Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından KPSS ve AGS sınavlarına hazırlık amacıyla sunulan Osmanlı Devleti tarihi dersidir. Eğitimci, öğrencilere hitap ederek interaktif bir şekilde konuyu anlatmaktadır.
- Video, Osmanlı Devleti'nin kültür ve medeniyeti, veraset anlayışı, şehzade eğitimi, başkentleri, sarayları, yönetim sistemi ve merkez teşkilatı gibi konuları kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik, Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan başlayarak padişahların yetkileri, şehzade eğitimi, Topkapı Sarayı'nın bölümleri, Divan-ı Hümayun'un kuruluşu ve işleyişi, devlet görevlilerinin görevleri ve taşra teşkilatı gibi konuları kronolojik olarak incelemektedir.
- Videoda ayrıca Osmanlı Devleti'nin önemli kavramları (devleti ebed müddet, nizam-ı alem, kanuni kadim), başkent-merkez ayrımı, devşirme sistemi, haseki kavramı ve Osmanlı'da bürokrat yetiştirme yöntemleri gibi sınavlarda çıkabilecek önemli bilgiler vurgulanmaktadır. Video, bir ders serisinin ilk bölümü olup, toplam dört video olacak ve ikinci videoda taşra teşkilatı, eyaletler ve hukuk sistemi incelenecektir.
- 00:07Osmanlı Devleti'nin Önemi ve Sınav Hazırlığı
- Osmanlı Devleti konusu KPSS'de dokuz soru, AGS'de ise üç veya dört soru olarak sorulacaktır.
- Kültür ve medeniyet konusu toplam dört videoda işlenecek ve her videoda üç soru olacak.
- Öğretmen, önce kültür ve medeniyeti işleyip sonra kuruluş, yükselme, duraklama, gerileme ve dağılma şeklinde ara vermeden ilerlemeyi tercih etmektedir.
- 02:05Osmanlı Devleti'nin Gerçek Adı ve Kuruluş Unsurları
- Osmanlı Devleti'nin gerçek adı "Devlet-i Aliye" (Yüce Devlet) olup, Avrupalılar tarafından "Ottoman" olarak adlandırılmıştır.
- Bir ülkenin oluşumunda dört ana unsur vardır: halk, hakimiyet, ülke ve teşkilat.
- Osmanlı Devleti, kültür ve medeniyetini oluştururken fethedilen bölgelerdeki uygulamaları, Orta Asya Türk geleneklerini ve İslam'ın getirdiği esasları kullanmıştır.
- 05:07Osmanlı Devleti'nin Kurumları ve Hükümdarlık Anlayışı
- Osmanlı Devleti, İlhanlı, Abbasi, Selçuk ve Bizans'ın kurumlarını da almıştır.
- Hükümdarlık anlayışında "kut" anlayışı devam etmiş, ancak İslam'la beraber Allah'ın nasibi ve takdirine dönüşmüştür.
- Osmanlı Devleti'nde hükümdarlar ok haricinde neredeyse tüm sembolleri kullanmıştır: sikke, para, nöbet, tuğ, nazım ota, kot, sorguç, belge ve kemer.
- 06:56Osmanlı Padişahlarının Ünvanları
- Osmanlı padişahları "bey", "gazi", "padişah", "sultan", "rum" ve "hüdavendigar" gibi ünvanları kullanmıştır.
- Sultan ünvanı dünya tarihinde ilk olarak Gazzeli Mahmut tarafından kullanılmış, Osmanlı tarihinde ise Orhan Bey tarafından kullanılmıştır.
- Orhan Bey, Osmanlı Devleti tarihinde ilk defa "sultan" ünvanını kullanan Osmanlı padişahıdır.
- 09:04Osmanlı'nın Veraset Anlayışı
- Osmanlı Devleti kurulduğunda İslam öncesi Türk devletleri gibi kut (ailenin tüm erkeklerine ait) veraset anlayışı vardı, bu da ileride taht kavgalarına ve devletin yıkılmasına sebep olacaktı.
- Osman Bey zamanında ülke hanedanın ortak malıdır, ancak Birinci Murat bunu daraltarak "ülke hükümdar ve oğullarına aittir" diyerek taht kavgalarını engellemeye çalıştı.
- Fatih Sultan Mehmet, Kanunname-i Ali Osman'da "ben varken kavga edilmeyecek" diyerek devletin başındaki kişinin otoritesini yerleştirdi.
- 10:29Ekber ve Erşet Sistemi
- Birinci Ahmet, taht kavgalarını yasaklayarak ekber (her gün üç vakit duyulur) ve erşet (aklı başında) sistemini getirdi.
- Reşitlik kelimesi "aklı başında" anlamına gelir ve Türkiye'de 18 yaş olarak belirlenmiş olsa da, Osmanlı Devleti'nde erkeklerde reşitlik yaşı 11 civarı olduğu tahmin ediliyor.
- Osmanlı'da 12 yaşında sancaktar (dert dinleyen) ve vali olunabiliyordu.
- 13:14Hükümdarların Görevleri
- Hükümdarların görevleri arasında ordunun başında sefere çıkması, Divan-ı Hümayne başkanlık etmesi, yasakname yenmesi, beratname yayınlaması ve ferman yazması yer alıyordu.
- Ferman, herhangi bir konu hakkında verilen yazılı emirdir ve hükümdarın kendi yazdığı ferman daha önemlidir.
- Yasakname, herhangi bir şeyi yasaklayan emirdir; örneğin Birinci Murat alkolü, tütünü ve kahveleri yasaklamıştır.
- 14:54Müsaadere Sistemi
- Müsaadere, bir devlet memurunun haksızlıkla elde ettiği mallara devletin el koyma geleneğidir ve bu müsaade padişaha aittir.
- İlk müsaadere Fatih Sultan Mehmet zamanında Çandarlı sülalesine yapılmıştır.
- Müsaadere sisteminde, bir devlet memurunun elde ettiği mal varlıklarının kazancından daha fazla olduğu görülürse, devlet ölmesini bile beklemeksizin tüm mallarına el koyup mirasa engel olur.
- 18:01Osmanlı'da Müsadere Sistemi
- Osmanlı'da adaletsizlik olmaması için ufağı büyük ceza, büyüğe küçük ceza verilmezdi.
- Murat adlı öğretmen, medresedeki öğrencilere usulsüz ders verirken devlette yıllık 300 bin lira fazla kazanmış ve cezası olarak Sivas'a atanıp kasap olarak görevlendirilmiştir.
- Kasap cezası, devletin verdiği hizmette (et balık kurumu) kişinin malını eritmesi şeklinde uygulanırdı.
- 19:36Müsadere Sisteminin Özellikleri
- Kasap cezası Osmanlı Devleti'nde müsaadede en çok uygulanan cezalardan biriydi.
- Müsadere, Fatih Sultan Mehmet tarafından ilk defa uygulanmış, II. Mahmut tarafından kısmi kaldırılmış ve Tanzimat döneminde tamamen kaldırılmıştır.
- Müsadere uygulanan sistemde insanlar zengin olma ihtimali yoktu çünkü birbirini şikayet etme mekanizması kıskançlıkları ve komşu krizlerini tetiklerdi.
- 20:19Zenginlik ve Toplumsal Ayrım
- Zenginler Osmanlı'da yastık altına, ağaç kovuklarına veya tarlaların altına altınlarını saklamak zorunda kalırdı.
- Osmanlı'da zengin olmak şikayeteye meyilli bir toplumda zor olurdu.
- Ekonomik krizler birilerini zengin ederken birilerini daha çok fakirleştirir, bu da toplumda ayrım yaratırdı.
- 23:00Kulluk Hakkı Sistemi
- Kulluk hakkı, yabancı veya Müslüman olmayan kişileri devlet memuru yapmak için uygulanan bir sistemdi.
- Kulluk hakkı sisteminde, padişah devşirme (yabancı) kişileri öldürme hakkına sahipti.
- Padişah, memurları göreve atar, aylık bağlar veya görevden alabilirdi.
- 24:36Padişahın Yetkileri
- Adaletname, adaletsizlikleri gidermek için çıkarılan bir belgeydi.
- Amanname, sığınmak isteyen kişilere verilen bir koruma belgesiydi ve bu kişiler padişahın emrinin altına girdiğinden istenilse bile geri verilemezdi.
- Fatih Sultan Mehmet'e kadar padişah divana başkanlık ederdi, ordunun başında sefere giderdi, ancak II. Selim ilk defa ordunun başında sefere çıkma gereğini terk edip sadrazama görevi vermiştir.
- 27:48Padişahların Mirasçı Seçimi ve Saray Mücadeleleri
- Padişahlar, kendilerinden sonra geçecek kişileri belirlerken sevdiği veya az sevdiği kişiler arasında ayrım yaparlar.
- Saray kadınları arasında kendi oğullarının başa geçmesi için mücadele başlar ve bu durum hükümdarın devleti yönetme konusunda zafiyete düşmesine neden olur.
- Hükümdarın istemediği bir kişinin devlete padişah olmasını nasip edebilir, örneğin Fatih Sultan Mehmet'in isteği olan Yakup'un öldürülmesi gibi durumlar yaşanabilir.
- 28:58Şehzade Eğitimleri
- Şehzade eğitimleri zor eğitimlerdir ve her hükümdar kendisinden sonra iyi yetiştirilmiş bir padişah olmasını ister.
- Şehzadelerin yanlarına lalalar verilir, bu isim İslam öncesindeki inanç inal ve atamandı, Selçuklu'daki ismi atabey, Osmanlı'daki adı laladır.
- Lalalar, iyi yetişmiş devlet adamları olduklarından dolayı şehzadeleri yedi yaşlarından itibaren eğitmeye başlarlar.
- 29:30Şehzade Eğitim Süreci
- Şehzadeler yedi yaşından itibaren eğitim alır, ilkokula giderler ve on iki yaşına geldiklerinde bazı sancaklara (illere) gönderilirler.
- Şehzadeler devlet tecrübesi kazansın, halkla bütünleşsin ve halkın sorunlarına çözüm olsun diye tedbirli kıyafet giyerek pazarda ve sokakta dolaşırlar.
- Trabzon, Manisa, Kütahya ve Amasya gibi şehirler en çok bilinen şehzade kentleridir, ayrıca Çorum, Çankırı, Kırım'ın Kefe, Antalya ve Bolu da şehzade kentleri arasındadır.
- 30:49Şehzadelerin Sancaklara Gönderilmesi
- Şehzadeler sancağa gittiğinde "çelebi sultan" unvanını alırlar.
- Önemli şehzade sancakları: Antalya, Çorum, Çankırı, Kefe, Amasya, Kütahya, Trabzon, Manisa, Bolu, Konya, İsparta ve Sivas'tır.
- Şehzadeler yedi yaşına geldiklerinde şehzade unvanını alırlar, ancak sancağa gittiklerinde çelebi sultan unvanını alırlar.
- 32:00Şehzadelik ve Tahta Geçişi
- Şehzadeler tahta geçme durumunda, babalarının ölüm haberini önce duyan şehzade tahta geçebilir.
- Şehzadeler genellikle İstanbul'a yakın sancaklara gönderilir, örneğin Manisa, Amasya, Trabzon ve Sivas gibi.
- Balkanlar'a şehzade gönderilmez çünkü Balkanlar'da isyan ülkeyi ikiye bölebilir ve kaybedilmesine neden olabilir.
- 33:51Osmanlı Devleti'nin Kavramları
- Osmanlı Devleti'nin önemli kavramları: "Devleti ebed müddet" (süresi olmayan devlet), "Nizam-ı alem" (dünyayı adaletle yönetme anlayışı) ve "Kanuni kadim" (atalarımızdan gelen kanunları sürekli hale getirmek).
- Nizam-ı alem, devletin düzenini sağlamak için çok önemlidir ve Fatih Sultan Mehmet'in Karname'sinde kardeş katli nizam-ı alemin devamı için vaciptir denilmiştir.
- Kanuni kadim, özellikle Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman zamanında çıkarılan kanunlara denir ve bu dönemde Osmanlı Devleti'nin zenginliği, refahı ve geniş toprakları ileriki dönemlerde özlemlenmiştir.
- 37:28Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu ve Başkentleri
- Osmanlı Devleti'nin kurulduğu bölgenin antik ismi "Bitinya"dır ve bu bölge Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Bilecik, Bursa, Yalova, Bartın ve Zonguldak'ı kapsar.
- Osmanlı Devleti merkezi bir devlet olurken fetih yönüne doğru başkentlerini geliştirmiştir ve başkentlerin sürekli değişmesi fetih yönünü gösterir.
- Osmanlı'da "başkent" diye bir terim yoktur, "merkez" diye bir terim vardır ve önemli merkezler arasında 1298'de Karacahisar, 1302'de Bilecik bulunmaktadır.
- 41:13Osmanlı Devleti'nin Başkentleri
- Osmanlı Devleti 1329'da Pela Canon Savaşı'ndan sonra Bursa'yı alacak, 1331'de İznik'i alacak ve 1326'da Bursa'yı alacak.
- Osmanlı Devleti'nin başkentleri karışık bir durumdadır; gittiği her yeri ordugah şehir kuruyor ve başkent ilan ediyor.
- Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemi başkentleri: 1335'te Bursa, 1363'te Edirne ve 1453'te İstanbul'dur.
- 42:49İstanbul'un Önemi ve İsimleri
- İstanbul, Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti olup, birçok devletin seferler düzenleyip alamadığı önemli bir şehirdir.
- İstanbul'un birçok adı vardır: Konstantiniyye, Konstantina Polis, İslambol, Asithane, Payitaht ve Dersaadet.
- Osmanlı Devleti İstanbul için "İstanbul" ismini en çok kullanmıştır ve İstanbul'a 150'nin üzerinde isim verilmiştir.
- 44:41İstanbul'un Yönetimi
- İstanbul'un boğazlarını en üst derecedeki önemli bir kişinin komuta etmesi veya koruması gerekir.
- İstanbul'un koruması Kaptan-ı Derya'ya, genel işleri Sadrazama, düzeni sağlamak Yeniçeri Ağasına, imar işleri Mimarbaşı'na, belediye işleri Şehremini'ne aittir.
- Şehremini, şehrin güvenliğini sağlayan ve şehre güvenlik veren güvenilir kişidir.
- 45:47Osmanlı Sarayları
- Osmanlı Devleti kurulduğu günden beri saray yapımına başlamış, ilk sarayı Orhan Bey döneminde Bursa'da Bey Sarayı'dır.
- İstanbul'a geldikten sonra birçok saray yapılmıştır; Edirne Sarayı, Galatasaray Sarayı gibi.
- Osmanlı Devleti'nde en önemli saray Topkapı Sarayı'dır ve İstanbul'a gelenlerin ziyaret etmesi gereken önemli bir yerdir.
- 48:16Osmanlı Sarayları Hakkında Bilgiler
- Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u fethedince Beyazıt'ın olduğu yere bir saray yaptırdı, ancak sarayı beğenmediği için yıktırdı ve yerine Topkapı Sarayı'nı yaptırdı.
- Eski Saray ve Yeni Saray, Osmanlı'nın İstanbul'da yaptığı iki sarayın verdiği ünvanlardır ve Edirne'deki Yeni Saray ile karıştırılmamalıdır.
- İshak Paşa Sarayı, Ağrı Doğu Beyazıt'ta, İran'dan doğudan gelen saldırıları önlemek amacıyla kurulmuş ve ilk ısıtmalı saray olarak kalorifer sistemiyle ısıtılmıştır.
- 49:39Osmanlı Saraylarının Özellikleri
- İshak Paşa Sarayı'nın bir kapısında ilk defa Batı tarzı barok mimarisi görülmüştür.
- Edirne Sarayı, Galatasaray, Beylerbeyi Sarayı, Yıldız Sarayı ve Çırağan Sarayı gibi Osmanlı sarayları da bulunmaktadır.
- Bey Sarayı Orhan Bey döneminde açılan ilk saraydır, Topkapı Sarayı ise Fatih Sultan Mehmet zamanında yapılmış, Osmaniye'nin en uzun süreli sarayıdır.
- 52:34İstanbul'u Gezmek
- İstanbul'a gidenler mutlaka Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultan Ahmet, Beyazıt ve Mısır Çarşısı gibi tarihi yarımadayı gezmelidir.
- İstanbul sadece Taksim, Bağdat Caddesi ve Nişantaşı'dan ibaret değildir, İstanbul'u gezmek ve ruhunu hissetmek gerekir.
- İstanbul'a gidenler trafik sıkıştığından dolayı öğle saatlerinde çıkıp toplu ulaşımı kullanarak gitmelidir, aksi takdirde eziyete dönüşebilir.
- 54:01Topkapı Sarayı'nın Yapısı
- Topkapı Sarayı bölümsel anlamda üçe ayrılır: Birun, Enderun ve Harem.
- Birun, Farsça bir kelime olup "dış" veya "taşra" anlamına gelir ve sarayın içinden bir tamlama yaparak sarayın kapısına verilen isimdir.
- Birun'da dış kapıdan gelen elçiler, yeniçeri ağası, askerler ve talebinde bulunan insanlar karşılanır, ayrıca divan toplantıları burada yapılır.
- 55:04Osmanlı Sarayının Bölümleri
- Birun, divan toplantılarının yapıldığı, yeniçeri ağalarının isteklerinin belirtildiği ve dışarıdan elçilerin kabul edildiği önemli bir mekandır.
- Enderun, sarayın iç kısmında bulunan bir okul olup, padişahın çocukları, akrabalarının çocukları, vezirlerin ve sadrazamın çocukları burada eğitim görür.
- Enderun'da padişahın çocukları medreseye gitmeden özel ders alır ve burada sadece devşirme çocukları kabul edilir.
- 56:05Devşirme Sistemi
- Devşirme sisteminde devşirilen çocuklar müslüman yapılır ve iki şansı vardır: eli silah tutuyorsa askere, eli kalem tutuyorsa enderun'a gider.
- Enderun'da eğitimini tamamlayan devşirme çocukları sadrazamlığa kadar yükselir, örneğin Sokullu Mehmet Paşa bir devşirmedir.
- Zamanla Türk ailelerinin de çocukları enderuna girmeye başlamış, ikinci Mahmud ise enderun'un devlet memurluğu yetiştirme tarzını beğenmeyerek Mektebi Maarifi Adliye adlı bir teşkilat kurmuştur.
- 57:19Harem
- Harem, Osmanlı Devleti'nin "yumuşak karnı" olarak adlandırılır çünkü görülmeyen, bilinmeyen bir yer olduğu için sürekli dedikoduya malzeme olur.
- Harem'de devşirilen kadın çocukları eğitim görür ve padişahın annesi burada getirilen kadınları inceler, uygun gördüğü kızlarla padişahın oğullarını evlendirir.
- Harem'de doğurganlık oranı yüksek olan ırkların kadınları tercih edilmiştir, ağırlık olarak Slav kadınları tercih edilmiştir.
- 58:33Harem'deki Eğitim ve Haseki Ünvanı
- Harem'de verilen dersler dikişten, nakıştan tutun da padişah karşısına ve devlet erkanı tarafından nasıl davranması gerektiği ile ilgili önemli adam muaşeret dersleridir.
- Erkek çocuk doğurmak soyun devamlılığını sağlamakla esas olduğundan, erkek çocuk doğuran kadınlara "haseki" ünvanı verilir.
- Haseki sultanlar, kendi padişah eşlerinin kendi paralarıyla yaptırmış olduğu vakıf ve hayır eserlerine sahiptir.
- 59:44Sarayın Bölümlerinin Özellikleri
- Birun, sarayın dış kısmıdır ve buradan dışarıdan gelen elçiler kabul edilmiştir.
- Divan toplantıları Babüs Saade kapısında yapılmıştır.
- Enderun, ikinci Murat tarafından Edirne'de kurulmuş, sistemleştiren ve Topkapı Sarayı içine alan Fatih Sultan Mehmet olmuştur.
- 1:01:38Enderun'un Eğitim Sistemi
- Enderun'da eğitim gören çocuklar taşrada görev almışlardır ve bu duruma "çıkma adı" verilmiştir.
- Enderun'a sadece devşirme çocukları alınmıştır, Yahudiler devşirilmemiştir.
- Devşirme sistemi, Türk filmlerindeki gibi annesini babasını tanımayan bir nesille alakası yoktur, değiştirilen çocuklar da annesini babasını tanıyacak yaşlarda olan çocuklar da vardır.
- 1:04:04Enderun'un Önemi ve Harem
- Enderun, sadrazam, vezir gibi üst düzey yönetici yetiştirmiştir.
- İkinci Mahmud döneminde enderun'dan memur alımı azaltılmış, Mektebi Maarifi Adliye açılarak devlet memuru ihtiyacı karşılanmıştır.
- Harem kelimesi "yasak" anlamına gelir ve haram kelimesiyle özdeştir.
- 1:05:10Harem ve Osmanlı Devleti
- Harem, padişahın, eşinin, çocuklarının ve akrabalarının özel yaşantısını geçirdiği yerdir ve dedikodu üretilmeye müsait bir ortamdır.
- Haremdeki kadın sayısının fazlalığından dolayı haremi farklı şekillerde anlatan insanlar vardır, ancak genel durum böyle değildir.
- Osmanlı Devleti'ni anlatırken padişah padişah gitmenin birçok önemi vardır ve genelleme yapmak doğru değildir.
- 1:05:57Osmanlı Devleti'nin Gelişimi
- Osmanlı Devleti'nin özellikle Orhan I, Murat I, Yıldırım Beyazıt, II. Murat, Fatih Sultan Mehmet, II. Beyazıt, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman ve II. Selim dönemlerinde önemli gelişmeler olmuştur.
- Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra gelen padişahlarda merkezi otoritenin azalması olmuştur.
- Osmanlı Devleti'nde kişinin özel hayatı ile ilgili davranışları devletin genel teamülü gibi anlatılmaktadır.
- 1:07:19Topkapı Sarayı ve Harem
- Harem, padişah ve ailesinin özel yaşantısını geçirdiği yerdir ve Topkapı Sarayı'nın üç bölümünden biridir.
- Erkek çocuk doğuran kadına "haseki" ünvanı verilmiştir.
- Topkapı Sarayı'nın üç bölümü vardır: Enderun, Harem ve Divan-ı Hümayun.
- 1:08:04Divan-ı Hümayun
- Devletin sorunları arttıkça Divan-ı Hümayun toplantıları azalmıştır, sorunların en az olduğu yerlerde ise her gün toplanmıştır.
- Divan-ı Hümayun, padişahın başkanlığında toplanan, önemli devlet ve toplumsal meselelerin görüşüldüğü bir yerdir.
- Divan-ı Hümayun, Divan-ı Mezalime'ye benzer şekilde adalet bakanı olarak görev yapmıştır.
- 1:09:05Divan-ı Hümayun'un Özellikleri
- Divan üyeleri zamanla artış göstermiştir, bu artış devletin sınırlarının genişlemesiyle paralellik gösteren devlet sorunlarının artışıdır.
- Divanda alınan tüm kararlara "hüküm" denir ve bu hükümlerin kaydedildiği defterlere "mühimme" adı verilir.
- Divan-ı Hümayun zamanla önemini yitirmiştir, II. Mehmet'ten itibaren sadrazamlar başkanlık etmeye başlamış, II. Mahmut ise Divan-ı Hümayun'u kaldırıp nazırlık (bakanlık) sistemini ortaya koymuştur.
- 1:10:12Divan Çeşitleri
- Divan-ı Hümayun'da önemli bir konuyu görürken başka sorunlar kalabilir, bu durumda "divan-ı una" denilen divanlar toplanır.
- Divan-ı una'da artan sorunların veya alelacele alınması gereken kararların alındığı divanlar vardır.
- Divan-ı una'da "ayak divanı" (sadece hükümdar oturur), "galebe divanı" (elçi ve yabancı konuklar için), "ikindi divanı" (vezir-i azam önderliğinde divan'dan kalan sorunlar çözülür) ve "sefer divanı" (sefer sırasında toplanan) gibi çeşitler vardır.
- 1:14:10Divan-ı Hümayun Üyeleri
- Divan-ı Hümayun üyeleri karıştırılmaya müsaittir ve ÖSYM tarafından sıkça sorulmuştur.
- Padişah, Fatih Sultan Mehmet'e kadar Divan-ı Hümayun'u başkanlık etmiştir, II. Mehmet'ten sonra ise sadrazamlar başkanlık etmiştir.
- Sadrazam (vezir-i azam), en büyük vezir anlamına gelir ve vezir sayısı zamanla artmıştır: ilk olarak bir, sonra üç, beş, yedi ve en son dokuz kişiye çıkmıştır.
- 1:15:35Osmanlı Sadrazam Sistemi
- Sadrazam, padişahın mührünü taşır ve sefere çıktığında "serdar-ı ekrem" unvanını alır.
- Padişah sefere çıktığında sadrazamın yerine sadaret kaymakamı veya sadaret kethüdası bakar.
- Sadrazamın emirlerine "buyruldu" adı verilir.
- 1:18:04Vezir ve Defterdar Sistemi
- Vezir (kubbe altı veziri), günümüzdeki devlet bakanlığına denktir ve veziri azam'a yardımcı olmak için kurulmuştur.
- Defterdar, günümüzdeki ekonomi bakanına denktir, bütçe yapar, yeniçeri maaşlarını hesaplar ve hesap tutar.
- Ülkede Anadolu ve Rumeli defterdarlığı olmak üzere ikiye bölünmüştür ve Rumeli defterdarı protokolde Anadolu defterdarından üstündür.
- 1:20:54Kazasker Sistemi
- Kazasker (kadıasker), günümüzün milli eğitim bakanı ve adalet bakanına denktir.
- Kazasker, kadık kararlarına itiraz yapan insanları Divan-ı Hüman'daki son davalarına bakar ve kararlar verir.
- Kazasker'in tuttuğu deftere "ruz nançe" adı verilir ve doğuştan müslüman ve medrese çıkışlı olmalıdır.
- 1:24:38Nişancı ve Görevleri
- Nişancı, Osmanlı Devleti'nde en yoğun çalışan adamdır ve fethedilen bölgelere giderek tapu ve kadastro işlemleri yapar.
- Nişancı, fethedilen bölgelerin sosyoekonomik durumunu inceler, fakir mi zengin mi, mallar, vergiler ve hayvanlar gibi bilgileri kaydeder ve bu kayıtlara "tahrir" denir.
- Tahrir defterleri, Osmanlı'da nüfus ve sosyoekonomik durumu anlamak için çok önemlidir ve Ömer Lütfü Barkan'ın çalışmalarıyla Osmanlı Devleti'nden günümüze ışık tutulmuştur.
- 1:26:36Nişancının Diğer Görevleri
- Nişancı, örfi hukukun divan'daki temsilcisidir ve ilk defa Fatih Sultan Mehmet tarafından atama yapılmıştır.
- Nişancı, belgelere padişah tuğrası çeker ve tapu ve kadastro işlemlerine bakar.
- Nişancıdan ayrılarak 16. yüzyıldan itibaren Reisülküttaplık makamı önem kazanmıştır ve diplomatik ilişkilerin yoğunlaşması ve anlaşmaların fazlaca yapılması bu makamın önem kazanmasında etkili olmuştur.
- 1:28:03Divan-ı Hümayun Üyeleri
- Nişancı, divan toplantı gündemini belirler ve 17. yüzyılda nişancıdan ayrılarak dış işlerden sorumlu hale getirilmiştir.
- Kaptan-ı Derya, divan'ın doğal üyesi değildir, İstanbul'da bulunduğu sürece denizcilikle ilgili kanunların çıkmasını ve işlemlerin hızlandırılması amacıyla divana dernekler gelmiştir.
- İlk Kaptan-ı Derya Karamürsel Alp veya Karamürsel Paşa'dır, ancak divana üye olan Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa'dır.
- 1:31:14Yeniçeri Ağası ve Şeyhülislam
- Yeniçeri Ağası divan toplantılarına katılamaz, ancak rütbesi veziri rütbesini padişah verir ve vezirlik payesi verilirse divan toplantılarına katılır.
- Şeyhülislam (müftü), ilmiye sınıfının başıdır ve divanda alınan kararlar hakkında fetva verir.
- İlk Şeyhülislam Molla Fenaridir ve protokolde sadrazamdan bir önce gelir, divanda alınan kararlar hakkında ifta veya fetva verir.
- 1:34:39Osmanlı Devleti'nin Teşkilat Yapısı
- Osmanlı Devleti'nde merkez teşkilatı ve taşra teşkilatı (eyalet sistemi) bulunmaktadır.
- Osmanlı'da da Türkiye'de olduğu gibi en aşağıdan yerleşim birimden en üste doğru köy, mahalle, ilçe ve ilim merkezi şeklinde bir yapı vardır.
- Bu yapı 1840'a kadar (Tanzimat döneminin başlangıcına kadar) Osmanlı Devleti'nde devam etmiştir.
- 1:35:24Osmanlı Devleti'nin Yerel Yönetim Sistemi
- Tanzimat döneminde vilayet nizamnameleri ve düzenlemeler yapılmış, bu düzenlemelerle mahallelerden alınacak destekler ve köy, ilçe, kasabaya yapılacak yatırımlar belirlenmiştir.
- 1840'a kadar en alt birim köy, köyün üstü kaza, kazanın üstü sancak, sancağın üstü eyalettir.
- Osmanlı'da 27 eyalet bulunmaktaydı ve bu eyaletler günümüzde birden fazla ilin birleşmesi gibi düşünülebilir.
- 1:36:49Yerel Yönetimdeki Görevliler
- Köylerin adaletinden naif (yardımcı bakan), güvenliğinden tımar ıspay (yiğitbaşı) sorumludur ve yöneticileri kethuda veya kahyadır.
- Kazaların adaletinden ve güvenliğinden kadı sorumludur, yöneticisi de kadıdır.
- Sancakların adaletinden ve güvenliğinden kadı sorumludur, yöneticisi sancak beyidir.
- Eyaletin adaletinden ve güvenliğinden beylerbeyi sorumludur, yöneticisi de beylerbeyi olup savaş zamanında sancakbeyi ordusuna katılır.
- 1:38:43Tanzimat Dönemi Değişiklikleri
- 1840'ta bazı isimler değişmiştir: köylere kethuda yerine muhtar, kazalara kaza müdürü, sancaklara mutasarrıf (kaymakam) ve eyaletlerin başına vali (mür) gelmiştir.
- 1871'de yeni bir vilayet nizamnamesi uygulanmıştır: en alt birim köy, köyün üstü nahiye, nahiyenin üstü liva (sancak), en üstte vilayet veya eyalettir.
- Liva'da mutasarrıf (kaymakam), nahiyede nahiye müdürü, kazada kaza müdürü, vilayetlerde vali bulunmaktadır.
- 1:42:15Osmanlı Devleti'nin Diğer Önemli Özellikleri
- Osmanlı Devleti'nin bilinen en yaygın adı "Osmanlı Devleti"dir, resmi kayıtlarda ise "Devleti Aliye" olarak geçmektedir.
- Padişahın ünvanları arasında "Sultani İklimi Rum", "Hakan", "Sultanül Bahreyn" ve "Kanuni" gibi özel ünvanlar bulunmaktadır.
- Osmanlı'da "müsaade" sistemi, halkın zenginleşmesine ve özel mülkiyet anlayışının geliştirilememesine sebep olmuştur.
- Beratname, devlet memurları atamasında padişahın belgesidir ve aylık atama, aylık kesme veya işten çıkarma ve eşya atama belgesinin adıdır.
- Amanname veya emanname, bir kişinin başka bir devlete sığınması durumunda padişahın verdiği koruma belgesidir.
- "Devlet-i Ebed Müddet" Osmanlı Devleti'nin sonsuza kadar yaşama felsefesidir.
- 1:45:10Osmanlı Devleti'nin Başkentleri ve Sarayları
- Zonguldak, Bartın, Yalova, Karabük ve Kocaeli-Sakarya-Düzce-Bolu hattının antik ismi Bitinya'dır.
- Osmanlı'nın kuruluş dönemi başkentlerinden en önemli başkent Edirne'dir, İstanbul ise yükselme döneminden sonra Osmanlı'nın sonuna kadar başkent olacak.
- İstanbul'un diğer adlarından biri "Asithane"dir, bu kelime "şehir artı emin" (şehirin güvenilir insanı) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.
- 1:45:54Osmanlı Sarayları
- Osmanlı Devleti'ne ilk saray Orhan Bey döneminde açılan Bey Sarayı'dır, yeni saray anlamına gelen Saray Ceride-i Amire (Topkapı Sarayı) ise Fatih Sultan Mehmet zamanında kurulmuştur.
- Ağrı Doğubeyazıt'ta bulunan ilk ısıtmalı saray İshakpaşa Sarayı'dır, İran saldırılarına karşı İshakpaşa tabanında tamamlanmıştır.
- İshakpaşa Sarayı, bir ya da iki kapısı barok sistemi olduğu için ilk defa Batı tarzı mimariden esinlenen saraydır.
- 1:47:01Topkapı Sarayı'nın Yapısı
- Topkapı Sarayı'nın üç kısmı vardır: Birun (sarayın dış kısmı), Enderun (sarayın iç kısmı) ve Harem (sarayın kız kısmı).
- Birun kelime manası dış veya taşla denir, dışarıdan gelen tüm elçiler burada kabul edilir ve divan toplantıları burada yapılır.
- Enderun'da devşirme çocukları alınır ve üst düzey yönetici olurlar, Enderun'u II. Murat Edirne'de kurmuştur.
- 1:47:54Divan-ı Hümayun
- Divan-ı Hümayun'da alınan tüm kararlar, hükümlerin defteri "Mühimme" olarak kaydedilir.
- Herkes divana başvurabilir, içindeki kazasker ya düzeltir ya da aynısını onarır, bu yüzden Divan-ı Hümayun "Divan-ı Hümayun" olarak adlandırılır.
- Divan-ı Hümayun'da alınan kararları din açısından inceleyen şeyhülislam vardır.
- 1:48:46Divan Üyeleri ve Defterler
- Divan üyelerinden sadrazam sefere "Serdar-ı Ekrem" ismiyle çıkar, yerine sadaret kethüdası veya sadaret kaymakamı bırakılır.
- Defterdar maliye bakanıdır, kazasker milli eğitim bakanı ve adalet bakanıdır, nişancının tuttuğu defterin adı "Tahrir Defteri"dir.
- Divan toplantılarında alınan kararların tutulduğu defterin adı "Mühimme", nişancının tuttuğu defterin adı "Tahrir Defteri", kazaskerin tuttuğu defterin adı "Ruz Nam Çe"dir.
- 1:49:38Divan Üyeleri ve Devlet Yönetimi
- Örfi hukukun divan'daki temsilcisi nişancıdır, belgelere padişahın tuğrasını çeken nişancıdır.
- Nişancının işi çok olunca reisi itap ayrılmıştır, dışişlerinden sorumlu bakan hale reisülküttap getirilmiştir.
- İlk kaptan derya Karamürsel Adli'dir, divana üye olan ilk kaptan derya Barbaros Hayrettin Paşa'dır.
- 1:50:38Dersin Sonu ve Gelecek Konular
- Bu ders devlet yönetimi konusunu içermektedir ve bir soru gelecekse bu tahtadan veya bir sonraki tahtadan gelecektir.
- Taşra teşkilatındaki eyaletler, salyaneli eyaletler, salyane seyahatler, yurtluk, ocaklık, eyaletler ve imtiyaz eyaletlerle beraber hukuk sistemini inceleyeceğiz.
- Toplam dört video olacak ve Osmanlı kültür medeniyette iki sene işlenecektir.
- 1:53:28Sınav Hazırlık ve Testler
- Test 15'ten Test 20'ye kadar beş-altı tane test bulunuyor ve en kötü durumda 120 adet soru çözülebilir.
- Bu testler ünite bitince çözülebilir, ancak MEB, AGS ve KPSS'de devlet yönetimi, ordu, sosyal hayat, eğitim, ekonomi, mimari ve sanat gibi konular ayrı ayrı işleniyor.
- İslam öncesi ilk Müslüman Türk devletleri, kültür medeniyeti, Osmanlı Devleti'nden itibaren inkılaplar ve önemli olaylar (Trablusgarb, Sakarya Meydanı, Amasya Genelgesi) sınavda sorulabilir.
- 1:54:28Osmanlı Devleti'nden Önemli Konular
- Son zamanlarda gelmeyen divan üyeleri ve görevlileri konusu önemli, özellikle "kaza asker" terimi öğrencilerin asker zannettiği bir kavramdır.
- Kaza asker, kadıasker (kadının başı anlamında kullanılan bir kelime) zamanla kazaskere dönüşmüş ve üç defteri tutmak zorundadır.
- Kaz askerin tuttuğu defterler arasında mühimme, nişancının tuttuğu defter ve ulemanın günlük defterini tuttuğu "kaz askeri" defteri bulunmaktadır.
- 1:56:03Soru Bankası ve Öneriler
- Her videonun bitiminde 16, 32 veya 48 soru şeklinde soru çözülecek ve alanlar genişletilmiş durumda.
- Soru bankası sosyal medyadan alınabilir ve bu sene lisans, KPSS, AGS sınavları için çok kıymetli hale gelmiştir.
- Soru bankasında devlet yönetimi, ordu, toprak yönetimi gibi konular ayrı ayrı işlenmiş ve her konu için 16 tane çözümlü soru bulunmaktadır.
- 1:57:23Soru Bankası Özellikleri ve Gelecek Konular
- Soru bankası geniş ve alanlıdır, üstüne not alınabilecek bir yapıya sahiptir.
- Bu sene iki soru bankasından klasik ve yeni nesil soruları yakalamak beklenmektedir.
- Bir sonraki konu salyaneli salyanesiz eyaletler ve hukukla ilgili olacak.