Buradasın
Osmanlı İmparatorluğu'nda Ermeni Sorunu ve Tarihsel Gelişimi
youtube.com/watch?v=5LEMmhjObQwYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarihçi tarafından sunulan, her hafta bir saatlik formatta devam eden, Osmanlı İmparatorluğu'nda Ermeni sorununun tarihsel gelişimini anlatan bir tarih anlatımıdır. Konuşmacı, Prof. Justin McCarthy'nin Türkiye ziyaretini eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmekte ve çeşitli tarihi olayları detaylı şekilde aktarmaktadır.
- Video, Osmanlı Bankası'nın basılması olayından başlayarak, Abdülhamit Han'a yapılan suikast girişimi, Wilson, Lloyd George ve Clemenceau'nun Osmanlı İmparatorluğu'nu nasıl paylaştığı, Birinci Dünya Savaşı sırasında Ermeni isyanları ve Van'ın yerle bir edilmesi gibi önemli tarihsel olayları kronolojik olarak ele almaktadır. Konuşmacı, bu süreçte Ermenilerin durumunu, Osmanlı hükümetinin politikalarını ve dünya ülkelerinin Osmanlı İmparatorluğu'nu nasıl parçaladığını anlatmaktadır.
- Sunumda Gabriel Nuradun Gian, Lord George Lloyd, Ormanyan Efendi, Enver Paşa, Talat Paşa ve İsmet Bey (İnönü) gibi tarihi şahsiyetlerden bahsedilmekte, ayrıca Lozan Konferansı'ndaki gelişmeler ve Fransa'nın 2015'te bu olayları "genoside" dönüştürmesi hakkındaki görüşler paylaşılmaktadır. Konuşmacı, Doğu Anadolu'nun "açık hava müzesi" olarak nitelendirdiği bölgede kaybedilen iki milyon civarındaki Müslüman nüfusu vurgulamakta ve gelecek hafta bu taşıma sürecinde yaşanan olayları anlatacağını belirtmektedir.
- 00:49Ermeni Meselesi ve Geçmiş Hafta Olayları
- Geçtiğimiz hafta Osmanlı baskını konusunu ele aldık, bu hafta Osmanlı Bankası'nın basılma eyleminden sonraki gelişmeleri ele alacağız.
- Geçtiğimiz hafta Büyük Millet Meclisi'ni ziyaret eden Amerikalı Prof. Dr. Justin McCarthy'nin Türkiye'yi ziyaret etmesi ve olayın soykırım değil, savaş olduğu görüşünü dile getirmesi önemli bir gelişmeydi.
- Prof. McCarthy bu görüşünü otuz yıldır savunmaktadır ve Türk tarafında yer alan isimlerin başında gelmektedir.
- 03:03Sunum ve Basın Değerlendirmesi
- Bir aydır her hafta salı günleri yaklaşık bir saatlik sunumlar yapılmış olup, toplam onbeş-yirmi saatlik bir süre içerisinde Ermeni meselesi ele alınmıştır.
- Geçtiğimiz ay içerisinde basında konuya ilişkin çok sayıda yazı, haber ve yorum yayınlanmış olup, bunların tümünü arşivlemek ve değerlendirerek yanıt vermeye çalışılacaktır.
- Bu değerlendirmede akademik, hukuki, siyasi açıdan yanlışlar belirlenecek ve Ermeni meselesini objektif bir şekilde aktarmanın yolları araştırılacaktır.
- 07:53Osmanlı Bankası Basımı Sonrası Ermeni Eylemleri
- Osmanlı Bankası'nın basılması olayı beklenen etkiyi yapmayınca, Ermeniler bir başka önemli olaya yöneldiler: Abdülhamit'e yapılan suikast teşebbüsü.
- Bu suikast teşebbüsünde, 33 yıldır Osmanlı İmparatorluğu'nu yöneten bir padişahı öldürerek dünyada ün yapmak istediler.
- Suikast planı için Avrupa'da hazırlanmış, kimyager Christopher Mikalian (kod adı Samuel Fine) bombayı yapmış ancak deneme esnasında kendisi ölmüştür.
- 10:08Suikast Planının Hazırlanması
- Suikast planında Bitlisli Manuk Keçiyan ile Manukyan adlı iki terörist, Serki Dorian kulübünde garson olarak çalışmaktaydı.
- Padişah Abdülhamit'in Cuma namazlarını Yıldız Camii'nde kıldığı ve camiden arabasına binmesi arasındaki süreyi dört defa dört Cuma boyunca gözlemlemişlerdir.
- Padişahın namaz kıldığı mekandan arabasına bindiği yere gelinceye kadar geçen süre 1 dakika 42 saniye olarak belirlenmiş ve bu süreye göre saatli bomba hazırlanmıştır.
- 11:15Suikast Planının Uygulanması
- Saatli bombaları içine patlatacakları faytonu Avusturya'dan getirmişlerdir.
- Padişahın Cuma namazını kıldıktan sonra caminin önüne çıktığı zaman, şehirdeki tüm büyükelçiler büyük üniformalarıyla oraya gelir ve padişaha saygılarını sunarlardı.
- Plan, Avusturya'dan özel yapılmış ve Viyana Avusturya arması takılmış bir fayton arabasını diğer büyükelçi arabalarının arasına sokarak, içinde saatli bomba yüklü olan arabanın padişahın arabasına yakınında patlatılmasıydı.
- Anlatılan olay 26 Temmuz 1905'te gerçekleşen bir cuma günüdür.
- 13:32Abdülhamit'in Suikast Olayı
- Cuma günü padişah namazdan çıkarırken, cami kapısına gelmeden önce şeyhülislam'la kısa bir sohbet yapar ve bu konuşmayla bombalar patladığında caminin kapısında olur.
- Padişah soğukkanlılığını korur, arabalardan birine atlar ve saraya dönerken, araba ve çevresindeki diğer arabalarda bulunan yüzlerce kişi ölür ve yaralanır.
- İstanbul'da sıkı bir insan avı başlar ve üç gün içerisinde tüm teröristler yakalanır, mahkemeler açık şekilde yapılır ve teröristler suçlarını itiraf ederler.
- 16:00Mahkeme Sonucu ve Padişahın Kararı
- Mahkeme günlerce sürer ve savcı iddianamesini hazırlar, suçlular idama mahkum edilir.
- Padişah idam cezasını müebbete çevirir ve daha sonra bu suçluları affeder.
- Affedilen suçlulara ceplerine beşyüz altın para konulur ve onlara "git Avrupa'ya, benim aleyhime hazırlanacak şeyler olursa haber ver" denilerek ülkeyi terk ederler.
- 20:08Suikast Planının Genişliği
- Suikast planının sadece padişahın öldürülmesi değil, aynı zamanda Galata Köprüsü'nün ve Osmanlı Bankası'nın da ortadan kaldırılmasıydı.
- Planın başlangıç noktası padişahın öldürülmesiydi, ancak bu başarısız olduğunda diğer planlar gerçekleştirilemedi.
- Balkan savaşları sırasında Osmanlı Devleti'nin dışişleri bakanı Gabriel Nuradun Gian adlı bir Ermeni'di ve Osmanlı Devleti kendi yurttaşları arasında ayrım yapmamaktaydı.
- 23:57Dünya Paylaşımı ve Büyük Devletler
- Karikatürde dünya küresi başında üç kişi görülüyor: İngiliz başbakanı Lord George, Fransız başbakanı Clemenceau ve Amerika devlet başkanı Wilson.
- Lord George, Çanakkale cephesini açtıran ve Kurtuluş Savaşı'nda istifa eden önemli bir Türk düşmanıydı.
- Karikatür, dünya paylaşımı sürecinde büyük devletlerin Osmanlı Devleti'ndeki ayrılıkçı unsurlardan nasıl yararlandıklarını gösteriyor.
- 25:28Wilson ve Amerikan Seçimleri Hakkında Sürpriz
- Konuşmacı, izleyicilere Wilson konusunda önemli bir sürpriz sunacağını belirtiyor.
- Yakın bir zamanda Amerika'daki seçimlerde ve devlet başkanlarının üç liralık kampanyalar için göz yumdukları önemli belgeler ve bilgiler paylaşılacak.
- 26:07Üç Devletin Dünyayı Paylaşması
- İngiltere'de yayınlanan bir karikatürde üç devlet pergeli kullanarak dünyayı paylaştıkları gösteriliyor.
- Piyon gruplar arasında Ermeniler de bulunuyor ve dört kocalı (Ruslar, İngilizler, Fransızlar, Amerikalılar) olarak nitelendiriliyor.
- Ermeni kilisesi, Fransızlar ve İngilizlerin çıkarları birbirine ters düşmesi nedeniyle bölünmüş durumda.
- 28:27Ermenilerin Kullanılması ve Türkiye Cumhuriyeti
- Üç devlet Osmanlı'yı bölmek için Ermenileri kullanmış, ancak Türkiye Cumhuriyeti kurulunca sözlerini yerine getirememişler.
- 1923'ten sonra dışarıdan getirilen Ermenileri kendi ülkelerine götürmek zorunda kalmışlar.
- Fransızlar bir kısım Ermenileri Marsilya'ya, İngilizler ise İngiltere'ye ve Amerika'ya götürmüşler.
- 30:58Ermeni Patriği Ormanyan Efendi
- Ermeni Patriği Ormanyan Efendi, olayların olmaması için elinden geleni yapan liderlerden biri.
- İslam'da kiliseler Allah'ın evi olarak görülürken, Ermeni cemaatinin bu teşviklere kapılmaması için çalışmış.
- Olaylar sıcakken Londra'da ve Paris'te parlamentoda konuşmuş, İngiliz ve Fransızların rolünü anlatmış.
- 34:42Fransa'nın 1915 Olaylarını Soykırım Olarak Tanıması
- Fransa parlamentosu 1915 olaylarının soykırım olduğunu kabul etmiş ve yasalaştırmış.
- Konuşmacı, Fransa'da bu savunmayı yapamayacağını, hapis gireceğini belirtiyor.
- Fransa parlamentosu 556 milletvekilinden oluşanken, bu kararın alınması için sadece 56 kişi oturuma katılmış.
- 38:02Lozan Konferansı ve Fransa'nın Tutumu
- 1923'te Lozan'da Türkiye'nin yaklaşımları çürütüldü ve Doğu Anadolu'dan tek bir karış toprak ermenilere verilmedi.
- Fransa, Türkiye'nin doğu sınırlarına rezerv koyması mantıksız bir tutum sergilemektedir.
- Fransa Meclis Başkan Yardımcısı Türkiye'yi ziyaret ederken, tarihe dönüp bu konuyu bitirmesi gerektiğini belirtmiştir.
- 39:48Ormanyan Efendi'nin Durumu
- Ormanyan Efendi, Londra ve Paris'teki konuşmaları sonrasında İstanbul'a dönecek ve padişahı ziyaret edecektir.
- Emekli olmak isteyen Ormanyan Efendi, başındaki suikast riski nedeniyle Kudüs'e tayinini isteyecektir.
- Padişahtan tek isteği kalmıştır: Kudüs'teki kiliseye tayin olup orada ölmesi ve bu arzusunu Abdülhamit yerine getirecektir.
- 40:41Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Ordusu ve Ermeni İhaneti
- 1914'te Birinci Dünya Savaşı'na giren Osmanlı ordusu, cephelere dağıldığında ilk akla gelen Ermeni ihanetidir.
- Osmanlı Devleti savaşa gireceğini ve içeriden vurulacağını biliyordu çünkü kırk senedir vurulmaktaydı.
- Sadrazam Talat Paşa, Ermeni liderlerini toplayarak umutlarını ifade etti ve Ermenilerin yanında yer alacaklarını umdu.
- 43:14Ermeni Bağımsızlık Hareketleri
- Ermeni bağımsızlık hareketlerine kaynak olan iki önemli dernek vardır: Taşnak (Tiflis'te kurulmuş) ve Hınçak (Cenevre'de kurulmuş).
- Her iki dernek de aşırı sağ ve aşırı sol eğilimlerde olup, terörü yöntem olarak seçmiş, silahlı eylemle sonuca gidebileceklerine inanan gruplardan oluşmaktadır.
- Erzurum'da yaptıkları kongrede, bir savaş olursa Rus ordularıyla bileşeceklerine dair karar almışlardır ve bu kararları yayınlamışlardır.
- 44:36Savaş Başladığında Olaylar
- Savaşlar başladığında, Çanakkale cephesinde ve Sarıkamış'ta Rus'a karşı direnen orduların bir başka bölümleri, Kafkaslarda Rus'a karşı direnmeye çalışırken isyanlar başlamıştır.
- Önce ordu içindeki silahlı Ermeniler isyan edip dağa çıktılar, bir kısmı silahsızlandırıldı ve geri hizmetleri alındı.
- Firar olayları hızla gelişti ve doğu Anadolu'yu daha iyi tanıyan Ermeniler süratle çeteler kurarak Kafkas orduları için tehlike kaynağı oldular.
- 46:34Van Şehrinin Yerle Bir Edilmesi
- Van şehri, dışarıdan gelen Ermenilerle şehir içindeki Ermeniler birleşerek Türk garnizonunu vurarak ve Rus ordularıyla birleşerek kuşatılmasına imkan sağlayarak yerle bir edildi.
- Bu olay 15 Nisan'da gerçekleşti ve hükümet nihayet 1 ay 12 gün sonra, 27 Mayıs'ta geçici bir kanun çıkartarak doğu Anadolu'daki köylerde ve kasabalarda yaşayan Ermeni unsuru savaş olmayan bölgelere taşınmasına karar verdi.
- Bu taşıma, Ermenileri korumak değil, Türk ordusunun güvenliğini sağlamak ve sırtında Ermeni bırakmamak için yapılmıştır.
- 48:54İmparatorluğun Durumu
- İmparatorluk yedi cepheye bölünmüş, orduları yöneten merkez İstanbul'da olup, üst düzey komutanların hepsi Almanlar ve genel karargah Almanya'daydı.
- İsmet Bey (İnönü) o tarihlerde binbaşılık rütbesinde Van'daydı ve Enver Paşa'ya yazdığı mektupta Ermeni yurttaşlarının sınır dışına veya Kayseri'ye çekilmeleri gerektiğini öneriyordu.
- Sabırların taştığı nokta Van şehrinin yerle bir edilmesi oldu.
- 50:39Van'ın Yerle Bir Edilmesi
- Van şehrinin görüntüsü gösteriliyor, şehrin geri kalanının tümseklerin altında kaldığı, sadece bir minarenin ayakta kaldığı belirtiliyor.
- Doğu Anadolu bölgesi açık hava müzesi gibi bir yer olarak tanımlanıyor.
- Doğu Anadolu'da kaybedilen Müslüman nüfusunun iki milyon civarında olduğu vurgulanıyor.
- 51:35Tarihsel Değerlendirmeler
- Justin McCarthy'nin Türklerin genosid yapmadığı, Ermenilerin savaşlarda öldüğü ancak daha fazla Türk öldüğü iddiası aktarılıyor.
- Van'ın yerle bir edilmesi nedeniyle hükümetin zor şartlar altında kritik bir karar almak zorunda kaldığı belirtiliyor.
- Tümseklerin altında kazıldığında Müslüman iskeletleri bulunacağı iddia ediliyor.
- 52:46Ermeni İddiaları ve Tepki
- Ermeni iddialarının anormal rakamlarla ilgili olduğu ve bu iddiaların kanıtlanabileceği iddia ediliyor.
- Ermenilerin katledildiği ve gömüldüğü yerleri göstermeleri isteniyor.
- Van'ın yerle bir edilmesi nedeniyle hükümetin ailelerin, özellikle de yerlerinde boş oturmayan ailelerin, terörün egemen olduğu illerin boşaltılmasına karar verdiğini belirtiyor.
- 53:59Ermenilerin Taşınması
- Ermenilerin Suriye topraklarına taşınacağı ve bu taşıma işleminin yapıldığı belirtiliyor.
- Taşıma işlemi sırasında neler olduğu konusu gelecek haftanın konusu olarak bırakılıyor.