Buradasın
Merkezi Kayıt Kurulu ve Elektronik Kayıt Kurulu Eğitim Videosu
youtube.com/watch?v=_hbO8NLLEZoYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan sermaye piyasası kurumları hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, Merkezi Kayıt Kurulu (MKK) ve Elektronik Kayıt Kurulu (EKK) konularını detaylı şekilde ele almaktadır. İçerikte MKK ve EKK'nın üyeleri, üyelik koşulları, sorumlulukları, hesap işlemleri ve sermaye piyasası araçlarının kayıtlarının nasıl tutulduğu gibi konular açıklanmaktadır. Ayrıca, yatırım fonları katılma payları, halka arz sürecinde hisse senetlerinin aktarılması ve takas işlemleri gibi pratik bilgiler de sunulmaktadır.
- Video, sermaye piyasası kurumlarının sınav hazırlık sürecinde faydalı bilgiler içermekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini örneklerle açıklamaktadır. Özellikle tanımlar konusundan ve üyelik koşulları gibi konulardan soru gelme olasılığı yüksek olduğu belirtilmektedir.
- Merkezi Kayıt Kuruluşu Üyeleri
- Merkezi kayıt kuruluşu (MKK) üyeleri arasında ihraççılar, yatırım kuruluşları, Merkez Bankası, merkezi takas kuruluşları ve yabancı merkezi saklama kuruluşları bulunur.
- MKK üyeleri, birincil piyasada ihraç gerçekleştiren ve sonrasında alım satımlar yapan kurumlardır.
- Merkezi takas kuruluşları şu an için Takasbank'tır, ancak ileride yeni kuruluşlar kurulabilir.
- 03:03Elektronik Kayıt Kuruluşu
- Elektronik ürün senedi yönetmeliği kapsamında elektronik kayıt kuruluşu, elektronik ürün senetlerinin sistem üzerinden oluşturulmasını ve işlemleri düzenleyen bir kurumdur.
- Elektronik kayıt kuruluşu, ticaret bakanlığından lisans almış anonim bir şirketdir.
- Elektronik kayıt kuruluşu, ürün senetleri ile ilgili elektronik ortamda kayıtları düzenleyen kuruluş olarak Merkezi Kayıt Kuruluşu'nu ifade eder.
- 06:59Elektronik Kayıt Kuruluşu Üyeleri
- Elektronik kayıt kuruluşuna (EKK) üye olması gereken kuruluşlar arasında lisanslı depo işletmeleri ve yetkili sınıflandırıcılar bulunur.
- Yetkili sınıflandırıcılar, tarım ürünlerini analiz eden, nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu durumu belgelendiren laboratuvarları işleten gerçek ve tüzel kişilere verilen addır.
- Elektronik ürün senedi sahipleri ve depolama hizmetleri için ürünü lisanslı depo işletmesine teslim eden veya lisanslı depo işletmesince düzenlenen elektronik senedini mevzuata uygun olarak elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiler de EKK'ya üye olabilir.
- 10:33EKK Üyelik Koşulları
- EKK'ya üye olabilecek kuruluşlar: lisanslı depo, yetkili sınıflandırıcı, mudi hesabının bulunduğu banka veya finans kuruluşu, başka bakanlıkça uygun görülen kişi veya kuruluşlar.
- EKK yönetmeliği Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenmiştir.
- EKK üyelik konusu yeni bir konu olup, önceki dönemlerde farklıydı.
- 12:03EKK Üyelik Sorunu
- Merkezi Kayıt Kuruluşu Yönetmeliği uyarınca Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSB) EKK üyesi olamaz.
- Takasbank hem TSB'nin kurucu ortağı hem de EKK üyesi olabilir, ancak TSB'nin üyeleri arasında değil.
- Borsa İstanbul'da işlem yapan kuruluşlar (yatırım kuruluşları, bankalar) TSB'nin üyeleri olabilir, ancak EKK üyesi olabilirler.
- 14:07EKK Üyelik Şartları
- EKK üyelik şartları: altyapı oluşturmuş olmak, teknik yapı ve güvenliği sağlamış olmak, sorumluluk sigortası yaptırmış olmak, yeter sayıda personel istihdam etmiş olmak.
- Yatırım kuruluşları için SPK tarafından saklama hizmeti yetki belgesi almış olmaları gerekir.
- İhraççı kuruluşlar için sermaye piyasa aracı ihraç etmiş veya ihraç etmek üzere SPK'ya başvuruda bulunmuş olmaları gerekir.
- 16:12Üyelik İşlemleri
- Üyelik kabul edildiğinde, üye sistemine erişebilir ve kullanabilir.
- Merkez Bankası'na talebi üzerine özel üyelik statüsü verilir.
- Özel üye olarak Merkez Bankası'na üyeliğin yükümlülükleri, disiplin cezaları, geçici durdurulması veya iptali uygulanmaz.
- 20:12Üyelik İptali ve Aykırılıklar
- Yatırım kuruluşlarının faaliyetlerinin SPK tarafından veya kendi isteğiyle durdurulması durumunda, MKK tarafından verilen süre içinde aykırılıklar giderilmelidir.
- Üyelik iptali MKK yönetim kurulu kararı ile gerçekleştirilir.
- Üyelik iptali durumları: ihraç edilen sermaye piyasa araçlarının kaydın izlenmesinin sona ermesi, saklama portföy yetki belgesinin iptali, tüzel kişiliğin sona ermesi, yatırım fonlarının tamamının tasfiyesinin gerçekleşmesi.
- 23:31MKE Üyelik İptali ve İşlem Yapma Yetkisi
- MKE üyelik iptali için ihraçlar için kademeli sermaye piyasa aracı, yatırım kuruluşları için ise bakiye hesabının bulunmaması şartı aranır.
- Pay senedi dışında sermaye piyasa aracı kaydı izlenmesinin sonlanması sonrasında MKE üyelik iptali için üyenin yazılı talebi aranır.
- MKE üyeliği ile ilgili değişiklikler konusunda MKE yönetim kurulu kararları hakkında SPK'ya bilgi verilir.
- 23:57İşlem Yapma Yetkisi Kısıtlamaları
- Portföy saklama yetki belgesi iptal edilen veya MKE tarafından erişim yetkisi kısıtlanan yatırım kuruluşları, yatırımcılara ait borsa yatırımları varsa, MKE tarafından veya MKE'nin belirleyerek SPK'nın uygun gördüğü yatırım kuruluşları tarafından işlem yapma yetkisi kullanılır.
- Hakkında tazmin veya tedrici tasfiye kararı verilen yatırım kuruluşlarının kayıtları üzerinde işlem yapma yetkisi, devre ilişkin başka bir işleme gerek kalmaksızın Yatırımcı Tazmin Merkezine devredilir.
- İşlem yapma yetkisinin MKE tarafından belirlenen bir üyeye devri halinde, MKECA devralınan hesaplara üç ay boyunca ücret tahakkuk ettirmez.
- 26:31EKK Üyeliği ve İptali
- EKK üyeliği için başvuran kuruluşlar gerekli bilgi ve belgeleri EKK'ya iletir, başvuru sonucunda üyelik işlemleri tamamlananlara ve Ticaret Bakanlığı'na bilgi verilir.
- Lisansı yenilenmeyen, askıya alınan veya iptal edilen lisans depo işletmesinin elektronik ürün senedi oluşturmasına izin verilmez.
- Lisansı yenilenmeyen veya iptal edilen lisans depo işletmesince tüm ürünlerin ilgili yönetmelik çerçevesinde modellerine teslim edilmesi ve elektronik ürün senetlerinin iptal edilmesi sonrasında lisans depo işletmesinin EKK üyeliği iptal edilir.
- 28:01MKE Üyeliği İlişkin Sorular
- MKE üyeliğine ilişkin "üyelikle ilgili değişiklikler konusunda MKE yönetim kurulu kararı hakkında SPK'ya bilgi verilir" ifadesi doğrudur.
- "Hakkında tazmin veya tedrici tasfiye karar verilen yatırım kuruluşlarının kayıtları üzerinde işlem yapma yetkisi, devre ilişkin herhangi bir başka işleme gerek kalmaksızın Yatırımcı Tazmin Merkezine devredilir" ifadesi doğrudur.
- MKE üyelerinin kayıtlarının tutulmasındaki hata ve yanlışlıklarından, hak sahiplerine uğrayacağı zararlardan tamamen MKE sorumludur ifadesi yanlıştır, kusurların oranına göre sorumluluk paylaşılır.
- 30:05Mali Hükümler ve Sorumluluklar
- MKE'nin tek sunucu olarak verdiği temel hizmetler kapsamında uyguladığı ücret ve komisyonlar ile bunların tahsil zaman ve şekilleri MKE yönetim kurulu tarafından belirlenir ve SPK onayı sonrasında yürürlüğe girer.
- MKE'nın faydalanılması zorunlu olmayan hizmetleri ile ilgili ücretler ise MKE yönetim kurulunca belirlenir ve burada SPK onay istenmez, sadece bilgisine sunulur.
- MKE ve üyeleri kayıtların yanlış tutulmasından dolayı hak sahipleri uğrayacak zararlardan kusurları oranında sorumludur.
- 35:54Sınavda Beklenen Soru Alanları
- Görev ve yetkileri konusu sınavlarda yüzde yüze yakın soru gelme olasılığı olan bir konudur ve genellikle "hangisi yanlıştır" veya "hangileri görevler arasında yer alır" şeklinde sorulur.
- MKK üyeleri ve EKK üyeleri konuları da sorulabilir, özellikle EKK üyeleri yeni olduğu için gelme olasılığı yüksektir.
- Merkez bankası özel üyelik statüsü, üyelik iptali ve yatırımcı tazmin merkezine devri gibi konular da sınavda sorulabilir.
- 37:15Sınavda Beklenen Soru Sayısı
- Mali hükümler ve sorumluluk kısmından ortalama üç soru gelirken, bazı dönemlerde dört soru da gelmiştir.
- Tebliğ konusundan ise ortalama iki soru beklenmektedir.
- Sınavda toplam ortalama beş soru gelebileceği belirtilmiştir.
- 38:05Kaydı Ortamı ve Sermaye Piyasa Araçları
- Sermaye piyasa araçları artık fiziki basım olmadan, elektronik ortamda kayıtlı ve izlenmektedir.
- Kaydı ortamında izlenen araçlar, nama veya hamile yazılı olmalarına bakılmaksızın ismi açılmış hesaplarda tutulmaktadır.
- Sermaye piyasa araçlarının türüne, ihraççısının veya merkezi kayıt kuruluşu üyesinin niteliğine göre, hak sahibi ismine hesap açılmaksızın toplu olarak da tutulmasına SPK tarafından karar verilebilir.
- 40:42Kayıtların Tutulması ve Teslim Zorunluluğu
- Kayıtlar merkezi kayıt kuruluşu tarafından oluşturulmuş elektronik ortamda, merkezi kayıt kuruluşunun üyeleri tarafından tutulmaktadır.
- SPK tarafından kaydı ortamına aktarılması karar verilen sermaye piyasası araçları için teslim zorunluluğu bulunmaktadır.
- Teslim edilen sermaye piyasası araçları kendiliğinden hükümsüz hale gelirken, teslim edilmeyen araçlar kaydıleştirme kararından sonra borsada işlem göremez ve aracı kurumlarca aracılık edilemez.
- 45:54Sermaye Piyasa Araçları Türleri
- SPK tarafından kaydı ortamına aktarılması karar verilen sermaye piyasası araçları arasında paylar, borçlanma senetleri, geçici makbuzlar, yeni pay alma hakları, yatırım fonları, özel sektör tahvilleri, bonolar ve varantlar bulunmaktadır.
- Yatırım fonları katılım belgeleri (katılım payları) sermaye piyasası araçları arasında yer almaktadır.
- Kayıtların tutulması merkezi kayıt kuruluşu nezdinde, üyelerin hesaplarında tutulmaktadır.
- 49:14Merkezi Kayıt Kuruluşu ve Takas İşlemleri
- Merkezi Kayıt Kuruluşu'nda (MKK) hesaplara ilişkin işlemler, MKE tarafından verilen elektronik işlem yöntemleriyle üyeler tarafından hak sahiplerinin talimatlarına uygun şekilde gerçekleştirilir.
- Takas işlemlerinin yürütülmesi için merkezi takas kurumları itibariyle de kayıtlar tutulur ve hak sahiplerinin kayıtları üye hesapları ile bağlantılı olarak izlenir.
- Hisselerin kayıtları Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun bilgisayarında saklanır ve takas işlemleri için Takasbank bünyesinde açılan hesaplarda da görünür.
- 50:43Hesap Türleri ve Üyeler
- MKK nezdinde tutulan hesaplar genel çerçevede Merkez Bankası, ihraççılar, yatırım kuruluşları, merkezi takas kuruluşları ve diğer kuruluşlar itibariyle açılır.
- İhraççılar bünyesinde açılan hesaplar havuz hesabı, ortak hesabı ve bilinmeyen ortak hesabı şeklinde üç başlık altında toplanır.
- Yatırım kuruluşu bünyesinde havuz hesabı ve yatırımcı hesabı bulunur, ayrıca pay piyasası için DİP depo hesapları da mevcuttur.
- 52:47Halka Arz Süreci ve Hesap İşlemleri
- Bir şirket hisselerini halka arz edecekse, hisselerin bir kısmı halka arz edilirken (örneğin %25), bir kısmı halka kapalı kalır (örneğin %75).
- Halka arz edilecek hisseler ilk önce havuz hesabına aktarılır, daha sonra halka arz sürecinde yatırımcılar talepte bulunarak alımlar gerçekleşir.
- Yatırımcılar halka arza katılmak için aracı kurumda hesap açmalıdır, halka arz işlemlerinde aracı kurumun havuz hesabına hisseler aktarılır.
- 56:59Takas İşlemleri ve Netleştirme
- Alım satımlar sonrasında takas işlemleri gerçekleşir, aracı kurumun yatırımcıları sattığı hisseler önce havuz hesabına toplanır.
- Takasbank'ın takas havuz hesabına aktarma gerçekleşir, sonra başka bir aracı kurumun havuz hesabına aktarılıp o hesaptan yatırımcı hesaplarına aktarmalar yapılır.
- Aracı kurum yükümlülüklerini yerine getirdiyse, menkul alacakları hesabına aktarılır ve aracılık yapılan hisseler yatırımcı hesaplarına paylaştırılır.