Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı Devleti ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki diplomatik ilişkilerin tarihini anlatan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişimini kronolojik olarak aktarmaktadır.
- Video, 1830'larda başlayan diplomatik ilişkileri, 1831'de imzalanan Ticaret ve Seyrüsefain Antlaşması, ticaret ilişkileri, misyoner faaliyetleri ve gerilim alanlarını anlatmaktadır. Ayrıca 1917'de kesilen diplomatik ilişkilerin 1923'te Lozan Barış Görüşmeleri sırasında yeniden kurulması ve ABD'nin Lozan Antlaşması ile Sèvres Antlaşması arasındaki farklar da açıklanmaktadır. Video, Türk-Amerikan ilişkilerinin geçmişteki sorunlarının günümüzdeki stereotiplere etkisini de ele almaktadır.
- 00:10Osmanlı Devleti ile ABD Arasındaki Diplomatik İlişkilerin Başlangıcı
- Osmanlı Devleti ile ABD arasındaki diplomatik ilişkiler, ABD'nin İstanbul'da bir büyükelçilik açmasıyla 1830'da resmen başladı.
- ABD'nin İzmir'de bir konsolosluk açma çabaları 19. yüzyılın başında başlamış, ancak Osmanlı Devleti yeni bir Batılı devlete kapitülasyon hakkı vermek istemediğinden bu isteği reddetti.
- 1827 Navarin Savaşı'ndan sonra Osmanlı donanmasının yok edilmesiyle, Osmanlı Devleti'nin deniz silahları ve savaş gemisi alma ihtiyacı ortaya çıktı ve bu nedenle ABD ile 1830 Mayıs'ında Ticaret ve Seyrüsefain Anlaşması imzalandı.
- 01:22Anlaşma Detayları ve Elçiliklerin Açılması
- 1830 Mayıs'ında imzalanan anlaşma dokuz maddeden oluşur ve diplomatik ilişkilerin kurulması, ticari haklar ve kapitülasyonlar konularını içerir.
- Anlaşmanın ayrı ve gizli maddesi, Osmanlı Devleti'nin isteği üzerine ABD'nin Osmanlı'ya savaş gemisi ve gemi malzemesi vermesini sağlar.
- 1831'de İstanbul'da Amerikan elçiliği açıldı, Osmanlı Devleti'nin Amerika'da elçilik açması ise 1867'de iç savaştan sonra mümkün oldu.
- 02:34Ticaret İlişkileri
- 19. yüzyıl boyunca ticaret asıl işbirliği alanıydı; Amerikalılar doğrudan Osmanlı topraklarından aldıkları mamul maddeleri doğrudan Amerika'ya götürmek yerine ihtiyaç olan pazarlara götürdüler.
- Özellikle 1830'lardan itibaren afyon ticareti hız kazandı; afyon İzmir limanından alınıp Çin'e götürülerek büyük kazanç elde edildi.
- Amerika'dan Osmanlı Devleti'ne daha çok sanayi ürünleri ve savunma sanayi ürünleri geliyordu.
- 03:38Misyoner Faaliyetleri ve Gerilim Alanları
- Misyoner faaliyetleri diplomatik anlaşma imzalanmadan çok önce başlamış, Amerikan Protestan Kiliseler Birliği (ABCFM) Osmanlı topraklarına evanjelistleştirmek üzere görevliler göndermişti.
- Beyrut, İstanbul, Merzifon, Antep gibi çeşitli yerlerde kolejler, ortaokullar, hayır kurumları, yetimhaneler ve sağlık kurumları açıldı.
- Misyonerlerin özellikle Doğu Anadolu'da Ermeniler ve Batı'da Bulgaristan'da okullarda Fransız Devrimi ve Amerikan Devrimi'nin fikirlerini öğretmeleri, Ermeni ve Bulgar milliyetçiliğinin çıkışında önemli rol oynadı.
- 05:53Diplomatik İlişkilerin Kesilmesi ve Lozan Antlaşması
- Amerika Birleşik Devletleri Lozan Antlaşması'na taraf değil, bu anlaşmayı onaylamamıştır.
- 1917'de Osmanlı Devleti ABD'deki büyükelçisini geri çekti ve ABD'nin de İstanbul'daki büyükelçisini geri çekmesini istedi, böylece diplomatik ilişkiler kesildi.
- 1923'te Lozan Barış Görüşmeleri sırasında, ABD heyetiyle imzalanan anlaşmanın adı Lozan Antlaşması olarak bilinir, ancak bu Lozan Barış Antlaşması ile karıştırılmamalıdır.