Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Osmanlı tarihi dersidir. Öğretmen, taht üzerinde notlar alarak ve görsel materyaller kullanarak dersi anlatmaktadır.
- Video, III. Selim dönemindeki Nizam-ı Cedid reformları ile başlayıp, Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemine geçiş sürecini ele almaktadır. İçerikte Fransız İhtilali, Amerika'nın kuruluşu ve sanayi devrimi gibi modern dünya tarihi olayları da detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Ders, III. Selim'in kişisel özellikleri ve Nizam-ı Cedid dönemi ile başlayıp, Mısır'daki Napolyon işgali, Akka Kalesi Savaşı, Kırım'ın Rusya'ya kaybedilmesi gibi Osmanlı'nın yaşadığı önemli olayları kapsamaktadır. Daha sonra Fransız İhtilali'nin nedenleri, gelişimi ve sonuçları, Amerika'nın bağımsızlık mücadelesi ve sanayi devrimi konularına geçilmektedir. Video, Osmanlı Devleti'nin bu gelişmelere ayak uyduramaması ve dağılma dönemine geçişle sonlanmaktadır.
- 00:12III. Selim'in Hayatı ve Özellikleri
- III. Selim, Osmanlı Devleti'nin dağılma döneminin son kısmında tahta çıkan bir padişahdır.
- Kafeste büyüyen Selim, sanat alanında kendini geliştirmiş, iyi bir neyzen olmuş ve Fransızcasını geliştirmek için Fransız prensine düzenli mektuplar yazmıştır.
- III. Selim'in lakabı "İlhami"dir ve bu sanata verdiği önemi göstermektedir.
- 01:15Nizam-ı Cedid Dönemi
- III. Selim, tahta çıktığında halkın isteklerini ve kendi fikirlerini bir liste hazırlayarak "Yeni Düzen" (Nizam-ı Cedid) adını vermiştir.
- İlk başta yönetimi düzeltmek istese de, ordunun düzelmesi gerektiğinin farkına varmış ve önce orduyu düzeltmiştir.
- III. Selim, planlı ıslahat yapan ilk Osmanlı padişahıdır ve bu dönemin adı Nizam-ı Cedid dönemi olarak bilinmektedir.
- 03:01Nizam-ı Cedid Ordusu ve Eğitim Reformları
- Nizam-ı Cedid ordusu, batı tarzı ilk Osmanlı ordusudur ve Fransa'ya yakındır.
- Yeni ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için "İradi Cedid" hazinesi kurulmuştur.
- Askeri okullarda Fransızca zorunlu hale getirilmiş, böylece askerlerin bilgi birikimi ve kültürü artmış, düşman askerlerinin taktiklerini önceden görebileceklerdir.
- 04:58Matbaa ve Meşveret Meclisi
- III. Selim zamanında ilk devlet matbaası olan Matbaa-i Amire kurulmuştur.
- Islahatların kalıcı olmasını sağlamak için Meşveret Meclisi adı verilen bir danışma meclisi kurulmuştur.
- İlk daimi elçilik İngiltere'de Londra'da açılmış ve Yusuf Agah Efendi ilk daimi elçi olmuştur.
- 07:02Askeri ve Sosyal Gelişmeler
- Selimiye ve Levent Kışlaları açılmış, hala aktiftir.
- III. Selim, annesine olan aşkı nedeniyle Yıldız Sarayı'nı inşa ettirmiştir.
- Osmanlı Devleti'nin dağılma döneminde yapılan sarayların sırası: Yıldız Sarayı, Dolmabahçe, Çırağan ve Beylerbeyi Sarayı'dır.
- 09:28Eğitim ve Ekonomik Reformlar
- Mühendishane-i Berri Humayun (kara mühendis okulu) kurulmuş, ilerleyen zamanlarda Mühendishane-i Bahr Humayun ile birleşerek günümüzdeki İstanbul Teknik Üniversitesi (ITU) haline gelmiştir.
- Yerli malı kullanımı teşvik edilmiş, devlet memurlarının kıyafetlerinde yerli kumaş kullanmaları zorunlu hale getirilmiştir.
- Fransız İhtilali yaşanınca dünyada milliyetçilik akımı yayılmış ve III. Selim de bu milliyetçilik akımından payını almıştır.
- 11:17Napolyon'un Mısır İşgali
- Mısır'da Mehdi aleyhisselam'ın dünyaya geleceği dedikodu yayılmış, bu dedikodu 1802 yılında Mısır'a gelen beyaz kıyafetli, elinde asa olan bir adamla gerçekleşmiş.
- İnsanlar Mehdi'nin geldiğini düşünerek ona secdeye düşmüş, tek bir kılıç darbesi kullanmadan Mısır'daki kaleleri ele geçirmiş.
- Selim III, bu adamı Napolyon olarak tanımış ve Napolyon'un Mısır'ı işgal etmesi, dünyanın kapısını ele geçirmek anlamına gelmiş.
- 13:50Mısır İşgali ve İlk Denge Politikası
- III. Selim'in Mısır'daki Napolyon ordusuyla savaşması zor olmuş, Osmanlı'nın iki ordusu (Nizam-ı Cedid ve Yeniçeriler) arasında küslük vardı.
- İngiltere ve Rusya, Mısır'ın Fransızların eline geçmesini istemeyerek Osmanlı'ya yardım teklif etmiş, bu durum Osmanlı'nın Avrupa'nın desteğini almasına neden olmuş.
- Akka Kalesi Savaşı'nda Osmanlı, İngiltere ve Rusya birlikte Napolyon'u yenmiş, El Ariş Antlaşması'yla Napolyon Mısır'dan çekilmiş ve Mısır yeniden Osmanlı toprağı olarak kabul edilmiş.
- 17:00Kırım'ın Kaybı
- III. Selim zamanında Osmanlı, Kırım'ı geri almak için mücadele etmiş ancak bu mücadeleyi kaybetmiş ve Yaş Antlaşması'nı imzalamış.
- Yaş Antlaşması'nda Kırım Rusya'ya bırakılmış, bu durum Osmanlı için büyük bir kayıp olmuştur.
- Kırım'ın elden çıkma süreci 1774, 1779 ve 1792 yıllarında gerçekleşmiş, önce Küçük Kaynarca Antlaşması ile bağımsız yapılmış, sonra Aynalıkavak Antlaşması ile özerk yapılmış, sonunda Yaş Antlaşması ile Rusya'ya bağlanmış.
- 19:37Fransız İhtilali ve Amerika'nın Bağımsızlığı
- Fransız İhtilali 1789 yılında yaşandı ve sadece Fransa'da başladığı için bu ismi aldı, ancak bütün dünyaya yayıldı.
- Amerika kıtası önce İspanyollar ve Hollandalılar tarafından sömürüldü, sonra İngilizler ve Fransızlar tarafından ele geçirildi.
- İngiltere ve Fransa arasında yaşanan yedi yıllık savaştan sonra Amerika İngilizler tarafından ele geçirildi, Fransızlar ise Amerika'nın yerli halkını İngilizlere karşı ayaklandırdı.
- 21:16Fransız İhtilalinin Nedenleri ve Gelişimi
- Fransızlar Amerika'ya yardım ederken kendi halkı aç kaldı ve "ekmek yoksa pasta yiyin" diyerek halktan habersiz kaldılar.
- Fransız kralı halkı köle gibi davranırken, İngiltere'de demokrasi hareketleri yaşanıyordu.
- Jean-Jacques Rousseau, Diderot, Voltaire ve Montesquieu gibi düşünürler "insanlıksa eşit doğduk, insansak eşit ölüyoruz" diyerek halkı isyan etmeye teşvik etti.
- 22:39Fransız İhtilalinin Sonuçları
- Fransa'da bir meclis kuruldu ve "İnsanlık ve Yurttaş Hakları Bildirisi" yayınlandı, bu bildiriyle Bastille hapishanesindeki mahkumlar serbest bırakıldı.
- Kral Louis XVI ve ailesi hapsetildi, önce meşrutiyet dönemi başladı, sonra krallık ortadan kaldırıldı ve cumhuriyet rejimi kuruldu.
- Fransa'da eşitlik ve ulusal egemenlik anlayışı ortaya çıktı, merkezi krallıklar yıkıldı ve cumhuriyet rejimi ile milliyetçilik akımı dünyanın dört bir yanına yayıldı.
- 23:34Fransız İhtilalinin Temel Nedenleri
- Fransız İhtilalinin temel nedenleri arasında yedi yıl savaşı, halka köle gibi davranma, aşırı vergiler ve insanların maddi yetersizlikleri vardı.
- Jean-Jacques Rousseau, Diderot, Montesquieu ve Voltaire gibi düşünürler iktidarın önce olarak kabul edilen kişilerdi.
- İngiltere'de İnsan Hakları Bildirisi, Amerika'da Bağımsızlık Bildirisi yayınlandıktan sonra Fransa'da da İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi yayınlandı.
- 25:11Fransız İhtilalinin Etkileri
- Krallar, krallıklar ve imparatorluklar yavaş yavaş zayıflayıp güç kaybetmeye başladı, merkezi krallıklar yıkıldı.
- Milliyetçilik, eşitlik ve ulusal egemenlik gibi anlayışlar ortaya çıktı.
- Osmanlı'da bu olaylar III. Selim zamanında başladı, II. Mahmut, Sultan Mecid, Aziz ve II. Amblem dönemlerinde daha fazla yaşandı.
- 27:49Osmanlı'da Fransız İhtilalinin Etkileri
- Osmanlı'da Fransız İhtilali'nin olumsuz yanları milliyetçilik akımının çıkması ve azınlıkların bağımsızlık için mücadeleye başlamasıydı.
- Olumlu yanları ise Osmanlı'da meclis açılması, demokrasi ve ulusal egemenliğin güçlenmesi, halkın haklarının artması ve eşitlik kavramının artmasıydı.
- Fransız İhtilali'nden sonra 1830 ve 1848 ihtilalleri de çıktı; 1830 ihtilali Viyana Kongresi'ne tepki olarak ortaya çıktı ve merkezli krallıkların güç kazanmasını istedi, 1848 ihtilali ise işçi sınıfının haklarını korumak için devrimci bir ayaklanma olarak gerçekleşti.
- 30:01Amerika Birleşik Devletleri'nin Kuruluşu
- Amerika kıtasını ilk bulan kişi Kristof Kolomb'dur, ancak burada yaşayan insanların Hintli olduğunu zannetmiş ve Hindistan'ın olduğunu düşünerek geri dönmüştür.
- Amerika Vestitüsü, burada yaşayan insanların Hintli olmadığını ve kültürlerinin Hintlerle alakası olmadığını fark ederek buraya kendi adını vermiştir.
- Amerika'yı ilk sömürenler İspanyollar, Hollandalılar ve Portekizliler olmuştur; Hollandalılar New Amsterdam şehri kurmuşlardır.
- 31:01Sömürgecilik ve Bağımsızlık Mücadelesi
- İngiltere ve Fransa, Amerika'yı sömürmek için on üç ayrı koloniyi ele geçirmişlerdir.
- Yedi Yıl Savaşı İngiltere-Fransa arasında yaşanmış ve İngiltere kazanmıştır.
- Fransız hükümeti, Amerika'ya bağımsızlık için mücadele etmesi için yiyecek, içecek, silah ve kıyafet göndermiştir.
- 32:57Bağımsızlık Süreci
- Boston Çay Partisi, Amerika'daki sömürülen insanların İngiltere'ye karşı ilk başkaldırısıdır.
- Birinci Philadelphia Kongresi'nde Amerikalılar vergilere isyan etmiş, İkinci Philadelphia Kongresi'nde ise İngiltere'ye savaş ilanı yapılmıştır.
- 4 Temmuz 1776 yılında Amerika resmen bağımsızlığını kazanmıştır.
- 35:19Versay Antlaşması ve Sanayi Devrimi
- Amerika'nın bağımsızlığını dünyaya duyurmak için Versay Antlaşması imzalanmıştır.
- Sanayi Devrimi, James Watt'ın buharlı makineleri icadıyla başlamıştır.
- Sanayi Devrimi, küçük atölyelerden büyük fabrikalara geçiş ve seri üretimle gerçekleşmiştir.
- 38:28Sanayi Devriminin Etkileri
- Sanayi Devrimi ile hammadde ihtiyacı artmış, büyük fabrikalarda makineler iş yaptığı için insana ihtiyaç kalmamıştır.
- İşsizlik artmış ve sömürge yarışları başlamıştır.
- Osmanlı Devleti, sanayi devrimine ayak uyduramamış, küçük atölyelerde ısrar etmiş ve zamanla iflas etmiştir.