Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatındadır. Eğitimci, kapitülasyon kavramını basit bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, kapitülasyonun kelime anlamı (ayrıcalık tanımak) ile başlayıp, Osmanlı Devleti döneminde Kanuni Sultan Süleyman döneminde Fransa'ya verilen kapitülasyon örneği üzerinden açıklanmaktadır. Kapitülasyonların ekonomik zararları (fabrikaların kapanması, işsizlik, yurtdışına para akışı) detaylı bir ayakkabı örneği üzerinden anlatılmakta ve Osmanlı'nın çöküş sürecinde diğer devletlerin de kapitülasyon hakkı istemesiyle oluşan kısır döngü ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca kapitülasyonların Türkiye'nin ekonomisine olumsuz etkileri, yabancı ülkelerin ürünlerini vergi ödemeden satabildiği için Türkiye'nin kendi ürünlerinin satılamadığı, sanayisinin gelişemediği ve borçların ödenemediği belirtilmektedir. Mustafa Kemal Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı'nda kapitülasyonların kaldırılması konusundaki kararlılığı vurgulanmakta ve kapitülasyon kelimesinin "gümrük kapısında alınmaması" anlamına geldiği bilgisi paylaşılmaktadır.
- 00:01Kapitülasyon Kavramı
- Kapitülasyon, bir devlete başka bir ülkeye bazı haklar ve ayrıcalıklar vermek anlamına gelir.
- Kapitülasyon kavramı, inkılap tarihi derslerinde özellikle Lozan Barış Antlaşması'nın imzalandığı dönemde önemlidir.
- Kapitülasyon kavramını iyi anlamak, inkılap tarihini daha iyi anlamamız için faydalıdır.
- 01:13Gümrük Vergisi Sistemi
- Her devlet, ürettikleri ürünlerin başka ülkelerde satılmasını ister çünkü bu ülkeyi zenginleştirir ve sanayisinin gelişmesine yol açar.
- Başka bir ülkede ürün satmak isteyenler, gümrük kapısından geçmeden önce vergi ödemek zorundadır.
- Gümrük vergisi, ülkeye giren ürünlerin vergi ödemeden satılmaması için alınan bir tazminat olarak düşünülebilir.
- 01:51Kapitülasyonun Örneği
- Fransa'da ve Türkiye'de aynı kalitede ayakkabı üreten iki fabrika olsun; Fransa'da hayvancılık gelişmiş olduğu için ayakkabı daha ucuz mal edilir.
- Fransa'dan Türkiye'ye ayakkabı getirildiğinde, gümrük vergisi ödenmesi gerekiyor, bu da Fransız ayakkabının fiyatı artıyor.
- Gümrük vergisi olmadan Türkiye'de üretilen ayakkabılar daha ucuz olur ve daha tercih edilir.
- 04:26Kapitülasyonun Etkileri
- Kanuni Sultan Süleyman döneminde Fransa'ya kapitülasyon verilmiş, yani Fransa ürettikleri ürünleri Osmanlı topraklarında vergi ödemeden satabilir hale getirilmiştir.
- Kapitülasyon sayesinde Fransa ürettikleri ürünleri daha ucuz fiyatla satabildi, bu da Türkiye'deki fabrikaların satışlarını azalttı.
- Fabrikaların kapanması, işsizlik yaratırken, ödenen paraların yurtdışına çıkması da ülkenin fakirleşmesine yol açtı.
- 07:53Kapitülasyonun Nedeni ve Sonrası
- Kanuni Sultan Süleyman, Fransa'ya kapitülasyon vererek Avrupa'daki Hristiyan birliğini bozmak ve Fransa'yı kendine bağlı bir devlet haline getirmeyi amaçlamıştır.
- Kanuni Sultan Süleyman, kapitülasyon haklarının her on yılda bir yenilenmesi gerektiğini belirtmiş, ancak Fransa bunu süresiz hale getirmiştir.
- 17-18. yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti çöküşe geçtiğinde, borç alan diğer devletler de kapitülasyon hakları talep etmeye başladı.
- 10:33Kapitülasyonların Ekonomiye Etkisi
- Sanayi ve ekonomi gelişemiyor, bu da borç ödemeyi zorlaştırıyor.
- Kapitülasyon verilmesi nedeniyle sanayi gelişemiyor ve ekonomi kısır bir döngüye girmektedir.
- Diğer ülkeler ürünlerini vergi ödemeden satarak, kendi üretilen ürünlerin satışı engelleniyor ve sanayi göç ediyor.
- 11:00Mustafa Kemal Atatürk'ün Kapitülasyon Tutumu
- Mustafa Kemal Atatürk, Kurtuluş Savaşı'nda İngilizleri ve Yunanlıları yendikten sonra kapitülasyonların tüm devletlerden kaldırılacağını belirtmiştir.
- Atatürk, kapitülasyon konusunda taviz vermekten kaçınmıştır çünkü yabancı ürünler vergi ödemeden Türkiye'ye girerek yerel üretimi zararlı hale getiriyordu.
- Kapitülasyon kelimesi "gümrük kapısında vergi alınmaması" anlamına gelmektedir.