Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı Donanması serisinin ikinci bölümü olup, Osmanlı donanmasının kuruluş ve gelişimini anlatan eğitici bir içeriktir. Videoda Barbaros Hayreddin Paşa, Andrea Doria, Salih Reis, Seyri Ali Reis ve Turgut Reis gibi önemli donanma komutanları yer almaktadır.
- Video, Osmanlı'daki tersanelerin önemini anlatarak başlıyor ve Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerindeki donanma gelişimini kronolojik olarak ele alıyor. Daha sonra 28 Eylül 1538 tarihinde gerçekleşen Preveze Deniz Muharebesi'nin detaylı anlatımı sunuluyor.
- Videoda Osmanlı donanmasının Haçlı donanmasına karşı verdiği savaşın stratejik düzeni, top atışları ve manevra hareketleri kronolojik olarak aktarılmakta, savaşın sonucunda Haçlı donanmasının büyük kayıplar vermesi ve Osmanlı donanmasının Akdeniz'in en güçlü donanmasına sahip olduğunu kanıtlaması vurgulanmaktadır.
- 00:41Osmanlı Donanmasının Tersaneleri
- Osmanlı'da Galata ve Gelibolu tersaneleri dışında İzmit, Sinop gibi yörelerde de önemli tersaneler bulunmaktaydı.
- İzmit tersanesi, bol ormanlarla çevrili bir alanda kurulmuş olup gemi yapımında kereste temin edilmesi kolaydı.
- İstanbul'un fethiyle Gelibolu ve Sinop tersanelerinin önemi azalmış olsa da, gemi tamir işleri ve zaman zaman büyük gemilerin inşaatı buradan yapılmaktaydı.
- 01:39Sinop Tersanesi
- Sinop tersanesi, Candıroğulları Beyliğinden devralınmış ve çevresinde gemi yapımı için yeterli kereste, keder, zih, üslup gibi kaynaklar bulunuyordu.
- Sinop tersanesi, kalyonlar, kadırgalar ve kaliyataların yapıldığı bir yerdi ve 1566 yılında 15 kadırga ve 3 mallık, 1571 yılında 25 kadırga, 1601 yılında 10 kadırga üretilmiştir.
- Osmanlı devleti bünyesindeki tersanelerde aksi söylenmediği taktirde yılda kırk gemi yapma zorunluluğu vardı, bu durum tüm tersanelerin sürekli eşşek kalmasını sağlıyordu.
- 02:40Fatih Sultan Mehmet Dönemi
- Fatih Sultan Mehmet'in padişahlığı döneminde Bahriye Divanhanesi kurulmuş ve Osmanlı Devleti'nin denizcilik faaliyetlerini yönetiyordu.
- Fatih Sultan Mehmet döneminde donanmayı geliştirmek amacıyla pek çok adım atılmış, çevre adalara harekatlar düzenlenmiştir.
- II. Bayezid zamanında Osmanlı, Cezayir ve civar bölgelerindeki Müslüman denizciler ile işbirliğine girişmiş ve buradaki gemi inşaat teknikleri verilmiştir.
- 03:14II. Bayezid Dönemi Teknikleri
- O dönemde Avrupalı denizciler gemi inşası için çam kereste kullanırken, Cezayirli ustalar daha hafif olması nedeniyle kökler kullanıyordu.
- Avrupalılar gemilerini bindirme kaplama sistemi ile inşa ederken, Cezayirli ustalar arms kaplama sistemini kullanıyor ve dış kaplamalar için balmumunu sıvıyorlardı.
- Bu teknikler, Cezayirli ustaların yaptıkları gemilerin hem daha uzun ömürlü hem de daha sağlam gemiler olmalarına olanak sağlıyordu.
- 03:48II. Bayezid'in Seferleri
- II. Bayezid, padişahlığını meşrulaştırmak için kendini kanıtlama ihtiyacı duyuyordu ve Niva'nın tam anlamıyla kontrol altına almak için bir sefer yaptırma kararı aldı.
- Bu sefer Akkerman ve Kili üzerine yapılacaktı ve bu şehirler Karadeniz'in önemli ticaret bölgelerini yendiler.
- 1484 yılında bu bölgeler fethedildi, bu fetih 1499 yılında İnebahtı, 1500 yılında Modo, Koro ve Navali'nin fethi izledi.
- 04:39Yavuz Sultan Selim Dönemi
- 1515 yılında Yavuz Sultan Selim 400 gemilik bir donanma kurmuştu ve bu doruk Memlükleri tedirgin ediyordu.
- Mısır'ın fethini girişildiğinde bu gemiler büyük bir rol oynamış, orduyu ikmal yapılması ve denizlerin düşman güçlerinden arındırılması sağlanmıştır.
- Yavuz Sultan Selim'in Mısır ve Levant bölgelerini fethetmesi, bölgedeki tersanelerin Osmanlı denetimine girmesi ve deneyimli gemi yapımı ustalarının Osmanlı saflarına katılmaları, Osmanlı donanmasının gelişimi için bir devrim temelindeydi.
- 05:39Kanuni Sultan Süleyman Dönemi
- Yavuz Sultan Selim'den sonra padişah olan Kanuni Sultan Süleyman'ın yaptığı savaşlarda bu güçlü donanma elini çok güçlendirmişti.
- Doğu Akdeniz, Kıbrıs ve Girit adaları dışında tamamen Türk hakimiyetine girmişti ve Kanuni bu durumu Orta ve Batı Akdenizde de sağlamaya çalıştı.
- 1533 yılında Cezayir'de İspanyol donanması ile savaşan ve büyük bir denizci olan Barbaros Hayreddin Paşa, Osmanlı'ya katılmıştı ve hakimiyetindeki Cezayir topraklarını devlete kazandırmıştı.
- 06:08Barbaros Hayreddin Paşa'nın Seferleri
- Barbaros aynı yıl Kaptan Derya olarak tayin edildi ve böylece Osmanlı donanması artık Barbaros Hayreddin Paşa'nın emrine geçti.
- 1534 yılında bir sefere çıkan Barbaros Hayreddin Tunus ele geçirdi, ancak 1535 yılında Tunus kaybedildi.
- 1536 yılında Barbaros Ege'deki Venedik adalarını fethetti ve böylece Haçlılar Osmanlı donanmasını kökten yok etme kararı aldı.
- 06:41Preveze Savaşı
- Papa'nın da destekleri sonrası büyük bir Haçlı donanması kuruldu ve bu donanmayı Venedik, İspanya, Portekiz, Papalık, Ceneviz ve Malço ailelerinin gemileri oluşturuyordu.
- Haçlı donanmasının başına ünlü Cenevizli Kaptan Andrea Doria getirildi ve ayrı yerlerde bulunan Haçlı donanması öncelikle Korfu adası'nda toplanmaya karar verdiler.
- Haçlı güçleri Korfu adası'na geldikten sonra bir saldırı planı hazırladılar ve ilk hedef olarak Preveze kalesini seçtiler.
- 07:11Barbaros'un Hazırlıkları
- Barbaros Hayrettin Paşa Eğriboz adası'ndaydı ve Haçlı donanmasının Preveze'yi kuşattığı haberini alan Barbaros hemen donanmayı hazırladı ve Preveze'ye doğru hareket etti.
- Donanmasından yirmi gemilik bir filoya ayırdı ve bu gemileri Turgut Reis'e bölgede keşif yapması için verdi.
- Barbaros donanmasıyla Moda açıklarına vardığında Turgut Reis'ten haber geldi ve düşmanın yeri ve faaliyetleri hakkında bilgi almıştı.
- 08:02Savaşın Hazırlığı
- Barbaros yolun büyük bir kısmını katetmişti ve Kefalon yakınlarına vardığında adayı yağmaladı, böylece düşmanın Preveze kuşatmasına misilleme yapmıştı.
- 24 Eylül 1538 tarihinde Preveze'ye ulaşan Barbaros, kaleye takviye güç bıraktıktan sonra donami körfeze yerleştirdi.
- Bir gün sonra ise Haçlı ordusu harekete geçti ve Previzyo önlerinde donanmayı demirledi.
- 08:36Savaş Planları
- Bilgiler farklı olmakla beraber bildiğimiz kadarıyla Haçlı donanması 140 kalyon, 168 kadırga, birçok nakliye gemisi ile 55 bin askerden oluşuyordu.
- Buna karşılık Barbaros'un kalyon ve kadırgalarla yaklaşık 122 gemisi ve 20 bin askeri bulunuyordu.
- Karşı karşıya gelen Andrea Doria ve Barbaros Hayrettin savaş planları yapmaya başladılar.
- 08:58Savaş Meclisi
- Barbaros'un savaş meclisinde aradaki güç dengesizliği sebebiyle nasıl hareket edilmesi gerektiği konusunda farklı görüşler ortaya çıktı.
- Görüşmelerin sonunda savaş meclisi donanmanın Akta Körfezi'nde kalmasını tavsiye etti.
- Sinan Reis ve taraftarları karaya asker çıkartılarak karşı donanmasının karşısındaki kıyılara yerleştirilmesini, böylece Preveze kalesinin korunmasını tavsiye ediyordu.
- 09:32Haçlıların Planları
- Haçlıların karargahında ise karaya asker çıkartarak Preveze kalesi'nin teslim alınması ve Barbaros'un körfezle sıkıştırılması fikirleri basıyordu.
- Andrea Doria buna karşı çıkarak, bir fırtınanın uyku halinde donanmayı geri çekmek gerekeceğinden kandaki askerlerin tehlikeli kalacağını söylüyordu.
- Bu plan gereği 23-24-25 Eylül'de yapılan üç ucum Osmanlı muhafızları tarafından geri püskürtüldü.
- 09:58Körfezin Girişi
- Körfezin girişi sığ olduğu için Haçlı donanmasındaki kalyonlar içeri giremiyordu.
- Fakat giriş kapatıldığında Osmanlı donanmasının önünü kesmişti.
- 10:21Preveze Savaşı'nın Hazırlığı
- 28 Eylül 1538 tarihinde Barbaros Hayrettin, Osmanlı donanmasını tek sıra halinde körfezden çıkardı ve hilal şeklinde düzenledi.
- Barbaros donanmasında Salih Reis merkezde, sağ kanatta Seyri Ali Reis, sol kanatta Turgut Reis ve Gönüllü Reislerden oluşan filosu yer aldı.
- Haçlı donanmasında İspanya İmparatorluk donanmasına Andrea Doria, Venedik donanmasına Lices Capello, Papalık donanmasına Marco Grimani kumanda ediyordu.
- 11:28Savaşın Başlangıcı ve İlk Faz
- İki donanma Preveze açıklarında karşılaştığı sırada rüzgar güneyden esiyordu ve bu durum Haçlı donanmasının lehine, Osmanlı kadragalarının aleyhine bir durum oluşturuyordu.
- Rüzgarın kesilmesi üzerine Andrea Doria öndeki kalyonlardan yoğun bir top atışı başlattı, ancak kalyon toplarının menzilinin kısa olması sebebiyle bütün gülleler denize düştü.
- Barbaros'un karşı hücumunda kadırgaların top menzillerinin daha uzun olması sayesinde önce kalyonlar hedef alınıp vuruldu.
- 12:20Savaşın Devamı ve Sonucu
- Haçlılar ikinci sıradaki kadırgalarla Osmanlı donanmasını çevirme harekatına girişseler de ağır topaçı ve Turgut Reis'in çevirme harekatı ile geri püskürtüler.
- Barbaros, Haçlı donanmasını yarmak için hücum emri verdi ve Andrea Doria kumandasındaki kadırgalara saldırdı.
- Turgut Reis'in kendi filosuyla arkadan çevrilmesi üzerine imha edilme tehlikesi ile karşı karşıya kalan Andrea Doria geri çekilme kararı aldı.
- 13:04Savaşın Sonuçları
- Barbaros, iki saat süren bir takipten sonra geri dönerek Ayamavra'da sabaha kadar bekledi ve pek çok esir ve ganimet almış olarak Preveze'deki üssüne geri döndü.
- Savaşta Haçlı donanması 128 gemisini kaybetti, on binlerce askeri öldürüldü ve üç bin esir düştü.
- Osmanlı tarafında ise sadece bir gemi batmıştı ve dört yüz asker şehit olmuştu; bu büyük savaştan kesin bir galibiyetle ayrılan Osmanlı, Akdeniz'in en güçlü donanmasına sahip olduğunu kanıtlamıştı.