Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve Kübra adlı bir öğrenci tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan Fatih Sultan Mehmet'e kadar olan ilk dönemlerini anlatmaktadır.
- Video, Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecini Osman Bey, Orhan Bey, I. Murat, Yıldırım Bayezid, II. Murat ve II. Mehmet dönemlerine ayırarak kronolojik olarak ele almaktadır. Her dönem için önemli savaşlar, kurulan kurumlar, tımar sistemi, Anadolu Türk siyasi birliğinin gelişimi ve devletin Balkanlar'daki genişlemesi gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Ders içeriğinde Koyunhisar Savaşı, Bursa'nın fethi, Kosova Savaşı, Ankara Savaşı, Fetret Devri, Şeyh Bedrettin İsyanı ve Varna Savaşı gibi önemli tarihsel olaylar ile Defterdarlık, Kazaskerlik, Sadrazamlık, Kapıkulu Ocağı ve Yeniçeri Ocağı gibi devletin otoritesini güçlendiren kurumlar hakkında bilgiler verilmektedir. Video, Fatih Sultan Mehmet'in tahta çıkışının bir sonraki ünitede anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:07Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu ve Hızlı Büyümesi
- Osmanlı Devleti'nin kuruluşu, yükselişi, duraklaması, gerilemesi ve dağılması süreci ele alınacak.
- Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan, hızlı büyümesinin etkilerinden, iskan ve istimalet politikalarından bahsedilecek.
- Osmangazi, Orhan Gazi, I. Murat, Yıldırım Bayezid, II. Murat, Çelebi Mehmet ve Fatih Sultan Mehmet gibi padişahlar incelenecek.
- 01:16Osmanlı'nın Hızlı Büyümesinin Nedenleri
- Osmanlı Devleti Söğüt ve Domaniç arasında bir beylik olarak kurulmuş, Anadolu'da beylikler arasında iktidar mücadelesi yaşanırken yönünü Bizans'a çevirmiş.
- Gaza ve cihat politikası uygulaması, Anadolu beylikleri arasındaki savaşlara karışmaması ve Ahi teşkilatının desteğiyle hızlı büyüme sağlanmış.
- Balkanlar'da güçlü bir devlet olmadığı, Bizans valilerinin halka kötü davranması ve Osmanlı'nın iskan politikası uygulaması da büyüme sebeplerinden biri.
- 04:48İstimalet Politikası ve Tımar Sistemi
- Fethedilen yerlerde yaşayan yerli halka baskı yapılmamış, şiddet gösterilmemiş, dinlerine ve kültürlerine karışılmamış, hoşgörülü davranılmış.
- İstimalet politikası, fethedilen yerlerde yaşayan yerli halka baskı yapmamak ve hoşgörülü davranmak anlamına geliyor.
- Uygulanan tımar sistemi de Osmanlı'nın hızlı büyümesinin önemli sebeplerinden biri.
- 05:34Avrupa'daki Durum ve Osmanlı'nın Gelişimi
- Osmanlı'nın büyümeye başladığı yıllarda (1337'li yıllarda) İngiltere ile Fransa arasında Yüzyıl Savaşları çıkmış.
- Bu savaşlar 1453'e kadar sürmüş, bu süre zarfında Osmanlı İstanbul'u fethetmiş ve artık kimse durduramamış.
- Balkanlar'da, Anadolu'da ve Avrupa'da tehdit edecek bir güç olmadığı için Osmanlı hızlı bir şekilde büyümüş.
- 07:13İskan Politikasının Detayları
- İskan politikası, fethedilen yerlere Türkmenlerin yerleştirilmesi anlamına geliyor.
- Osmanlı Devleti, Anadolu'daki kan davalı aşiretlerden birini Balkanlar'a göndererek hem kan davasını sona erdirmiş hem de bölgenin Türkleştirilmesini sağlamış.
- İskan politikasındaki amaç gayrimüslim nüfusa son vermek değil, gayrimüslimlerin dinini yaşamasında serbest bırakmak (istimalet politikası) olmuştur.
- 08:15Osmanlı'nın Azınlık Politikası
- Fransız İhtilali ile beraber dünyada esaret altında olan azınlıklar bağımsızlık için isyan etmeye başlamış.
- Osmanlı Devleti'ndeki azınlıklar bağımsızlık için uzun süreler isyan etmemiş çünkü Osmanlı Devleti insanlara iyi ve hoşgörülü davranmış.
- 1789 Fransız İhtilali'nin Osmanlı Devleti'nde etkilerini çok geç göstermesi sebebi, Osmanlı'nın uyguladığı istimalet (hoşgörü) politikası olmuştur.
- 10:34Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu ve İlk Fetihler
- Osman Bey döneminde Yarhisar, Bilecik, Yunhisar ve Yenihisar fethedilerek merkez Bilecik oldu.
- Osmanlı Devleti'nin kuruluşu 1299 veya 1302 olarak tartışılır; Halil İnalcık 1302'yi kabul ederken, genel kabul gören tarih 1299'dur.
- Koyunhisar Savaşı (1302) Osmanlı'nın ilk Bizans savaşıdır ve Osmanlı kazanmıştır.
- 12:21Osman Bey Dönemi'ndeki Önemli Gelişmeler
- Osman Bey döneminde ilk örfi vergi olan bach (pazar yerlerinden vergi) alınmış, ilk kadı ataması yapılmış ve ilk bakır para bastırılmıştır.
- Fethedilen yerler fetheden komutana bırakılarak tımar toprağı dağıtılmıştır; Osman Bey ilk kez tımar toprağı dağıtan, Birinci Murat ise tımar sistemini sistematik hale getiren kişidir.
- 13:49Orhan Bey Dönemi ve Fetihler
- Osman Bey'in vasiyeti üzerine oğlu Orhan Bey Bursa'yı alarak başkent yaptı ve Maltepe (Palekenon) Savaşı ile İstanbul'un Anadolu yakasını ele geçirdi.
- İznik Bursa'dan sonra başkent yapıldı, 1337 yılında İzmit alındı ve Karesioğulları Beyliği'nin katılmasıyla Anadolu Türk Siyasi Birliği (ATSB) sağlama yolunda ilk adım atıldı.
- Karesioğulları Beyliği'nin katılmasıyla Osmanlı'nın ilk donanması kuruldu ve Anadolu'da Osmanlı Beyliği dışında Germiyanoğulları, Hamitoğulları, Dulkadiroğulları, Karesioğulları, Karamanoğulları gibi birçok Türk beyliği olduğu için ATSB yoktu.
- 17:42Orhan Bey Dönemi'ndeki Diğer Gelişmeler
- Orhan Bey, Bizans'ın iç işlerine karışabilmek için Kantakuzen'e yardım etti ve Kantakuzen'in hediyesi olarak Çimpe Kalesi'ni aldı.
- Çimpe Kalesi, Anadolu ile Avrupa kıtası arasındaki çizginin öbür tarafında (Rumeli'de) Osmanlı'nın ilk toprak parçası oldu ve fetihlerde üst bölge olarak kullanıldı.
- Orhan Bey döneminde Karamürsel'de tersane kuruldu, Bursa'da ilk Osmanlı sarayı yapıldı, İznik'te ilk medrese (İznik Orhaniyesi) açıldı ve Osmanlı tarihinde ilk kez düzenli ordu (yaya ve müsellem) kuruldu.
- 21:00Orhan Bey Dönemi'ndeki Yönetim Kurumları
- Orhan Bey Divan-ı Hümayun'u kurdu, bu bir danışma meclisiydi ve ilk vezir ataması bu dönemde yapıldı.
- Karesioğulları Beyliği'nin Osmanlı Devleti'ne katılmasıyla Anadolu Türk Siyasi Birliği'nin ilk adımı atılmış, Osmanlı Devleti ilk kez deniz gücüne sahip olmuş ve Osmanlı'nın Rumeli'ye geçişi kolaylaşmıştır.
- 22:25Birinci Murat Dönemi
- Birinci Murat, sancak'ta yetişerek tahta çıkan ilk padişahtır ve Orhan Bey tarafından yönetimde tecrübe kazandırılmıştır.
- Birinci Murat döneminde Sazlıdere Savaşı, Sırpsındığı Savaşı ve Çirmen Savaşı gibi önemli savaşlar yaşanmıştır.
- Sazlıdere Savaşı'nda Bizans ve Bulgar kuvvetleri mağlup edilerek Edirne ele geçirilmiş, bu da Bizans'ın zayıflamasında etkili olmuştur.
- 23:12Sırpsındığı Savaşı ve Kosova Savaşı
- Sırpsındığı Savaşı, Osmanlı Devleti ile Haçlılar arasında yapılan ilk savaştır ve Osmanlı Devleti bu savaşı kazanmıştır.
- Kosova Savaşı'nda büyük bir Haçlı ordusuyla yapılan savaşta Osmanlı ordusu kazanmıştır.
- Savaş sonrası Sultan I. Murat, yaralı askerleri tedavi etmiş ve Türk, Sırp, Rum ayırt etmeksizin herkesi tedavi etmiştir.
- 25:49I. Murat'ın Ölümü ve Yıldırım Bayezid'in Tahta Çıkışı
- Sırp Kralı Lazar'ın oğlu Prens Miloş Obiliç, Sultan I. Murat'ın çadırına geldiğinde göğsünde sakladığı hançeri çıkartıp Sultan'ın kalbine saplayarak onu öldürmüştür.
- Sultan I. Murat, Osmanlı padişahları arasında savaş meydanında ölen tek padişahdır.
- Sultan I. Murat'ın ölümünden sonra Yıldırım Bayezid, askerlere bahşiş dağıtarak kendini kanıtlamış ve yeniçerilerin "Padişahım çok yaşa" bağırmalarıyla tahta çıkmıştır.
- 27:23Birinci Murat Döneminde Yaşanan Gelişmeler
- Birinci Murat döneminde Divan-ı Hümayun'da defterdarlık makamı kurulmuş, kazaskerlik ve sadrazamlık makamları oluşturulmuştur.
- Edirne'de kapıkulu ocağı kurulmuş ve bu ocağa bağlı olarak yeniçeri ocağı da kurulmuştur.
- Karamanlı Mevlana Rüstem'in önerisiyle pençik sistemi uygulanmaya başlanmış, her beş esirden biri Osmanlı hizmetine alınmıştır.
- 28:38Tımar Sistemi ve Merkezi Otoritenin Güçlenmesi
- Sistemli olarak tımar ve iskan politikası ilk kez bu dönemde uygulanmıştır.
- Sultan I. Murat, taht kavgalarını azaltabilmek için Osmanlı tarihinde ilk kez veraset değişikliği yapmış ve ülke padişah ve oğullarının malı olmuştur.
- Rumeli Beylerbeyliği kurulmuş ve Lala Şahin Paşa ilk Rumeli Beylerbeyi olmuştur.
- 29:40Kosova Savaşı ve Top Kullanımı
- Kosova Savaşı'nda Osmanlı ordusu kazanmıştır.
- Bu savaş esnasında Osmanlı tarihinde ilk kez top kullanılmış, ancak düşmana zarar vermek değil, düşmanı korkutmak amacıyla kullanılmıştır.
- Birinci Murat döneminde yaşanan gelişmelerden tımar sistemi, ülke anlayışının değişmesi ve kapıkulu ocağı'nın kurulması devletin otoritesinin güçlenmesini sağlamıştır.
- 30:50Yıldırım Bayezid ve Anadolu Beylikleri
- Birinci Bayezid, Karamanoğulları ile yapılan Frank Yazısı Savaşı'nda hızlı karar alması ve hareket etmesi nedeniyle Yıldırım ünvanı verilmiştir.
- Sultan I. Murat, oğlu Yıldırım Bayezid'i Germiyanoğullarının kızıyla evlendirmiş ve Germiyanoğulları çeyiz olarak Kütahya, Emet, Simav, Tavşanlı bölgesini Osmanlı Devleti'ne vermiştir.
- Hamitoğulları beyliği paraya sıkışınca topraklarını parayla Osmanlı'ya satmıştır.
- 31:50Anadolu Türk Siyasi Birliği
- Osmanlı'nın Anadolu'daki beylikleri zorla değil, gönüllü olarak, çeyiz yoluyla veya parayla topraklarını satarak birleştirdiği görülüyor.
- Birinci Bayezid döneminde Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları ve Candaroğulları gibi birçok beyliğe son verilerek Anadolu Türk siyasi birliği büyük ölçüde sağlanmış.
- Yıldırım Beyazıt döneminde Anadolu Türk siyasi birliği tamamen sağlanacak.
- 33:31Yıldırım Beyazıt ve İstanbul Kuşatması
- Yıldırım Beyazıt, İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahı olacak ve bu kuşatmada Anadolu Hisarı'nı yapacak.
- Anadolu Hisarı, Bizans'a denizden yardım gitmesini önlemek için Anadolu yakasına dikilmiş, ancak topların menzili uzun olmadığı için görevini tam olarak yerine getirememiş.
- Fatih döneminde Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli Hisarı yapılacak ve böylece Bizans'a denizden yardım gidemeyecek.
- 35:35Niğbolu Savaşı ve Timur
- Yıldırım Beyazıt döneminde Osmanlı-Haçlılar arasında Niğbolu Savaşı yapılmış ve Abbasi Halifesi tarafından "Sultanı İklimi Rum" (Anadolu memleketlerinin sultanı) ünvanı verilmiş.
- Bu ünvan, Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasındaki gücü ve otoritesinin arttığını gösteriyor.
- Timur, Türk ve Müslüman olmasına rağmen yönettiği halk Moğol olan, psikopat bir ordusu olan ve büyük bir kara imparatorluğu oluşturan güçlü bir lider.
- Timur'dan kaçan Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf ve Bağdat Hanı Ahmet Celayir, Yıldırım Bayezid'e sığınmışlar.
- 37:51Timur ve Yıldırım Bayezid Arasındaki Mektuplaşma
- Timur, Yıldırım Bayezid'e "Rum diyarında melik olan Yıldırım Bayezid" diyerek kendini övüp, kaçan Kara Yusuf ve Ahmet Celayir'i geri göndermesini istemiştir.
- Yıldırım Bayezid, Timur'a "Ey ihtiyar köpek" diyerek cevap vermiş ve mektubu alan savaş meydanından kaçanın karısından üç talakla boş olacağını belirtmiştir.
- Timur, Bayezid'in mektubuna tepki göstermiş ve alt'tan aldıkça Bayezid daha çok gaza gelmiştir.
- 41:49İstanbul Kuşatması ve Ankara Savaşı
- Yıldırım Bayezid, İstanbul'u kuşatırken Timur'un adamlarının Sivas, Ankara'ya gelip yağmaladığını öğrenince İstanbul kuşatmasını kaldırmıştır.
- Ankara Savaşı'nda, Yıldırım Bayezid'in ordusunun yarısı Timur'un tarafına geçerek Osmanlı'nın kazanma şansı kalmamıştır.
- Savaşta Yıldırım Bayezid, karısı ve oğlu Mustafa tutsak düşmüş, Timur ise Anadolu beylerini serbest bırakarak Anadolu Türk siyasi birliğini tekrar bozmuştur.
- 47:37Fetret Devri ve Osmanlı'nın Yeniden Dirilişi
- Ankara Savaşı'ndan sonra Yıldırım Bayezid'in oğulları arasında on bir yıl sürecek taht kavgası yaşanmış, bu döneme "Fetret Devri" denilmiştir.
- Mehmet Çelebi, kardeşleriyle yaptığı taht mücadelesini kazanarak tahta çıkmış ve Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu olarak kabul edilmiştir.
- Mehmet Çelebi döneminde Venedik ile ilk kez deniz savaşı yapılmış, bu savaşın adı Çalıbey Savaşı olup Osmanlı kaybetmiştir.
- 49:37Osmanlı Tarihinin Önemli Dönemleri
- Osmanlı tarihinin ilk dini nitelikli toplumsal isyanı olan Şeyh Bedrettin İsyanı çıkmış ve bastırılmıştır.
- Düzmece Mustafa İsyanı, Beyazıt'ın oğlu Mustafa'nın isyan etmesiyle başlamış, Çelebi Mehmet tarafından hafifletilmiş ve İkinci Murat tarafından bastırılmıştır.
- İkinci Murat, Fatih Sultan Mehmet'in babası olup Anadolu Türk siyasi birliğini büyük ölçüde sağlamıştır.
- 50:28İkinci Murat Dönemi
- İkinci Murat'ın oğlu Şehzade Alaaddin 18 yaşında ölmüş, bu olay üzerine İkinci Murat psikolojisi bozulmuş ve tahtı 12 yaşındaki oğlu Sultan II. Mehmet'e bırakmıştır.
- Sultan II. Mehmet 12 yaşında olmasına rağmen yedi dili anadili gibi konuşabiliyor, Kur'an-ı Kerim'i ezbere biliyor ve makine mühendisi seviyesinde tecrübeye sahipti.
- İkinci Murat, tahtı bırakmadan önce Macarlarla "Edirne'ye Gidin" Antlaşması yaparak on yıl boyunca savaşmayacaklarını belirtmiştir.
- 52:13Varna Savaşı ve Fatih'in Tahta Çıkışı
- İkinci Mehmet'in tahta çıkmasını fırsat bilen Haçlılar toplanmış ve Osmanlı üstüne yürümüşlerdir.
- Sultan II. Mehmet, babasına Haçlıların geldiğini bildirerek ordunun başına geçmesini istemiş, ancak babası gelmemiş ve Fatih sinirlenerek "Eğer hükümdarsan gel ordunun başına geç, yoksa ben hükümdar sana emrediyorum, gel ordunun başına geç" demiştir.
- İkinci Murat, Fatih'in mektuplarını Çandarlı Halil Paşa'nın yazdığını anlayarak oğlunu tahttan indirip tekrar tahta çıkmıştır.
- 55:40Osmanlı'nın Balkanlar'daki Hakimiyeti
- Bu dönemde Osmanlı tarihindeki ilk yeniçeri isyanı olan Buçuktepe İsyanı yaşanmıştır.
- Birinci Murat döneminde birinci Kosova Savaşı yapılmış ve kazanılmıştı, İkinci Murat döneminde ise ikinci Kosova Savaşı yapılmıştır.
- İkinci Kosova Savaşı'nda Haçlılar Balkanlar'dan atacaklarını aldılar ve Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'daki hakimiyeti kesinleşti.