• Buradasın

    Ökaryot Hücrelerdeki Organeller: Lizozom, Peroksizom ve Koful

    youtube.com/watch?v=0bcgoPamaBY

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, Tonguç Akademi'de bir öğretmenin sunduğu uzaktan eğitim dersinin bir bölümüdür. Öğretmen, ökaryot hücrelerdeki önemli organelleri detaylı şekilde anlatmaktadır.
    • Video, hücre içi sindirimden görevli lizozom, vücudumuzdaki zehirli maddeleri zehirsiz hale getiren peroksizom ve koful organellerinin özellikleri ve işlevlerini ele almaktadır. Ders, organellerin genel tanımıyla başlayıp, lizozomun yapısı ve işlevleri, peroksizomun hidrojen peroksiti dönüştürme işlevi ve kofulların çeşitleri (besin kofulu, salgı kofulu, depo kofulu) hakkında bilgiler vermektedir.
    • Videoda ayrıca lizozomun PH değeri, soğuk yanığı ve saks hastalığı gibi hastalıklarla ilişkisi, bitki-hayvan hücrelerindeki koful farklılıkları ve kontraktil koful (vurgan koful) gibi konular da açıklanmaktadır. Dersin sonunda, lizozom, peroksizom ve koful çeşitleri ile ilgili soru çözümleri yapılmakta ve hücre ünitesinin yarısına kadar ilerlendiği belirtilmektedir.
    Uzaktan Eğitim Dersi Tanıtımı
    • Tonguç Akademi'de uzaktan eğitime kaldığımız yerden devam ediyoruz.
    • Bir önceki derste sitoplazma ve bazı organeller anlatılmış, sorular çözülmüştü.
    • Bu derste ise lizozom, peroksizom ve koful organeli konu edilecek.
    00:45Hücre Organelleri ve Lizozom
    • Organeller, sitoplazma içerisinde yaşamsal faaliyetleri gerçekleştiren özelleşmiş yapılardır.
    • Organeller zar durumuna göre zarsız (ribozom, sentrozom) ve çift zarlı (mitokondri, plastikler) olarak gruplandırılabilir.
    • Endoplazmik retikulum, hücre zarından çekirdek zarına doğru madde alışverişinin gerçekleştiği, hücrenin şeklinin oluşmasında görev alan organdır.
    03:03Lizozomun Oluşumu ve İşlevi
    • Lizozom, granüllü endoplazmik retikulumdan protein sentezi gerçekleştiğinde koptuğu golgi aygıtıdan meydana gelir.
    • Lizozomlar, hücre içi sindirim enzimleri taşıyan, tek katlı zarla çevrili hücre organelleridir.
    • Lizozomun içerisinde bulunan enzimler, granüllü endoplazmik retikulumda üretildikten sonra golgi aygıtı aracılığıyla yoğunlaştırılıp lizozom şeklinde sitoplazmaya bırakılır.
    04:03Hücre İçi ve Dışı Sindirim
    • Hücre dışı sindirimde hücre enzimlerini dışarı göndererek besinleri parçalayıp monomerleri içeriye alır.
    • Hücre içi sindirimde, hücre içine büyük besinleri alırken (yalancı ayaklar oluşturarak) besin kofulu oluşur.
    • Besin kofulu ile lizozom birleşince oluşan sindirim kofulu, besini parçalamaya başlar.
    07:02Lizozomun Önemli Rolü
    • Lizozomlar, hücre içi sindirim yapabilen hücrelerde bulunur, özellikle bağışıklık sistemi hücrelerinde sayısının fazla olması gerekir.
    • Spermlerin baş kısmında bulunan akrozom, yumurtanın zarını eritmeyi sağlayan özel bir lizozomdur.
    • Lizozomlar, bozulmuş ve yaşlanmış organelleri yok edebilir, ayrıca hücrenin kendini öldürmesi (otoliz) için de gerekli olan organdır.
    10:39Lizozomun Fizyolojik Özellikleri ve Hastalıklar
    • Lizozom zarının üç yüzeyi, enzimlerin zarar vermesini engelleyen özel bir madde ile kaplanmıştır.
    • Lizozom enzimleri pH değeri 5 olan ortamda aktiftir, nötr olan sitozolde görev yapmaz.
    • Aşırı soğuk veya sıcağa maruz kalan hücrelerde lizozomların parçalanması yanık oluşmasına sebep olur.
    • Saks hastalığı, sinir hücrelerinin lizozomlarının lipitleri sindiren enzimlerinin eksikliği nedeniyle oluşur.
    • Yaşlılık pigmenti (kahverengi lekeler) lizozom faaliyeti sonucu parçalanması gereken maddelerin birikmesiyle oluşur.
    13:09Lizozom Organeli
    • Lizozom tek zarla çevrili bir organel olup, oksijenli solunum enzimleri bulundurmaz ve nükleik asit taşımaz.
    • Lizozom, fagositoz ve pinositoz ile hücre içine alınan büyük moleküllerin parçalanmasını sağlar.
    • Lizozom ayrıca yaşlanmış, yıpranmış organellerin parçalanmasında, spermin yumurta zarını delmesinde ve ölüm sonrası dokuların çürümesini hızlandırmada görev yapar.
    14:50Peroxizom Organeli
    • Peroxizom (mikro cisimcikler), hem bitki hem hayvan hücrelerinde bulunan, zehirli maddeleri yok eden tek katlı zarla çevrili bir organeldir.
    • Peroxizom, metabolik faaliyetler sonucunda oluşan hidrojen peroksiti (H₂O₂) su ve oksijene dönüştüren katalaz enzimini içerir.
    • Karaciğer peroksizomları, alkol ve ilaç gibi zararlı maddelerin toksik etkilerini yok eder.
    16:20Peroxizomun Farklı Görevleri
    • Bazı peroksizomlar yağ asitlerini mitokondrinin kullanabileceği daha küçük moleküllere dönüştürebilir ve bu işlem sırasında oksijen kullanır.
    • Peroxizom, ökaryot hücrelerde oksijen kullanan iki organelden biridir (diğer organel mitokondridir).
    • Peroxizom, farklı hücrelerde farklı görevler yapabilir; hayvansal hücrelerde hidrojen peroksiti su ve oksijene çevirirken, bitkisel hücrelerde foto-respirasyonla aminoasitleri bitkiye aktarır.
    18:37Koful Organeli
    • Koful, içlerinde bulunan maddeye göre isimlendirilen, hücre zarı, çekirdek, endoplazmik retikulum veya golgi aygıtından meydana gelen tek zarlı yapılar olup, bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur.
    • Bitki hücrelerinde kofullar daha az sayıda olmasına rağmen daha büyük, hayvan hücrelerinde ise daha çok sayıda olmasına rağmen daha küçük yapılıdır.
    • Bitki hücreleri yaşlandıkça kofullar birbiriyle kaynaşarak daha büyük kofullar oluşturur.
    20:49Koful Çeşitleri
    • Besin kofulu, hücre içine alınan büyük besinlerin etrafında yalancı ayaklar oluşturularak meydana gelir ve fagositoz veya pinositoz ile ilişkilidir.
    • Salgı kofulu, salgı üreten hücrelerde bulunur ve salgıların depolanması için kullanılır.
    • Depo kofulu, çeşitli maddelerin depolanması için kullanılır.
    23:37Bitki Hücrelerindeki Depo Kofullar
    • Depo kofulları özellikle bitki hücrelerinde görülen bir koful çeşididir ve hayvan hücrelerinde daha küçüktür.
    • Bitkilerde zehirli maddeler, metabolizma sonucunda oluşan atıklar, boya maddeleri, tuzun fazlası, organik asitler gibi maddeler bu depo kofullarında birikir.
    • Depo kofulları genellikle bitkilerin yapraklarında fazla sayıda bulunur ve sonbahar aylarında yapraklar sararmaya başladığında atıklar yapraklarda birikir, bitki yaprak dökümü yaparak atıklarını dışarıya atar.
    24:29Kofulların Diğer Özellikleri
    • Bazı bitkilerde kofulların içerisinde su, yağ molekülleri ve hava depolanabilir.
    • Bazı bitkilerin hücre kofullarında asit ve bazlarla renk değiştirebilen boya maddeleri bulunabilir ve bu maddeler çiçeklerdeki taç yaprakları ve meyvelerin renklendirilmesinde etkilidir.
    • Bitki hücreleri olgunlaştıkça küçük depo kofulları birleşerek büyük ve tek sayıda bir kofula dönüşür.
    24:59Kontraktil Koful
    • Kontraktil koful (kasılgan veya vurgan kofulu olarak da bilinir) tatlı sularda yaşayan tek hücrelilerde bulunur.
    • Tatlı su ortamında su her zaman çok yoğun olduğu yerden az yoğun olduğu yere doğru hareket etmek ister, bu da hücreye sürekli su alması ve şişmesine neden olur.
    • Kontraktil koful, fazla suyun dışarıya atılmasını sağlayarak hücrenin hemoliz (patlama) olmasından korur.
    26:21Koful Çeşitleri ve Özellikleri
    • Besin kofulu hücre zarından oluşur ve içeri alındığında besin kofulu olarak adlandırılır.
    • Sindirim kofulu, besin kofulu ve lizozom organelinin birleşmesiyle oluşur ve içindeki moleküller lizozom enzimleri tarafından monomerlerine ayrılarak sitoplazmaya geçer.
    • Salgı kofulunda golgi tarafından oluşturulan moleküller yer alır ve kofullar hücre zarı, çekirdek zarı, golgi ve endoplazmik retikulum tarafından oluşturulabilir.
    27:22Bitki Hücrelerindeki Kofullar
    • Bitki hücrelerindeki kofullar organik ve inorganik madde, su depolayabilir ve bitkiye renk veren maddeleri bulundurabilir.
    • Bitki hücrelerinde endositoz olayı söz konusu değildir.
    • Genç bitki hücrelerinde kofullar küçük ve çok sayıda olurken, yaşlandıkça sayıları azalır, birleşir ve büyüklükleri artar.
    28:18Lizozom Organelinin Oluşumu
    • Lizozom organelinin oluşumu ve faaliyeti sırasında öncelikle ribozomlarda protein sentezlenir.
    • Proteinler endoplazmik retikulum aracılığıyla golgi organeline gönderilir.
    • Golgi organelinde işlenen proteinler enzim haline gelir ve bu enzimler büyük moleküllerin parçalanmasını sağlar.
    29:24Dersin Özeti
    • Bugün lizozom organeli, peroksizom ve kofulun çeşitleri ile görevleri anlatılmıştır.
    • Hücre ünitesinin neredeyse yarısına kadar gelinmiş ve ikinci döneme başlandığında hücre zarından madde alışverişlerine geçilecektir.
    • Mitokondri ve plastikler kalmış olacak ve sayfa 119'a kadar organellerin çözülmüş olması gerekiyor.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor