletler, Avrupalı devletler ile müttefiklik kurmuştur.
- 01:52Akkoyunlu Devleti ve Osmanlı İlişkileri
- Sultan II. Mehmet'in Osmanlı İmparatorluğu topraklarını genişlettiği sırada, Doğu bölgesinde Diyarbakır merkezi yeni kurulan Akkoyunlu Devleti, Sultan'ın hamlelerini izliyor ve rahatsızlık duyuyordu.
- Uzun Hasan liderliğindeki Akkoyunlular, Emir Timur'un yaklaşık elli yıl önce yarım bıraktığı işi tamamlayarak Anadolu'yu ele geçirmek istemekteydi.
- Uzun Hasan, Pers coğrafyasının batı bölgelerini ve Azerbaycan'ı topraklarına katarak Akkoyunlu sınırlarını genişlettikten sonra kendisini Emir Timur'un mirasçısı olarak görmeye başlamıştır.
- 02:27Akkoyunlu Devleti'nin Osmanlı'ya Saldırı Planı
- Osmanlı İmparatorluğu'nun doğuya doğru genişleme hamlelerine Uzun Hasan'ın karşı çıkması ilk olarak Trabzon Rum İmparatorluğu'nun Osmanlı tehlikesi ile karşılaşması ile başlamıştır.
- Uzun Hasan, Trabzon İmparatorluğu ile aile bağlarına ve iyi bir dostluk ilişkilerine sahip olurken, bu ilişkiler Uzun Hasan'ın dedesi Ali Bey dönemine kadar uzanmaktaydı.
- Uzun Hasan, 1459 yılında İstanbul'a mektup göndererek Fatih Sultan Mehmet'ten Trabzon'dan aldığı vergiden vazgeçmesini ve Timur'un Anadolu'yu ele geçirdiği dönemde Osmanlı padişahlarının Akkoyunlu beylerine vermedikleri yıllık vergileri de toptan talep etmiştir.
- 03:25Akkoyunlu Devleti'nin Müttefik Arayışı
- Uzun Hasan esasında Timur'un yaptığı gibi Anadolu'yu ele geçirmek istediğinden savaş çıkarmak için bir neden aramaktaydı.
- Osmanlı İmparatorluğu'nu tek başına yenemeyeceğini bildiğinden, karısı Despina ile olan evliliğini kullanarak Trabzon İmparatoru David aracılığı ile doğuda ve batıda müttefik arayışına girişmiştir.
- Çok geçmeden Uzun Hasan doğuda Gürcistan, Anadolu'da ise Karamanoğulları ile müttefiklik kurarken, İmparator David ise müttefiklik görüşmeleri için İtalyan yarımadasına bir elçi göndermiştir.
- 03:55Fatih Sultan Mehmet'in Tepkisi
- Fatih Sultan Mehmet, Uzun Hasan'ın kendisinden istediği talepleri öğrendikten sonra bu niyetini anladı ancak savaş için bir hazırlık yapmayı gerekli görmedi.
- İstanbul'a gönderdiği mektuplardan bir sonuç alamayan ve aradığı müttefikleri bulan Uzun Hasan, 1460 yılında Koyulhisar Kalesi'ne saldırarak burayı ele geçirmiştir.
- Fatih Sultan Mehmed, Mora seferinde tam başarı sağlayamadığı için ikinci Mora seferine hazırlanmaktaydı ve bu yüzden Akkoyunlu Devleti ile savaşmayı uygun görmedi.
- 04:33Trabzon İmparatorluğu'nun Yıkılışı
- Fatih Sultan Mehmed bu sayede zaman kazanırken, 1460 yılında Mora'yı tamamen ele geçirdikten sonra gözünü Trabzon İmparatorluğu ve Akkoyunlu Devleti'ne dikti.
- Yapılan hazırlıklar sonucu 1461 yılında 140 bin kişilik ordusuyla harekete geçen Fatih Sultan Mehmed, bir ay süren savaşın ardından Trabzon İmparatorluğu'nu ortadan kaldırdı.
- Trabzon'un ele geçirilmesi sırasında Uzun Hasan, Osmanlı ordusu ile doğrudan savaşa girmekten çekilse de bölgeye küçük bir kuvvet göndermiş, ancak bu da Osmanlı ordusunu durdurmaya yetmemişti.
- 05:32Karamanoğulları Beyliği ile Savaş
- 15. yüzyılın başlarında Karamanoğulları Beyliği, Osmanlılara karşı sürdürdükleri mücadelede Venedik Cumhuriyeti, Papalık ve Haçlı kuvvetleriyle yaptığı ittifaktan bir sonuç alamamıştı.
- Bu defa İshak Bey liderliğindeki Karamanoğulları Beyliği, Osmanlı Devleti'ne karşı Akkoyunlular Devleti ile müttefiklik kurdu.
- 1464 yılında İshak Bey ile beylik tahtına göz koyan Pir Ahmet Bey arasında iktidar mücadelesi baş gösterdi ve bu mücadele sırasında İshak Bey Uzun Hasan'dan, Pir Ahmet Bey ise Sultan II. Mehmet'ten yardım istedi.
- 06:14Osmanlı'nın Karamanoğulları'na Karşı Stratejisi
- Fatih Sultan Mehmet, konumu nedeniyle Karaman'ın Anadolu'yu ele geçirmek için son derece önemli bir bölge olduğunun farkındaydı.
- Bu yüzden önce Pir Ahmet'e yardım ederek Uzun Hasan'a sığınan İshak Bey'in mağlup edilmesini sağladı.
- Ardından da Karamanoğulları Beyliği'nin topraklarını Osmanlı topraklarına katmak için savaş hazırlıklarına başladı.
- 06:33Avrupalı Devletlerin İttifak Teklifi
- Bu olayları yakından izleyen Venedik Cumhuriyeti, Papalık, Napoli Krallığı ve Macaristan, Osmanlılara karşı Akkoyunlular ve Karamanoğullarına ittifaklık teklifinde bulundu.
- Bu dönemde yaptığı Gürcistan seferi nedeniyle Avrupalı devletler ile arası bozuk olan Uzun Hasan, bu teklifi ilişkileri düzeltmek için bir fırsat olarak görerek hemen kabul etti.
- Osmanlı Devleti'nin topraklarını işgal etmesinden korkan Karamanoğulları Beyi Pir Ahmet Bey de bu ittifaka katıldı.
- 07:01Osmanlı'nın Karamanoğulları'na Karşı Zaferi
- Fatih Sultan Mehmet çok geçmeden bu kirli ittifakın haberini alınca ordusunu veziri Rum Mehmed Paşa'nın komutasında Karamanoğulları Beyliği'nin üzerine gönderdi.
- 1468 yılında yapılan bir dizi savaş sonrasında Osmanlı ordusu Karamanoğulları topraklarının büyük bir kısmını işgal ederken, bu tarihten sonra beylik büyük oranda Osmanlı Devleti'nin himayesine girdi.
- Anadolu'da bunlar olurken Uzun Hasan ise bir diğer rakibi Karakoyunlu hükümdarı Cihanşah'ı mağlup etmiş ve Karakoyunlu Devletinin varlığına son vermişti.
- 07:42Otlukbeli Savaşı
- Artık Osmanlı Devleti ile doğrudan bir savaşa girmenin zamanının geldiğini anlayan Uzun Hasan, Avrupa'daki müttefiklerinden yardım istedi.
- Venedik Cumhuriyeti bu yardıma olumlu cevap vererek 1471 yılında donanmasını Kıbrıs açıklarına gönderdi ve Uzun Hasan, Osmanlı İmparatorluğu'nun ateşli silahlar konusunda kendisinden kuvvetli olduğunu bildiğinden Venedik'ten mühimmat yardımı da istedi.
- 4 Ağustos 1473'te Otlukbeli bölgesinde başlayan savaşta Osmanlı ordusunun mevcudu 100 bin, Akkoyunlu mevcudu ise 70 bin kişiden oluşmaktaydı.
- 08:46Otlukbeli Savaşı'nın Sonuçları
- Akkoyunluların sayı bakımından az olmasının yanı sıra Venedik'ten talep ettikleri mühimmatın zamanında gelmemesi savaşın Akkoyunluların aleyhine dönmesine neden oldu.
- Tüm bunlar neticesinde 11 Ağustos 1473 günü Akkoyunlu ordusu Osmanlı ordusu tarafından tamamen imha edildi.
- Bu mağlubiyet ile birlikte Gürcistan'a kadar olan toprakları Osmanlı'nın himayesine geçen Uzun Hasan, 1478 yılında 54 yaşındayken Tebriz'de hayatını kaybedene kadar bir daha Osmanlı Devleti ile karşı karşıya gelmedi.
- 09:49Safevi Devleti
- Akkoyunlu Devleti'nin devamı niteliğinde olarak 1501 yılında Şah İsmail tarafından Tebriz'de kurulan Safevi Devleti, kısa sürede Akkoyunluları devre dışı bırakarak tüm topraklarına sahip oldu.
- Safeviler, Avrupalı devletlerin Osmanlı karşısında ittifak yapabilecekleri, siyasi ve ticari çıkarlar elde edebilecekleri stratejik bir konuma sahipti.
- Safeviler bir taraftan Avrupalı devletlerin sürekli rekabet halinde olduğu Osmanlı İmparatorluğu'na boyun eğdirmek için uğraşırken, diğer taraftan Osmanlı'ya karşı düşmanlık politikası güden tüm devletlere kapılarını açmaktaydı.
- 10:49Habsburg Hanedanlığı'nın Avrupa'daki Etkisi
- 16. yüzyılda Habsburg Hanedanlığı'nın faaliyetleri Avrupa'nın kaderini değiştirmek üzereydi, özellikle hanedan üyelerinin siyasi evlilikleri neredeyse tüm Avrupa'yı Habsburg çatısı altında birleştirmek üzereydi.
- Habsburg Hanedanlığı'nın Avrupa'daki en büyük rakibi Osmanlı İmparatorluğu'ydu ve Osmanlıları zayıflatmak için Safevileri müttefik olarak seçmişti.
- 1523 yılında Beş. Karl ve Macar Kralı II. Layos, Safevi hükümdarı Şah İsmail'e Osmanlılara karşı ortaklık teklif etmişlerdi.
- 12:06Pavia Savaşı ve Osmanlı-Fransa İttifakı
- 1525 yılında Habsburglular Avrupa devletlerini tek bir çatı altında birleştirmeyi başarmıştı, bu durum Osmanlı İmparatorluğu için olumsuz bir durum olurken, Fransa Kralı I. François de Beş. Karl'ın geniş imparatorluğu karşısında rahatsızlık duymuştu.
- Pavia'da yapılan savaşta Fransa ordusu büyük mağlubiyet yaşarken, Kral I. François esir alındı ve annesi Louis Disavo, Osmanlı Padişahı Sultan Süleyman'a yardım talebinde bulundu.
- Kanuni Sultan Süleyman, ordusu ile Macaristan üzerine yürüdü ve 1526 yılında Mohaç Muharebesi'nde Kral Layoş liderliğindeki Macar ordusunu yenerek Macaristan'ı işgal etti.
- 13:33Madrid Antlaşması ve Viyana Kuşatması
- Beş. Karl, kendi topraklarına saldırılmasından korkarak Fransa ile Madrid Antlaşması imzaladı ve Kral François serbest bırakıldı.
- Mohaç Muharebesi ile başlayan Osmanlı-Habsburg mücadeleleri Fransa'nın bir süre rahat nefes alabilmesini sağladı.
- 1529 yılında Sultan Süleyman'ın başlattığı Viyana Kuşatması, Hristiyan birliğinin tekrar sağlanmasına ve Fransa'nın Osmanlı'ya ihanet edip bu birliğe katılması ile sonuçlandı.
- 14:27Safevi-Osmanlı Savaşı
- Beş. Karl, Fransa-Osmanlı yakınlaşmasından rahatsız olup, Şah Tahmasb'ı ikna ederek Safevi Devleti'nin 1532 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmesini sağladı.
- Beklenmedik savaş sırasında Osmanlı orduları üst üste yenilgiler alırken, Safevi orduları Van Gölü'ne kadar ilerlemeyi başardı.
- 1532 yılında başlayan Safevi-Osmanlı Savaşı tam 23 yıl sonra 1555 yılında sona ererken, Kanuni Sultan Süleyman ordusunun çok yıpranması nedeniyle bir daha Viyana'ya yürüyemedi.
- 15:26Fransa-Osmanlı İttifakının Devamı
- Osmanlı-Safevi Savaşı'nın devam ettiği sırada Kanuni Sultan Süleyman, 1536 yılında Fransa Kralı I. François ile yeni bir müttefiklik antlaşması imzaladı.
- Bu anlaşma ile Fransa, Osmanlı Devleti'nden ticari, hukuki ve siyasi imtiyazlar alırken, bu anlaşma her iki lider ölene kadar geçerli kalacaktı.
- Sultan Süleyman'ın 1566 yılında hayatını kaybetmesi ile sona eren Fransa-Osmanlı İttifakı, II. Selim döneminde de tekrar yenilendi ve Osmanlı İmparatorluğu ekonomik açıdan büyük zararlara uğradı.