Buradasın

Mustafa Kemal ve Enver Paşa Arasındaki İlişkiler

youtube.com/watch?v=hcn4V6ZKjug

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde Mustafa Kemal Paşa ve Enver Paşa arasındaki ilişkileri anlatan tarihsel bir belgeseldir. Videoda ayrıca Talat Paşa, Cemal Paşa, Karabekir Paşa, Fevzi Paşa ve İsmet Paşa gibi dönemin önemli siyasi ve askeri figürleri de yer almaktadır.
Video, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kuruluşundan başlayarak, Mustafa Kemal'in bu cemiyete katılımı, Trablusgarp Savaşı'ndaki rolü, Çanakkale Savaşı'ndaki görevleri ve sonrasında yaşanan istifa olayını kronolojik olarak anlatmaktadır. Daha sonra Enver Paşa'nın Kurtuluş Savaşı dönemindeki faaliyetleri, Mustafa Kemal ile olan mektuplaşmaları ve sonunda 4 Ağustos 1922'de Rus ve Ermenilerle çatışmalarda hayatını kaybetmesi detaylı şekilde ele alınmaktadır.
Videoda ayrıca Enver Paşa'nın "Türk İslam Devleti" kurma planları, Rusya ile ilişkileri, Halk Şuraları Partisi'nin kuruluşu ve Büyük Millet Meclisi'nin onu yurda girişini yasaklaması gibi önemli olaylar da anlatılmaktadır. Sakarya Zaferi sonrası Mustafa Kemal'in liderliğini pekiştirmesi ve Enver Paşa'nın Anadolu'ya gitme planları da videoda yer almaktadır.

00:18İttihat ve Terakki'nin Kuruluşu: Osmanlı Devleti 19. yüzyılda büyük bir hızla gerilemeye ve toprak kaybetmeye başlamıştır.
İttihat ve Terakki (Türkçe adıyla Birlik ve İlerleme Cemiyeti), Sultan II. Abdülhamid'in baskıcı tutumu karşısında hürriyet ana başlığında mücadele etmiştir.
Balkanlarda büyük bir taraftar toplayan bu cemiyet, Osmanlı'nın diğer devletlere karşı pasif kalması ve cephede kazandığı savaşları masada kaybetmesi sebebiyle mevcut yönetime karşı güç kazanmıştır.
01:14Mustafa Kemal'in Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'ni Kurması: 1900'lü yılların başında Osmanlı Hürriyet Cemiyeti, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ve Kan Cemiyeti adında birçok dernek kurulmuştur.
Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'ni 1905 yılında Şam'a sürgün yiyen Mustafa Kemal kurmuştur.
Mustafa Kemal, cemiyeti daha fazla taraftar toplaması için doğduğu yer olan Selanik'e taşımak arzusundadır ve Selanik şubesini Ömer Naci önderliğinde birkaç arkadaşıyla birlikte kurmuştur.
02:37Mustafa Kemal'in İttihat ve Terakki'ye Katılışı: Mustafa Kemal 1907 yılında Selanik'e atandı ve doğduğu topraklarda çalışacak, hürriyet çalışmaları için derneğin merkezi saydığı Selanik'te daha aktif olacaktı.
Selanik'e geldiğinde kurduğu dernekten eser yoktu, arkadaşları İttihat ve Terakki'ye katılmıştı ve Mustafa Kemal bu teklifi mecburen kabul etti.
29 Ekim 1907 yılında 322 numarasıyla cemiyete dahil oldu ve yemin töreninde Kur'an ve silahın üstüne koyarak inkılap yolunda çalışacağına and içti.
03:52Mustafa Kemal ve İttihatçılar Arasındaki Mesele: Mustafa Kemal ve İttihatçılar arasındaki mesele 1926 İzmir suikastine kadar devam edecekti.
Mustafa Kemal cemiyete girdikten sonra meşrutiyet'in ilanı için çalışmalar yapıyordu, ancak cemiyet birlik içinde değildi ve ayrı ayrı gruplaşmalar vardı.
Mustafa Kemal, Selanik'te görev yaptığı esnada birlik içindeki düşük rütbeli askerlere kendini çok sevdirmişti, ancak cemiyette kendini ön plana atmak isteyenler onu rahatsız etmişti.
05:12Meşrutiyet'in İlanı ve Sonrası: 1908 yılında Niyazi Bey ve Enver Bey isyan ateşini yaktı, Sultan Abdülhamid bu isyandan çekindiği için Kanuni Esasi'yi ilan ettiğini duyurdu.
Meşrutiyet'in ilanı sonrası Mustafa Kemal cemiyet hakkında eleştirilerine devam etti ve net olarak muhalif ekipte yer aldı.
Mart 1909 yılında gerici ayaklanma çıktı, Selanik'ten bir ordunun müdahalesi gündeme geldi ve Mustafa Kemal'i ordunun başına atadılar.
07:27Mustafa Kemal'in İttihat ve Terakki'ye Karşı Çıktığı Beş Olay: Mustafa Kemal genel olarak cemiyetteki beş olaya karşı çıkmıştı: cemiyeti komite olmaktan çıkarıp siyasi bir parti haline sokmak.
Orduyu siyasetten tamamen ayırmak ve bazı subaylara verilen hürriyet kahramanı, hürriyet mücahiti gibi ünvanları kaldırmak.
Cemiyet ile masonluk arasında hiçbir alaka bırakmamak ve bunu ispatlamak için tüzükte değişiklik yaparak mason tüzüğünden alınmış maddeleri çıkarmak.
Cemiyet mensupları arasındaki imtiyazlı mevkileri kaldırıp kayıtsız şartsız hukuk eşitliğini sağlamak.
Hükümet işlerini diyanet meselelerinden ayırmak.
08:21İttihat ve Terakki'nin Etkileri: İttihat ve Terakki Osmanlı'ya ve millete ruh vermişti, Osmanlı Devleti'nin acı çekerek yok olmasına karşı çıkmış, mücadeleye girişilmiş ve başarısız olunmuştur.
1911'de İtalyanlara karşı gönüllü direnen subaylar İttihatçıdır, Balkanların elden çıkmasıyla Edirne'nin işgal edilmesine tepki koyup Edirne'yi tekrar Osmanlı toprağı yapan yine İttihatçılar.
Dünya Savaşı'nın içinde bulunan İttihatçılar bu savaşta mağlup olmuş ve bütün sorumluluk onlara yüklenmiştir.
09:03Kurtuluş Savaşı ve İttihat ve Terakki: İttihat ve Terakki'nin iki sınıf kadrosu Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde Türk ulusunu küllerinden doğurtup Anadolu'da bir varoluş savaşı vermiş ve bu savaşı kazanmıştır.
Kurtuluş Savaşı'nda savaşan komutanların hepsi İttihat ve Terakki'nin orduda düzenleme çalışmaları sırasında yaşlı komutanların yerine gelen subay ve komutanlardır.
İttihatçıların bir kısmı mecliste, bir kısmı cephede çalışmıştır, özellikle mecliste çalışan İttihatçılar bir süre sonra Mustafa Kemal'e karşı çıkmışlar, hatta 1926'da bir grup İttihatçı Mustafa Kemal'e suikast girişiminde bulunmuştur.
10:02İttihat ve Terakki'nin Mirası: İttihat ve Terakki bir uyanış, bir başkaldırıdır, Erol Şadi Erdinç'e göre ise İttihat ve Terakki bir ruhtur ve o ruh ölmez.
İngiliz ajanı rahip Frey İttihat ve Terakki eleştirdiğinde cemiyete karşı olsa da Mustafa Kemal "Ben de bu cemiyetin içinde bulundum, kusurları, yanlışları olabilir ama vatanseverlikleri tartışılmaz" demiştir.
İttihat ve Terakki Osmanlı'nın sonuna, Cumhuriyet'in ise başına damga vurmuş bir cemiyettir.
11:04İttihat ve Terakki Liderlerinin Yurttan Ayrılması: İttihat ve Terakki'nin lider kadrosu Cihan Harbi mağlubiyeti sonrası kaçtı veya yeni bir yol bulmak için yurdu terk etti.
Mustafa Kemal Paşa, Cemiyetle arası açık olduğu için kurtuluş için doğal liderler arasına girdi ve bu durum onun işine yaradı.
Mustafa Kemal Paşa, İttihatçı olsa da Cemiyete muhalifti ve kendisine Cemiyet tarafından üç suikast girişimi düzenlenmişti.
11:58Talat Paşa ve Mustafa Kemal Paşa İlişkisi: Sadrazam Talat Paşa, İstanbul'dan ayrılırken Kara Kemal ve Kara Vasıfa'ya Karakol Cemiyeti adında gizli bir örgüt kurma talimatı vermişti.
Talat Paşa, Mustafa Kemal Paşa ile milli mücadele zamanında birçok kez mektuplaştı ve onun hareketini doğru bulduğunu belirtti.
Talat Paşa, 15 Mayıs 1921 tarihinde Berlin'de Ermeni bir suikastçı tarafından şehit edildi ve Mustafa Kemal Paşa, Talat Paşa'nın eşi Hayriye Hanım'a maaş bağlatmıştır.
13:53Cemal Paşa ve Mustafa Kemal Paşa İlişkisi: Cemal Paşa ile Mustafa Kemal Paşa arasındaki ilişki çok daha iyiydi, birçok cephede beraber çalışmış ve fikir birliği içinde ilerlemişlerdi.
Cemal Paşa, Afganistan'da milli mücadeleye yardım eli uzatmış ve Enver Paşa hakkında Mustafa Kemal Paşa'ya haberler vermiştir.
Cemal Paşa, Tiflis'te Rus ve Ermeni suikastçiler tarafından suikaste uğramış, Mustafa Kemal Paşa onun cenazesinin yurda getirilmesini emretmiş ve Erzurum'a defnetmiştir.
15:43Enver Paşa ve Mustafa Kemal Paşa İlişkisi: Mustafa Kemal Paşa ve Enver Paşa, İttihat ve Terakki cemiyeti toplantılarında, Trablusgarp'ta, Edirne'nin kurtuluş çalışmalarında, Cihan Harbinde ve milli mücadele yıllarında hep tartışma içindeydiler.
Enver Paşa, Mustafa Kemal Paşa'dan üst rütbe deydi ve rütbeleri jet hızıyla atlamıştı.
Enver Paşa, milli mücadele'ye destekleyen mektuplar yazarak Mustafa Kemal'le ortak çalışma arzusunda olduğunu belirtti ve Rusya'da birçok görüşme yaparak Ankara lehine adımlar attı.
17:33Sakarya Zaferi ve Sonrası: Sakarya Savaşı'na kadar git gelli giden Enver Paşa-Mustafa Kemal Paşa ilişkisi, Enver Paşa'nın Batum'dan Anadolu'ya gelecek, darbe yapacak söylentileriyle zirve yapmıştı.
Mustafa Kemal Paşa, Karabekirli ortak hareket ederek Enver Paşa'nın mektuplarını ele geçirip okuyor ve ona göre tavır takınıyordu.
Sakarya'da alınan zafer Enver Paşa'ya ayrı bir yol çizmişti, artık Buhara'ya gidecek ve orada savaşacaktı.
19:33Trablusgarp Savaşı: 1911 yılında İtalya, Osmanlı'nın zor durumundan yararlanarak uzun zamandır çalışmalar yaptığı Trablusgarp'ı işgal etmek için harekete geçmişti.
Osmanlı'nın bölgeyi savunacak gücü yoktu, savaş dahi ilan edemiyordu ve donanması çürümüş, yenilenme şansı olmamıştı.
Ekim 1919 yılında Avrupa devletlerinden yeterli güvenceyi alan İtalyanlar, Trablusgarp ve Bingazi'yi önce bombalamış, daha sonra şehrin işgaline başlamıştı.
21:47Trablusgarp'a Yolculuk: İngiliz ve Fransızlara yakalanmamak için bölgeye grup grup gidilecek, kimlik değiştirilecek ve halk ayaklandırılacaktı.
Mustafa Kemal, Enver Bey'e bu görüşte bir beyanat vermişti çünkü daha önceden bölgede bulunmuştu.
Enver Bey, bölgeye gitmeden önce anı defteri niteliğinde mektuplar yazmıştı ve bu yazılardan ve Mustafa Kemal'in mektuplarından bu videoda faydalanılacaktı.
22:19Enver Bey'in Yolculuğu: Enver Bey, Eylül 1911'de trenle Vardar Nehri boyunca ilerlerken trajik olayları düşünüyordu.
Sarayın damadı olduğundan halk tarafından sultan gibi karşılanmış ve bu durumdan çok mutlu olmuştu.
Haftalar süren gidiş yolculuğunda kuyumcu Hamdi takma adını kullanmıştı.
23:27Mustafa Kemal'in Yolculuğu: Gazeteci Şerif, 15 Ekim 1911'de Ömer, Naci, Sapancalı, Hakkı ve Yakup Cemil'le yola çıktılar.
Yolda parasız kaldılar, borç 200 lira buldular ve ceplerinde bir kuruş dahi olmayan bu gençler vatan için bilinmezliğe koşuyordu.
Mustafa Kemal yolda hastalandı, 15 gün hastanede kaldı ve daha sonra arkadaşları Nuri ve Fuat Beyler de geldi.
23:57Trablusgarp'ta Mücadele: Trablusgarp'a gelmişlerdi ve şimdi halkı örgütleyip mücadeleyi başlatma zamanıydı.
Enver Bey kısa zamanda bölgedeki nüfusunu kullanıp yerel aşiretleri toplamış ve asker mevcudunu on binlere çıkarmıştı.
Kendi adına para bastırmış, halk tarafından eli eteği öpülecek rütbeye kadar çıkmıştı ve halkın birçok sorununu çözmüştü.
24:36İtalyan Direnişi: Halk yavaş yavaş ayağa kalkmaya başlamıştı.
İtalyan hükümeti her geçen gün artan direnişe karşı yeni birlikler yollamaya başlamış, bu birliklerin sayısı çıkartmanın başında 30 bin iken sonlarına doğru 100 bin'i geçmişti.
Enver Bey, ordugahının üzerine birkaç ayrıntı aktarırken bol su, yeterli yiyecek ve beş sağlık birliğinin varlığını belirtti.
25:36Ordugahın Durumu: Önceleri yaralıların doğru dürüst tedavisinden söz bile edilemezdi, ancak şimdi askeri doktorlar ve üç tane Kızılay istasyonu vardı.
Toplamda 200-300 yatak vardı ve Arapların sağlam bünyeleri doktorların işini kolaylaştırıyordu.
Güç ve masraf pek o kadar artmadan, durmadan büyüyordu; ayda 25 bin Türk lirası harcıyor ve kısa sürede bu miktar 75 bin liraya çıkacaktı.
26:52Mustafa Kemal'in Taarruzu: Mustafa Kemal kendini halka sevdirmişti ve liderlik özelliği sayesinde kitleleri etrafına toplamıştı.
Bir taarruz planlıyordu ve bu taarruz sırasında en ön safta yer almış, ona ömür boyu miras kalacak bir iz edilmişti.
Cephe kumandanlarının kendi bölgeleri içinde saldırıya geçme yetkisi vardı ve hedef Kasra Harun'du.
27:48Kasra Harun Saldırısı: Düşman aramıza sokmayı başardığı bir casus vasıtasıyla saldırımızı haber almış ve şiddetli savunma önlemi almıştı.
Mustafa Kemal için geri dönmek hemen hemen imkansız bir sonuçtu ve yanındaki az sayıdaki arkadaşıyla süvari hücumuna kalkıştı.
Mustafa Kemal Kasra Harun'un ilk basamakları önüne erişti ve boğaz boğaz'da bir boğuşma başladı.
28:55Saldırının Sonucu: İki İtalyan uçağı alçaktan uçarak bizim arkamıza saldırarak bombalarını koy veriyordu.
Eşref Bey'in süvari kuvvetleri geldi ve Mustafa Kemal'in bulunduğu merkez binası harabelerine vardığında onun yüzünü tanınmaz bir halde buldu.
Mustafa Kemal'in bir elinde kılıcı vardı, diğer elinde mendili sağ gözünü kapatıyordu; harabeler arasında yıkılan bir sütundan fırlayan kireçli bir taş parçası gözüne çarpmıştı.
30:12Kasr-ı Harun'un Fethi ve Mustafa Kemal'in Sağlık Durumu: Mustafa Kemal, İtalyanların çekilmeye başladığını fark ederek taarruza kalkmalarını emretti ve Eşref Bey'in kuvvetleri düşmanı yakından izleyerek ağır kayıplara uğrattı.
Kasr-ı Harun'un fethi üzerine harabelerin içinde toplananlar birbirlerini kutladı, kayıpları İtalyan kayıplarına göre çok azdı ve birçok cephane ele geçirildi.
Mustafa Kemal'in gözündeki ağrı şiddetlendiğinde, Eşref Bey'in temin ettiği doktorlar tedavi için yabancı bir memlekete gitmesi gerektiğini kararlaştırdı ve Enver Bey bu konuda destek verdi.
31:19Savaşın Uzaması ve Balkan Ayaklanması: Savaşın uzun süreceğini ne İtalyanlar, ne Enver Bey ve arkadaşları, ne de İstanbul hükümeti kestirememişti.
İtalyan esirler Enver Paşa'yla buluştuğunda savaştan bıktıklarını ve dönmek istediğini tekrarlıyorlardı.
Balkan devletleri Osmanlı'ya karşı ayaklanma başlattı ve İtalyanlar İzmir, Beyrut, Çanakkale'yi bombalamaya başladı, adaları işgal etti.
32:17Enver Bey'in Kararsızlığı ve Mustafa Kemal'in Mektubu: Enver Bey, gazetede çıkan haberlere göre ölmüş olduğunu ve bir falcının seksen yıl yaşayacağını söylediğini belirtti.
Mustafa Kemal, Derne Komutanı Salih Bozok'a yazdığı mektupta, gemilerin Tobruk, Derne, Bingazi ve Trablusgarp limanlarında demirlemediği sürece görevlerini tamamlamadıklarını söyledi.
Mustafa Kemal, askerliğin sanatkarlığını sevdiğini ve vatanın saadeti için ordunun Viyana surlarına süngüsünü saplayan ordu olduğunu vurguladı.
35:02Barış Antlaşması ve Enver Bey'in Kararı: Barış antlaşması dedikodularının arttığı günlerde Enver Paşa, Trablus torunlarını yalnız bırakmak ve onları İtalyanlara teslim etmek istemediğini belirtti.
Ekim 1912'de Osmanlı hükümeti Uşa Antlaşması imzaladı ve Trablusgarp'taki Müslümanlar halifeye bağlı kalacak, topraklar tamamıyla İtalya'ya bırakılacaktı.
Enver Bey bu anlaşmaya isyan etti ve bir devlet kurup mücadeleye devam etmeyi düşündü, ancak Balkanlar'daki durum elini ayağını bağlamıştı.
38:30Mustafa Kemal'in Çanakkale'ye Katılımı: Çanakkale'de Mustafa Kemal Paşa, Anafartalarda gösterdiği üstün başarılardan dolayı Anafartalar Kahramanı olarak anılmıştır.
Birinci Dünya Savaşı'nın başladığı yıllarda Mustafa Kemal Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da ateşe militerlik yapmaktaydı ve İstanbul'dan uzaklaştırılmıştı.
Mustafa Kemal, savaş başlamasına rağmen beklediği aktif görev emri gelmediği için Kasım 1914'te başkomutanlık vekaletine görev istediğine dair mektuplar yolladı, ancak cevap olarak Sofya'da kalması gerektiği belirtildi.
40:45Mustafa Kemal'in Çanakkale'ye Katılması: Mustafa Kemal, Sofya'da rahat hayatına devam edebilirdi ancak kalıbına sığmayan bir adamdı ve vatanın müdafaasına ait vazifelerden daha mühim bir vazife olamayacağını belirtti.
Mustafa Kemal, Sofya'daki evini elçiliğe taşıyarak hareket edebilmek üzere hazırlanırken, Harbiye Nazırı Vekili İsmail Hakkı'nın telgrafıyla 19. Tümen Komutanlığı'na tayin edildi.
Mustafa Kemal, İstanbul'a geldiğinde Sarıkamış'tan yeni gelmiş olan Enver Paşa ile görüştü, ancak Enver Paşa'nın yorgun ve kafası işlerde olduğu için Erkan-ı Harbiye'ye giderek durumu anlattı.
43:32Çanakkale'de Mustafa Kemal ve Enver Paşa İlişkisi: Mustafa Kemal ve Enver Paşa, vatansever askerler olmalarına rağmen Çanakkale'de Enver Paşa Mustafa Kemal'in komutanlarının komutanıydı.
Enver Paşa'nın yükselişinde İttihat ve Terakki'deki rolü ve saraya damat oluşu etkiliydi, gençlik yıllarından itibaren ikili birbirinden pek haz etmiyordu.
Bazı yazarlara göre Enver Paşa, Mustafa Kemal'in Çanakkale'de yer almasını istememiş, ısrarlar üzerine önemsiz bir mevkiye konumlandırmıştı.
44:45Mustafa Kemal'in İstifa Mektubu: Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal'in hastalandığı vakitlerde cepheyi denetlemeye gelen Enver Paşa, dört gruptan üçünü gezmiş fakat Mustafa Kemal'in grubunu ziyaret etmemişti.
Durumu askerlik onuruna yediremeyen Mustafa Kemal, komutanı Limon von Sanders'e istifa mektubunu sunmuştu.
Limon von Sanders, Mustafa Kemal'in istifasının onaylanmasını istememiş ve Enver Paşa'ya bizzat mektup yazarak Mustafa Kemal'in kabiliyetli, yetkili ve cesur bir subay olduğunu belirtmişti.
47:02Enver Paşa ve Mustafa Kemal Arasındaki İletişim: Enver Paşa, Mustafa Kemal'e rahatsızlığını işittim, müteessir oldum diyerek ziyaretin zaman yetersizliği yüzünden yapılmadığını ifade etti.
Mustafa Kemal, Enver Paşa'nın iltifatlarına teşekkür ederek "tahmin edilen yeni olaylar için hazırlanan kuvvetin başında da bulundurarak" ifadesini kullandı.
Mustafa Kemal taarruza geçmek isterken, Enver Paşa bunu kabul etmedi ve Mustafa Kemal hava değişimi için İstanbul'a gitti, 10 gün sonra savaş resmen biter.
48:39Kurtuluş Savaşı Yıllarında Enver Paşa: 1918 yılında kimine göre kaçarak, kimine göre yeni bir mücadele başlatmak arzusuyla yurdu terk eden Enver Paşa ve arkadaşları ilk andan itibaren anlaşmazlığa düşmüşler ve yollarını ayırmışlardır.
Talat Paşa ve Cemal Paşa köşeye çekilmeyi düşünürken, Enver Paşa mücadeleye sonuna kadar devam etmiştir.
Enver Paşa, İstanbul'dan ayrıldıktan sonra önce Kırım'a daha sonra Berlin'e gitti, Berlin'de Bolşevik taraftarları ile görüştü ve Kafkaslarda yeni bir mücadele başlatma fikri daha da olgunlaştı.
51:20Enver Paşa'nın İngiltere ile İlişkileri: Enver Paşa Berlin'de İngiltere ile temas ederek Batı Anadolu ve Trakya'yı Türkler'e bırakıp Arap ülkeleri konusunda tekrar konuşulmasını teklif etti.
İngiltere Dışişleri Bakanlığı Doğu Dairesi yetkilisi Edmonds, Enver Paşa ile anlaşmaya varmanın İttihat ve Terakki ile Bolşevikler arasında işbirliği yapmasına neden olacağını belirtti.
Enver Paşa'nın fikirleri tam anlamıyla oturmuş, doğuyu ayağa kaldırıp İngiltere'yi cezalandıracağını, Türk İslam Devleti kuracağını ve Anadolu, Kuzey Afrika ve Afganistan bölgesini birleştireceğini söylüyordu.
52:51Enver Paşa ve Mustafa Kemal Paşa Arasındaki İlişki: Enver ve Mustafa Kemal, tanıştıkları günden itibaren birbirlerinin vatanseverliğinden şüpheleri olmayan iki lider ruhlu karakterdi.
Trablusgarp, Çanakkale ve Filistin'de araları soğuktu, Enver başlangıçta Mustafa Kemal'in komutanlarının komutanıydı.
Mustafa Kemal'in Enver Paşa'yı eleştirmesi ve Filistin konusunda rest çekmesi, aralarında alt-üst ilişkisinden öte bir durum olduğunun kanıtıydı.
54:04Enver Paşa'nın Rusya İlişkileri: Enver Paşa, Rusya'dan Anadolu'ya silah yollanması için girişimlerde bulundu ve Lenin ile görüştü.
Enver Paşa'nın bir yaş büyük amcası Halil Kut Paşa da Mustafa Kemal Paşa'nın emriyle Rusya'ya gitmiş, Anadolu'ya ilk yardımların gelmesinde önayak olmuştu.
Rusya, Enver Paşa'yı iyi ağırlıyordu ancak Anadolu'ya karşı ne olup biteceğini bilmedikleri için mesafeliydiler.
54:47Büyük Millet Meclisi'nin Kuruluşu: Mustafa Kemal'in ön hazırlığı tamamlanmış, birçok grup vatanın düşmandan temizlenmesi için birleşmişti.
İstanbul'daki meclis kapandığı için Mustafa Kemal Paşa önderliğinde 23 Nisan 1920'de emperyalizme karşı tam bağımsızlık düşüncesiyle Büyük Millet Meclisi Ankara'da açıldı.
Mustafa Kemal Paşa'nın isteği üzerine Sovyet Rusya'ya mektup yollandı ve düşmanlarla işbirliği istendi.
55:31Enver Paşa'nın Moskova'daki Durumu: İlk görüşmeler pek olumlu geçmedi, büyük bir güven sorunu vardı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları Enver Paşa'nın Moskova'da olmasından rahatsızdı, çünkü Moskova tarafından güçlendirilecek olan Enver Paşa, Rusların istemediği bir durum karşısında Anadolu'ya yollanabilirdi.
Karabekir Paşa, Enver ve Talat Paşaların Bolşeviklerle sıkı temas kurduğunu ve bu durumun Anadolu'ya zarar verebileceğini öngörmüştü.
56:52Mustafa Kemal Paşa'nın Kararı: Mustafa Kemal Paşa, Karabekir Paşa'yı haklı görüyor ve Enver Paşa ve arkadaşlarının müstakil olarak memleket ve millet işlerine müdahalesine asla müsaade edilmeyeceğini belirtti.
Sivas Kongresi'nde mebuslar kesin bir dille İttihat ve Terakki lehine çalışılmayacak yemini ettirilmişti.
Enver Paşa'dan Mustafa Kemal'e gelen mektupta, Anadolu ve İslam için çalışacağını, Sovyet hükümeti erkani ile görüşerek kendilerini fikrine muvafık bulduğunu belirtti.
58:59Enver Paşa'nın Bakü Kurultayı'na Katılımı: İlk zamanlar Anadolu'dan Rusya'ya giden heyetle birlikte hareket eden Enver Paşa, Rus yetkililerden ne koparsak kardır mantığıyla bir miktar altın ve on binin üzerinde silahın Anadolu'ya yollanmasında katkı sunmuştur.
Enver Paşa, Bakü'de düzenlenen Şark Milletleri Kurultayı'na Kuzey Afrika, Hindistan ve Mısır'ı temsil etmekteydi.
Enver Paşa bu toplantıda komünist aydınlar tarafından pek iyi karşılanmadı, konuşmasına izin verilmedi ve sadece yazdığı bir metin başkası tarafından okundu.
1:00:53Mustafa Kemal Paşa'nın Enver Paşa'ya Mektubu: Mustafa Kemal Paşa, Enver Paşa'nın ilk mektubuna cevaben, Batı devletlerinin dahili vaziyetleri ile karışıklığı münasebetlerine ait verilen bilgilerin esas maksadına uyduğunu belirtti.
Mustafa Kemal Paşa, Enver Paşa'ya hareketlerinde dikkatli olup Rusları şüphelendirmemesini söyledi.
Bu mektuplaşmalar dan sonra Enver Paşa yavaş yavaş Anadolu'ya emirler vermeye başlamış, birtakım parti girişimlerinde bulunmuştu.
1:02:03Mustafa Kemal ve Enver Paşa Arasındaki Gerilim: Mustafa Kemal realist fikirler benimsemekte ve Anadolu'yu kurtarmaya çalışırken, Enver Paşa'nın Halk Şuraları Partisi Anadolu dışında Arapları, Orta Asya'yı ve Hindistan'ı da kurtarmayı hedefliyordu.
Mustafa Kemal, Enver Paşa'ya karşı tedbir alınması gerektiğini düşünüyordu ve bu fikrin oluşmasındaki en büyük etken, Enver Paşa'yı gençlik yıllarından tanıyan Kazım Karabekir Paşa'dı.
Ruslar Enver Paşa'nın yanında durmaya devam ediyordu çünkü Mustafa Kemal'in komünist bir rejim kurmayacağını biliyorlardı.
1:04:11Enver Paşa'nın Planları ve Karabekir Paşa'nın Karşıtı Tutumu: Enver Paşa 5 Aralık 1920 tarihinde Halil Paşa'ya ilkbaharda Anadolu'ya hareket için hazırlanacağını ve Ruslar müslüman olmak şartıyla kuvvet verirlerse Yunan cephesine karşı gelmek istediğini belirtmişti.
Karabekir Paşa, Enver Paşa'nın Mustafa Kemal Paşa'yı devirmeye ve halk hükümetleri meselesini bütün memlekete yaymaya çalıştığını düşünüyordu.
Karabekir Paşa, Enver Paşa'yı hala sevdiğini ancak onun mütarekeden sonra yeniden memlekete gelmesinin dahili ve harici felaketlere neden olacağına inanarak ona engel olmayı vatan adına bir vazife telakki etmişti.
1:06:56Enver Paşa'nın Anadolu'ya Dönüş Planları: 1921 yılının bahar aylarına doğru Enver Paşa teşkilatını kurmuş ve yakınlarına "Biz Anadolu olsak durum böyle olmazdı" diyordu.
Kütahya-Eskişehir mağlubiyeti sonrası Mecliste yer alan kırk İttihatçı Enver'i getireceklerini, Mustafa Kemal'i düşüreceklerini söylemeye başlamıştı.
Sakarya Savaşı öncesi bu durum Mustafa Kemal'i çok düşündürüyordu ve Ruslar da tam anlamıyla destek vermiyor, süreci izliyordu.
1:07:34Trabzon'daki Gelişmeler: Trabzon'da Yahya adında biri bin kadar adam toplamış Enver Paşa'yı bekliyordu ve Enver Paşa öncü olarak amcası Halil Paşa'yı Trabzon'a yolladı.
Büyük Millet Meclisi, Halil Paşa'nın Trabzon'da oluşturulan teşkilatın son çalışmalarını denetlemek için görevli olduğunu biliyordu.
Bu gelişmelerden sonra Büyük Millet Meclisi Enver Paşa ve yakınlarının yurda girişini yasaklayan bir karar aldı ve Halil Paşa iki buçuk ay sonra Trabzon'u terk etti.
1:09:14Sakarya Savaşı Öncesi Gerilim: Sakarya Savaşı öncesi başkomutan olan Mustafa Kemal'in bir gözü düşmanda, bir gözü de Enver Paşa'daydı.
Ankara ek tedbirler alıyor, Trabzon'a bir istihbaratçı yolluyordu ancak Trabzon'daki örgüt reisi Yahya, istihbarat müdürüne karşı sert bir tavır sergiledi.
Nisan ayının sonunda Trabzonlu Enver Paşa taraftarları Trabzon'dan Enver Paşa'nın bulunduğu Batum'a geçtiler ve Enver Paşa, adamlarının Trabzon'dan kovulduğunu öğrenince deliye dönmüştü.
1:10:49Enver Paşa'nın Anadolu'ya Dönüşü: Mustafa Kemal, Sakarya Savaşı öncesi durumun kontrol edilmez olduğunu düşünerek Fevzi Paşa'ya Enver Paşa'nın Anadolu'ya getirilmesini öneriyordu.
Enver Paşa, Afganistan'da bulunan Cemal Paşa'ya bir süreliğine yanına geleceğini söyleyip bir gün sonra Anadolu'ya gitmeye karar veriyordu.
Enver Paşa, Ruslardan bir işaret beklemekteydi ve Sakarya Savaşı öncesi Anadolu'yu gözlemlemekteydi.
1:12:23Enver Paşa'nın Mustafa Kemal'e Mektubu: Enver Paşa, Mustafa Kemal'e yazdığı mektupta kibre kapılmamasını, memlekete bir şahsın tahakkümüne doğru gitmemesini rica ediyordu.
Mektupta, Mustafa Kemal'in başarısının Anadolu'nun başarısı olduğunu ve kanunsuz hareketlerin hayırlı netice vermeyeceğini belirtiyordu.
Enver Paşa, kendisinin yalnız bir ideali takip edeceğini, İslam'ı ezen Avrupa canavarlarıyla pençeleşmek için Müslümanları harekete geçirmek istediğini ifade ediyordu.
1:15:07Enver Paşa ve Mustafa Kemal Arasındaki Gerilim: Enver Paşa, vatanın kurtulmasını istemekteydi ve Mustafa Kemal'in başarılı olacağına inanıyordu, ancak başarı geldikten sonra ne olacağı konusunda endişeleri vardı.
Enver Paşa, Hindistan, Mısır, Kuzey Afrika ve Kafkaslardaki Müslümanları ayağa kaldıracağını söylüyordu, ancak Mustafa Kemal buna inanmıyordu.
Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı'ndan beri sadece Anadolu'yu korumalıyız fikrini dillendiriyordu çünkü Arapların Türkler lehine çalışmayacağını görmüştü.
1:16:07Ankara'nın Enver Paşa'ya Karşı Tutumu: Enver Paşa'nın Ankara'da bir ordu varken kendi taraftarlarını örgütlemesi, parti kurması ve çeşitli yerlere müfettişler yollaması, İttihatçıların Enver'i ısrarla Anadolu'ya çağırması, Ankara'yı savaş öncesinde korkutuyordu.
Mustafa Kemal Paşa, Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa, İsmet Paşa ve Fevzi Paşa da Mustafa Kemal gibi düşünüyordu.
Hakimiyet-i Milliye'de Enver Paşa aleyhine yazılar çıkmaya başladı ve Enver Paşa bunun Mustafa Kemal tarafından çıkarıldığını düşünüyordu.
1:18:26Enver Paşa'nın Son Günleri: Enver Paşa, Naciye Sultan'a Yunan taarruza geçtiğini ve Mustafa Kemal hakkında eleştiriler yaptığını mektuplarda yazıyordu.
Enver Paşa, Moskova'da fiiliyata geçememesi ve Moskova-Türkistan-Anadolu ikileminde kalması onu bunalıma sokmuştu.
Sovyet Rusya Dışişleri Halk Komiseri, Büyük Millet Meclisi temsilcisi Ali Fuat Paşa'ya Kızıl Ordu'yu Enver Paşa'nın emrine verip Anadolu'daki savaşa destek olabileceğini önermiş, ancak Mustafa Kemal Paşa buna ret cevabı vermişti.
1:20:31Sakarya Zaferi ve Sonuçları: Sakarya Zaferi, İngilizler'in Yunanlıların Türkleri yenemeyeceğini ve Rusların Türk ordusunun güçlü olduğuna inanmasını sağladı.
Mustafa Kemal liderliğini pekiştirdi ve Enver Paşa, Sakarya Zaferi'nden sonra Mustafa Kemal'in başarılarını kıskanmak yerine sevinçle karşıladığını belirtti.
12 Eylül 1921'de İttihat ve Terakki tekrar canlandı ve Batum'da beş kişiyle toplantı yapıldı.
1:21:48Enver Paşa'nın Anadolu'ya Gitme Kararı: Enver Paşa, askerlikten uzaklaştığını ve Mustafa Kemal ile şu sırada mücadele istemediğini ancak işin sonunda oraya geleceğini düşündüğünü belirtti.
Enver Paşa, Anadolu zaferine mutlu olduğunu ve Yunanlıların Eskişehir'de kalmayacağını tahmin ettiğini ifade etti.
Halil Paşa, Enver Paşa'ya Anadolu'ya gelmenin olumsuz sonuçlar doğurabileceğini söyledi.
1:23:18Enver Paşa'nın Anadolu'ya Gitme Planı: Enver Paşa, Rusların sözünü dinlemeyip Anadolu'ya gitmeye karar verdi ve bu gidişin askeri olmayacağını, sadece durumu bizzat görmek istediğini belirtti.
Enver Paşa, önce Cemal Paşa'ya, ardından Batum'a, Trabzon'a giderek vaziyete göre hareket etmeyi doğru bulduğunu yazdı.
Enver Paşa, Trabzon'a gitmeyi planladı ancak deniz fırtınaları nedeniyle bu planı gerçekleştiremedi.
1:26:23Enver Paşa'nın Doğu Yolculuğu: Enver Paşa Trabzon'a gelemedi ve yönünü doğuya çevirdi, Sovyetlerin desteğini aldı.
Doğu'da onu öngöremediği bir macera bekledi ve ilerleyen zamanlarda Ruslara karşı bayrak açtı.
4 Ağustos 1922'de Rus ve Ermenilerle girilen çatışmalarda sürekli atıyla öne atılan Enver Paşa, Mustafa Kemal'in Anadolu'yu özgürlüğüne kavuştururken atını şaha kaldırdığı sırada öldü.

Mustafa Kemal ve Enver Paşa Arasındaki İlişkiler

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir