Buradasın
Mustafa Kemal Atatürk'ün Hayatı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönemi
youtube.com/watch?v=8KRRHfmh5JoYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatında olup, "Bir Kahraman Doğuyor" ünitesinin "Uyanan Avrupa ve Sarsılan Osmanlı" konusunu ele almaktadır.
- Video, Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilali'nin Avrupa'ya getirdiği gelişmelerden başlayarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik çöküşü ve dağılma noktasına gelmesini anlatmaktadır. Ardından Osmanlı'nın dağılmaktan kurtulmak için ortaya attığı fikir akımları, meşrutiyet dönemleri ve Mustafa Kemal Atatürk'ün çocukluğundan başlayarak eğitim ve askerlik hayatı detaylı olarak incelenmektedir. Son bölümde ise Mustafa Kemal'in 31 Mart Olayı, Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşları'ndaki rolü ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Mustafa Kemal'in fikir hayatını etkileyen faktörler, eğitim hayatı, askerlik kariyerindeki önemli görevleri ve vatanseverlik, örgütleyicilik ve ileri görüşlülük özellikleri vurgulanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerindeki siyasi ve askeri gelişmeler ile Mustafa Kemal'in bu süreçteki rolü arasındaki ilişki detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- 00:08Uyanan Avrupa ve Sarsılan Osmanlı
- Konu "Bir Kahraman Doğuyor" ünitesinin bir parçası olup, sanayi inkılabı ve Fransız ihtilali gibi gelişmeleri ele alıyor.
- Sanayi inkılabı, Avrupalı devletlerin bilimsel bilgiyi teknolojiye aktararak buhar gücüyle çalışan gemiler ve dokuma fabrikaları kurmasıyla başladı.
- Küçük atölyelerin yerini büyük fabrikalar, insan gücünün yerini makine gücü aldı ve bu insanlık tarihini değiştiren bir gelişmedir.
- 01:18Sanayi İnkılabı'nın Etkileri
- Makinalar sayesinde üretim hızlı bir şekilde arttı ve artan üretimle birlikte hammadde ve pazar ihtiyacı da arttı.
- Avrupalı devletler ihtiyaç duydukları hammaddeyi henüz sanayileşmemiş ülkelerden karşılayıp ürettikleri ürünleri de aynı ülkelere sattılar, bu olaya sömürgecilik denir.
- Sömürgecilik, güçlü devletin güçsüz devletin elindeki malzemeyi ve parayı çalmasıdır ve İngiltere sömürgeciliğin başını çeken ülke olmuştur.
- 02:37Fransız İhtilali ve Milliyetçilik
- Fransız ihtilali kafa yapısı olarak güçlenmesini sağladı ve hürriyet, eşitlik, adalet, milliyetçilik gibi fikirleri yaydı.
- Milliyetçilik, her millete bir devlet kurma hakkı tanıyan bir düşünce akımıdır ve çok uluslu imparatorlukların yıkılmasına neden olmuştur.
- Osmanlı Devleti çok uluslu bir devlet olduğu için milliyetçilik fikrinden olumsuz etkilendi ve azınlıklar Avrupalı devletlerinde kışkırtmalarıyla isyan etmeye başladılar.
- 04:42Osmanlı'nın Sarsılması
- 19. yüzyılda Osmanlı, Avrupalı devletlerden yüksek faizle borç aldı ve bu borçları ödeyemedi.
- Avrupalı devletler, Osmanlı'nın borçlarını karşılamak için "Duyun-u Umumiye" (Genel Borçlar İdaresi) adlı bir kurum kurdu ve Osmanlı'nın tüm gelirlerine el koydu.
- Sanayi inkılabı ve Fransız ihtilali gibi Avrupa'da meydana gelen gelişmeler Osmanlı Devleti'nin siyasi, sosyal ve ekonomik olarak olumsuz etkiledi ve devleti dağılma noktasına getirdi.
- 06:12Osmanlı'nın Kurtuluş Fikirleri
- Osmanlı'nın dağılmasını önlemek için dört fikir akımı ortaya atıldı: Osmanlıcılık, İslamcilik, Batıcılık ve Türkçülük.
- Osmanlıcılık, Osmanlı sınırlarında yaşayan herkesi ayrım yapmadan vatandaş saymayı savunurken, İslamcilik tüm Müslümanları halifenin etrafında toplamayı hedefledi.
- Batıcılık, gerilemenin sebebinin batıyı örnek almamak olduğunu savunurken, Türkçülük (Turancılık/Pantürkizm) dünyadaki bütün Türkleri tek bir çatı altında toplamayı hedefledi.
- 08:51Devletin Kurtuluş Çabaları
- Devlet dağılmayı önlemek için 1839 yılında Tanzimat Fermanı'nı ilan etti ve Osmanlı topraklarında yaşayan herkesi din ve ırk ayırmadan eşit kabul etti.
- 1856'da Avrupalı devletlerin baskısıyla İslahat Fermanı ilan edildi ve Osmanlı topraklarında yaşayan Müslüman olmayanlara fazladan hak verildi.
- Tanzimat Fermanı'nda Türkler ve Müslümanlar eşit hak alırken, İslahat Fermanı'nda Müslüman olmayanlara daha fazla hak verildi, ancak bu da dağılmayı önleyemedi.
- 10:09Osmanlı'da Meşrutiyet Dönemi
- Jön Türkler, halkın yönetime katılmasıyla devletin dağılmasının önlenebileceğini vurgulayarak Padişah Abdülaziz'i tahttan indirip, meşrutiyeti ilan edecek İkinci Abdülhamid'i padişah yapıyorlar.
- İkinci Abdülhamid, Kanuni Esasi adıyla Türk tarihinin ilk anayasasını çıkararak meşrutiyeti ilan ediyor ve halk ilk defa yönetime katılıyor.
- Birinci meşrutiyet döneminde padişah son sözü söyleme yetkisine sahipken, ikinci meşrutiyet 1908 yılında İttihat ve Terakki cemiyeti tarafından ilan ediliyor.
- 11:52Mustafa Kemal'in Ailesi ve Doğduğu Şehir
- Mustafa Kemal 1881 yılında Selanik'te doğuyor, annesi Zübeyde Hanım ev hanımı, babası Ali Rıza Efendi gümrük memuru olarak çalışıyor.
- Mustafa Kemal sevgi, saygı ve dayanışma duygularının yoğun olduğu bir aile ortamında yetişmiş ve aile hayatına büyük önem veren biri olarak tanınıyor.
- Selanik, Osmanlı Devleti'nin batıyla sınır noktasında bulunan, batıya açılan kapı olarak tanımlanan, çok uluslu bir yapıya sahip bir şehir.
- 13:05Selanik'in Kültürel ve Ekonomik Yapısı
- Selanik, batıdan gelen fikir akımlarını açık, çeşitli gazete ve dergilerin kolayca temin edilebileceği bir şehir olarak kültürel açıdan zengin.
- Selanik önemli bir liman şehri olmasının yanı sıra demiryolu ile de önemli şehirlere bağlı, bu durum ekonomik açıdan gelişmesini ve batı ile etkileşimini kolaylaştırmıştır.
- Yüksek refah seviyesi ve yaşam düzeyi olan Selanik, Mustafa Kemal'in kendini geliştirmesini sağlayacak ortam olarak müsait bir şehir.
- 14:05Osmanlı'da Eğitim Sistemi
- Osmanlı Devleti'nde batı tarzında eğitim veren okullar, dini eğitim veren okullar, azınlık okulları, yabancı okullar ve askeri okullar olmak üzere beş farklı çeşit eğitim kurumu bulunuyor.
- Her bir okul türü kendi kafasına göre hareket ettiği için eğitim-öğretimde birlik ve beraberlik mümkün değil.
- Farklı fikir, kültür ve anlayışa sahip insanlar Osmanlı'da yetişebilir, ancak bu durum eğitim sisteminde birlik olmamasını ve herkesin kendi kafasına göre hareket etmesini sağlıyor.
- 15:00Mustafa Kemal'in Eğitim Hayatı
- Mustafa Kemal önce Mahalle Mektebi'ne, sonra Şemsi Efendi Mektebi'ne, Selanik Mülkiye Rüştiyesi'ne, Selanik Askeri Rüştiyesi'ne, Manastırdaki Askeri İdadiye, İstanbul'daki Harp Okulu'na ve İstanbul'daki Harp Akademisi'ne gidiyor.
- Mustafa Kemal'in annesi Zübeyde Hanım, oğlunun dini eğitim almasını istiyor, babası Ali Rıza Bey ise modern eğitim almasını istiyor.
- Mustafa Kemal, Şemsi Efendi Mektebi'ne devam ederken babası vefat ediyor, maddi sıkıntılar yaşayan annesi çocuklarını alıp ağabeyinin çiftliğine götürüyor.
- 17:26Mustafa Kemal'in Askeri Eğitimine Başlangıcı
- Zübeyde Hanım, oğlunun üzüldüğünü görünce okuması için Selanik'teki akrabasının yanına gönderiyor ve Mustafa Kemal ortaokul eğitimi almak için Selanik Mülkiye Rüştiyesi'ne başlıyor.
- Mustafa Kemal, askeri okula giden çocukların kıyafetlerini görüp etkileniyor ve asker olmaya karar veriyor, annesi ise oğlunun asker olmasını istemiyor.
- Mustafa Kemal gizlice annesinden sınavlara giriyor ve askeri okulu kazanıyor, annesi de mecburen onu okula gönderilmesine izin veriyor.
- 19:06Manastır Askeri İdadisi ve Fikir Hayatı
- Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rüştiyesi'ni bitirip liseyi geçmek için Manastır şehrindeki askeri liseye gidiyor.
- Manastır Askeri İdadisi, Mustafa Kemal için fikir hayatını en çok etkileyen, düşünce yapısını en çok etkileyen okul.
- Mustafa Kemal, burada Fransız yazarları okuyarak eşitlik, adalet, demokrasi, insan hakları gibi fikirleri öğreniyor ve Türk yazarları okuyarak Türk milliyetçiliğini öğreniyor.
- 19:58Vatanseverlik ve Askeri İdadisi
- O dönemde devletin içinde bulunduğu sıkıntılar o kadar fazla ki Türk-Yunan Savaşı çıkıyor.
- Mustafa Kemal, askeri liseden kaçarak savaşa katılmak istiyor, bu da onun vatansever olduğunu gösteriyor.
- Komutanları Mustafa'yı kulağından tuttuğu gibi geri askeri idadiye gönderiyor.
- 20:41Mustafa Kemal'in İstanbul Harp Okulu Dönemi
- Mustafa Kemal, Manastır'dan İstanbul'a gelerek Osmanlı Devleti'nin başkentine ilk kez gelmiştir.
- İstanbul, hem modern hem de geleneksel yaşam biçiminin sürdüğü bir şehir olup, İttihat ve Terakki Cemiyeti giderek bu şehirde kendini hissettirmeye başlamıştır.
- Mustafa Kemal, Harp Okulu'nda teğmen rütbesiyle mezun olmuş ve daha sonra Harp Akademisi'ne giderek kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun olmuştur.
- 22:41Mustafa Kemal'in Fikir Hayatını Etkileyen Faktörler
- Mustafa Kemal'in fikir hayatını etkileyen faktörler arasında doğup büyüdüğü ortamın sosyal, siyasi ve kültürel özellikleri, yaşadığı olaylar, savaşlar ve görev aldığı yerler bulunmaktadır.
- Okuduğu kitaplar, yazarlar, eğitim öğretimi hayatındaki olaylar ve öğretmenleri de Mustafa Kemal'i etkilemiştir.
- Osmanlı'nın son zamanlarda içinde bulunduğu olumsuz durum, Mustafa Kemal'i oldukça etkilemiştir.
- 24:50Mustafa Kemal'i Etkileyen Türk Düşünürler
- Mustafa Kemal, Namık Kemal'den vatan sevgisini, Ziya Gökalp'ten Türkçülük düşüncesini, Tevfik Fikret'ten batıcılık, medeniyet ve Türkçülük fikirlerini öğrenmiştir.
- Mehmet Emin Yurdakul'dan da Türkçülüğü öğrenmiştir.
- Mustafa Kemal, beşbin'e yakın kitap okuyan bir liderdir ve Fransız ihtilalini başlatan Montesquieu, Voltaire ve Jan-Jak Ruso gibi yabancı yazarlardan adalet, eşitlik, insan hakları, hürriyet ve demokrasi fikirlerini öğrenmiştir.
- 26:21Mustafa Kemal'i Etkileyen Öğretmenler ve Arkadaşlar
- Manastır Askeri İdadisi'nde Ömer Naci ile yakın ilişki kurarak hitabet yeteneği kazanmış ve edebiyata ilgi duymaya başlamıştır.
- Selanik Askeri Rüştiyesi'ndeki matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Bey, Mustafa'nın yeteneklerini sezip ona Kemal adını vermiştir.
- Askeri Rüştiye'deki Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakuittin Bey, Mustafa Kemal'in geleceğine ilişkin ilk fikirlerin oluşmasına katkı sağlamıştır.
- Kolağası Mehmet Tevfik Bey, Mustafa Kemal'e tarih sevgisini aşılayan kişidir.
- Manastırdaki öğretmeni Mehmet Asım Efendi, Mustafa Kemal'in askerlik mesleğinden uzaklaşabileceğini düşünerek edebiyata çok fazla yönelmemesini söylemiştir.
- 28:04Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı
- Mustafa Kemal, İstanbul'daki Harp Okulu'ndan mezun olduktan sonra ilk görev yeri olan Şam'a atanmış ve burada "Vatan ve Hürriyet" adlı bir cemiyet kurmuştur.
- Selanik'e geçerek kendi kurduğu cemiyetin bir şubesini açmış ve Manastırdaki bulunan Üçüncü Ordu'nun Selanik biriminde görevlendirilmiştir.
- Selanik'te etkin bir güç olan İttihat ve Terakki ile birlikte faaliyet yürütmüş ve Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'ni İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne dahil etmiştir.
- Üçüncü Ordu Selanik Tümeni Kurmay Başkanlığı'na atanmış ve bu görevdeyken 31 Mart Vakasını bastırmak için Hareket Ordusunda görev almıştır.
- Selanik'te iken ordunun siyasete karışmaması gerektiğini söylemiş, "Ordunun işi askerliktir, siyasetin işi devlet yönetmektir" demiştir.
- 29:59Mustafa Kemal'in Tarih Sahnesinde İlk Görülen Olay
- 31 Mart Olayı, İstanbul'da meşrutiyeti istemeyenlerin isyan çıkarmasıyla başlamış ve Mustafa Kemal ile Selanik'ten gelen Hareket Ordusu bu isyanı bastırmıştır.
- Hareket Ordusu'nun komutanı Mahmut Şevket Paşa iken, kurmay başkanlığını ve ordunun yönetilmesini Mustafa Kemal yapmıştır.
- 31 Mart Olayı, Türk tarihinde ilk kez mevcut yönetime (rejime) yıkmaya yönelik bir olaydır ve Mustafa Kemal'in meşrutiyeti ve demokrasiyi savunucusu olduğunu göstermektedir.
- 31:26Trablusgarp Savaşı
- İtalya, sömürge arayışı içinde Akdeniz'in karşı kıyısındaki Osmanlı'nın Trablusgarp topraklarına saldırmıştır.
- Osmanlı Devleti, Mısır'ın İngiltere'nin elinde olması ve deniz gücünün neredeyse yok olması nedeniyle Trablusgarp'a ordu gönderememiştir.
- Padişah, Mustafa Kemal ve Enver Paşa gibi gönüllü subayları gizlice Trablusgarp'a göndermiş, Mustafa Kemal Derne ve Tobruk'ta başarılar elde ederek halkı örgütlemiştir.
- Osmanlı, Balkan Savaşı'nın başlaması ve deniz-kara gücünün yetersizliği nedeniyle Uşi Antlaşması'nı imzalayarak Trablusgarp'ı ve on iki ada ile geçici olarak İtalya'ya vermiştir.
- 34:35Balkan Savaşları
- Balkan (Rumeli) topraklarını ele geçirmek isteyen Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ, Rusya'nın gaza getirmesiyle Osmanlı'ya karşı saldırmıştır.
- Osmanlı, ordu içerisinde karışıklıklar ve malzeme yetersizliği nedeniyle İstanbul ve Gelibolu haricinde Trakya topraklarını kaybetmiştir.
- Mustafa Kemal'in "orduyla siyaset birbirinden ayrılmalı" sözünün olumsuz sonucu Balkan Savaşı'nda görülmüştür.
- İkinci Balkan Savaşı, Bulgaristan'ın en fazla toprağı payı alması nedeniyle çıkmış ve Osmanlı, Edirne ve Kırklareli çevresini kurtarmıştır.
- Mustafa Kemal, Balkan Savaşlarında Çanakkale bölgesinde görevli olup, orayı karış karış gezmiştir.