Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun deniz gücü tarihini anlatan kapsamlı bir tarihsel sunumdur. Barbaros Hayrettin Paşa, Turgut Reis, Piyale Paşa, Müezzinzade Ali Paşa, Kılıç Ali Paşa, Cezayirli Gazi Hasan Paşa ve diğer önemli Osmanlı donanma komutanlarının rolleri detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Video, 1530'lardan başlayarak Osmanlı donanmasının Akdeniz'deki yükselişini, Preveze Savaşı, Cerbe Muharebesi, İnebahti Savaşı, Çeşme Muharebesi, Navarin Deniz Muharebesi ve Sinop Baskını gibi önemli deniz savaşlarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Her savaşın stratejik önemi, taktik detayları ve sonuçları detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Osmanlı donanmasının yükseliş ve düşüş sürecindeki teknolojik, stratejik ve taktiksel faktörler vurgulanmaktadır. Osmanlı'nın yenilgilerinin nedenleri ( tecrübeli olmayan komutanlar, teknolojik gerilik, yorgun donanma) ve bu yenilgilerin Osmanlı İmparatorluğu'na getirdiği sonuçlar (Yunanistan'ın bağımsızlığı, Kırım Savaşı'nın başlangıcı) gibi önemli tarihsel etkiler de anlatılmaktadır.
- 00:05Osmanlı Devleti'nin Deniz Gücüne Yükselişi
- 1530'larda Doria'nın baskınları, Osmanlı Devleti'nin denizin öneminin anlaşılmasına yol açtı.
- Kanuni Sultan Süleyman, Hızır Reis'i İstanbul'a davet etti ve ona samimi bir şekilde karşılandı.
- Osmanlı Devleti'nin donanması, personel ve gemi teknolojisi bakımından Venedik ve İspanya gibi denizci devletlerle boy ölçüşebilecek düzeyde değildi.
- 01:06Barbaros Hayrettin Paşa'nın İlk Seferleri
- Barbaros Hayrettin Paşa, güney İtalya sahillerini vurup Tunus'u denetim altına aldı, ancak İspanyollar 1535'te Tunus'u ele geçirdi.
- 1537'de Kanuni Sultan Süleyman'ın İtalya seferine destek veren Barbaros Hayrettin Paşa, Korfu adasını kuşatmaya çalıştı ancak başarısız oldu.
- Bir sonraki seferinde Barbaros Hayrettin Paşa, Adalar Denizi'nde 28 adayı Venediklilerden alarak Osmanlı topraklarına kattı.
- 01:52Preveze Savaşı
- Papa III. Paul, Barbaros Hayrettin Paşa'yı durdurmak için İspanyollar, Venedikliler, Cenevizliler ve Malta Şövalyelerini birleştirerek "Kutsal İttifak" adı verilen bir Haçlı donanması oluşturdu.
- 300'den fazla muharip gemi ve 60 bin askerden oluşan Haçlı donanması, 122 gemiden oluşan Osmanlı donanmasıyla karşılaştı.
- Barbaros Hayrettin Paşa, reislerinin itirazına rağmen Haçlı donanmasını takip etme emri verdi ve bu emir Türk tarihinin en büyük deniz zaferine giden yolun başlangıcı oldu.
- 03:06Savaşın Taktikleri ve Sonuçları
- Haçlı filosu düz bir şekilde ve üç sıra şeklinde dizilirken, Osmanlı donanması "kurt kapanı" şeklinde pozisyon aldı.
- Barbaros Hayrettin Paşa, Kuran-ı Kerim'den ayetler yazdırıp denize bırakarak rüzgarın durmasını sağladı.
- Türk topları Haçlılarınkinden uzun menzilli olduğu için Haçlı gemilerini döverken, Haçlı topları Türk gemilerine ulaşamadı.
- 04:34Savaşın Devamı ve Sonucu
- Doria, iki attaki kadırgalarına Türk gemilerine yaklaşma emri verdi ancak Türk topçusu saldırıya hazırlanan düşman kadırgalarını uzaktan döverek durdurdu.
- Barbaros Hayrettin Paşa, Turgut Reis'e haber vererek Haçlı donanmasına saldırı emri verdi ve Türk gemileri düşmanın iki hattına hücum etti.
- Haçlı askerleri ağır zırhlarla donanmış şövalyelerken, Türk leventlerin hafiflik ve sürat anlayışıyla birçok şövalyeyi kılıçtan geçirdi.
- 05:31Trablusgarp ve Turgut Reis
- Trablusgarp, çeşitli hanedanların hüküm sürdüğü önemli bir Akdeniz kıyı bölgesiydi ve son hakimleri Hafsiler adında bir Berberi hanedanlığıydı.
- 1510 yılına gelindiğinde İspanyollar buraları işgal etmiş, 1530'lara doğru ise yönetmekte zorlandıkları bölgeyi Malta'da üstlenen Auspitalye Şövalyelerine vermişlerdi.
- Kanuni Sultan Süleyman, 1551 yılında Turgut Reis'e Trablusgarp'ın fethi emrini verdi ancak fethedildikten sonra beylerbeyi olarak Murat Ağa getirildi.
- 07:05Türk Korsanları ve Yeniden Birleşen Haçlı Donanması
- 1558 yılında Kaptan-ı Derya Piyale Paşa ve Turgut Reis, İspanya'nın burnunun dibindeki Balear Adaları'na kadar uzanan akınlar yaptılar.
- İtalya ve İspanya'nın kıyı bölgelerinde Türk korsanları, özellikle Turgut Reis "Dragut" lakabıyla korku yaratıyordu.
- İspanyol Kralı II. Felipe, Kuzey Afrika sahillerinden Türkleri atmak için Papa'dan bir donanma kurulması konusunda ricada bulundu.
- 07:49Yeniden Birleşen Haçlı Donanmasının Hazırlıkları
- İspanya, Ceneviz, Venedik, Savoya Dükalığı ve Malta Şövalyeleri, Türkleri Afrika kıyılarından atmak için Papa'nın önderliğinde 120 parçalık bir donanma hazırladı.
- Bu gemilerden 66'sı kalyon tipinden olup büyük gemilerdi ve çok sayıda kara askeri çıkarma harekatları için gemilerde hazır bulunuyordu.
- Haçlı donanması, Malta'da iki ay mahsur kaldığından bakım masrafları ve salgın hastalıklar filoyu zorlar hale getirdi.
- 09:11Haçlı Donanmasının Stratejisi
- Haçlı donanmasının birinci amacı stratejik bir konuma sahip olan Cerbe'yi ele geçirmek ve Trablusgarp'a saldırmaktı.
- Cerbe'yi alarak Malta-Cerbe arasında bir hat oluşturacaklar ve hattın arasına filolar konuşlandırarak Türk donanmasının Batı Akdeniz'e geçmesini önleyeceklerdi.
- 09:29Cerbe Muharebesi'nin Hazırlığı
- Batı Akdeniz'de Türk donanmasından çekinmeden hareket edebileceklerdi, ancak Mart ayında Cerbe adasına asker çıkarmaya başlayan Birleşik Donanma karşısında sadece bin kadar Türk levent ve bazı Arap gönüllüler vardı.
- Kuşatmanın beşinci gününde leventler direnemeyeceklerini anlayarak Trablusgarp'taki Turgut Reis'e haber vermek için ayrılmışlardı.
- Turgut Reis, durumu İstanbul'a bildirmek için haberciler göndermiş, Kanuni Sultan Süleyman ise Kaptan-ı Derya Piyale Paşa'ya emir vererek donanmanın yola çıkmasını istemişti.
- 10:18Türk Donanmasının Hazırlığı ve İlerleyişi
- Piyale Paşa, seksen-yetmiş doksan savaş gemisiyle İstanbul'dan ayrıldı ve Mora'ya vardığında Midilli ve Rodos sancakbeyleri de gemileriyle katıldılar.
- Haçlı donanması hala Cerbe'de oyalandığından Piyale Paşa, Malta'nın savunmasız kaldığını fark ederek akınlar düzenlemiş ve esirlerden önemli bilgiler elde etmiştir.
- Haçlılar da Türk donanmasının geldiğini öğrenince panik ve heyecana kapılmış, çünkü Türk donanmasının İstanbul'dan bu kadar süratli gelmesini beklemiyorlardı.
- 11:13Muharebe Öncesi Hazırlıklar
- Piyale Paşa, Malta'dan Cerbe'ye doğru dümen kırarak Haçlı donanmasının üzerine gitmeye başlamış ve Turgut Reis'e de haber göndererek Cerbe tarafına gelmesini istemişti.
- Haçlı donanmasında çeşitli fikir ayrılıkları vardı, ancak sonunda sığ sularda yakalanmamak için denizden yedi-sekiz mil kadar açılarak Türk donanmasını karşılamaya karar verdiler.
- Türk donanması Preveze'deki gibi hilal şeklinde konumlanmış, merkezde Piyale Paşa, sağ kanatta Kurdoğlu Ahmet Bey, sol kanatta Kurdoğlu Mustafa Bey, arkadaki destek gemileri ise Sadi Ali Reis kumandasındaydı.
- 12:07Muharebe Sırasında Stratejiler
- Haçlı filosunun savaş düzeni düz bir hat şeklindeydi; merkezde Ceneva filosu ve amiral Giovanni Andrea Doria, sağ kanatta İspanyol filosu, sol kanatta Venedikliler konumlanmıştı.
- Donanmalar pozisyon aldıktan sonra taciz atışları başlamış, Türk topçusu etkili atışlar yapmış ve Osmanlı filoları çevirme harekatına başlamıştı.
- Haçlılar etraflarının sarıldığını anlamış ve kaçınma manevrası yapmaya başlamışlardı, Türk kaptanlarının ustaca manevraları karşısında paniğe kapılan Haçlı amiralleri emir komuta düzenini kaybederek kaçmaya başlamışlardı.
- 13:04Muharebenin Sonucu
- İspanyol filosu kıyıya Cerbe'ye doğru kaçarken, amiral Giovanni Doria Cenevis filosuyla açık denize doğru kaçmaya başlamıştı, böylece filolar ikiye bölünmüş oluyordu.
- Piyale Paşa filosunu ikiye bölerek takip emri vermiş; kendisi Giovanni Doria'yı, Kurdoğlu Mustafa ve Ali Pertek Beyler ise kıyıya kaçan İspanyol filosunu takip etmişlerdi.
- İspanyollar sığ sulara gelmekle hata yapmış, Cerbe kalesinin tahkimatı henüz tam bitmediğinden limana sığınamamış ve karaya oturarak Türk filosunun kucağına düşmüşlerdi.
- 13:41Savaşın Son Aşamaları
- Diğer kolda savaş tam anlamıyla avcı-keklik oyununa dönmüştü; Giovanni Doria'nın komuta ettiği filo kaçarken, Türk gemileri ustaca manevralar ve top atışlarıyla Haçlı donanmasını yönlendiriyor, dağılmasını engelliyordu.
- Nihayetinde Haçlı filosu yakalanmış, top atışlarıyla tahrip edilmiş ve rampa edilmişti (rampa etmek, bir geminin hedeflediği başka bir gemiye yanaşarak onu kancalarla kendine çekme olayı).
- Türk denizcileri düşman gemilerine atlayarak şövalyelerle savaşa tutuşmuş ve galip gelmişlerdi, birçok Haçlı gemisi batırılmış veya ele geçirilmişti.
- 14:23Zaferin Sonuçları
- Giovanni Doria gemisine rampa etmek isteyen Türk gemilerini dört kez püskürtmüş fakat fena halde yaralanmış, sonunda bir filika ile kaçarak canını zor kurtarmıştı.
- Osmanlı Devleti Batı Akdeniz'de son büyük muharebesini kazanmış, Türk denizciliğinin zirve noktası görülmüştü.
- Cerbe zaferi ile beraber Türk denizciliği zirve noktasını görmüş, Akdeniz'deki Türk hakimiyeti pekiştirilmiştir.
- 15:10Savaşın Kayıpları ve Sonuçları
- Haçlı tarafının kaybı onbeş ila onsekizbin ölü, beşbin esir ve altmış gemi iken, Türk tarafında birkaç kadırga batmış ve bin civarında levent şehit olmuştur.
- Alınan esirler arasında Haçlıların çok sayıda tanınmış komutanı da yer alıyordu ve daha sonra fidye karşılığı bırakılmıştır.
- Habsburg elçisi Ogier Busbecq, İstanbul'da bulunurken Türk Mektupları adlı eserinde zaferi anlatmış, Türklerin büyük zaferleri için birbirlerini kutladıklarını ve İspanyolların yenildikten sonra bize karşı duracak güç kaldığını sorguladıklarını belirtmiştir.
- 16:24Osmanlı Donanmasının Gücü
- Osmanlı donanması işinde ustalaşmış kaptanları, tecrübeli leventleri ve dönemine göre iyi toplarıyla büyük bir zafer kazanmıştır.
- İşler ehline verildiğinde ve teknolojiden faydalanıldığında nasıl büyük zaferler kazanıldığı ispatlanmıştır.
- 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti'ni bir yabancının gözünden okumak isteyenler için Ogier Busbecq'un "Türk Mektupları" eseri faydalı olabilir.
- 17:56Osmanlı Donanmasının Hazırlığı
- Bahar aylarına gelindiğinde, Kıbrıs'a yardım götürecek Müezzinzade Ali Paşa ve düşman sahillerine akın yapacak Pertev Paşa komutasındaki filolar hazırlanmıştı.
- Her iki paşa da kara savaşlarında başarılı olsalar da denizcilik konusunda yeterince tecrübeli değillerdi.
- Müezzinzade Ali Paşa, 1571 Mart ayında 100 civarında kadırga ile İstanbul'dan yola çıktı ve Nisan sonlarında Magosa'ya ulaştı.
- 18:47Donanmanın Akınlari
- Pertev Paşa, 120 gemiyle Mayıs ayında İstanbul'dan ayrıldı ve Eğriboz'a ulaştığında Cezayir ve Trablusgarp beylerbeyleriyle birleşti.
- Haziran ayında Girit Adası'na akınlar yapılan donanma, Temmuz sonlarına kadar İyon Adalarını yağmaladı ve sonunda Adriyatik Denizi'ne ulaştı.
- Dalmaçya kıyılarında Uluç Ali Paşa, Zadar'a kadar ilerleyerek Venediklileri büyük korkuya düşürdü.
- 20:23Haçlı Donanmasının Hazırlığı
- Don Juan komutasındaki İspanyol donanması, Ağustos sonlarında Messina'ya geldi ve Venedik ve Papalık donanmalarıyla birleşerek 16 Eylül'de harekete geçti.
- 27 Eylül'de Korfu'ya ulaştıklarında, çeşitli fikir ayrılıklarına rağmen Toplantı Donanma Kumandanı Kolonna'nın ısrarlarıyla Osmanlı donanması üzerine gidilmesine karar verildi.
- Osmanlı tarafında ise Barbaros Hayreddin Paşa'nın oğlu Hasan Paşa'nın da bulunduğu bir savaş meclisi toplandı.
- 21:08Savaşın Hazırlığı ve Konumlandırılması
- Uluç Ali Paşa, müttefiklerin İnebahti Boğazı'nı geçmelerinin imkansız olduğunu ve donanmanın körfezden çıkmamasını teklif etti.
- Kaptan-ı Derya Müezzinzade Ali Paşa, aldığı emir gereği savaşmak gerektiğini söyleyerek donanmayı körfezden çıkarmaya başladı.
- 7 Ekim 1571 günü körfezin çıkışına gelen Osmanlı donanmasında 230-250 arasında gemi ve 25.000 asker bulunmaktaydı.
- 22:11Savaşın Başlangıcı ve Haçlı Donanmasının Konumlandırılması
- Haçlı donanmasında Don Juan merkezde, Venedikli amiral Barbarigo sol kanatta, Giovanni Andrea Doria sağ kanatta konumlandırılmıştı.
- Haçlı donanması Osmanlılarla hemen hemen aynı sayıda gemiye ve 37.000 askere sahipti ve toplarının sayısı Osmanlı donanmasından fazlaydı.
- Venedik mavnaları, ticari amaçlarla kullanılan büyük gemiler olup, çok sayıda top yüklendikten sonra merkezden yapılacak hücumları perdelemek için sol ve merkez kısımlarında yerleştirildi.
- 22:57Savaşın Akışı
- Öğlen saatlerinde hücuma geçen Osmanlı merkezi, toplarını Haçlı donanması üzerine ateşlemeye başladı ancak topların menzili hedefleri vurmaya yetmedi.
- Venedik mavnaları uzun menzilli toplarıyla yaklaşan Osmanlı kadırgalarının bazılarını batırırken, rampa etmek de mümkün olmuyordu.
- Osmanlı sağ kanadındaki çatışma merkezdekiyle benzer şekilde gelişti, ancak Venediklilerin aleyhine devam eden durumda bazı Haçlı gemileri sol kanadın yardımına geldi.
- 23:53Osmanlı Donanmasının Yenilgisi
- Osmanlı gemilerindeki Hıristiyan esirlerden oluşan kürekçiler isyan edince çöküş hızlandı.
- Şehit olan Şolog Mehmet Bey'in ölümüyle kıyıya doğru sıkışan Osmanlı sağ kanadı manevra kabiliyetini yitirerek dağıldı.
- Venedikli amiral Barbarigo, gözüne saplanan bir ok sonucu hayatını kaybetti.
- 24:14Merkezdeki Çatışma
- Merkezde mavnalar geçildikten sonra Müezzinzade Ali Paşa baş ardasıyla Don Juan'ın La Real gemisine, Pertev Paşa ise Papalık amirallik Kolonna'ya saldırdı.
- Kaptan Paşa baş tarlasının etrafının Haçlı gemileri tarafından sarılmasıyla şiddetli bir çarpışma başladı.
- Uzun süren kanlı ve şiddetli savaşlar sonunda İspanyol ve Papalık askerleri Ali Paşa'nın baş ardasına girerek gemiyi zapt ettiler ve yaralanan paşanın kafasını keserek Don Juan'a götürdüler.
- 25:00Savaşın Sonuçları
- Haçlıların yedek gemileri gelerek Pertev Paşa'dan baskı yiyen Kolonna'ya yardım etti ve Pertev Paşa'nın gemisi batıp paşa da denize düştü.
- Sağ kanat ve merkezdeki yenilgiler olurken, Uluç Ali Paşa, Giovanni Doria'nın kanadını açığa çekip sert bir hücum yaparak Malta Kaptanı'nın kellesini aldı.
- Durumun vahametini gören Uluç Ali Paşa, kurtarabildiği gemi ve askeri alarak güneye dönmüş ve olay yerinden uzaklaşmıştı.
- 26:06Yenilginin Sebepleri
- Kanuni Sultan Süleyman'ın son dönemlerinden itibaren Osmanlı'nın teknolojideki duraklaması, II. Selim dönemindeki İnebahti Savaşı'na yansımıştı.
- Osmanlı toplarının menzili kısa düşerken, Haçlı filosundaki toplar daha uzun menzilli ve yıkıcı etkiye sahipti.
- Kaptan-ı Deryalık makama denizcilikle ilgisi olmayan paşalar getirilmesi, Osmanlı donanmasının yorgunluğu ve bazı reislerin Haçlıları küçümsemesi de yenilginin sebepleriydi.
- 27:27Kayıplar ve Sonuçlar
- Osmanlı donanması çok tecrübeli reislerle beraber 20.000 şehit verdi ve 190 civarında gemi ya batmış ya da düşmanın eline geçti.
- Müezzinzade'nin oğulları dahil 3.000 denizci esir düşerken, bazıları fidye ödenerek geri alındı ve bazı Türk esirlerin İspanyollar tarafından Amerika'ya götürüldüğü iddia edilmektedir.
- Haçlı tarafı 8-10 bin ölü verirken, 15-20 civarında kadırgaları batırdı ve savaş, teknolojinin ve işin ehline verilmesinin önemini tekrar gösterdi.
- 28:22Osmanlı Donanmasının Yenilenmesi
- Mağlubiyetten sonra Uluç Ali Paşa kaptan-ı derya yapılmış ve Kılıç Ali Paşa olarak anılmaya başlanmıştır.
- Sultan II. Selim ve Sokollu Mehmet Paşa yeni donanma inşasında büyük çaba sarf etmiş, padişah kendi has bahçelerinden bazılarını tersaneye vermiştir.
- Sokollu Mehmet Paşa, donanmanın inşasında gerekli kaynakları sağlayacağını vaat etmiş ve bir kış içerisinde ikiyüz kadırgalık bir donanma hazırlandı.
- 29:19Venedik ile Barış Antlaşması
- Yeni donanma ile Tunus 1574 yılında tamamen fethedilmiştir.
- Venedik ticaret devleti olarak Osmanlı'ya barış için müracaat etmiş ve Sokollu Mehmed Paşa'dan cevap almıştır.
- Barış antlaşması Osmanlı'nın lehine olmuş, Venedikliler Kıbrıs'ın Osmanlı'ya ait olduğunu onaylamış ve Kanuni döneminde verdikleri 300.000 floriyi vermeye devam etmişlerdir.
- 30:18Osmanlı-Rus Savaşı
- 18. yüzyılın ikinci yarısında Ruslar Lehistan'ın iç işlerine karışarak ülkeyi parçalamak istemişlerdir.
- Sultan III. Mustafa Rusya'ya savaş ilan etmiş, Rusların en önemli hedefi Kırım'ı alarak Karadeniz'de söz sahibi olmaktı.
- Osmanlı donanmasını meşgul etmek için Ruslar Baltık kıyılarındaki donanmalarını Atlantik Okyanusu, Cebelitarık ve Akdeniz yoluyla Mora'ya yollayarak Yunanları isyan ettirmek istemişlerdir.
- 31:06Rus Donanmasının Mora'ya Varışı
- Rus donanması iki filodan oluşmuş, biri Amiral Spiridoff komutasındaydı ve Cont Arlov sonradan bu filoya katılmıştı.
- Diğer filo ise Rus donanmasına hizmet eden İngiliz Amiral Elfinstone komutasındaydı.
- Fransızlar İstanbul'daki elçileri vasıtasıyla Rusların hareketini haber vermişlerdir, ancak Osmanlı'da işler değiştiğinden bu durum ciddiye alınmamıştır.
- 32:18Mora'daki Çatışmalar
- 7-17 Şubat 1770 tarihlerinde Amiral Spiridoff komutasındaki Rus filosu Mora'ya varmış ve Yunan isyancılara destek vermeye başlamıştır.
- Rus destekli Yunan isyancılar bölgedeki Türk ve Müslüman ahaliyi öldürmeye başlamış, isyan Osmanlı kara birlikleri tarafından bastırılmıştır.
- Kaptan-ı Derya Mandalzade Hüsamettin Paşa komutasındaki donanma Mora önlerine yollanmış, Amiral Elfinton komutasındaki Rus filosu da bölgeye ulaşmış ve 2 Mayıs 1770'de Anabolu'da karşılaşmışlardır.
- 33:25Menekşe Adası Muharebesi
- Anabolu çarpışmasından sonra Osmanlı donanması Menekşe Adası'na ulaşmış ve burada Elfinstone komutasındaki Rus filosuyla karşılaşmıştır.
- Karşılıklı top düellosu şeklinde gerçekleşen bu muharebede sonuçsuz kalmıştır.
- Osmanlı donanmasının kalyon ve top sayısı bakımından çok üstün olmasına rağmen, Kaptan-ı Derya Mandalzade Hüsamettin Paşa Ruslarla karşılaşmaktan kaçınmıştır.
- 34:09Çeşme Muharebesi
- Menekşe Adası muharebesinden sonra Osmanlı donanması Anadolu sahillerine dönmüş, Sakız Adası civarında bir başlarda ve 12 çekriden oluşan başka bir Osmanlı filosuyla birleşerek güçlenmiştir.
- Mandalzade Hüsamettin Paşa Çeşme'de bir harp divanı toplayarak kaptanlarla fikir alışverişinde bulunmuş, ancak Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın düşman üzerine gidilmesi fikrini kabul etmemiştir.
- Osmanlı donanması Çeşme'den ayrıldığında Rusların devriye gemisi donanmayı tespit etmiş ve Rus donanmasının Çeşme'ye gelmesini sağlamıştır.
- 35:12Çeşme Muharebesi'nin Sonuçları
- Osmanlı donanması Çeşme'nin kuzeyi ile Kara ve Toprak adaları civarında iki sıra halinde demirlerken, Rus donanması bölgeye ulaşmış ve top düellosu başlamıştır.
- Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın "Burcu Zafer" adlı kalyonu ile Rus Amiral Spiridoff komutasındaki "Yvestaff" kalyonu arasında çatışma çıkmış, "Burcu Zafer" yoğun top atışıyla "Yvestaff'e" büyük zarar vermiştir.
- İki gemi birbirine rampa etmiş, denizciler çarpışmış ve çıkan yangında iki dev kalyon sulara gömülmüştür.
- 36:01Çeşme Limanı'ndaki Durum
- Osmanlı gemileri Çeşme limanına girmiş, Rus donanması da limanın ağzını kapatmıştır.
- Çeşme limanı bir mil genişliğinde, iki mil uzunluğunda olup bu kadar kalyon için oldukça küçük bir sığınaktı.
- Gemiler yanaşık düzende üst üste demirlemiş, çok sıkışık bir dizilim meydana gelmiş ve olası bir yangın durumunda çok tehlikeliydi.
- 36:19Çeşme Savaşı ve Sonuçları
- Hüsamettin Paşa, liman girişini korumak için kalyonları zincirleyerek ve burulardaki topları yerleştirerek emniyet tedbirleri almıştı.
- Rusların planı, girişteki Osmanlı gemilerini oyalayarak ateş gemilerini limana sokup sıkışık durumdaki Osmanlı gemilerini yakmaktı.
- 6-7 Temmuz arasında, yangın çıkmış ve karışıklık sağlanmış, bu sırada üç ateş gemisi limana girmiş ve Osmanlı kalyonlarına bağlanarak yangını başlatmışlardı.
- 37:51Savaşın Sonuçları
- Sabaha kadar hemen hemen tüm Osmanlı gemileri yanmış, sadece Kaptan Paşa'nın baş ardası olay yerinden kaçabilmiş ve bir kalyon Rusların eline geçmiş fakat teknik aksaklıklar nedeniyle kullanılamamıştı.
- Osmanlı donanması 15 kalyon, 4 fırkateyn ve 40 civarında küçük gemi kaybetmiş, şehit asker sayısı 5000 civarında tahmin edilmektedir.
- Rus tarafında bir kalyon batmış ve 700 civarında denizci ölmüştür.
- 38:36Savaşın Sonrası
- Savaştan sonra Mandalzade Hüsamettin görevden alınmış, Cezayirli Gazi Hasan Paşa ise Kaptan Deryalığa getirilmiş ve Osmanlı donanmasını yeniden inşa etmeye başlamıştır.
- Bu olaydan sonra Osmanlı Devleti'nde hiçbir şey eskisi gibi olmamıştır.
- 1735-1739 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Ruslar Kırım'a girmiş fakat donanma ile destek gönderildiğinden başarısı kalıcı olmamıştı.
- 39:19Savaşın Sonuçları ve Etkileri
- Donanmanın yanmasıyla İstanbul deniz tarafından saldırıya açık hale gelmiş, tüm gemiler Çanakkale Boğazı'na yollanmıştı.
- Kırım'ın elden çıkması ve küçük Kaynarca Anlaşması sonucu Karadeniz Türk gölü olmaktan çıkmıştı.
- Bu savaştan sonra Rusların Avrupa'daki prestiji artarken, Osmanlı'ya karşı bakış açısı değişmişti.
- 40:03Osmanlı Donanmasının Durumu
- Cezayirli Gazi Hasan Paşa, donanma personelinin eksik bilgi ve tecrübesi, gemilerin hatalı tasarımı ve teknik anlamda düşmandan geri kalınması konularında padişaha tavsiye vermiştir.
- Bu tavsiyeler sonucunda Mühendishane-i Bahri-i Humayun 1773'te kurulmuş, bu kurum bugün İTÜ'nün atası sayılmaktadır.
- Bu savaştan önce Osmanlı Devleti uzun bir barış dönemi geçirmiş, bu süreçte hem ordu hem de donanmada gerileme olmuş, disiplin ortadan kalkmış ve teknik anlamda geri kalınmıştı.
- 40:43Osmanlı Donanmasının Teknik Geri Kalma
- Barış döneminde donanma çok büyük oranda Haliç'te yatmış, eğitim yapılmamıştı.
- İngiliz kalyon personeli 2 dakika içerisinde geminin bir tarafındaki tüm topları ateşleyebileken, Osmanlı donanmasında bu süre 6-10 dakika arasındaydı.
- 18. yüzyılda Osmanlı donanması tam anlamıyla kalyon kullanımına geçmiş fakat büyük gemileri idare edecek yeterli personel yetişmemişti.
- 42:04Fransız İhtilali ve Yunan İsyanı
- 1789'da Fransa'da monarşinin sonunu getiren ve bağımsızlık fikirlerini ortaya çıkaran bir ihtilal yaşanmıştı.
- 19. yüzyılın başında Osmanlı'nın Yanya valisi Tepedelenli Ali Paşa, gücü sayesinde Yunanlıların isyan etmesini önlüyordu.
- Ali Paşa'nın ölmesiyle serbest kalan Yunan isyancılar, özellikle Rusların yönlendirmesi ile 1814'te Filika Eterya adlı bir cemiyet kurarak ilk adımı atmışlardı.
- 43:14Yunan İsyanı ve Bastırılması
- 17 Mart 1821'de Mora'nın güneyindeki Money bölgesinde başlayan isyan hızla Mora'nın geneline yayıldı.
- 21 Eylül 1821 günü Mora'nın merkezi Tripoliçede bazı kaynaklara göre 10 bin, bazı kaynaklara göre ise 30 bin Türk ve Müslüman katledildi.
- İsyanı bastırmak isteyen Osmanlı Devleti, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan yardım istemiş, oğlu İbrahim Paşa ve Mısır askerleri 1824 yılında Mora'ya gönderilmiştir.
- 44:16Avrupa'nın Müdahalesi
- Durumun Yunanlılara lehine geliştiğini gören İngiltere ve Rusya, Petersburg'da bir protokol imzalamış, ardından Londra'da Fransa'nın da katılımıyla bir sözleşme imzalamışlardı.
- Sözleşmeye göre Yunanlar bağımsız olacak, bölgedeki tüm mallar Yunanlara bırakılacak ve sözleşme uygulanması için Osmanlı'ya bir ay süre verilecekti.
- Kararı öğrenen filo komutanları gemileri ile Mora Yarımadası'na gelmişlerdi.
- 44:58Navarin Savaşı'nın Hazırlığı
- Osmanlı Devleti, artan gemi trafiğinden şüphelenerek Anabolu ve Çamlıca adalarının alınması kararını verdi.
- Osmanlı ve Mısır donanmaları Navarin limanına demirledi ve İbrahim Paşa'dan gelen emirleri bekledi.
- Eylül 1827'de İngiliz ve Fransız donanmaları limana geldi ve İbrahim Paşa'yı ziyaret ederek Çamlıca adası harekatını engellemek istediğini bildirdi.
- 45:59Osmanlı Donanmasının Durumu
- Osmanlı donanmasında teknolojiye takip edemeyen durum vardı, büyük gemiler olarak adlandırılan kalyonların sayısı çok azdı.
- Osmanlı donanmasının topları düşük kalibreli, isabet oranları az ve seri atış yapamayan toplardı.
- Osmanlı-Mısır donanmalarının 78 gemide 2180 topu mevcutken, müttefik donanmaların 22 savaş gemisinde 1258 topu vardı.
- 46:43Savaşın Hazırlığı ve Başlangıcı
- İbrahim Paşa'nın isyancıların üzerine yürümesini bahane eden müttefik donanma, 13 Ekim'de Rus filosunun gelmesiyle harekat planları üzerinde çalışmaya başladı.
- Savaşa bir gün kala, Fransız gemilerinden gelen bir filika Mısır gemilerindeki Fransız subaylara savaşın muhtemel olduğunu bildirdi.
- 20 Ekim günü İngiliz donanması limana yanaştı ve HMS Dartmouth fırkateyninden 80 İngiliz askeri ayrılarak Osmanlı ateş gemilerine doğru yaklaştı.
- 48:35Savaşın Akışı ve Sonuçları
- Savaş tam bir baskın harekatı olarak gerçekleşti, Osmanlı topları düşman gemilerine zarar verse de onları savaş dışı bırakacak düzeyde değildi.
- İngiliz amiral gemisi HMS Eja, Kaptan Paşa tarafından idare edilen Fethi Bahri gemisi ve Muharrem Bey'in fırkateyni arasında sıkışmıştı.
- Yaklaşık 3 buçuk saat süren muharebede Osmanlı Devleti donanmasız kaldı, sağlam kalan gemiler limanın kuzeybatı ucuna çekildi.
- 50:03Savaşın Kayıpları ve Sonuçları
- 3 buçuk saatlik muharebede Osmanlı tarafının kaybı 52 gemiydi; 34'ü yanmış, 10'u sulara gömülmüş, 8'i kullanılamaz hale gelmişti.
- Osmanlı tarafında 3 ile 6 bin arası denizci şehit olmuş, bazı askerler esir düşmüştü.
- Müttefikler hiç gemi kaybetmeden sadece 181 ölü ve 480 yaralı vermişlerdi.
- 51:00Savaşın Önemi ve Sonuçları
- Bu savaşla 1815 Viyana Kongresi'nde başlatılan restorasyon dönemi son bulmuştu.
- Osmanlı donanmasının yok edilmesi, teknolojiye ve bilime ne kadar önem verilmesi gerektiğini gözler önüne seriyordu.
- Osmanlı Devleti donanmasını kaybedince Ruslar harekete geçti ve 1828'de Osmanlı'ya saldırdı, bu savaşta Ruslar batıda Edirne'ye, doğuda Erzurum'a kadar ilerlediler.
- 52:13Kırım Savaşı'nın Başlangıcı
- 1853 yılına gelindiğinde Ruslar, Türk topraklarında yaşayan Ortodokslara haklar isteme bahanesiyle Osmanlı'nın iç işlerine karışmaya başladı.
- Rus elçisi Mençiko Babıali'ye gelerek taleplerini kabul ettirmeden tehditler savurarak ayrıldı.
- Rusya savaş ilan etmeden Eflak ve Boğdan'ı işgal ederek çatışmayı başlatan taraf oldu, bu olaylar Kırım Savaşı olarak bilinen Osmanlı-Rus savaşlarının başlangıcı oldu.
- 52:45Osmanlı Donanmasının Durumu
- Osmanlı donanması 1827'deki Navarin baskınında tecrübeli denizcilerini kaybetmiş, bu eksiklikler devletin çalkantılı hali ve maddi durum nedeniyle giderilememişti.
- Donanmadaki askerlerin çoğu aceleyle askere alınmış, yüzme bile bilmeyen gençlerden oluşuyordu ve kaptan-ı derya Topçubaşızade Mustafa Paşa hiçbir denizcilik eğitimi ve tecrübesi yoktu.
- Karadeniz'e yollanan Osmanlı filoları hat gemisi olmayan hafif gemilerden oluşuyor, taşıyabilecekleri top sayısı sınırlıydı ve topları en fazla 10 kiloluk gülleler atabilirdi.
- 53:29Rus Donanmasının Avantajları
- Rus donanmasında 30 kiloluk gülleler atabilen toplar vardı ve bu savaşta "pixians topu" denilen yeni bir silah kullanmışlardı.
- Bu silah klasik toplar gibi gülle atmıyor, düştüğü yerde patlayarak yangın çıkaran kumbara tipi toplar atıyordu.
- Sinop kalesinde bulunan Osmanlı kıyı bataryaları yaklaşık 150-200 yıllık eski toplardı ve önceliğin Akdeniz'e verilmesi nedeniyle Karadeniz ihmal edilmişti.
- 54:14Savaşın Hazırlığı
- Osmanlı donanması 498 topa sahipken, Ruslar 722 topa sahipti ve Rus toplarının çoğu büyük, bazıları ise patlayıcı tesirli olup yangın çıkaran toplardı.
- Patrona Osman Paşa komutasındaki filo, 5 Kasım'da İstanbul'dan yola çıkıp 13 Kasım'da Sinop limanına varmıştı.
- 14 Kasım'da görülen Rus filosu geri çekilince, Patrona Osman Paşa Rusların destek alıp geri gelebileceğini düşünerek Sinop'ta beklemeye karar verdi.
- 56:20Savaşın Başlangıcı
- Rus amiral Nahimov, 27 Kasım 1853'te Sinop açıklarına gelmiş, 30 Kasım günü sisli bir havada limana süzülerek Osmanlı filosuna 900 metre kadar yaklaşmıştı.
- Limanın kuşatıldığını gören Sinop valisi Hüseyin Paşa şehirden kaçmış, halk da paniklemiş ve şehri terk etmişti.
- Osmanlı donanmasının savaş düzeni yarım daire şeklinde demirlemiş gemiler ve arkada kale toplarıydı, ancak gemilerin pozisyonu kale toplarının fazla kullanılamamasına neden olmuştu.
- 57:09Savaşın Akışı
- Rusların savaş planı üçgen formasyonunda limana süzülmek ve kenarlarının yanlara açılmasıyla savaş düzeni almaktı, böylece sadece en öndeki gemi hasar alacaktı.
- Amiral Nahimov, Patrona Osman Paşa'nın Avnullah gemisini tam karşısına alarak ateş açtı ve patlayıcı etkisiyle inanılmaz tahribat meydana getirdi.
- Naveki Bahri gemisinin mühimmat deposu patlamış, Dimyat gemisinde yangın çıkmış, Gül-i Sefid ise onu söndürmeye çalışırken batırılmıştı.
- 58:31Savaşın Sonucu
- Osmanlı filosu bir saat içerisinde yok edilmişti, 3000 civarında denizcimiz şehit olmuş, Taif vapuru dışında tüm gemilerimiz ya batmış ya da kullanılamaz hale gelmişti.
- Rus tarafının kaybı ise sadece 35 civarındaydı, bu da teknolojinin önemini gösteriyordu.
- Savaş sonrası Ruslar denizde can çekişen askerlerimize zalimce davranmış, boğulmakta olanlara kanca, mızrak ve balyozlarla vurmuş, bazılarını ise denize yanıcı madde dökerek şehit etmişlerdi.
- 59:24Savaşın Sonuçları
- Sinop'ta ne doktor, ne sargı bezi ne de ilaç vardı, İstanbul'dan gelen yardım ekipleri 4 Aralık'ta ulaşmış ve yaralı askerleri soğuk kış gününde kahvehanelere yatırılmış olarak bulmuştu.
- Bu savaşta yaşanan Rus gaddarlığı kısa sürede Avrupa'da duyulmuş, Ruslar aleyhine bir kamuoyu oluşmuştu.
- Bu olaydan sonra İngiltere ve Fransa Rusya'ya savaş ilan etmiş, ayrıca ahşap gemilerin sonunun geldiği kesinleşmiş, gemilere zırh kaplama devri başlamıştı.