Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucunun Muş ilindeki çeşitli bölgeleri ziyaret ettiği kapsamlı bir gezi belgeselidir. Videoda Hasköy ilçesi, Murat Nehri, Kıyık köyü gibi bölgeler ziyaret edilmekte ve yerel halkın (Cüneyt Uçkun, Mustafa Sönmesi muhtar, Halim gibi) bilgileri aktarılmaktadır.
- Video, Muş'un doğal güzelliklerini ve kültürel mirasını tanıtmaktadır. İlk bölümde Hasköy ilçesindeki çilek tarlaları ve Murat Nehri ziyaret edilmekte, ardından kerem tarlaları ve şortu kültürü incelenmektedir. Daha sonra köy muhtarının evinde ayran çorbası yapımı gösterilmekte, organik yetiştirme yöntemleri anlatılmakta ve son olarak Halim'in evinde 1919'da Rusya'dan Türkiye'ye göç eden ailesinin hikayesi aktarılmaktadır.
- Videoda ayrıca Muş'un türküler, maniler, yerli tohumlar, organik tarım yöntemleri ve köy yaşamı hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır. Köyün coğrafi özellikleri, yetiştirilen bitkiler ve hayvanlar, yerel yemekler ve kültürel gelenekler de belgeselin önemli konularını oluşturmaktadır.
- 00:57Muş'ta Çilek Tarlası
- Muş'un Hasköy ilçesinde çilek tarlası ziyareti yapılıyor.
- Son 5-6 yıldır tütünün alternatifi olarak çilek yetiştirilmeye başlanmış.
- Başlangıçta 500 metrekarelik alanla başlayan çiftlik şu anda 3,5 dakikalık bir alana sahip ve bu sene 1000 metrekarelik 40 bahçe daha eklenmiş.
- 01:39Hasköy Çilekleri
- Hasköy çilekleri tadı, aroması ve rengiyle diğer çileklere göre bambaşka bir ürün.
- Çilekler tamamen organik yetiştiriliyor, kimyasal gübre yerine güvercin gübresi ve ekşimiş yoğurt kullanılıyor.
- Çilekler 6 TL'den toptancılara satılıyor ve talep çok yüksek, yetiştiremiyorlar.
- 03:18Çilek Yetiştiriciliği
- Hasköy'de yetiştirilen çilekler yedi veren cinsi olup, sıcak memleketlerde yedi defa, burada altı defa hasat yapılabiliyor.
- Bu seneye kadar üç defa hasat yapılmış ve eğer durum böyle giderse üç defa daha hasat yapılacağı tahmin ediliyor.
- Çileklerin düşmanı böcekler ve aşırı yağış, 2010'da 14,8 cm yağan yağmur bostanlara zarar vermiş.
- 05:20Murat Köprüsü
- Muş'ta Murat Köprüsü'nün üzerinde bulunuluyor ve 13. yüzyılda Selçuklular tarafından yapıldığı belirtiliyor.
- Köprü 12 gözü, 196 metre uzunluğunda ve 5 metre genişliğinde.
- Köprü kenarında tarih kokusu eşliğinde çay içmek ve vakit geçirmek mümkün.
- 07:34Murat Nehri
- Murat Nehri'nin kenarında bulunuluyor ve nehirden Fırat'a su gönderildiği belirtiliyor.
- Murat Nehri güçlü bir su akışıyla biliniyor ve Türküler konu olan sulardan biri.
- Muş'ta iki baraj bulunuyor ve ikincisi de inşa ediliyor.
- 08:49Muş'un Balık ve Kültür
- Muş'ta balık tesisleri bulunuyor ve tatlı su balıkları olarak çepiç, sazan ve caner balığı yetiştiriliyor.
- Muş'ta sıcak ve samimi bir kültür var, insanlar birbirlerine "başım gözüm üstüne geldi" diyerek selamlaşıyor.
- Muş'ta yaşlı annelerin bedduaları ve duaları var, örneğin "tok yedi bayram günü" gibi.
- 12:01Muş'ta Şahane Bir Manzara
- Konuşmacılar Muş'ta şahane bir manzara karşısında bulunuyorlar ve sağlarında Murat Nehri'ni görüyorlar.
- Muş Türküsü, memleketin marşı olarak tanıtılıyor ve türkünün anlamı tartışılıyor.
- Türküde "Havada bulut yok, bu ne dumandır? Mahallede ölüm yok, bu ne şivandır?" ifadeleri, savaş döneminde Yemen'e giden askerlerin kara haberleri getirmesini ve mahallede dumanların çıkmasını anlatıyor.
- 13:42Muş Türküsü Hakkında Bilgiler
- Muş Türküsü bir asırdır Muş'a ait olan ve TRT repertuarında 341 numaralı kayda sahip bir eser.
- Türküde "Bu ne dumandır?" ifadesi, eskiden insanlar ölünce tandırların kazanlarda kaynatıldığı ve mahallede dumanların çıkması anlamına geliyor.
- Konuşmacılar birlikte Muş Türküsünü söylüyorlar ve "Bu ne dumandır?" ifadesini vurguluyorlar.
- 15:42Muş'un Yerleşim Yeri ve Çay Bahçesi
- Muş'un yerleşim yeri Kale Mahallesi'nden başlıyor ve eski kale mahallesi'nden aşağıya doğru uzanıyor.
- Konuşmacılar sıcakta çay içmeye gideceklerini söylüyor ve çardaklarda çay veya limonata içilebileceğini belirtiyorlar.
- Muş'un manileri hakkında konuşuluyor ve birkaç örnek veriliyor.
- 17:51Elazığ'a Yolculuk
- Konuşmacılar Elazığ'a doğru gideceklerini söylüyor ve nehir yoluyla yolculuk yapacaklarını belirtiyorlar.
- Elazığ'a doğru giderken nehirde yüzmeye başlıyorlar.
- Konuşmacılar bir türkü söylemeye başlıyorlar: "Türk bir taşa çarşıya gitti, çarşıya Ankara dantel geldik..."
- 19:11Muş'ta Kerem Tarlası Ziyareti
- Muş'ta çiriş bağları mevkiinde uçsuz bucaksız kerem tarlaları bulunmaktadır.
- Cüneyt Uçkun'un kerem tarlasına gidilmiş ve kerem hakkında bilgi alınmıştır.
- Kerem, lahanadan farklı bir bitkidir ve geçim kaynağı olarak kullanılmaktadır.
- 19:44Keremin Özellikleri
- Kerem, olgunlaştığında 20-30 kilo ağırlığa ulaşabilir ve yerli tohumlarla yetiştirilmektedir.
- Üç asırlık bir tohum olan kerem, yerli milli bir bitkidir ve genetiğiyle oynanmamıştır.
- Kerem, dolma, turşu ve şortu gibi çeşitli yemekler için kullanılmakta ve on iki çeşit yemek çıkarabilmektedir.
- 21:44Keremin Pazarlanması
- Kerem genellikle merkezde satılmakta, olmayan zamanlarda Bingöl, Elazığ, Batman, Diyarbakır, İstanbul ve Ankara'ya gönderilmektedir.
- İzmir'den gelen tohum ile yerli tohum arasında fark vardır; İzmir tohumu genetiğiyle oynanmış ve göze hitap etmektedir.
- Yerli tohum olan kerem, raf ömrü bir aydır, turşu olarak saklandığında ise bir yıl devam edebilmektedir.
- 23:21Keremin Yetiştirilmesi ve Kullanımı
- Kerem, olgunlaşmamış halde toplanmakta ve yaprakları kullanılmaktadır.
- İzmir tohumu 70 günde kerem olurken, yerli tohum 120 günde olmaktadır.
- İzmir tohumu göze hitap ederken, yerli tohumun içi güzel ve tatlıdır.
- 26:07Şortun Yapılışı
- Şort yapımında önce lahana küçük parçalara ayrılır ve kaynamış su içine atılır.
- Limon eklenir, sıcak şekilde battaniyeye sarılır ve sıcağı kendi haline bırakılır.
- Şort birkaç gün sonra yenileyebilir ve sadece limon ve su kullanılarak hazırlanır.
- 28:05Şortun Önemi ve Geleceği
- Şortun tadı çok lezzetli olup, bakkallarda satılsa da alınsa.
- Şort festivali düzenlemek ve kültürü daha çok tanıtmak istenmektedir.
- Muş'a 15 km uzaklıkta Mis gibi bir köy olan Kıyık Köyü'nde bağ bahçe gezisi yapılacaktır.
- 29:32Muş'ta Havuzlu Ev Ziyareti
- Muş'un güzel köyü Kıyıktayız'da Muhtar Mustafa Sönmesi'nin havuzlu evinde bulunuyoruz.
- Havuzlar çocuklar için çok güzel ve her yerde (köy, şehir, balkon, teras) kullanılabiliyor.
- 29:58Ayran Çorbası Yapımı
- Ayran çorbası yapımı için yoğurt, dövme, un, dereotu (yabani nane, bazı yerlerde yarpuz veya karpuz olarak da bilinen) ve tuz gerekiyor.
- Yoğurt kesilmesin diye bir kaşık un eklenmesi gerekiyor, aksi takdirde çorba çökelek kaşığı oluyor.
- Ayran çorbası hem soğuk hem de sıcak içilebilir, yazın soğuk, sıcakta sıcak içilebilir.
- 32:38Çorbanın Pişirilmesi
- Önce hazırlanan karışım kaynatılıyor, sonra yoğurt ekleniyor ve tuz ilave ediliyor.
- Dövme ve nohut daha önce haşlanmış durumda ekleniyor.
- Çorba on beş dakikada pişiyor ve üzerine dereotu (yabani nane) eklenerek servis ediliyor.
- 38:21Bahçe Ziyareti
- Muş'taki bahçede salatalık, domates, çilek gibi sebzeler yetiştiriliyor.
- Muş topraklarında verimi yüksek bir toprak var, mevsim şartları oluştuğu müddetçe her şey yetişiyor.
- Bu sene bölgeye hiç kar yağmadı, geçen sene ise yedi metre kırk santim kar yağmıştı.
- 39:53Bahçenin Detayları
- Bahçedeki sebze kısmı bir buçuk dönüm, çilek yarım dönüm civarında.
- Çilek verimi üç senede bir oluyor, geçen sene ellibeş kavanoz reçel yapılmıştı.
- Bahçede ayrıca salatalık, hıyar ve prüklü de yetiştiriliyor.
- 41:30Organik Bahçe Tarımı
- Bahçede mis gibi bahçe domatesi yetiştiriliyor ve organik gübre kullanılıyor.
- Kimyasal gübre yerine yılda bir kez hayvansal gübre dökülüyor ve toprak tav olması için dikkat ediliyor.
- Domatesler damla sulama sistemiyle günde bir kez sulanıyor ve sırık dikerler çünkü domates yerden değmemeli, aksi takdirde bozulur.
- 42:50Biber ve Kapuska yetiştirimi
- Bahçede dolmalık biber yetiştiriliyor ve kırmızı oluyor, ayrıca pul biber yapmak için özel bir makine kullanılıyor.
- Kapuska, sert olunca turşu için, yumuşak olunca sarma için kullanılıyor.
- Kapuska başları toplanmaya başladığında, kafa oluştuğu ve yumuşak olduğunda sarma için, sert olduğunda turşu için kullanılıyor.
- 45:38Patlıcan ve Diğer Sebzeler
- Bahçede patlıcan da yetiştiriliyor ve patlıcanlar genellikle ağacın altından sarkıyor.
- Bereketli topraklarda yetişen mis gibi nimetler ve lezzetler sofralara geliyor.
- 46:46Mısır Tarlası
- Muş'ta mısır tarlasında hayvan yemi olarak mısır yetiştiriliyor.
- Mısır, hayvanlara yeşil olarak verilerek tam vitamini bol bir yem kaynağı oluşturuyor.
- Mısır, tuzlanarak ve naylon kaplı olarak 45 gün bekletildiğinde hayvanların tuz ihtiyacını karşılayacak şekilde hazırlanıyor.
- 49:52Kıyık Köyü ve Halim'in Hikayesi
- Sunucu, Kıyık köyünün sokaklarını gezerek mis gibi havasını teneffüs ederken Halim'in evine varıyor.
- Halim, 1919'da Ruslar çekildikten sonra Kars'tan göç eden 700 haneden biri olarak bu memlekete gelmiş.
- 1925'te isyan sırasında bir kısmı sürgün olmuş, bir yıl sonra geri dönmüş ve şimdi köyde 400 hane civarında bulunuyor.
- 52:04Köyün Gelişimi ve Yaşamı
- 1977'de sulama gelince köy zenginleşmiş ve şimdi her türlü ekim yapılabiliyor.
- Köy merkeze 15 kilometre uzaklıktadır ve 3 camisi bulunuyor.
- Köyde manda ve camış gibi hayvanlar bulunuyor ve Kazma'dan insanlar göç ediyor.
- 53:44Çiftçilik ve Yaşam Zorlukları
- Halim'in torunu inşaatçı olarak yurt dışında çalışırken, köyde kalanlar çiftçilikle uğraşıyor.
- Karpuz ve kavun mevsimi tam olarak şimdi ve tarlaları sürmek için mazot ve gübre kullanılıyor.
- Çiftçilikte mazot fiyatının süt fiyatından çok daha yüksek olması zorluk yaratıyor.
- 55:29Yaşam Felsefesi
- 73 yaşında olan Halim hala çalışmayı sürdürüyor ve "çalışmadan durma" prensibine bağlı.
- Sabah beşte kalkıp, lokmada dikkat etmeye ve Peygamber'in "üçte biri yemek, üçte biri hava, üçte biri nefes almak için" sözünü uygulamaya çalışıyor.