Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan medeni hukuk eğitimi dersi formatındadır.
- Ders, Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı) sistematiği ile başlayıp, hukuk kavramının tanımı ve özellikleri üzerine odaklanmaktadır. Ardından hukuk kurallarının nitelikleri (emredici, yedek, tanımlayıcı), hukukun kaynakları (yazılı hukuk kuralları, örf ve adet hukuku, doktrin, yargı kararları ve içtihadı birleştirme kararı) ve kanun boşluğu kavramı detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca mevzu hukuk, müspet hukuk, tarihi hukuk ve ideal hukuk kavramları, emredici hukuk kurallarının örnekleri, tanımlayıcı hukuk kurallarının özellikleri ve örf ve adet hukukunun hukuki uyuşmazlıkların çözümünde nasıl kullanıldığı gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:06Medeni Hukukun Temelleri
- Medeni hukukumuzu düzenleyen temel kanun 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'dur ve 1 Ocak 2012'de yürürlüğe girmiştir.
- Türk Medeni Kanunu'nun sistematiği, 743 sayılı eski medeni kanun gibi başlangıç hükümlerinden (ilk yedi madde) oluşmaktadır.
- Kanun, medeni hukuk olaylarını kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku ve eşya hukuku bölümlerinden ele almaktadır.
- 01:32Toplumsal Hayatı Düzenleyen Kurallar
- Toplumsal hayatı düzenleyen kurallar sadece hukuk kurallarından ibaret değildir; din kuralları, ahlak kuralları, örf ve adetler, gelenekler de toplumsal hayata şekil verir.
- Toplumsal hayatı düzenleyen kuralların hiçbirisi hukuk kurallarında olduğu gibi maddi bir yaptırıma sahip değildir.
- Hukuk kurallarına uymadığımız takdirde devletin zor kullanma mekanizmaları (savcılık, polis) tarafından yaptırım uygulanır.
- 06:24Hukuk Kavramları
- Mevzu hukuk, bir ülkede belli bir dönemde yetkili organlar tarafından çıkarılmış ve yürürlüğe konulmuş yazılı kurallar bütünüdür.
- Müspet hukuk (pozitif hukuk), mevzu hukukun yanı sıra yazısız hukuk kurallarını da içine alan daha geniş bir hukuk tanımıdır.
- Tarihi hukuk, halihazırda yürürlükte bulunmayan, yetkili organlar tarafından yürürlükten kaldırılmış veya uygulaması olmayan hukuk kaynaklarıdır.
- 09:29Ideal Hukuk
- Ideal hukuk, var olan bir hukuk kuralından bahsetmez, insanlığın geçirmiş olduğu merhalelerde günümüze kadar elde etmiş olduğu hukuki kazanımlardır.
- Eğitim hakkı, kadın-erkek eşitliği, miras hakkı, mülkiyetin korunması ve mülkiyet hakkı ideal hukuk kurallarıdır.
- Ideal hukuk kuralları, mevzu hukuk kurallarının denetimine yarar; ideal olana aykırı kurallar toplum tarafından eleştirilir ve yasama organı bu tepkilere kayıtsız kalamaz.
- 11:40Hukuk Kurallarının Nitelikleri
- Hukuk kuralları, kanun koyucu veya yetkili organlar tarafından kabul edilen kurallardır ve hepsi eşit güç ve nitelikte değildir.
- Kanun koyucu bazı hukuk kurallarının mutlak surette uygulanmasını arzu etmiş ve değiştirme konusunda taraflara yetki vermemiştir, bu tür kurallara emredici hukuk kuralı denir.
- Emredici hukuk kuralı, tarafların uyumak mecburiyeti altında olduğu hukuk kurallarını ifade eder.
- 12:54Emredici Hukuk Kurallarının Tanımlanması
- Bir hukuk kuralının emredici olup olmadığını anlamak için gramatik olarak hükmün diline bakılır; "yapılır", "edilir", "edilmelidir" deniliyorsa emredici hukuk kuralıdır.
- Kanun koyucu zayıf tarafı korumak için getirilen hükümler (iş kanunu, tüketicinin korunması kanunu, kiracıyı koruyan borçlar kanunu) emredicidir ve taraflar anlaşmak suretiyle değiştiremezler.
- Emredici kurala aykırı olan maddeler geçersizdir, sözleşmenin tamamı değil sadece o madde geçersizdir.
- 15:14Yedek Hukuk Kuralları
- Yedek hukuk kuralı, tarafların o kurala uyması mecburi olmayan, dilerse taraflar aralarında anlaşmak suretiyle o kuralın aksi yönde bir düzenleme getirebilecekleri kurallardır.
- Kanunlarda yedek hükümlerinin bulunmasının sebebi, tarafların hukuki ilişkilerde ileride doğabilecek problemleri önceden ön görebilmeleridir.
- Yedek hukuk kuralları, sözleşmelerdeki ikinci derece noktalarda meydana gelen boşlukları doldurur.
- 17:12Yedek Hukuk Kurallarının Örnekleri
- Satış sözleşmesinde satılan mal ve bedel belirlenmiş olsa bile, teslim edilecek yer gibi ikinci derece noktalar belirlenmemişse, Türk Borçlar Kanunu'ndaki ifa yerine dair yedek hükümler bu boşluğu doldurur.
- Kanun koyucu, "gelecek ay" gibi ifadelerin ne anlama geldiğini açıklamak için yorumlayıcı yedek kurallar getirmiştir.
- Yorumlayıcı yedek kurallar, taraf iradelerini hukuken ne manaya geldiğini açıklayan ve yorumlayan düzenlemelerdir.
- 21:00Tanımlayıcı Hukuk Kuralları
- Tanımlayıcı hukuk kuralı, emredici hukuk kurallarının bir alt türüdür ve bazı hukuki müesseseleri kanun koyucu tanımlamıştır.
- Kanun koyucu bazı hukuki kavramların terminolojik olarak hukuk disiplininde ne anlama geldiğini tanımlamayı arzu etmiştir.
- Yerleşim yeri, bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir; nişanlanma ise evlenme vaadiyle olur.
- 24:15Nişanlanma ve Erginlik
- Yargıtay, aileden gizli nişan olmaz kararını vermiştir; lise çağındaki ergin kişilerin nişanlanabilmesi yasal temsilcinin rızasına bağlıdır.
- Ergin olmayan bir kişinin nişanlanabilmesi yasal temsilcinin rızasına bağlıdır.
- Ergin olmayan bir kişinin aileden gizli nişanlanması yasal değildir.
- 27:10Türk Medeni Kanunu'nun Başlangıç Hükümleri
- Türk Medeni Kanunu'nun ilk yedi maddesi başlangıç hükümlerinden oluşur ve özel hukukun yapı taşını oluşturur.
- Türk Medeni Kanunu ve Borçlar Kanunu'na ait genel hükümler, doğrudan doğruya uygulanmaz, ancak ticaret hukukunda, icrada ve idarenin sözleşmeleri alanında uygulanabilir.
- Özel hukuk ilişkilerinde genel hükümler uygulanır, ancak özel bir düzenleme varsa öncelikli olarak o alana dair özel düzenleme uygulanır.
- 29:22Hukukun Kaynakları ve Uygulanması
- Türk Medeni Kanunu'nun birinci maddesi, hukukun kaynakları ve uygulanması konusunu ele alır.
- Kanun ifadesi, teknik anlamıyla kanun değil, bütün yazılı hukuk kurallarını kapsar.
- Hakkında kanunda hüküm bulunmayan bir meselede hakim örf ve adete, örf ve adette dahi hüküm yoksa, kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre hükmeder.
- 31:43Hukuki İhtilafların Çözümü ve Normlar Hiyerarşisi
- Hukuki ihtilafların çözümü için ilk başvurulması gereken kaynak hukukun asli kaynakları olan yazılı hukuk kurallarıdır.
- Avusturyalı bir hukukçu tarafından benimsenen normlar hiyerarşisi teorisine göre en üstte anayasa, altında kanun, uluslararası antlaşma ve olağanüstü hal dönemindeki cumhurbaşkanı kararnameleri yer alır.
- Normal dönemde çıkarılan cumhurbaşkanlığı kararnameleri, yönetmelikler, genelgeler ve diğer adsız düzenleyici işlemler (talimatname, yönerge, sirküler, tebliğler) hiyerarşide alttadır.
- 34:14Kanun Boşluğu ve Örf ve Adet Hukuku
- Özel hukuka dair bir uyuşmazlık olduğunda çözüm için ilk başvurulması gereken kaynak asli kaynak olan yazılı hukuk kaynaklarıdır.
- Yazılı kaynaklarda meselenin çözümüne dair bir düzenleme yoksa, kanun boşluğu meydana gelir ve hakim ikincil kaynaklara başvurmalıdır.
- Kanun boşluğu, örf ve adet hukukunu uygulayarak doldurulur ve bu hukukun tali kaynağı olarak adlandırılır.
- 36:50Örf ve Adet Hukuku Kuralının Özellikleri
- Bir kuralın örf ve adet hukuku düzeyine yükselebilmesi için üç unsurun bulunması gerekir: maddi unsur, mavi unsur ve hukukilik unsuru.
- Maddi unsur, kuralın varlığı bilinmeyen eski tarihlerden beri tekrar ede ede günümüze ulaşmış olması anlamına gelir.
- Mavi unsur, kuralın toplum tarafından öylesine benimsenmiş olması ve uyuşmazlıkların bu kurala göre çözülmesi anlamına gelir.
- Hukukilik unsuru, örf ve adet kuralının başka bir yazılı hukuk kuralına aykırı olmaması anlamına gelir.
- 40:23Örf ve Adet Hukuku Kuralları
- Örf ve adet hukuku kuralları, toplumun geleneklerine ve örflerine dayanır, ancak medeni kanunun düzenlemelerine aykırı olan kurallar mahkeme kararlarına konu yapılamaz.
- Başlık parası gibi örf ve adet hukuku kuralları, kişilik haklarını koruyan medeni kanunun düzenlemelerine aykırı olduğu için mahkeme kararlarına konu yapılamaz.
- Örf ve adet hukuku kuralları, genel örf ve adet hukuku kuralı (ülkenin tamamında veya geniş coğrafyasında) ve özel örf ve adet hukuku kuralı (belirli bir coğrafya, il veya meslek grubu içinde) olarak ikiye ayrılır.
- 43:52Hukuki Uyuşmazlıkların Çözümü
- Hukuki uyuşmazlıkların çözümü için önce yazılı hukuk kuralları uygulanır, sonra örf ve adet hukuku kuralı ikincil bir kaynak olarak uygulanır.
- Örf ve adet hukukunda da çözüm bulunamazsa, hakim hukuk boşluğu meydana gelir ve kendisi hukuk kuralı yaratarak meseleyi çözebilir.
- Hakimin yarattığı hukuk kuralı bağlayıcı bir kaynak değildir, başka hakimler bu kuralı takip etmek zorunda değildir.
- 45:58Hukukun Yardımcı Kaynakları
- Hukukun yardımcı kaynakları arasında bilimsel görüşler (doktrin), yargı kararları ve içtihadı birleştirme kararları bulunmaktadır.
- Hakimler karar verirken bilimsel görüşlerden faydalanabilir, ancak zorunlu değildir ve diğer mahkeme kararlarına da bağlı değildir.
- İçtihadı birleştirme kararı, yargıtay'ın ilgili kurulları toplanarak aynı olaylarda farklı uygulanmasının önüne geçmek için verilen ve tüm yargı organlarını bağlayan bir karardır.