Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Memlük Sultanlığı'nın tarihini anlatan bir tarih belgeselidir. Videoda Izzeddin Aybek, Baybars, Kalavun, Halil, Zeddin Hacı, Berkuk, Nasır Fereç, Şeyh el-Mahmudi, Barsbay ve Yavuz Sultan Selim gibi önemli Memlük sultanları ile Eyyubi hanedanı, Moğol İmparatorluğu ve Timur İmparatorluğu arasındaki ilişkiler ele alınmaktadır.
- Video, 1250 yılında Eyyubilerin çöküşü sonrası kurulan Memlük Sultanlığı'nın kuruluş sürecini, gelişimini ve önemli savaşlarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Ayncalut Muharebesi, Elbistan Muharebesi, Akka'nın fethi, Timur İmparatorluğu ile mücadeleler ve 1517'de Osmanlı İmparatorluğu tarafından Ridaniye Savaşı'nda yenilmesi gibi önemli olaylar detaylı şekilde aktarılmaktadır.
- Videoda ayrıca Çerkez Memlükleri'nin tarihi, Berkuk'un Timur İmparatorluğu ile mücadelesi, Nasır Fereç'in Timur istilasına karşı direnişi, Şeyh el-Mahmudi'nin Anadolu'daki Türkmen beylikleriyle ilişkileri ve Barsbay'ın Kıbrıs'ı fethetmesi gibi önemli tarihsel gelişmeler de anlatılmaktadır.
- 00:07Memlük Sultanlığı'nın Kuruluşu
- Memlük Sultanlığı, 1250 yılında Eyyubi hanedanlığının çöküşüyle kurulan ve 1517 yılında yıkılan, yaklaşık 300 yıl varlığını sürdüren en güçlü İslam devletiydi.
- Memlük Sultanlığı, özellikle Osmanlı Devleti ile yaptığı savaşlar ve Moğolları yenmesiyle tarihe damga vuran, varıldığı süre boyunca en büyük İslam ülkesi oldu.
- Video, Memlük Sultanlığı'nın kuruluşu, gelişimi ve yıkılışı hakkında bilgi veriyor.
- 01:06Bahri Memlüklerin Kuruluşu
- 1240 yılında Fransa Kralı Louis IX tarafından sevk edilen Haçlı seferlerinin yedinci seferi, Eyyubi Devleti'nin topraklarına yönelmişti.
- Sultan Salih Eyyub, ordusunu güçlendirmek için Doğu Anadolu, Kafkasya ve Kıpçak bölgelerinden toplanan Türk asıllı kölelerden bir birlik oluşturdu.
- Bu birlik Mısır'a geldiğinde Bahri el-Nil bölgesine yerleşerek "Memlük" (köleler) olarak bilinirken, başarılı askerlerden biri olan İzzeddin Aybek, Sultan Salih'in yemeklerini tadan çeşnigar olarak çalışmaya başladı.
- 02:30Memlük Sultanlığı'nın Kuruluşu
- 1249'da Haçlı seferi başlarken, beklenmedik bir şekilde Haçlı ordusu Mısır'a çıkartma yaparak Eyyubi ordusunu zayıflatmış, Sultan Salih de verem hastalığından hayatını kaybetmişti.
- Sultan Turanşah, Haçlılar ile yapılan anlaşma sonucunda Fransız Kralı'ni serbest bıraktıktan sonra, Memlükleri tahtına ortak görmeye başlamıştı.
- Memlük Emir Aybek ve Baybars, Turanşah'a suikast düzenleyerek öldürdüler ve yerine Türk asıllı üvey annesi Şecerüttür'ü sultan ilan ettiler, ancak 2,5 ay sonra Aybek ile evlenerek tahttan feragat etti.
- 04:57Memlük Sultanlığı'nın Resmi Kuruluşu
- İzzeddin Aybek'in sultanlığa geçmesi Suruç'teki Eyyubi emirleri tarafından kabul görmezken, Suruç ordusu Mısır üzerine sefere çıkmıştı.
- 1253 yılında yapılan barış antlaşması ile Suruç'teki Eyyubiler, Memlük Devletini resmen tanıyarak Ürdün Nehri'ni iki devlet arasında sınır kabul ettiler.
- Sultan Aybek, Suruç Eyyubi Emiri'nin kızıyla nişanlanma kararı aldı, ancak bu durum Şecerüttür tarafından öfkelendi ve suikast sonucu öldürüldü, bu da kısa süreli bir iç karışıklığa yol açtı.
- 05:55Moğol Tehlikesi ve Ayn Jalut Muharebesi
- 1258 yılında İstilacı Moğol orduları Bağdat'a vararak Abbasi Hilafetini ortadan kaldırdıktan sonra, Hülagü önderliğinde Suriye yönüne ilerledi.
- Sultan Seyfettin Kutuz, Moğolların Mısır'a yaklaşması üzerine savaş kararı aldı ve Moğol İmparatoru Mengü Han'ın vefatı üzerine başlayan taht kavgası fırsatını kaçırmadı.
- Ayn Jalut mevkiinde yapılan savaşı kazanan Memlükler, Moğol lideri Catboa dahil olmak üzere tüm Moğol ordusunu yok etti ve bu zafer Suriye'de Eyyubi hanedanlığına son vererek Memlük hakimiyetini sağlamış oldu.
- 08:07Sultan Baybars'ın Dönemi
- Sultan Seyfettin Kutuz, zaferin sevincini yaşayamadan Baybars tarafından suikast sonucu öldürüldü ve yeni Memlük Sultanı olan Baybars, Mısır ve Suriye'deki Memlük Devleti'nin gerçek manada kurucusu olarak sayıldı.
- Sultan Baybars, Haçlı prensliklerinin kontrolündeki Filistin'deki şehirleri ele geçirerek, Ermeni Krallığı'nın şehirlerini işgal ederek ve 1268 Nisan'ında Antakya'yı işgal ederek Moğollardan sonra hem Ermenileri hem de Haçlıları bertaraf etti.
- Sultan Baybars, 1277 yılında Selçuklu Devleti'nin kendilerini Moğollardan kurtarmasını istemesi üzerine Anadolu'ya geçti ve Elbistan Ovası'nda yapılan muharebede Moğol ordusunu yenerek, dizanteri hastalığından dolayı aniden vefat etti.
- 09:59Memlük Sultanlığı'nın Gelişimi
- Sultan Baybars'ın ardından tahta çıkan oğlu Berk'e, yalnızca iki yıllık saltanatın ardından yerini kardeşi Bedrettin Sülemiş'e bıraktı, ancak Sülemiş'in 7 yaşında olması nedeniyle Memlük idarecileri onun hükümranlığını tanımadı.
- 1279 yılında tahta geçen Kalavun, isyan baş gösteren Suriye ve civarını tekrar kontrol altına alarak ülke bütünlüğünü yeniden sağladı.
- 1281 yılında İlhanlı Devleti'nin Suriye topraklarına girerek şehirleri yağmalaması üzerine Kalavun, Humus'ta yapılan savaşta İlhanlı ordusunu tamamen yok ederek Moğol saldırılarını kesmeyi başardı.
- 10:53Memlük Sultanlığı'nın Son Dönemleri
- Sultan Kalavun, 1290 yılında Akka'ya bir sefer planladı ancak 10 Kasım 1290'da aniden hayatını kaybetti.
- Sultan Kalavun'un ardından tahta geçen oğlu Sultan Halil, babasının başlattığı seferi devam ettirerek 44 günlük kuşatmanın ardından Akka'yı fethetti.
- Sultan Halil'in 1293 yılında bir suikast sonucu hayatını kaybettiği tarihten sonra Memlük Sultanlığı'nda yaklaşık 100 yıl boyunca kısa süreli saltanatlar kurulurken, bu dönemdeki tek başarı 1375 yılındaki Kilikya Krallığı'nın fethedilmesiydi.
- 11:48Memlük Saltanatı'nın Çerkez Dönemi
- 1381 yılında ikinci Hacı olarak bilinen Zeddin Hacı, Bahri Hanedanlığı'na mensup son Türk kökenli sultan oldu ve bir yıl sonra hayatını kaybedince Memlük saltanatı 1382 yılında Çerkez kökenli Burcu Hanedanlığı'na geçti.
- 3700 Çerkez esir Sultan Kalavun döneminde Mısır'a getirilerek eğitildi ve nüfusları artan Çerkez Memlükleri önce ordu içinde kuvvetlenerek 1382 yılında kendi hanedanlıklarını devletin idaresine getirdiler.
- 1382 yılında ilk Çerkez Memlük sultanı olan Berkuk, saltanatının ilk yıllarını isyanları bastırmakla geçirdikten sonra Timur İmparatorluğu tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
- 13:07Timur Tehlikesi ve Memlük Sultanlığı
- 1387 yılında Anadolu'da bir kısım yerleri ele geçiren Timur, Suriye ve Mısır üzerine gideceğinin haberi Sultan Berk'u endişelendirdi ve Berkuk, Celayr Hükümdarlığı ve Altınordu Devleti ile işbirliğine giderken Timur'un güneydoğu Anadolu'yu terk etmesine neden oldu.
- Sultan Berkuk, Timur tehlikesini uzaklaştırdıktan sonra kendisine karşı başlatılan büyük bir isyanla karşı karşıya kaldı ve 1389 yılında tahttan çekilse de 1391 yılında tekrar saltanatına geri döndü.
- Sultan Berkuk 1399 yılında hayatını kaybetince yerine 13 yaşındaki oğlu Nasır Fereç geçti, ancak yaşının küçük olması nedeniyle ülke yönetimi zafiyete uğradı.
- 14:25Timur'un Suriye ve Mısır Seferi
- Timur 1400 yılında Halep, Hama ve Humus'a girdikten sonra tüm şehirleri yağma edip halkı kılıçtan geçirdi.
- Mısır'da hazırlıklarını tamamlayan Sultan Fereç, Timur istilasına karşı büyük bir orduyla yola koyuldu ve Şam'da yapılan savaşta büyük zayiatlar veren Memlük ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.
- Sultan Fereç, Timur'un gitmesinin ardından ülke genelinde kontrolü yeniden sağladıysa da Timur'un yağmaları yüzünden saltanatının sonuna kadar iç karışıklıklarla mücadele etmek zorunda kaldı.
- 15:14Memlük Sultanlığı'nın Son Dönemleri
- 1412 yılında Sultan Ferec'in ölümüyle yerine Şeyh el-Mahmudi geçti ve saltanatı boyunca Anadolu'daki Türkmen beyliklerini itaati altında tutmak için uğraştı.
- 1418 yılında Karamanoğulları Beyliği'nin Tarsus'a saldırarak ele geçirmesi sonrası Şeyh el-Mahmudi Memlük ordusunu göndererek önce Tarsus'u tekrar ele geçirdi, ardından Karamanoğlu II. Mehmet'i esir aldı.
- Şeyh el-Mahmudi'nin ölümünün ardından bir yıl içinde taht üç kez el değiştirirken, 1422 yılında tahta Sultan Barsbay geçti ve 1424-1426 yılları arasında üç kez sefere çıkan Barsbay, Memlük tarihinin en önemli deniz zaferlerinden birini gerçekleştirerek Kıbrıs'ı fethetti.
- 16:48Memlük-Osmanlı İlişkileri ve Osmanlı'nın Fethi
- Barsbay'dan sonra yaklaşık 50 yıl boyunca Memlük Sultanlığı'nda hem iç hem de dış siyasette sükunetin hakim olduğu bir dönem geçirildi.
- 1480 yılında Sultan Kayıtbay döneminde Memlük-Osmanlı ilişkileri son derece gerildi ve 1485 yılında sıcak bir savaş başladı, yaklaşık altı yıl süren savaşın ardından 1491 yılında barış antlaşması imzalandı.
- 1512 yılında Osmanlı padişahı olan Selim, 1514 yılında Safevileri yenerek topraklarını doğuya doğru genişletti, ardından Dulkadiroğlu Beyliğini ortadan kaldırdı ve bir sonraki hedef olarak Memlük topraklarını seçti.
- 18:05Mercidabık ve Ridaniye Savaşları
- 1516 yılında Malatya'yı ele geçirdikten sonra Halep'e yönelen Yavuz Sultan Selim, Memlük Sultanı Kansu Gavri'nin Mercidabık'a doğru hareket etmesi üzerine 24 Ağustos 1516'da başlayan savaşta galip geldi ve Gavri bu savaşta hayatını kaybetti.
- Halep, Humus, Hama ve Gazz'e kadar olan toprakları ele geçiren Yavuz, Kahire'ye doğru yöneldi ve yağan yağmur sayesinde çöl yolculuğunu kolaylaştıran Osmanlı ordusu 17 gün gibi kısa bir sürede çölü geçerek Kahire önlerindeki Ridaniye mevkisine vardı.
- Yavuz'un uyguladığı taktik, Memlüklerin kuma yerleştirdikleri topları fonksiyonsuz hale getirirken, 22 Ocak 1517 günü Ridaniye Savaşı Osmanlıların kesin zaferiyle sonuçlandı ve yaklaşık iki buçuk asır varlığını sürdüren Memlük Devleti tarihin tozlu sayfaları arasında yerini aldı.