Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İstanbul Fatih semtinden bir eğitimci tarafından sunulan tarih ve dini bir ders formatındadır. Konuşmacı, Mekke Mehmet Efendi'nin hayatını, kariyerini ve eserlerini anlatmaktadır.
- Video, Mekke Mehmet Efendi'nin 1714'te Mekke'de doğumundan başlayarak hayatını kronolojik olarak anlatmaktadır. Efendi'nin çeşitli kadılık ve kazaskerlik görevleri, şeyhülislamlık makamına getirilmesi ve vefatı detaylı olarak aktarılmaktadır. Ayrıca Fatih Camii yakınlarındaki Bahai Efendi hazinesindeki kabri gösterilmekte ve kabir taşı okunmaktadır.
- Videoda ayrıca Mekke Mehmet Efendi'nin 16 tane tespit edilebilen eseri, özellikle "Tevessül" adlı Türkçe bürde şerhi ile meşhur olduğu belirtilmektedir. Son bölümde ise konuşmacı, dünya hakkındaki dini görüşlerini paylaşarak, dünyayı terk etmenin ve ahireti düşünmenin önemini vurgulamaktadır.
- 01:20Mekke Mehmet Efendi'nin Hayatı ve Eserleri
- Dersin konusu, Devleti Aliye'nin doksanbir şeyhülislamı olan Mekke Mehmet Efendi'dir.
- Mekke Mehmet Efendi'nin kabri şerifleri Fatih Camii'nden sağ tarafta, İsmaila tarafından Çarşambadan geldiğimizde sol tarafımızda, camiye on-onbeş-yirmi metre mesafede Bahai Efendi Hazinesi'nde bulunmaktadır.
- Mekke Mehmet Efendi'nin onaltı tane tespit edilebilen ilmi eseri vardır ve en meşhur eseri "Tevessül" adlı en büyük Türkçe bürde şerhidir.
- 02:43Mekke Mehmet Efendi'nin Eğitim Hayatı
- Mekke Mehmet Efendi 1714'te Mekke-i Mükerreme'de dünyaya gelmiştir.
- Babası Celep Halil Efendi, saraydakileri hassa ası iken kendini yetiştirerek Mekke kadıına kadar yükselmiştir.
- Mekke Mehmet Efendi, babasının vefatı üzerine İstanbul'a getirilmiş ve burada ilmi tahsilini yapmıştır.
- 04:01Mekke Mehmet Efendi'nin Kariyeri
- 1735 yılında (yirmi bir yaşında) Fatih Camii'nin etrafındaki Hz. Sultan Fatih'in yaptırdığı sahne seman medreselerinde müderris olarak başlamıştır.
- 1765 yılında (elli bir yaşında) Selanik Mevleviyene getirilmiş ve Selanik kadısı olmuştur.
- 1771'de Şam kadısı, 1776'da Medine-i Münevvere kadısı olmuş, 1784'te İstanbul kadısı olmuştur.
- 06:23Mekke Mehmet Efendi'nin Meşihat Makamları
- 1785'te müddeti örfiyesini tamamladığında azledilerek Anadolu kazaskerliği payesi kendisine verilmiştir.
- 1786 yılında Rumeli kazaskerliği payesi ile Anadolu kazaskeri olmuş, bir yıl sonra Rumeli kazaskerliği makamına getirilmiştir.
- Mekke Mehmet Efendi'nin şeyhülislam oluşu, müftizade Ahmet Efendi'nin makamından arz edilmesiyle gerçekleşmiştir.
- 08:50Mekke Mehmet Efendi'nin Meşihat Dönemleri
- Birinci Abdülhamid Han devrinde Mehmet Kamil Efendi'ye teveccüh sebebiyle üç ay on gün kadar sonra makamından azledilmiştir.
- İkinci şeyhülislamlığı, Selim Han'ın tahtı döneminde Yahya Tevfik Efendi'nin vefatı ile boşalan makamına emniyetli bir kişinin getirilmesi düşünülür ve Sadrazam Koca Yusuf Paşa'nın tavsiyesiyle 1791'de (hicri 1205) getirilmiştir.
- Mekke Mehmet Efendi'nin ikinci şeyhülislamlığı bir yıl üç ay on altı gün sürmüş, toplam meşihat devri toplam bir yıl altı ay yirmi altı gün kadar sürmüştür.
- 10:58Mekke Mehmet Efendi'nin Azledilme Nedenleri
- Kaynaklarda, Mekke Mehmet Efendi'nin cerbezeli bir kişiliğe sahip olmadığı, biraz daha sakin bir insan olduğu belirtilmektedir.
- Üçüncü Selim'in orduyla ilgili ıslahat gerçekleştirmek istemesi ve Mekke Mehmet Efendi'nin bu konularda pasif kalması, makamından azledilmesinde etkili olmuştur.
- Tatarcık Abdullah Efendi de kendisinin makamından az edilmesinde etkili olduğunu söylüyor kaynaklarımız.
- 11:55Mekki Mehmet Efendi'nin Vefatı ve Defnedilmesi
- Mekki Mehmet Efendi 1797 yılında Rumelihisarı'ndaki Sahil Hanesi'nde vefat etmiştir.
- Vefatından önce Fatih Camii'nde namaz kılınmış, ardından Bahai Efendi hazinesine defnedilmiştir.
- Şair Baki'nin beytiyle anlatılan vefatında, dünyada kabrini bilemedikleri için şimdi öldüğünde dostlarının saygıyla el bağlaması gerektiği vurgulanmıştır.
- 14:28Mekki Mehmet Efendi'nin Kabri ve Hayatı
- Fatih Camii'nin yakınındaki Bahai Efendi hazinesinde, sol tarafta oğlu Mekkizade Mustafa Asım Efendi'nin kabri bulunmaktadır.
- Kabir taşı üzerinde "Hüvel Baki" (Ebediyete kadar var olacak) ifadesi yer almaktadır.
- Mekki Mehmet Efendi 12 Kasım 1797'de vefat etmiştir.
- 16:36Mekki Mehmet Efendi'nin Şahsiyeti ve Eserleri
- Mekki Mehmet Efendi ilim ve fazilet sahibi, kamil, mütevazı, merhametli, kanaatkar ve yumuşak huylu bir şahsiyettir.
- Şai'nin yanı sıra hat sanatında bilhassa talik hattında üstat olduğu ve Eşrefiye ve Nakşibendiyye tarikatlarına intisab ettiği kaynaklarda belirtilmektedir.
- Mekki Mehmet Efendi'nin mürettep divanı bulunmaktadır ve ilmi eserleri çeşitli baskılarla yayınlanmıştır.
- 17:24Mekki Mehmet Efendi'nin Vakıfları
- Mekki Mehmet Efendi emlak ve akarını vakfetmiş, elde edilecek gelirle Fatih Camii'nde her gün ders okutulması için tahsis etmiştir.
- Rumelihisarı'nın sahil hanesinin yakınındaki Pertek Ali Camii'nde, Mevlid ayında ve belirli günlerde aşure pilav ve zerde tatlısı pişirilerek fakirlere dağıtılması için vakıf kurmuştur.
- Haremeyni Şerife'ndeki fukaraya yardım edilmesi için de vakıf kurmuştur.
- 18:44Mekki Mehmet Efendi'nin İlmi Eserleri
- Haşiye ala Tefsiri Kazil Beyzavi'nin bir nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
- Mürşidülvarisin fi Ahvalil Erbain Hanefi fakihi Secavendi'nin el-Feraizus Siraciyye adlı eserinin Türkçe tercümesi olan Ahvalu'l-Erbai'nin şerhidir.
- Tahmisi Kasideyi Bürde, İmam-ı Busiri'nin Kaide-tül Bürdesine Süleyman Nahifinin yaptığı tahmisi örnek alarak Mekki Mehmet Efendi tarafından nazmetilmiştir.
- 19:45Diğer Eserleri
- Divan-ı Mekki, ikinci şeyhülislamlığı sırasında tamamlayıp padişaha arz ettiği ve bundan dolayı taltif edildiği divanıdır.
- Risale-fi Şerhilhamd, Beyzavi Haşiyesinin mütalaası esnasında hamd konusuyla ilgili yazıların bir araya getirilmesiyle telif edilmiştir.
- Vesile-i Usul, Marifetullah ve Sıfatullah konusunda Türkçe olarak kaleme alınan bir risaledir.
- 20:19Diğer Eserleri (Devam)
- Risale-fi Şerhil Mukaddima Erbaa min Kitabi Tavzih, Sadrü Şeria'ya ait et-Tavzih adlı fıkıh usulüne dair eserdeki mukaddimati erbadiye konularının anlaşılması zor olan yönlerini açıklanmak amacıyla kaleme alınmıştır.
- Risale fi Tafsili Mazekerahu Sahibu'l-Mena fi Marifeti Aksamın Naz velmana Minkta Billahi Teala, Ebu'l-Berekat en-Nesefi'nin Menarul-Envar adlı eserinin metni esas alınarak edille-i şeriyye ve Kur'an'daki nazım ve mananın kısımları konusu Türkçe olarak izah edilmektedir.
- İstihare-i Teberiyye ve İstihare-i Temsiliyeye dair Risale, Sadeddin et-Taftazani ile Seyyid Şerif Curcani'nin istisare konusundaki tartışmaları ele almaktadır.
- 21:24Diğer Eserleri (Son)
- Hısn Ehlullah, İmam-ı Gazali'nin Kelime-i Tevhid hakkındaki Arapça risalesinin Türkçe bir tercümesidir.
- İman-ı Mücerreddin, Adem-i Nefbi hakkında Mutezile delillerinin reddi konusundadır.
- Kitabu Nüzhet ile Arifin ve Tembihl Gafilin, Mekki Mehmet Efendi'nin vaaz meclislerinden oluşmaktadır.
- 22:16Son Eserleri
- Er-Ravza vel-Mikyas fi Duru Bill İktibas, aruz vezne dair kaleme aldığı bir risaledir.
- Şerhi Hikayeyi Mescid-i Asik, Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin Mesnevi'sinde yer alan bir makalenin tercüme ve şerhidir.
- Merakı: Hz. Şeyh Muhammed Murad el-Buhari, Eyüp Nişancısında medfun bulunan bu zat İmami Rabbani Hazretleri'nin oğlu İmam Masum Hazretleri'nin halifesidir.
- 23:49Dünyanın Değeri Hakkında Düşünceler
- Dünyanın artık şen şakrak bir yer olmadığı, çok yaşanılacak bir yer olmadığı ve sıkıcı bir hal aldığından bahsediliyor.
- Alçak dünyanın aşk şarabı bulunmayan düzensiz meclisinde geldiğinden beri şenlik yeri bekleyen bir mecnun olarak tanımlanıyor.
- Berca acuzu dehriden bir adımımız müstevci bir nedamet olur, ittihadımız alçak dünya kocakarısından, cadısından uzaklaşmamız yerindedir.
- 24:39Dünyanın Misali
- Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem miraca giderken gördüğü yaşlı kocakarı, süslenmiş ama rezil bir hali olan dünyayı temsil ediyor.
- Ya Rabbani hazretleri dünyanın misalini bir audur, bir zehirdir, üzerine reçel kaplamışlar sen anlamadan o reçelin tadıyla bunu yiyorsun, alttan alttan zehiri de vücuduna enjekte ediyorsun şeklinde veriyor.
- Dünyaya kaptırıp ahireti tamamen arkaya atanlar için bu misal veriliyor.
- 25:35Dünyanın Geçiciliği
- "Suru der encam fani eski nevbethanedir" beyti, sonu dert olan bu geçici kale olan bu dünya eski bir nöbet yeridir, göç davulunu duymak için bizde nöbet tutuyoruz anlamına geliyor.
- Bahai Efendi hazinesinde, Fatih Camii'nin yanında sırlanmıştır.
- Allah'ın o güne gelmeden amal-i saliha ile ömrü azizimizi kıymetlendirme hepimize nasip eylemesi dileniyor.