Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri ve siyaset bilimcisi Nizamülmülk'ün hayatını anlatan bir tarih belgeselidir. Sultan Melikşah'ın "baba" diye hitap ettiği Nizamülmülk, 1040 yılında İran'ın Tuz kasabasında doğmuş ve 1092 yılında 74 yaşında şehit edilmiştir.
- Video, Nizamülmülk'ün siyasi kariyerini, Sultan Alparslan ve Melikşah dönemlerindeki görevlerini ve devlet idaresindeki reformlarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Nizamülmülk'ün idari, adli, askeri, mali, sosyal ve kültürel alanlardaki yenilikleri, Nizamiye medreselerinin kurulması ve "Siyasetname" adlı eseri detaylı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca, Haşhaşiler ile mücadelesi ve şehit edilmesi de videoda yer almaktadır.
- Nizamülmülk'ün Hayatı ve Kariyeri
- Nizamülmülk, Sultan Melikşah'ın "baba" diye hitap ettiği Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri ve Dua Orduları komutanıdır.
- Nizamülmülk, Fars devlet adamı ve siyaset bilimcisidir; "Nizamülmülk" unvanı "devletin düzeni" anlamına gelir.
- İran'ın Tuz kasabasında doğan Nizamülmülk, babasıyla beraber Gazne Devleti'nin Horasan valisinin hizmetinde çalışmaya başlamıştır.
- 01:12Vezirlik Dönemi
- 1053 yılında Alparslan'ın yanında hizmete başlayıp, 1064 yılında Sultan Alparslan'ın tahta çıkmasıyla Büyük Selçuklu Devleti'ne vezir tayin edilmiştir.
- Zamanın halifesi Kaim bi- Emrillah tarafından "Nizamülmülk" ünvanı ile taltif edilmiştir.
- 1064'ten 1092'ye kadar aralıksız 29 sene devlet hizmetinde bulunmuş, Malazgirt Meydan Muharebesi hariç tüm Selçuklu fütuhatlarında yer almıştır.
- 02:02Sultan Melikşah Dönemi
- Sultan Alparslan'ın vefatıyla Melikşah'ın tahta geçmesini sağlayıp, nizam ve asayişin korunmasında başarılı olmuştur.
- Sultan Melikşah'a muhalefet eden Selçuklu prenslerinin itaat altına alınmasında büyük hizmeti olmuştur.
- Akıllı, tedbirli ve adaletli idaresi sayesinde Melikşah'ın saltanatı, Büyük Selçuklu Devleti'nin en parlak ve şanlı devri olmuştur.
- 02:45Kültür ve Eğitim Faaliyetleri
- Alim, edip ve kadirşinas bir zat olduğu için meclisi ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer haline gelmiştir.
- Alimlere, şairlere, sanatkarlara karşı çok ikram, ihsan ve iltifat etmiştir.
- Birçok cami, mescit vakıf eserleri yaptırmıştır.
- 03:13Devlet İdare Reformları
- Büyük Selçuklu Devleti'ne idari, adli, askeri, mali, sosyal ve kültürel sahada pek çok yenilik ve değişiklik getirmiştir.
- Sarayı, merkezi hukumet teşkilatını İslam esaslarına dayalı, mahkemeleri toprak sistemini sağlayan esaslar üzerine yeniden düzenlemiştir.
- Gerçekleştirdiği yeni sistemler bazı değişikliklerle beraber bütün Türk-Islam devletlerince devam ettirilmiştir.
- 03:41Nizamiye Medreseleri
- Bozuk fırkalara karşı Ehl-i Sünnet bilgilerinin sistemli bir şekilde öğretilmesini sağlamıştır.
- Bağdat, Nişabur, Herat, İsfahan, Basra ve Musul gibi şehirlerde kendi unvanıyla anılan Nizamiye medreselerini kurmuştur.
- Bu medreselerin en meşhurlarından biri olan Bağdat'taki Nizamiye Medresesi'nde Ebu İshaki Şirazi ders vermekle vazifeliydi.
- 04:29Siyasetname ve Vefatı
- Devlet idaresindeki düzenlemelerini ve icraatlarını gelecek nesillere intikal ettirmek maksadıyla Farsça olarak yazdığı "Siyasetname" isimli eseri, bugün siyaset ilmiyle uğraşanların el kitapları arasında sayılmaktadır.
- Siyasetname, İstanbul'daki Süleymaniye Kütüphanesi Molla Çelebi Kısmında 114 numara da mevcuttur.
- 10 Ekim 1092 tarihinde Alamdu Kalesi'nde Haşhaşi Fedaisi İbn-i Tahir tarafından zehirli bir hançerle hançerlenerek 74 yaşında şehit edilmiştir.