Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Osmanlı tarihi dersidir. Eğitimci, öğrencilere Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerindeki siyasi gelişmeleri ve düşünce akımlarını anlatmaktadır.
- Video, Osmanlı dağılma dönemine yönelik düşünce akımlarını (Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık, Turancılık ve Türkçülük) ele alarak başlamakta, ardından İkinci Meşrutiyet'in 1908'de ilanı, 1909'da gerçekleşen 31 Mart İsyanı ve sonrasında yaşanan siyasi değişimleri detaylı şekilde incelemektedir. Ders, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini ve bu soruları çözmek için kodlama yöntemlerini de içermektedir.
- Videoda ayrıca Türkçülük akımının önemli savunucuları (Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Mehmet Emin Yurdakul, İsmail Gaspıralı), İkinci Meşrutiyet döneminde kurulan partiler (İttihat ve Terakki, Hürriyet ve İtilaf, Ahrar, Osmanlı Demokrat, Osmanlı Sosyalist) ve Osmanlı'daki darbeler (Abdülaziz'in tahttan indirilmesi, 31 Mart Olayı, Baba Ali Baskını) hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:10Osmanlı'yı Kurtarmaya Yönelik Düşünce Akımları
- Osmanlı dağılma döneminde devleti kurtarmaya yönelik birçok fikir akımı ortaya atılmıştır.
- ÖSYM sınavlarında bu düşünce akımlarının temsilcileri ezbere dayalı sorularla sorulmaktadır.
- 01:01Batıcılık
- Batıcılık, Lale Devri'nde temelleri atılan ve İkinci Meşrutiyet döneminde düşünce akımı haline gelen bir akımdır.
- Batıcılık, Batı'dan öğrendiklerimizi alıp geliştirmeyi amaçlamış ancak Batıyı taklitten öteye gidemediği için sonuç elde edememiştir.
- Batıcılığın temsilcileri arasında Tevfik Fikret, Abdullah Cevdet, Süleyman Nazif ve Celal Nuri bulunmaktadır.
- 02:42Osmanlıcılık
- Osmanlıcılık (İdda'da Anasır), din, dil, ırk ayrımı düşünmeksizin sınırlar içerisindeki herkesin birliğini ve eşitliğini savunan bir akımdır.
- Osmanlıcılık, milliyetçilik akımına ve özellikle Rus milliyetçiliği (Panslavizm) karşı geliştirilmiştir.
- Osmanlıcılık düşüncesinin temsilcileri arasında Şinasi, Ziya Paşa, Ali Suavi, Mithat Paşa, Agah Efendi ve Namık Kemal bulunmaktadır.
- 05:25İslamcilik
- İslamcilik (Ümmetçilik, Pan-İslamizm), İkinci Abdülhamit döneminde devletin resmi ideolojisi haline gelmiştir.
- İslamcilik, Osmanlıcılık ve Balkan uluslarının bağımsızlığını kazanmasıyla iflas etmiştir.
- İslamcilik düşüncesinin temsilcileri arasında Mehmet Akif Ersoy, İsmail Hakkı, Said Halim Paşa, Cemaleddin Afgani, Ahmet Hamdi Akseki ve Musa Kazım bulunmaktadır.
- 09:07Turancılık
- Turancılık (Pantürkizm), dünyadaki tüm Türkleri bir devlet çatısı altında toplama isteğidir.
- İttihat ve Terakki liderleri, Turancılık ideolojisini gerçekleştirmek için Osmanlı'yı Birinci Dünya Savaşı'na sokmuştur.
- Sarıkamış Felaketi ile birlikte Turancılık düşüncesi iflas etmiştir ve bu düşünce akımının temsilcileri arasında İttihat Terakki liderleri Cemal Enver ve Talat Paşalar bulunmaktadır.
- 10:18Türkçülük Akımı
- Türkçülük, Osmanlı sınırları içindeki Türklerin birliğini savunan, gerçekleştirilebilecek bir fikir akımıdır.
- Türkçülük faaliyetleri ilk olarak dil alanında başlamış, İkinci Meşrutiyet ve Kurtuluş Savaşı döneminde benimsenen, Mustafa Kemal'in de benimsediği bir düşünce akımıdır.
- Türkçülük akımının önemli savunucuları Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Mehmet Emin Yurdakul ve İsmail Gaspıralı'dır.
- 12:44Türkçülük Akımının Özellikleri
- İsmail Gaspıralı'nın "dilde, fikirde işte birlik" parolası ve Yusuf Akçura'nın "Üç Tarzı Siyaset" adlı makalesi Türkçülük akımının önemli eserleridir.
- Yusuf Akçura, Türk dergisinin çıkarılmasında ve Türk Ocağının kurulmasında etkili olmuştur.
- Türkçülük akımının önemli yayın organı Türk Yurdu dergisidir.
- 13:30Adem-i Merkeziyetçilik
- Adem-i Merkeziyetçilik (Adem-i Merkeziyetçilik ve Teşebbüsü Şahsi) düşünce akımında yerel yönetimler güçlendirilecek ve şahsi teşebbüslerin önündeki engeller kaldırılacaktır.
- Bu düşünce akımını savunan Prens Sabahattin, Osmanlı'nın her bölgesinde farklı milletler yaşadığı için devlet merkezinde alınan kararların her bölgeyi bağlamaması gerektiğini savunmuştur.
- Prens Sabahattin, İkinci Abdülhamit'in kız kardeşinin oğludur ve batı tarzı düşüncelere sahip olduğu için "Prens Sabahattin" olarak anılmıştır.
- 15:02İkinci Meşrutiyet'in İlanı
- İkinci Meşrutiyet 1908 yılında ilan edilmiş, bu süreçte Makedonya bölgesinde yoğun bir ayaklanma yaşanmış ve Ruslar bu kargaşaları tetiklemiştir.
- Makedonya bölgesine atadığı subaylar ve tıp doktorları İttihat ve Terakki adlı bir oluşum içerisine girerek örgütlenmişlerdir.
- Rusya ile İngiltere arasında Reval görüşmeleri gerçekleşmiş, İngilizler Osmanlı'ya karşı serbest bırakılmış ve Ruslar Makedonya'nın altını oymaya çalışmıştır.
- 16:41Meşrutiyet'in Yeniden İlanı
- Balkanlar'da organize olan İttihat ve Terakkili subaylar İkinci Abdülhamid'e telgraf çekerek meşrutiyetin yeniden ilan edilmesini istemişlerdir.
- İkinci Abdülhamid yetkilerini bir kez halkla paylaştığını söyleyerek ikinci kez paylaşmak istememiş, bu üzerine İttihat ve Terakkili subaylar Selanik ve Manastır dolaylarında ayaklanmıştır.
- İkinci Abdülhamid, isyanın ülke geneline yayılacağı endişesiyle istemediği halde meşrutiyet rejimini yeniden ilan etmiş, yeniden seçimler yapılmış ve Osmanlı Mebusan Meclisi açılmıştır.
- 18:10İkinci Meşrutiyet'in Özellikleri
- İkinci Meşrutiyet sürecinde Türk tarihinde ilk kez çok partili hayat yaşanmıştır.
- Birinci Meşrutiyet döneminde parti yoktu, ancak İkinci Meşrutiyet döneminde azınlıkların ve Müslümanların da milletvekilleri mecliste yer almıştır.
- 18:28İkinci Meşrutiyet Dönemi ve Partiler
- Birinci Meşrutiyet'te Kanuni Esasi yeniden yürürlüğe giriyor ve birçok parti kuruluyor: İttihat ve Terakki, Hürriyet ve İtilaf, Ahrar, Mutedil Hürriyetperveran, Osmanlı Demokrat, Osmanlı Sosyalist, İdadi Muhammediye gibi.
- 1908'de İkinci Meşrutiyet ilan edildikten bir yıl sonra, 1909'da 31 Mart İsyanı patlak veriyor.
- İsyanı çıkaranlar meşrutiyet rejiminden mutlakiyete dönülmesini istiyor, bu da demokratik düzeni geriye doğru değiştirme hareketi olarak irtica hareketi olarak nitelendiriliyor.
- 19:4431 Mart İsyanı ve Sonuçları
- İsyanın çıkmasında mektepli-alaylı subay çekişmeleri, Ahrar ve İttihat-ı Muhammedi fırkalarının çalışmaları, Volkan ve Serbesti gazetelerinde çıkan yazılar ve İstanbul'un güvenliğinden sorumlu Avcı Taburlarının isyana katılması etkili oluyor.
- İkinci Abdülhamid, meşrutiyeti zor durumda kaldığı için ilan etmiş ve isyanı çıkaranların otoritesinin artması için isyanı bastırmak istemiyor.
- İsyanı Selanik'ten gelen İttihat ve Terakki'nin kurduğu hareket ordusu bastırıyor, komutanı Mahmut Şevket Paşa, kurmay başkanı Mustafa Kemal.
- 20:57İkinci Abdülhamid'in Tahttan İndirilmesi
- İsyanda rolü olduğu düşünülen İkinci Abdülhamid tahttan indiriliyor, yerine Beşinci Mehmet Reşat geçiriliyor ve Kanuni Esasi'ye demokratik düzenlemeler yapılıyor (1909 Değişiklikleri).
- İttihat ve Terakkililer meclis kararıyla İkinci Abdülhamid'i tahttan indiriyorlar, böylece sorumluluğu paylaştırmış oluyorlar.
- İkinci Abdülhamid Osmanlı tarihinde meclis kararıyla tahttan indirilen ilk Osmanlı padişahı oluyor.
- 22:25İkinci Meşrutiyet'in İlanı ve Etkenleri
- İkinci Meşrutiyet 1908 yılında İttihat ve Terakki tarafından ilan ediliyor, İttihat ve Terakki "birleşme ve ilerleme" anlamına geliyor.
- İkinci Meşrutiyet'in ilanını hızlandıran güncel gelişme Reval Görüşmeleri: Rus Çarı II. Nikola ile İngiltere Kralı VII. Edward bir araya gelip Osmanlı'yı birlikte parçalamaya karar veriyorlar.
- Makedonya olayları da İkinci Meşrutiyet'in ilan edilmesinde etkili oluyor, İttihat ve Terakkililer II. Abdülhamid'e meşrutiyeti ilan etmesini istiyorlar.
- 24:33İttihat ve Terakki'nin Kuruluşu ve Partiler
- İttihat ve Terakkili subaylardan Kolağası, Resneli Niyazi Bey ve Enver Beyler Selanik ve Manastır'da ayaklanıyorlar ve bunlara "hürriyet kahramanları" deniyor.
- İkinci Meşrutiyet döneminde Türk tarihinde ilk çok partili hayat başlıyor.
- İttihat ve Terakki, İtalyan Carbonari teşkilatını örnek alarak kurulmuş, gizlilik ve disiplin prensiplerini benimseyerek kurulmuş bir parti.
- Hürriyet ve İtilaf fırkası İttihatçılara yoğun muhalefet yapmak üzere kurulmuş, Damat Ferit Paşa da bu partinin üyeleri arasında.
- 28:31Osmanlı'da Partiler ve İttihat ve Terakki
- Osmanlı Ahrar Fırkası, İttihat ve Terakki Fırkası'ndan birkaç ay önce kurulmuştur.
- İttihat ve Terakki'nin partileşmesi geç olduğu için, Halaskarı Zabitan grubu İttihatçılara suikastler düzenlemiştir.
- İttihat ve Terakki, Dünya Savaşı sona erdikten sonra baskılardan kendilerini korumak için Teceddüt Fırkası adı altında varlıklarını sürdürmüştür.
- 29:44Otuzbir Mart Olayı
- Otuzbir Mart Olayı, Rumi takvime göre 31 Mart'ta yaşanan ve Miladi takvime göre 13 Nisan 1909'da gerçekleşen Osmanlı'da rejime karşı ilk isyandır.
- İsyanın çıkmasında mektepli-alaylı subay çatışmaları, Ahrar Fırkası ve İttihat-ı Muhammediye Fırkası'nın çalışmaları, Serbesti Volkan gazetesinin çalışmaları etkili olmuştur.
- Volkan gazetesinin başyazarı Derviş Vahdet, halife hazretlerinin Allah'ın yeryüzündeki gölgesi olduğunu ve halkın yönetime katılmak istemesinin haddine gelmediğini savunmuştur.
- 31:17İsyanın Sonuçları
- İsyan sırasında Galata Köprüsü üzerinde Serbesti gazetesi başyazarı Hasan Fehmi, Türklerde ilk basın şehidi olarak kabul edilir.
- İsyanı Selanik'ten gelen Hareket Ordusu bastırmış, ordunun komutanı Mahmut Şevket Paşa, kurmay başkanı Mustafa Kemal'dir.
- İkinci Abdülhamid, isyan bastırıldıktan sonra tahttan indirilmiş, yerine "Felaketlerin Padişahı" olarak bilinen Beşinci Mehmet Reşat geçirilmiştir.
- 32:53İkinci Meşrutiyet ve Kanuni Esasi Değişiklikleri
- Meşrutiyet rejimi korunmuş, Mebusan Meclisi faaliyetlerine devam etmiş ve II. Abdülhamid meclis kararıyla tahttan indirilen ilk padişah olarak kabul edilmiştir.
- II. Abdülhamid tahttan indirildikten sonra Kanuni Esasi'nde 1909 değişiklikleri yapılmış, padişahın sürgüne gönderme ve meclisi açma kapama yetkileri sınırlandırılmıştır.
- 1909 değişikliklerinde hükümete padişaha karşı değil meclise karşı sorumluluk verilmiş, basına sansür kaldırılmış ve kişilere dernek ve cemiyet kurma hakkı verilmiştir.
- 34:41Önemli Darbeler
- Milli Eğitim kitabında önemli darbeler başlığı altında Abdülaziz'in tahttan indirilmesi, Otuzbir Mart Olayı ve Birinci Balkan Savaşı'nın sonlarına doğru yaşanan Baba Ali Baskını yer almaktadır.