Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Oğuzların (Türkmenler) tarihi ve boyları hakkında bilgi veren eğitici bir içeriktir.
- Video, Oğuzların kökeni, boyları ve tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır. İlk olarak Oğuz kelimesinin türeyişi ve 24 boydan oluşan yapısı açıklanmakta, ardından Göktürklerle olan mücadeleleri, Uygur Devleti'ndeki rolü ve İslamiyet'e geçiş süreci ele alınmaktadır. Son bölümde ise Oğuzların Selçuklu Devleti'nin kuruluşundaki rolü ve günümüzde Türkiye, Azerbaycan, İran, Türkmenistan, Afganistan, Irak ve Suriye'de yaşayan Türklerin Oğuzların neslinden geldiği belirtilmektedir.
- 00:09Oğuzların Tanımı ve Kökeni
- Oğuzlar, Türkiye, Balkanlar, Azerbaycan, İran, Irak ve Türkmenistan'da yaşayan Türklerin ataları olan büyük bir Türk boyudur.
- Oğuzlara Türkmenler de denir ve kelimenin türeyişi hakkında çeşitli fikirler ileri sürülmüştür.
- Oğuzlar ilk zamanlarda Çok ve Bozok adlarıyla iki ana kola ayrılmış, daha sonra dokuz, altı ve üç Oğuz adlarında boylara ayrılmışlardır.
- 01:08Oğuz Boyları ve İlk Devletleri
- Oğuzlar yirmidört boydan meydana gelmiş, bunlardan oniki'si Bozok, oniki'si Üçok koluna bağlıydı.
- Oğuz adına ilk defa Yenisi kitabelerinde rastlanmaktadır ve bu kitabelerde altı Oğuz Budunda sözü yer almaktadır.
- Altıncı yüzyıldan itibaren Oğuzlar kendi aralarında birlik kurarak Tula Selenga ırmakları bölgesinde Dokuz Oğuz Kağanlığı'nı meydana getirdiler.
- 02:29Göktürklerle Mücadelesi
- Göktürk Kağanlığı'nın Kutlu tarafından 682'de ikinci defa kurulmasından sonra Göktürkler, hakimiyetlerini kabul etmeyen Oğuzlar üzerine yürüdüler.
- Oğuzlar Göktürklerin hakimiyetini kabul etmediler ve İleris Kağan'ın hakimiyetini kabul etmek zorunda kalan Oğuzlar, Göktürklerin Kırgız seferine katıldılar.
- Göktürk Hakanlarından Bilge Kağan zamanında isyan ettiler ve bir sene içinde birkaç defa harbe giren Oğuzlar yenilerek geri çekildiler.
- 03:25Uygurlar ve Çin Dönemi
- Göktürklerin yıkılması üzerine Uygurlara yardım eden Oğuzlar, Uygur Devleti'nin dayandığı başlıca boylardan biri oldu.
- Uygurlarla birlikte Basmal ve Karluklara karşı savaştılar, fakat zaman zaman Uygurlara karşı da isyan etmekten geri durmadılar.
- Uygur Devleti'nin yıkılması üzerine batıya göçerek Sir Derya-Seyhun kıyılarına ve onun kuzeyindeki bozkırlara yerleştiler.
- 04:12Oğuzların Yaşam Tarzı ve Devleti
- On yüzyılda göçebe hayatı yanında yerleşik bir hayat sürmeye de başladılar; göçebe Oğuzlar koyun, at, deve, sığır yetiştiriciliği ve ticaretle uğraşırken, yerleşik Oğuzlar şehirlerde oturuyorlardı.
- On asırda henüz Müslüman olmamış olan Oğuzlar, inanışları gereği bir takım ibadet ve ayinleri yerine getiriyorlardı.
- On asırın başlarında Oğuzlar Maveraünnehir çevresinde yerleşip Yabgu denilen hükümdarın idare ettiği bir devlet kurdular.
- 05:25İslam Dönemi ve Göçler
- On asırın sonlarında İslam dinini kabul ederek iyice güçlenen Oğuzlar, komşuları Peçenekler ve Hazarlar ile savaşlar yaparak onları yendiler.
- Onbir yüzyılın ortalarında İslam dinini kabul etmemiş olan bir kısmı, Kıpçakların baskısıyla yurtlarını terk ederek Karadeniz'in kuzeyinden Tuna boylarına, oradan da Balkanlara indiler.
- İslam diniyle şereflenmedikleri için etraflarını saran Hıristiyan devletlerin baskısıyla kısa zamanda benliklerini kaybederek örf, anane ve geleneklerini unuttular.
- 06:14Selçuklu Dönemi ve Oğuzların Yayılması
- İslam dinini kabul eden Selçuk'un idaresindeki Oğuz boyları, Oğuz Yabgu Devleti hükümdarının kendilerine kötülük yapacağından çekinerek yurtlarından ayrılıp İslam diyarı olan Horasan taraflarına gittiler.
- Maveraünnehir'de kalan diğer Oğuz boyları da Kıpçakların hücum ve baskıları sonunda dağıldılar ve Oğuzlar Devleti yıkıldı.
- Selçuklu Devleti'nin kurulmasında esas rolü oynayan Oğuzlar ve diğer Oğuz boyları, onbir yüzyılın ikinci yarısından itibaren akın akın İran, Irak, Anadolu ve Suriye'ye doğru yayıldılar.
- 07:39Oğuzların İslam'ı Yayma Çalışmaları
- İslamiyet'i kabul etmeden önce dünyevi maksatlar ve kuru cihangirlik için çalışan Oğuzlar, İslamiyet'i kabul ettikten sonra Allah'ın yüce dini olan İslamiyet'i yaymaya gayret ettiler.
- Gittikleri yerlerde doğruluğun, adaletin, ilmin ve medeniyetin müdafiliğini yaptılar ve insanlara hizmet etmek için pek çok cami, medrese, kervansaray, hamam ve köprü yaptırdılar.
- Büyük Selçuklu, Türkiye Selçukluları, Akkoyunlular, Salgurlular, Artukoğulları, Karamanoğulları, Ramazanoğulları, Dulkadiroğulları ve Osmanlı Devletlerini kurarak İslam dininin yayılmasına hizmet ettiler.
- 08:50Oğuzların Mirası
- Bugün Türkiye, Azerbaycan, İran, Türkmenistan, Afganistan, Irak ve Suriye'de yaşayan Türkler Oğuzların neslinden dir.
- Oğuz Teşkilatı yirmidört boyun çıkardığı sülaleler ve meşhur şahsiyetleri Bozoklar dış Oğuzlarda denip sağ kolu teşkil ederler.
- Kayı boyundan Ertuğrul Gazi ve her biri birer müstesna şahsiyete sahip, çoğu dahi cihangir kumandan, şair ve sanatkar olan Osmanlı sultanları, Kayıhan neslinin kıymetini göstermeye kafidir.